Tíminn - 31.10.1959, Síða 6

TÍMINN, laugardagiun 31, október 195JL
mmm
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri og ábm.: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302,18 303, 18305 og
18 306 (skrifst., ritstjórnin og blaðamenn).
Auglýsingasimi 19 523. - Afgreiðslan 12 32S
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13 948
Sjálfstæðisflokkurinn og stjómin
í SEINASTA blaði Tim-
pns var skýrt frá þeim orð-
. úmi, að ríkisstjórnn hyggð
;t fljótlega segja af sér og
. íramhaldi af því myndi for
etinn hefjast handa um
rnyndun nýrrar ríkisstjórn-
ar. Þessi orörómur mun hafa
byggst á því, að það heyrð-
ist úr herbúðum stjórnar-
i.okkanna fyrir kosningarn-
að stjórnin myndi segja
af sér strax að þeim loknum.
í Alþýðublaðinu í fyrra-
’ag er þessi orðrómur borin
i’ baka og segir þar á þessa
:-ið:
„Rikisstjórn Emils Jóns-
miar mun ekki segja af sér
-sldur sitja eins og áður
m minnihlutastjórn, en
íkur samstundis og stjórn-
álaflokkarnir koma sér
iman um myndun meiri-
utastjórnar“.
t gær mun svo hafa verið
’ialdin í miðstjórn Alþýðu-
0 okksins fundur, þar sem
- mþykktur var stuönngur
5 þessa afstöðu stjórnar-
innar.
EINS og kunnugt er,
’ fur stjórn Alþýðuflokks-
i is setið að völdum sem
innihlutastjórn með stuðn
"igi Sjálfstæðisflokksins. —
ún hefur alltaf lýst því yfir
iö hún myndi víkja, ef hún
missti þennan stuðning Sjálf
tæðisflokksihs. Hún gerði
í>5 seinast í sambandi við
-'tningu bráðabirgðalag-
' unna um afurðaverðiö.
’ úlfstæðisflokkurinn endur
'úaSi þá hollustu sina við
na. Sú yfirlýsing stjórn-
' '"’nnar nú, að hún muni
’"i segja af sér, getur því
'i þýtt annað en að hún
' ’ti áfram stuðnings Sjálf
' ;ðisflokksins.
RÁ sjónarmiði stjórnarinn
• ?r skiljanlegt að hún vilji
:a sem lengst. Hún segist
■ ra búin að stöðva dýrtíð-
ina. Hún segist hafa hlaðið
varnargarð gegn verðbólg-
unni. Hagur ríkissjóðs sé góð
ur og afkoma útflutnings-
sjóðs sé með bezta móti.
Gjaldeyrisástandið sé mjög
viðunanlegt. Ef þetta allt er
rétt, er engin ástæða til þess,
að stjórnin hraði afsögn
sinni, þar sem hún styðst
líka áfram við- meirihluta
þings. Það er eðlilegt, að
stjórn, sem álítur sig hafa
stjórnað svona vel, vilji sitja
sem lengst, svo að hinn ágæti
árangur verka hennar komi
sem gleggst í ijós áður en
aðrir taka við.
Hitt er svo annað mál, ef
þessar lýsingar hennar
af ástandinu væru ekki alveg
réttar, eins og t.d. hefur ver-
ið haldið fram hér í blaðinu,
þá væri ástæða til að bregð
ast sem fyrst við vandanum
og reyna að koma fótum und
ir sterkari stjórn.
MEÐAN rikisstjórnin sit
ur, án þess að segja af sér,
og Sjálfstæðisflokkurinn
heldur áfram að styðja hana
er vitanlega ekki eðlilegt að
forsetinn hefji forgöngu um
nýja stjórnarmyndun. Ríkis
stjórnin er fullgild þingræðis
stjórn meðan Sjálfstæðis-
flokkurinn styður hana.
Fyrir kosningarnar talaði
Sjálfstæðisflokkurinn þann-
ig, að „mikill voði steðjaði að
þjóðinni í efnahagsmálun-
um“ og því væri þörf á við-
tæku samstarfi um lausn
efnahagsmálanna. Nú virðist
þetta allt rokið út í veður og
vind. Sjálfstæðisflokkurinn
virðist kominn á sömu skoff-
un og ríkisstjórnin, að allt sé
í bezta lagi, verðbólgan stöðv
uð og hæg sigling framund-
an. Niðurstaðan af þessu öllu
saman er því sú, að stjórnin
situr og Sjálfstæðisflokkur-
inn heldur áfram að styðja
hana.
Aljíýðdblaðið 40 ára
T fyrradag voru liðin 40 ár
' ’ an að Alþýðublaðið hóf
“ \?u sína. Blaðið minntist
: "3 með því að gefa út stórt
■ 'iælisblað, þar sem rakin
• saga þess í stórum drátt
yrir Tímann er sérstök
•' L°°ða til að minnast þessa
•nælis Alþýðublaðsins. —
•si tvö blöð hafa oft verið
"Tiherjar á sviði stjórnmála
'•áttunnar. Fyrir baráttu
í”ra hefur mörgum umbóta
■ -’um almennings verið
' kað áleiðis. Alþýða lands-
• • stendur í mikilli þakkar
- '’d við Alþýðublaðið fyrir
■ áttu þess í þágu hennar
■>eim tíma, þegar aðstaða
' -niar var allt önnur og
”i en hún er nú.
* afmæiisblaði Aiþýðu-
5sins er sagt frá stefnu-
"á AlþT'ðrh’n ð«d~i s fyrra,
■ • ’-^om út ár’A
• •’. að markmiðið sé „að
soorna gegn yfirgangi og
kúgun auðvalds og einstakra
manna“. Alþýðublaðið og A1
þýðuflokkurinn hafa unniö
sín beztu verk, þegar stjórn
ast hefur verið af þessu sjón
armiði.'
Margt hefur breyzt á þeim
40 árum síðan Alþýðublaðið
hóf göngu sína. Kannske hef
ur þó mesta breytingin orðið
á Alþýðuflokknum. — Hver
hefði trúað því 29. okt. 1919,
þegar Alþýðublaðið hóf
göngu sína, að 29. okt. 1959
yrði því lýst yfir í Morgun-
blaðinu, að Alþýðuflokkurinn
og flokkur auðkónganna
væru skyldustu flokkarnir á
íslandi og ættu því að
mynda stjórn saman?
Vissulega mætti þetta vera
forráðamönnum Alþýðu-
flokksins nokkur aðvörun
um. hvort þeir eru nú á
h'- ■’ réttu leið. Þetta er
að minnsta kosti ekki leið
frumherjanna frá 1919.
Walter Lippmann skrifar um alþjóðamál
Agremingsmál Vesturveldanna
EFTIR VIÐRÆÐUR þeirra Eis-
enhowers og Krustjoffs í Davíðs-
búðum í sumar, var það iskoðun
m-anna í Washington, að halda
yrði fund æðstu manna austurs
og vesturs, áður en Eisenhower
sækti Krustjoff heim að vori. En
áður en slíkur fundur getur farið
fram, verða Vesturveldin að sam-
ræma stefnu sína í Þýzkalands-
málinu.
Þýzkalandsmálið og Vestur-
Berlín eru þau mál, sem sam-
komulag verður að nást um milli
Vesturveldanna, áður en til fund-
ar æðstu manna austurs og vest-
urs kemur, því það er augljóst, að
þeir Eisenhower, de Gaulle og
Macmillan verða að hafa sameig-
inlega stefnu í Berlínarmálinu,
þegar þeir mæta Krustjoff.
EN HÉR ER AUÐVELDARA
um að tala en í að komast, því
það er mikill skoðanaágreiningur
um málið milli Vestur-Þýzkalands
og Frakklands annars vegar og
Bandaríkjanna og Bretlands hins
vegar.
Þessi ágreiningur skýrir það,
hvers vegna de Gaulle féllst á til-
lögu Eisenhowers um fund leið-
•toga Vesturveldanna. Slíkur fund-
ur myndi fara út um þúfur, nema
Frakkar og Vestur-Þjóðverjar
gætu komið Eisenhower til að
fallast á að Beriínarmálið sé knýj-
andi samningsatriði til lausnar.
Því ef Eisenhower legði fast að
Adenauer og de Gaulle um að
samþykkja að ástandið í Berlín
skyldi haldast óbreytt, þá væri
það starf, sem hann hefur unnið í
sumar við að bæta ástandið í
heiminum unnið fyrir gíg.
ÞEGAR ÞESSI skoðanaágrein-
ingur milli Vesturvedanna er
hafður í huga, er vafasamt, að
það sé bezta leiðin til lausnar, að
leiðtogarnir mæti auglitis til aug-
litis til samninga, því um höfuð-
ágreininginn verður ekki samið
og engra tilslakana er að vænta
frá Frökkum og Þjóðverjum.
HINS VEGAR VERÐUR það að
koma skýrt fram, hvort við ætlum
Eru ósammála um hvernig leysa skuli BerlínariháliS
De Gaulle
Vill ekki sameiningu Þýzkalands
að semja við Rússa eða ekki. Við
getum ekki lýst því yfir, að við
séum reiðubúnir til samninga við
Rússa um framtíð Vestur-Berlín-
ar, en segja jafnframt að engu
megi breyta um ástand þessara
mála.
Þar sem þessi ágreiningur hefur,
þróazt meðal Vesturveldanna, j
verður annað sjónarmðiið að víkja, j
annað hvort London—Washington
eða París—Bonn, áður en sezt verð-
ur að samningaborði með Rússum.
RÆTUR ÞESSA ÁGREININGS
liggja í spurningunni um það,
hvort viðurkenna eigi Austur-
þýzka Alþýðulýðveldið. — Allir
vita, að ef samið verður um Vest-
ur-Berlín á þann veg, að tryggja
frelsi borgarhlutans og réttindi,
þá verður það keypt með því, að
viðurkenna austuiiþýzka ríkið á
einn eða annan veg. Adenauer og
de Gauile neita báðir að greiða
þetta gjald, en allt virðisí benda
til þess, að Bandaríkin og Bret-
land gætu faUizt á þessa leið. Þar _
liggur hundurinn grafinn, og þenn
an skoðanaágreining verður að
jafna áður e.n setzt verður til
' samninga með Rússum um fram-
tíð Vestur-Berlínar.
AÐ ÖLLUM LÍKIDUM verður
erfitt að jafna þennan ágreining
milli Vesturveldanna í einni svip-
an. Adenauer er að búa sig undir
kosningarnar 1961, og getur því
ekki fallizt á að sinni. að austur-
þýzka ríkið verði viðurkennt. De
Gaulle forseti, sem í rauninni vill
ekki sameiningu Þýzkalands, styð-
ur Adenauér og vill fá hann end-
urkjörinn 1961, því að það er eng-
inn annar Þjóðverji til, sem gæti
stutt sjónarmið Frakka eins vel í
þessu máli. Þegar kosningarnar
■eru -afstaðnar og Adenauer hefur
endurnýjað hið pólitíska valda-
skírteini sitt, er ekki ólíklegt að
hann og de Gaulie hafni s’amninga-
viðræðum við Rússa um Berlín.
í Bandaríkjunum er að finna
sáma skoðanaágreininginn um
málið. Þeir, sem harðastir eru í
andstöðunni við að samið verði um
Berlín, eru Truman og fylgismenn
hans eins og Acheson og Paul
Nitze. Skoðun þeirra er sú, að
bjóða eigi Rússum byrginn og
neita að skoða stöðu Berlínar sem
samningamál. Þeir segja að samn-
ingar um Berlín muni aðeins
verða Rússum til framdráttar, og
þeir muni færa sig upp á skaftið
annars staðar í heiminum, ef þeir
verða varir við linkind gagnvart
sér í stefnu Bandaríkjanna.
ÞESSIR MENN ERU að mínu
áiiti að reyna að endurskapa orr-
ustu iþá, sem þeir hlutu dýrð sína
í. Þeir heimta að kalda stríðinu
verði haldið áfram með svipaðri
stefnu og þeir héldu uppi á valda-
árum Trumans, en slík stefna mun
ekki leiða til neins góðs.
Slík stefna er óhæf við ríkj-
andi aðstæður og gæti orðið vatn
á imyllu kommúnismans í hinum
lýðfrjálsu löndum, og yrði því að-
eins Rússum til ábata og myndi
stuðla að framgangi kommúnism-
ans í heiminum.
Hrifningarstund í helgidðmi
Fimmtudagskvöldið 8. þ.m. efndi
Félag íslenzkra organleikar3 til
MUSICA SACRA-hljómleika í Dóm
kirkjunni hér í Reykjavík. Þeir
voru haldnir til heiðurs hinu
þekkta og vinsæla tónskáldi
Jónasi Tómassyni frá ísafirði; til
kynningar á „helgistefjum" hans.
í gærkvöldi var svo myndarlegum
útdrætti úr efnisskránni útvarp-
að.
Það fór mjög vel á þessu fram-
taki, bæði gagnvart tónskáldinu og
sjálfri þjóðinni. Jónas Tómasson
er fyrir löngu þjóðkunnur tónlist
armaður, sem organisti, söngstjóri
og tónskáld — og nú kominn hátt
á áttræðisaldur.
Á þessum merku kirkjutónleik
um skiptist efnisskráin í þrennt
með tilliti til flutnings: einleiks
á orgel, samleiks' á orgel og fiðlu,
og loks, að meginhluta, samkór-'
söngs. Hljómlistarmennirnir, eem
hér áttu mestan hlut að máli, eru
allir kunnif, og brugðust sem
vænta mátti ekki frekar en annars
staðar. Dr. Páll íeólfsson lék ein
ieik á Dómkirkjuorgelið með al-
kunnum tilþrifum sínum og mynd
ugleik þrjú forspil: í As-dúr, B-dúr
og fyrir laginu „í Betlehem er
barn oss fætt“. Einnig eftirspil
við hin þekktu sálmalög „Son
guðs ertu með sanni“ og „Nú árið
er liðið“. Að lokum lék dr. Páll
sorgarlagið „Þegar húsfreyjan
deyr“. Einleikari á fiðlu var sonur
tónskáldsins, Ingvar Jónasson, og
léku þeir dr. Páll saman trega-
•tónverkin „Minningu“ og ,Söknuð‘
Undir áhrifamiklum flutningi
þriggja síðasttalinna verka, mun
mörgum hafa orðið hugsað til lát
innar eiginkonu tónskáldsins, frú
Önnu Ingvarsdóttur, einkum þó
þeim, er nokkuð þekktu persónu-
lega til þessarar tígulegu, músík-
ölsku konu, sem bæði söng ágæt-
lega vel og lék á hljóðfæri — og
höfðu hugmynd um, hve mikils
virði hún var honum i lífi og
staríi, og hversu hann tregaði
hana.
Þótt öll framangreind verk og
flutningur þeirra á hljóðfæri væri
einatt heillandi og stundum til-
komumikil, hygg ég samt, að mörg
um hafi farið sem mér, að þykja
mest koma til söngs samblands
kirkjukóranna í Reykjavík undir
stjórn tónskáldsins sjálfs með
smekkvísum undirleik Páls Hall-
dórssonar frá Hnífsdal, organista
Hallgrímskirkju, enda þar um að
ræða „viðbótaráhrif“ frá persónu
legum hræringum mUli hins ást-
sæla tónskálds og áheyrenda. —
Sungin voru 10 sálmalög í tveim
lotum, hvert öðru fegurra, þótt
af bæru hinum óþekktari lögum
að mínum dómi ,JÉg undrast,
Drottinn, dásemd þína“, texti Árna
Sigurðssonar, sem kórinn söng án
undirleiks, og „Hvað bindur vorn
hug við heimsins glaum“ við hið
volduga trúarljóð Enars Benedikts
sonar. sem frægt er og oft hefur
verið sungið við guðsþjónustur
undir öðru lagi. Þykir mér
ekki ósennilegt, að þessi sálma-
lög Jónasar eigi eftir. að njóta al-
mennra vinsælda og verða mikið
sungin, eins og raunar flest lög
hans. Leyndi sér ekki, hversu
hugfangnir áheyrendur hlustuðu
á þessi geðþekku tónverk og urðu
snortnir af karlmannlegum inni-
leik þeirra, fegurð og heiðríkju.
Hámarksstund hrifningar áhéyr
enda rann samt ekki upp fyrr en
í lok tónleikanna, þegar kórarnir
sungu lang þekktasta sálmalag
Jónasar, „Ó, faðir, gjör mig lítið
ljós“, sem náð hefur dádæma vin-
sældum. Eftir hugþekkt millispil
endurtók samkórinn tvö vers, þrátt
' fyrir að hafa sungið mörg áður við
jbljúgja þakklátsemi hlustenda —
og þá var það, sem voldug hrifn-
ingaralda gagntók viðstadda og
þeir risu hijóðir og hátíðlegir úr
sætum með biskupshjónum lands-
I ins og stóðu hrærðir meðan þessi
! undurfögru helgistef JónasaP og
jMatthíasar ómuðu að eyrum. Var
i það ógleymanleg stund, og undrun
hins hógværa tónskálds ekki lítil,
þegar hann í lok tónleikanna
„uppgötvaði söfnuðinn“ standandi
jí lotningu og þökk, er hann sneri
sér að áheyrendum í kveðjuskyni.
1 Fer vart hjá því, að þá hafi a.m.k.
! brot af hrifnangarbylgjum fólks-
ins flætt yfir tóniskáldið í klökkri
1 og djúpstæðri þakklátsemi fyrir
eina dýrustu perlu íslenzks sálma
söngs frá upphafi — tóna, sem
munu lifa á vörum og í hjörtum
íslendinga meðan trúarþörf og til-
beiðsla bæris-t í brjóstum þeirra.
26. október 1959.
Baldvin Þ. Kristjánsson.