Tíminn - 31.10.1959, Síða 8

8
~ — ■■ m ->:■■■ x§ ,'/i HSaíSSP
TÍMINN, laugardaginn 31. október 1959.
Friðjón Júlíusson: Orðið er frjálst
Hvort er heppilegra að framleiða
kalksaltpétur eða ammoníumnítrat?
Árið 1953, eða um það leyti
þegar verið var að reisa áburðar- ið sagt er aðaluppistaðan í
verks'nyiðjunla í Guíunasii, ritaði ari 6 ára gömlu grein.
að sem hér að framan hefur ver-'áhrif á jarðveginn, en hin síðari
þess-j lútkennd. Svíar framleiða ammon-
íumnítrat áburð með yfir 20%
ég grein í eitt dagblað bæjarins,
er ég nefndi „Áburðarverksmiðj-
an og köfnunarefnisframleiðslan.“
Þar ræddi ég nokkuð um vænt-
anlega áburðarframleiðslu, og
þá fyrst og fremst um tegund á-
1 framhaldi af því ætla ég svo kalki. Þar í landi hefur þessi á-
3. síðan
nitrat valið hafi verið rangt og
ber fram enn þau sömu rök og ég ..
oerði fyrir 6 árum ar 111 sogunnar. Sjokortasafmð ge£
°Núeí ráði að framleiða bland- ur út um 40 000 kort á árL Um
aðan áburð - og nú virðist ekki l>að ,bil 2000 leiðrettingar eru gerð
eiga að spara kalkið. loksins kom 31 á sjókortum á áii. Fram að
að því. Um væntanlegan áburð I)es,fu bata stafumr a kortunum
skal ekki fjölyrt, en vonandi tekst vellð teiknaðir af beztu teiknur-
betur til með framleiðslu hans en um Danmelkur.
köfnunarefnisáburðarins.
Friðjón Júlíusson.
Minningaror’S
(Framhaja ar 5. siðu)
ur mun hann af vinum sínum og
að ræða málið nánar eins og þð
kemur mér fyrir sjónir í dag.
Hvaða sjónarmið réðu
Ekki veit ég gjörla vegna hvers
burðarins. Fyrst. vil ég þá byrja ammoníumnítrat varð fyrir valinu
á því að rifja upp helztu atriðin eða hitt hverjir þeir voru, sem
varðandi val áburðartegundar f réðu þar mestu um. Líklegt má
áðurnefndri grein, svo að lesend- þó telja, að það hafi verið stjórn
ur fái nokkurt yfirlit um það áburðarverksmiðjunnar ásamt sér-
helzta, er málí skiptir, um inni- fra>ðir,'gum hiennE'", hverjir svo
hald greinarinnar: sem þeir hafa nú verið. Þá veit
Þegar sýnt var hvaða áburðar- ég ei?i heldur hvaða sjónarmið En þó svo eigi eftir að reynast í
tegund yrði fyrir valinu gat ég réðu því að ammoníumnítrat var framtíðinni að Kjarninn hafi engin í
ekki staðizt mátið og ritaði all- frekar fyrir valinu en kalksalt- kalktærandi áhrif á jarðveginn, þá
ýtarlega grein um málið, þar sem pétur og ekkert um það séð eða er það eitt
ég varaði við framleiðslu á amm- heyrt á opinberum vettvangi. Ef
oníumnitrati og ber fram mörg til vill vegna þess, að hinir háu
og sterk rök gegn framleiðslu herrar hat'a talið sig ékki vera í
heldu'r er .Ulinn vera hiiutluus,
þrátt fyrir hið mikla kalkmagn —
CaO — seni í honum er.
Það er bví harla einkennilegt ef
Kjarni hefur engin sýrandi áhrif
á ís'lenzka mold af hvaða gerð sem
hún er, sami áburður og talinn er
að auka sýrustigið annars staðar.
En er það nú fvllilega afsannað að
Kjarni geti spillt ræktarlandi með
tilliti til sýrustigs — ég held ekki.
burður engin kalkbætandi áhrif samtíðarmönnum harla minnis-
stæður sem sérkennilegur persónu
leiki, afburða dugnaðarmaður og
góður drengur, sem ánægjulegt
var að kynnast og. þekkja.— Og
nafn Eyfirðings bar hann með
prý'ði.
Jóhann J. Eyfirðingur var tví-
kvæntur. Fyrri kona hans,
Salóme Gisladóttir frá Skálavík,
lézt árið 1920, eftir 9 ára sambúð
j þeirra. Varð þeim 6 barna auðið.
Seinni kona hans er Sigríöur, kaup
kona, f. 14.8 ’87, Jónsdóttir'. skip-
stjóra Pálssonar á ísaf.irði, og lifir
* hún mann sinn. Sú góða kona bjó
em er oruggt, að það Jóhanni hið bezta heimili, gestris.
inn og góðan griöastað, þar sém
gott var að koma, og ágætlega fór
um hinn aldna og' áhugasama at-
flytzt ekkert karlk með honum í
jarðveginn. Þetta hlýtur óhjá-
kvæmilega að hafa sín áhrif á
Bergmálsdýptarmælar hafa gert
lífið bæði léttara og erfiðara fyrir
sjókortagerðarmenn. — Léttara
vegna þess að hin nýju hjálpar-
tæki leiða til meiri hraða og meiri
nákvæmni. En hin nýju tæki gera
það einnig að verkum að meiri
vinnu er krafizt af sjókortagerðar
mönnum. Án hinna nýju hjálpar
tækja hefði varla verið unnt að
framkvæma hinar rækilegu mæl-
ingar á grænlenzkum siglingaleið
urn, sem nú er verið að gera.
Síðan sjókortasafnifj danska var .
stofnað árið 1784 hefur það gert
kort fyrir íslendinga. En þessi,
samvinna er nú sögunni. í sjó
kortasafninu er núverið að leggja
hönd á síðustu kortin, sem ís-
lendingar fá frá Dönum. Það eru
kort yfir innsiglinguna til Reykja
víkur.
íslenzka ríkig hefur gefið
danska sjókortasafninu minnls-
spjöld í þakklætisskyni fyrir 175
ára samvinnu.
þess áburðar, en tel framleiðslu vafa um að það sem þeir ákváðu gróðurinn og uppskeruna, þannig hafnagarp er hrömað hafði smátt
kalksaltpéturs miklu æskilegri af væri hið eina rétta í þessu efni
ástæðum, sem síðar verður vikið
að.
En það er með þetta eins og svo
mörg önnar mannanna verk, þau
• eru aldrei algför að fullkomnun
,til.
var að ræða um' ut af Þeim rísa oft deilur <5g
framleiðslu köfnunarefnisáburðar ágreiningur vegna þess að eihn
hér á landi í alvöru, þá hélt ég telur þetta rétt og annar hitt.
satt að segia að kalsíumnítrat- Þetta er ekki nema mannlegt og
kálksaltpétur — Ca(N03)2 kæmi reyndar sjálfsagt, þvi það vekur ekki er alveg þýðingarlaust, það
ÁburðarvaliS
Þegar farið
að hún verður mun kalksnauðari
eftir Kjarna en t. d. kalksaltpétur,
nema því aðeins að séð sé fyrir
kalki á annan hátt, svo sem tíðk-
ast viða erlendis — það er að bera
kalk í jarðveginn — en sú lelð er
ekki eins auðveld fyrir okkur og
aðrar þjóðir.
I og smátt hin síðustu ár og þetta
tilverustig hentaði ekki lengur. Þá
er gott að vera fluttur yfir á ann
að svið, lífs og athafna.
Skal svo frú Sigríði, börnum
hans og öllum aðstandendum, send
innileg samúðarkveðja, og sjálfur
skal hann kvaddur með einlægri
A víðavangi
Þá er það eitl atriði enn, sem þökk og virðingu síns gamla sveit-
fyrst og fremst til greina. Astæð-
an fyrir því er fyrst og fremst
sú, að þessi áburður er annars
staðar talinn sérlega vel fallinn
4il góðs á.rangurs við s'kilyrði og
aðstæður, er líkjast okkar, þótt
hann einnig sé mikið notaður
zneð góðum árangri við ólíkar að-
stæður þeim, sem við eigum að
venjast.
Kostir saltpéturs
Það er einkum þrennt, sem ég
tel að kalksaltpétur hafi til síns
ágætis:
1 fyj
auðleystur áburður, verkar fljótt
Og það þótt
menn til umhugsunar og rökrétt- er hlutfallið á milli hinna ýmsu
ari ályktana. næringarefna í jarðveginum. Hér
En ef dæma má eftir því, hve skal aðeins nefnt eitt dæmi, enda
fáar raddir hevrðust um þetta fellur. það beint inn í það sem hér
mikilvæga mál um það leyti sem er verið að ræða; hlutfallið á
það var í undirbuningi, má ætla, milli kalium og kalsíum í jarð-
að sérfróðir menn á þessu sviði veginum, er hutlr sem nauðsyn-
hafi verið sammála um gang legt er að gefa gaum.
þess. Þessi efni verka þannig hvort á
Sá eini, sem hreyfði þessu máli ananð að sé nægjanlegt magn af
auk mín, var Gunnar Bjarnason öðru í jarðveginum, en lítið af
kennari á Hvanneyri. Hann hélt hinu, torveldar það efnið sem
því bá fram, að freinur ætti að meira er af jurtunum að notfæra
framleiða kalksaltpétur en amm- sér hitt.
oníumnitrat. Þetta leiðir af sér, þar sem jarð-
í fyrsta lagi, kalksaltpétur erizt “ 1 sslíkar ,stórfram vegur er kalksnauður, en bað mun
a.,.s verkar fliótt kvæmdlr sem aburðarverksnnðjan ekki vera oalgengt her, en nku-
burrviðrasamt sé er °g á'em eiSa að standa um ó- lega borið á af kalíum, að jurt-
Þetta er talinn mikill kostur þar h"f£ega.,fraf íðj í,S|Cnzkum irnar fta ekki notf*rt sér kalkið
___... .. . . vaxlar. landbunaði til framdrattar og sem skvldi. Afleiðingm af þessu
i f;:engis, þarf allrar aðgæzlu við. verður svo kalsíurhsnauð uppskera.
Eg efast ekki um að þeir, sem Gripir, _ sem fóðraðir eru með
réðu um ákvörðun áburðarfram- kalksnauðu fóðri eru í liættu
leiðslunnar, hafi gert annað en staddir nema lir sé bætt á annan
það sem þeir töldu réttast, ann- veg. En þó þetta sé hægt þá er
að væri óréttlátt. Ef til vill hefur það alltaf öruggast og hagkvæm-
það ráðið úrslitum, að ammoní- ast að hið heimafengna fóður sé
umnítrat NH4 N03 varð fyrir val- þannig samsett að í því séu sem
inu' en ekki kalksaltpétur Ca flest þau efni og í þeim hlutföll-
(N03)2, að öflun kalks yrði dýr um, sem búpeningurinn þarfnast
og erfið. Þessa ályktun dreg ég til viðhaldsí vaxtar og afurðafram-
af bví að ammoníumnítraðið er leiðslu.
framleitt sem kunnugt er, án
kalks'. Ef þetta e>r ástæðan
hún óraunhæf, því vitað var að
undirbúningur var hafinn að sem
entsverksmiðju á næstu grösum
sem hæglega myndi geta fram-
leitt það kalk sem þurft hefði til
kalksaltpétuirsframleiðslu eða þá
til þess að blanda í ammonium-
sve™ nítratið, sem hefði auðvitað verið
mun betra.
Stjórn
unga og frænda.
Sn.S.
(FramhaJd af 7. síðui
Sjálfstæðisflokkinn að vinna á
og á meirihlutann í stjórn ann-
ars flokks.
Eftir er að sjá, hvort þessi
huggunai'orð reynast rétt og
Sj álf stæðisf lokkurinn sé raun-
verulega búinn að ná meirihlut-
anum í stjórn Alþýðuflokksins.
sem veðrátta er þurr o.
tími stuttur.
í öðru lagi hefur kalksaltpétur
kalkbætandi áhrif á jarðveginn
og er það kostur þar sem jarð-
vegur hér mun -yfirleitt vera full
6Úrkalks'nauður — fyrir flestar
nytjajurtir. Mundi það kalkmagn
sem með þessum áburði kæmi í
moldina, vera t:l mikilla bóta.
í þriðja og síðasta lagi er litil
eða engin hætta á efnatapi úr
ikalksaltpétri við notkun hans, að
vísu er hann dálítið rakasækinn,
en kemur ekki að sök ef gætilega
er að farið. Þá finnst mér heldur
engin ástæða að láta framleiðslu
á kalksaltpétri vikja fyrir öðrum
köfnunarefnisáburði þar sem sem
entsverksmiðja mun innan
skamms rísa upp í nágrenni á-
burðarverksmiðjunnar og
væntanlega gæti framleitt það
kalk, sem þarf til framleiðslu á
kalksaltpétri.
Um framleiðslu ammoníumnitr-
ats segir í framangreindri grein: I
1. Ammoníumnítrat í þeirri
mynd sem fyrirhugað er að
framleiða það í hér, hefur
sín áhrif á jarðveginn, að
minnsta kosti þegar til lengu
ar lælur.
dansarnir
í G.T.-húsinu í kvöld kl. 9.
G.R.-kvartettinn leikur fyrir dansinum.
Söngvari Hulda Emilsdóttir. )
Ásadansaverðlaunakeppnin heldur áfram.
Klukkan 10 verður dansaður Langsé.
Fyrstu 16 Langsépörin, sem tryggja sér miða, fá
ókeypis aðgang sem boðsgestir kvöldsins.
Aðgöngumiðasala frá kl .8.
Sími 13355.
er Áhyggjur og rannsóknir
Nú eru ýmsir bændur orðnir all
áhyggjufullir út af hinum sýrandi
áhrifum Kjarnans á moldina, og
bændur missa kýr sínar úr beina-
veiki. Hér virðist því ekki allt
með felldu. Ilvot sem þetta verð-
ur rakið til Kjarnans eða ekki þá
er eitt víst að hann bætir ekki úr
hverju fram
leiðslu sem betri var og á þann
hátt koma í veg fyrir að íslenzk-
ur landbúnaður líði stórtjón af
eins og nú er allt útlit fyrir,
verði ekki úr bætt.
, því, sem kalksaltpétur hefði auð-
j,0f«- k - aburðaryerksmiðiunnar veldlega getað gerl. Nokkrar at-
2 c okað við °S s'éb huganir hnfa verið gerðar hér með
yndi með fram- Kjarna i þeim tilgangi að athuga
áhrif hans á sýrustig jarðvegsins
meðal annars af búnaðardeild at-
vinnudeildar Háskólans og sam-
kvæmt þeim breytist sýrustigið
ekkert undan Kjarnanum. Þessar
tilraunir hafa ennþá staðið svo
skamman tíma, að þær nægja
varla til þess að áanna sakleysi
Erlendis er talið að ammoníum- Kjarnans. Það mætti líka teljast
nítrat, sem ekkert kalk er í, hafi alveg sérstök tillits'semi af þessari
súr áhrif á jarðveginn, en sé áburðartegund í garð íslenzks
blandað í það kalki svo sem víð- landbúnaðlar að hinir óæskilegu
ast hvar er gert, þar sem amm- eiginleikar hennar kæmu ekki
4. Meiri hætta er á efnatapi úr oníumnítrat er framleitt, þá hefur fram hér eins og anars staðar, svo
Auglýsing
frá Bæjársíma Reykjavíkur
Bæjarsímann vantar nú þegar verkamenn við
jarðsímagröft. — Nánari upplýsingar gefa verk-
stjórar bæjarsímans, Sölvhólsgötu 11, kl. 13—15
daglega, símar 1 10 00 og 1 65 41.
Pillsbury’s
Áhrif á jarðveg,
2. Ammoníumnítrat dregur auð- ,a
veldlega í sig raka úr loft- Sr°öur og dyr
inu, sem torveldar dreifingu
og rýrir notagildi þess.
3. Ammoníumnítrat, sem ekki
er kalk í fylgir nokkur
sprengihætta.
ammoníumnitrati en öðrum
köfnunarefnisáburði, nema
því aðeins, að áburðinum sé
blandað við jarðveginn með
herfi strax eftir dreifingu.
Að herfa áburð niður í mold
í
ína kemur af eðlilegum ástæðum ekkert kalk er í og kalkammon-
ekki til greina hjá okkur, nema sulfat sem í er 20,5% kalk — CaO.
það engin súr áhrif heldur er
hlutlaust í þessu tilliti. Þetta
sanna rannsóknir víða um lönd.
í Þýzkalandi eru framleiddar
tvær tegundir af ammoníumnítr-
ati, ammonsúlfatsaltpétur sem
sem yfirspekingur Atvinnudeildar-
innar í áburðarmálum heldur
fram. Margir bændur eru það
glöggir og athugulir, að reynsla
þeirra um sýrandi áhrif Kjarnans
verður vart hakin með þeim at-
hugunum sem nú liggja fyir. En
hvað um það, þá er ég ennþá
f>á að mjög takmörkuðu leyti. Fyrri tegundin er lalin hafa súr þeirrar skoðunar að ammoium-
er merki
vandlátra
húsmæðra