Tíminn - 13.01.1960, Blaðsíða 2

r. r ’
• 51
\m M '<■ '
} y
TIM1N N, miðvikudagiim 13. jaiiúar 19Gd
ometaii-
, UppbocS
legt gagn við or
Þegar er búi'ð a$ safna 720 |?ús. seolum me<S
orðum og or^myndum til bókarinnar
Dr. .Takob Benediktsson
skýrði blaðamönnum í gær
nokkuð frá starfsemi þeirri
sem fer fram við orðabók Há-
skólans og hvernig því verki
miðar. Undanfarin 10 ár hafa
þrír menn unnið sleitulaust
að orðabókinni en þeir eru
auk dr. Jakobs, Jón Aðalsteinn
jónsson cand. mag. og Ásgeir
P>1. Magnússon cand. mag.
Fimmíán ár eru liS'n frá því
verkið hófst og. enn er ekki vitað
inær því lýkur. en þegar er búið
að safna um það bil 720 þúsund
seðlum með orðum og orðmynd
um.
Hver bók orðtekin
Orðtekin er hver einstök bók
eem úc hefur komif, á íslandi frá
því 1540 þogar prentöld hófst í
landi og fram að 1870. En eftir
jþann tima vex bókaútgáfa svo
gífurlega að engin tök eru á því
bS orðtaka nema úrval þeirra
Ibóka ‘sem komu út eftir þann
Éíma. Gerðar hafa verið bráða-
birgðaáætlanir um hverjar bækur
Bkuli orðteknar og lci’tast við að
gefa alhliða mynd af íslenzku
cnáli á þessu tímabili.
Orðasöfn heima og erlendis
Auk bóka hefur mikill fjöldi
orðasafna sem líggja í hahdritum
é söfnum, verið orðtekinn og læt
wr nærri að því sé iokið við þau
orðasöfn sem finnast á söfnum á
ísiandi. En þar að auk er miki'll
fjöldi islenzkra orðasafna á söfn-
lum erlendis og bíður þar ærið
verkefni. En nú hafa verið tekn-
ar ijósmyndir af niörgum þessara
orðasafna og verða þær sendar
út hingað svo unnt sé að vinna
wr efnínu.
f-ílutur Grunnavíkur-Jóns
Teknar hafa verið fólókópíur
af hínu mikla orðásafni Grunna-
ví'kur-Jóns en það er 9 fólíóbindi
Btór og því efekert smásmíði.
Þetta safn verður orðtekið á
næstunni og er það ómetanleg
heimild um íslenzka tungu á fyrri
hluta i8. aldar. Jón gamli' vann
að þessu verki meðan ævin entist.
Þáttur íslenzkrar alþýðu
Þá gat dr. Jafeob um þann
ómetanlega skerf sem íslenzkir
múgamenn hefðu lagt til orða-
bókarinnar. 1 3 vetur hafa starfs-
menn orðabókarinnar hai't fasta
þætti' í útvarpinu, þar sem leitað
hefur verið til fólks á öllu land-
inu, það hvatt til samstarfs og
aðstoðar. Hefur þannig borizt
mikill fjölda bréfa og fengist
merkileg vitnesfeja um mörg orð
sem hvergi hafa komist á bók og
ennfremur upplýsingar um’ út-’
breiðslu orða og orðatillækja sem
ekki var unnt að fá annars staðar.
— Þá hafa sjálfboðaliðar verið
fengnir ti’l að orðtaka ýmsar hæk-
ur endurgjaldslaust og þannig
•fengist 17—18000 seðlar. Dr.
Jakob fevaðst afar þafeklátur þess
um mönnum sem ekki bæru þó
annað úr býtum en góða sam-
vizku.
720 þús. seðlar
Eftir 15 ára starf vift orðabók-
ina hafa safnast saman urn 720
þúsund seðlar með orðum og orð
myndum og eru þar ekki talin
nýyrði'. Þar við bætist um 20 þús-
und nýyrði sem nýyrðanefnd hef-
ur iátið safna saman og búa til og
einnig verður bætt í orðabók
Iláskólans 40 þús. seðlum sem
safnað hefur verið til viðauka við
orðabók Sigfúsar Blöndals. Þess
ber þó að gæta að í viðauka
Blöndalsbókar eru mörg orðin
þau sömu og nýyrðanefnd hefur
‘Safnað. Dr. Jakob kvaðst giska á,
að orðaforði íslenzkrar tungu
væri rúmlega 200 þúsund orð.- —
Til samanburðar má geta þess að
franska og þýzka hafa hvor um
sig 3—400 þús. orð og ’enska 560
þúsund orð. En þessar þrjár tung
ur eru blandaðar mjög, einkum
enska, en íslenzka er hrein tunga
og svo til ómenguð.
jr
a
„Fiskveiðiim
(Framhald af 12. síðu>.
vitriir bjóðendur. Fréttamaður
slcráði hjá sér tvö hæstu tilboðin
í hvern bíl, cn þau voru: í Chevr-
oiet ’59 tvö tilboð á 250 þúsund
kr., i Chevrolet ’57. 172 og 165
þúsund, í Oldsmobile 165 og 137
þús., Mercury 156 og 151 þús.,
Cadillac 106 og 92, 100 þús. kr.
í Chervolet ’54, 80 og 76,300,
og í Plymouth 75 og 63,900.
Strandaði 10 min. eftir
að hann lagði úr höfn
Kristján frá Ólafsfirfti strandaði í fyrsta róðri
sínum á Lónboga eftir 10 mínútna siglingu
frá Stykkishólmi
Stykkishólmi, 12. jan. —
í gærkveldi milli kl. 10 og 11
^trandaði vélbáturinn Kristján
írá Ólafsfirði, sem er tréskip
um 90 lestir að stærð, á svo-
iiefndum Lónboga, sem er
c.kammt norður af Melrakka-
evjum rétt sunnan við syðri
útsiglinguna frá Stykkishólmi.
Dimm þoka var á eí strandið
varð, en annars gott veður.
Með aðfallinu losnaði báturinn
af skerinu og komst hjálparlaus't
4il Stykkishólms. — All mikill
3eki kom að bátnum, enda er kjöl-
iu' hans og stefnt altmikið brotið.
Kristján hefur verið leigð'ur
írá Óiafsfirði hingað til Stykkis-
hólms í vetur og var að fara í
sinn fyrsta róður á vertíðinni. —
Lagði báturinn úr höfn í Stykkis-
toólml kl. rúndega 10 í gærkveldi
og haftSi ekki siglt nema í 10—1S
mÍÐÚtur ör twmn stratulaOi.
K.C.
Pinay ræðir við
de Gauiie
KTB—París, 12. jan Antoine
Pinay, fjármálaráðherra, átti
í dag alllangar viðræður við
de Caulle forseta.
Pinay sagði við blaðamenn eft-
ir fundinn, ao þeir forsetinn
hefðu rætt um þá staðhæíingu
frönsku blaðanna, afi harui ætiaði
að segja af sér vegna ágrei'nings
við Debré forsætisráðherra um
efnahagsmál.
Pinay sagði, að viðræðurnar
hefðu farið fram I hiestu vinsemd
og ró, og1 að hann myndi eiga
annan fund me tanum á
morgun.
hrnan veggjau
Eftirfarandi hréf hefur verið
sent til dómsmálaráðuneytisins: I
„Vegna skrifa í Alþýðublaðið 31. j
desember, ssða tvö (Hannes á
Horninu), Fijálsri þjóð, síða 8,
íCellumórali) og Tímanum 10. j
janúar undir fvrirsögninni: „Fisk-
veiði innan veggja“, er fela í sér
ummæli um, að fisksali eða fisk- (
salar dragi sér með falsi og svik-:
um stórar fúlgur af almannafé,;
hefur stjórn Fisksalafélags Reykja
víkur og Hcifnarfjarðar ákvcðið
að óska eindregið eftir. að hið j
virðulega ráðuneyti láti nú þegar, i
cða svo fljóu sem verða má, fram |
fara opinbera réttarrannsókn lit
af framangremdum blaðaskrifum,'
sve að út- bví fáist skorið, hvort
þau eru sönn eða fleipur eitt, rit-
:tð í þeim tilgangi að sver.ta fisk-
sr.iastéttina og gera hana tortryggi
lega. Telur stjórn félagsins óbú-
attdi fyrir félagsmenn undir að-
dróttunum þeim, er þeir hafa
rnargir hverjir orðið fyrir eftir að
framangreind blaðaskrif hófust. |
Hjálagt látum við fylgja ívitnuð
hiöð.
í von um jákvæða og skjóta
afgreiðslu máls þessa.
Stjórn Fisksalafélags Revkjavíkur
og llafnarfjarðar
Nýtt loftfim-
leikainnbrot
í fyrrinótt var enn brotizt inn
í Borgarskálann um sama þak-
gluggann og áðttr, ldifið niður
bita úr mikilli hæð — og stolið
70 kartonum af sígarettum.
Samskonar loftfimleikainnbrot
var framið í Borgarskálann fyrir
stuttu, en ekki er vitað hvort
nýr eða sami loftfimleikamaður
var nú að verki.
Vörður er á svæðinu kringum
skáiann, en hann varð einskis var
í hvorugt skiptið. Má geta þess,
að svæðið er stórt, vörðurinn
aldraður, en felustaðir margir.
Hundur myndi sennilega koma að
gagni verðinum til hjáipar á
svona stað.
TækniorS
Framhald af 1. síðu.
fjölda funda í 3—4 ár með
Sigurði' heitnum þar sem hvert
einstakt orð var vandlega rætt,
vegið og metið. í þessu nýja orða
safni eru á ag giska 800 orð. Orða
safnið er meg þýðingu á ensku
og ennfrem'ur er þar að finna
enskt-Menzkt orðasafn. í þeim
! orðasöfnum sem nýyrðanefndi'n
hefur áður gefið út eru samtals
19 þúsund nýyrði. En eins og'
áður getur eru nýyrð'i í Tækni-
. orðasafninu hverfandi íá. Verð
j.bókarinnar er 150 lcrónur og ann
ast Menningarsjóður afgreiðslu
bókari'nnar.
Færeyskir sjómenn
Framhald af 1. síðu.
er þá að því að hafa fengið hing-
að Færeyinga, ef semja þarf aft-
ur með ærinni fyrirhöfn eflir ör-
stuttan tíma
Kauptrygging
Ekki þóttx- færeys'kum hagur
sinn tryggður ennþá, heldur fóru
einnig fram á það, að fá 1500
danskra króna kauptryggingu á
mánuði. Af þessu öllu sést, að í
sjálfu sér stendur slagurinn ekki
um hærra kaup, f.vrir utan þessa
1500 króna kauptryggingu.
GagnráSstafanir
LÍÚ hefur ekki gert margar
gagnráðstafanir í þessu efni, enda
exki mikið að gera. Þó breytir
} að nú til með kaupsendingar til
I'æreyja, þannig að Fiskimanna-
íélag Færeyja, sem hefur fengið
laun félaga sinna til af-
greiðslu, fær nú ckkert fé sent,
heldur eru peningarnir sendir
beint héðan til Færeyjabanka og
vitja sjómenn launa sinna þangað.
Hver ræður?
Svo er að sjá, sem færeyskir
sjómenn sjálfir séu ekki svo ýkja
hsrðir í þessu máli, heldur hefur
Fiskimannafélagið ailt ráð þeirra
i hendi sér, og það svo, að þeir
s.tja og standa að vild féiagsins'.
Enda lítur það óglæsilega út, að
Fiskimannafélagið hótar þeim sjó-
riönnum sektum og hefndarráð-
stöfunum, sem ráða sig á íslenzka
logara.
Togararnir mannlausir
Eins og dæmið stendur nú,
virðist það bersýnilegt, að ekki
verða íslenzKu togararnir rnann-
aðir Færeyingum í vetur, og
f purning livort þeir verða nokkuð
inannaðir. Reynslan hefur sýnt til
f.ills að ísiendingar fullnægja
ckkí eftirspurn eftiri togarasjó-
mönnum á eigin togara.
Uranus
Framhald af 1. síðu
si.óðir hafa verið beðnar að svip-
ast um eftir togaranum.
Veðurathugunarskip
á vettvang
Slysavarnafélagið hefur snúið
sér til rússueska sendiráðsins í
Reykjavík og beðið það að koma
þeim tilmæli.m til rússneskra tog-
tra á þessum slóðum að leita eftir
Uranusi. Einnig var veðuralhug-
unarskip s'ent á vettvang og leitar
nú togarans. Nokkrir þýzkir tog-
arar munu einnig vera þar ekki
langt undan, hins vegar- er fátt
um önnur skip. í gær var veður
orðið skaplegra þar sem síðast
heyrðist til Úranusar, suðaustan
átt og 6 vindstig.
Viðbúnaður
Bandarískur tundurspillir frá
strandgæzlunni hefur einnig verið
sendur til leitar.
Flugvélar eru til taks' á Nýf undna
landi og Labrador.Þá verða sendar
vélar liéðan frá Reykjavík til leit-
ar slrax og fært þykir. Sjór var
rr.jög úfinn í gær og dimmt yfir
og því talið næsta þýðingarlaust
að reyna leit.
Togarinn Úranús er einn
hefði ekki tafið. Úranus er einn
af stærstu togurunum, smíðaður
árið 1949 í Aberdeen. 1 þess’ari
ferð var áhöfnin tuttugu og sjö
menn. Togarinn er eign Júpiters
h.i'.
hllMU (C.iÍ RB KMviMNS
HEKLA
auslur um iand í hringferð 19.
þ.m. Tekið á móti fiutningi í dag
og á morgun til Fáskrúðsfjarðar,
Reyðarfjarðar, Eskifjarðar, Norð-
fjarðar, Seyðisfjarðar, Þórshafn-
ar, Raufarhaínar, Kópaskers og
Húsavíkur. Farseðlar seldir á
mánudag.
Herjólfur
fer tii Vestmannaeyja i kvöld,
næsta ferð á föstudag. Vörumót-
^taka daglega.
I
AUGLTSIÐ I TS.iANUM
Viðbót við Blöndal
Þá iga-t próf. Alexander þess,
að áformað væri nýyrðasafn úr
verzlunar- og viðskiptamáli, væri
þegar búig að orðtaka mestan
lvluta safnsins og myndi dr. Hall-
dór Halldórsson sjá um útgáfuna.
Einnig væri í bígerð viðbót við
Blöndalsorðabók og kæmi hún út
að tvermur árum liðnum. Þar
væri að finna um 30—40 þúsund
orð úr r.útíðarmóií, — Bækur
merkustu rithöfunda á IdMwdá
hefÖH vsríj or*t«k**r í þvi vhynW.
Þökkum innilega sýnda samúð og vinsemd vfá andl.it og útför
Sveins Jónssonar
frá Þykkvabæjarklaustri.
Einnig sendum við innilegar þakkir læknum og hjúkrunarliði,
sem önnuðust hann.
Hildur Jónsdóttir,
börn og tengdabörn.
Hjartans þakkir fyrir þá miklu samúð og vinsemd, sem okkur
hefur verið sýnd við andlát og útför elsku bróður okkar.
Unnsteinn Lárusson
Systkinin
Ásta Lárusdóttir.
Utför
Kristrúnar' Ketilsdóttur,
frá Hausthúsum,
sem andaðist 7. þ. m., fer fram frá Fossvogskirkju á morgun,
fimmtudaginn 14. janúar kl. 2 e. h. Útvarpað verður frá athöfninni.
Blóm eru vinsamlegast afþökkuð, en þeim, sem vildu minnast
hlnnar iátnu, er bent á líknarstofnanir.
Jón Þórðarson. Ketill Jónsson.
Þóra Árnadóttir. Ingólfur Kristjánsson.
Innilegar þakkir færum við öllum, sem sýndu hluttekningu við
útför
Önnu Jakobinu Sigmundsdóttur,
frá Ósi.
Sérstakiega þökkum við fjölmörgum vinum hennar í Saurbæ
fyrir ræktarsemi vlð hana fyrr og síðar, og nú síðast fyrir hátiðlegar
móttölcur með 9&ng og beenamálum, þegar kistan hennar var eftlr
ianga leið, borin til hinztu kveðju í kirkjuna að Klrkjuhvoll.
Gæfan fylgi ykkur öllum.
Börn, tengdabörn og bamabarnabörn.