Tíminn - 28.08.1960, Blaðsíða 7

TÍMINN, sunnudaginn 28. ágúst 1960.
7
— SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ
Minnir á gamla sögu- Samið um „afnot hinnar umdeildu spildu' - Þjóðin verður að taka í
taumana - Aðförin að bæjarstjóranum á Akranesi - Skjaldborg borgaranna inn traustan bæj-
arstjóra - Hagur bæjarins ofar pólitíkskri togstreitu - Skattabyrðinhyngriennokkrusinni
fyrr - Blekkingaleikurinn með útsvarstölurnar - Þeir einu sem græða eru auðkýfingarnir
Eftir tvö ár eru liðnar þrjár i
aldir frá Kópavogsfundi eða
einvaldshyllingunni í Kópa-
vogi. Það var einmitt að á-
liðnu sumri, sem prestar, lög-
menn og biskupar unnu þar
eið sinn um trúnað við erlent
konungsvald, meðan dönsk
herskip dokuðu skammt frá
strönd, en hermenn með byss-;
ur stóðu vörð um þá, sem
undir skrifuðu. Þegar Brynj-
ólfur biskup vildi tregðast og
kvað íslendinga ófúsa að
farga þjóðréttindum sínum í
hendur annarra, svaraði hirð-
stjóri því einu að benda á
herskipin og hermennina og
segja: „Sérðu þetta?“
Gömul saga nálæg
Svo hefur jafnan verið tal-
ið, að í þessum atburðum hafi
íslenzka þjóðin orðið að lúta
dýpst erlendri áþján. Síðan
eru þjár aldir, og íslendingar
eru löngu orðin sjálfstæð
þjóð. Menn tala nú aðeins um
Kópavogsfund sem minning-
ar frá myrkum öldum. En þó
getur það komið fyrir, að hin
gamla saga verði undarlega
nálæg í skyldleika sínum við
atburði, sem gerast á vorum
dögum. Enn eru erlend her-
skip við strönd íslands og er-
lent vald segir: „Sérðu
þetta?“, og enn eru til íslenzk-
ir valdsmenn, sem glúpna
og ganga á samningafund við
herveldið, sem vopnavaldinu
beitir. Á Kópavogsfundi áttu
íslenzkir fyrirmenn raunar
lítinn kost annan en lúta
lágt, og þrátt fyrir nauðung-
ina varðveittu þeir sjálfstæð-
isviljann.
í dag rekur engin nauðung
islenzka ráðamenn til þes sað
lúta herskipum erlends valds.
íslendingar eru frjálsir menn
í frjálsu landi og það verður
ekki annáð en þeirra eigin
þjónslund, sem beygir þá. í
nær tvö ár hafa brezk herskip
sýnt sig úti fyrir íslenzkum
landsteinum og meira en sýnt
sig, jafnvel haft í frammi at-
hafnir, sem Hinrik Bjelke
hefðu þótt töluvert aðsóps-
miklar og eiga meira skylt við
Tyrkjaránið en flest annað í
íslenzkri sögu. En þjóðfrelsið
er sá skjöldur, sem varið hef-
ur þjóðina gegn fári þessu að
verulegu leyti, svo að raunar
stóðu íslendingar jafnréttir
fyrir Bretanum, meðan þeir
vildu það sjálfir.
Þessi mynd var tekin á hinum geysifjölmenna borgarafundi á Akranesi í fyrrakvöld, þar sem nokkuð á sjötta hundrað borgarar kröfðust þess einróma,
að bæjarstjórnin félli frá tillögu sinni um brottvikningu Daníels Ágústínusarsonar, bæjarstjóra, eða nýjar bæjarstjórnarkosningar færu fram ella.
Hér er um að ræða eitt hið glæsilegasta dæml um það, hvernig ábyrgir borgarar taka höndum saman tii verndar bæjarfélagi sínu og meta réttsýni
meira en frumhlaup pólitískra flokksbrodda.
Vansæmandi undasi
hald
Nú hefur það hins vegar
gerzt, að íslenzkir ráðamerm
vildu ekki lengúr standa jafn
réttir fyrir Bretum, vildu ekki
njóta þess sigurs, sem unninn
var, vildu ekki bjóða ofbeldi
lengur byrginn, kusu heldur
vansæmandi undanhald og
samninga um rétt okkar,
hluta af íslandi, og erlend af-
not „hinnar umdeildu spildlu
um skemmri tíma,‘ svo að orð
kappanna sjálfra séu notuð
Þeir Árni Oddsson og Brynj-
ólfur biskup mundu varla
verða hreyknir af karlmennsk
unni, og hátt ber þá yfir þá
menn, sem nú lúta að þarf-
lausu.
Þetta mál hefur að undan-
förnu verið rætt allýtarlega
hér í blaðinu og bent á, hví-
lík hætta vofir yfir, ef þjóðin
segir stjórnarherrum sínum
ekki skýrt og skorinort, að
vilji hennar í málinu er ó-
j breyttur og hugur hennar
j hinn sami og á haustdögum |
11958. Einróma samþykkt Al- j
þingis stendur enn óhögguð i
sem skipun til ríkisstjórnar-;
innar um að aldrei skuli hvik-
að frá 12 mílna fiskveiðiland- '
helginni eða þeim rétti, sem
íslendingar telja sig eiga.
i Ríkisstjórnin hefur hins veg-
j ar boðað til samninga við
: Breta með meiri undanslætti
og án fyrirvara Alþingis. Ekk-
j ert nema nógu afdráttarlaus
I yfirlýsing þjóðarinnar í nýj-
j um samþykktum félaga og
Ifunda getur knúið stjórnina
! til að iáta af undanhaldi sínu
og standa á rétti þjóðarinnar
eins og mönnum sæmir.
kíun bæjarstjórn-
ar Akraness
Bæjarstjórn Akraness gerði
ágæta ályktun í þá átt fyrir
nokkrum dögum. Hver ein-
asta bæjarstjórn og sveitar-
stjórn á landinu þarf að taka
i sama streng og knýja ríkis-
stjórnina þannig til að fram-
fylgja vilja þjóðarinnar' og
Alþingis. Úr því sem komið er
verður vatla girt fyrir, að
stjórnin ræði við Breta, hversu
vansæmandi sem það er, en
einhuga skipun þjóðarinnar
til stjórnarinnar getur ein
komið í veg fyrir undanhald
í málinu sjálfu, ein bjargað
landhelgismáli íslendinga eins
og nú er komið.
Aðförin á Akranesi
Síðustu daga'na hafa atburð
irnir á Akranesi vakið einna
mesta athygli með þjóðinni.
Þar hafa stjórnaröflin ráðizt
að einum dugmesta og reglu-
samasta bæjarstjóra landsins
í því skyni að knésetja póli-
tískan andstæðing og koma á
sinni eigin óráðsstjórn.
Það er nú komið berlega í
ljós, hvert álit borgaramir á
Akranesi hafa á þessu til-
tæki. Hinn geysifjölmenni
borgarafundur þar í fyrra-
kvöld, þar sem fólk úr öllum
flokkum sameinaðist gegn
þessu gerræði, sýndi þetta
gerla. Þar kom greinilega fram
það heilbrigða sjónarmið borg
arans að meta meira trausta
íorystu fyrir málefnum bæj-
arins, reglusemi og heiðarleik,
og virðingu og traust bæjar-
féiagsins en þjónustu við yf-
irgang og brölt forkólfa krata
og íhaldls í bænum.
Nýtt tímabil
Akurnesingar vita vel,
hvernig þessi mál standa. Á
árunum milli 1950 og 1954
mátti heita að bæjarmálefni
Akraness væru í rústum, fram
kvæmdir í bænum sáralitlar
og fjárreiður allar í ólestri.
Þetta er öllum kunnugt. Árið
1954 tókst kosningasamstarf
Vinstri flokkanna í bænum og
náöu þeir meirihluta. Eftir
það var Daníel Ágústínusson
ráðinn bæjarstjóri. Við það
hófst alvleg nýtt tímabil á
Akranesi. Fjárhagur bæjarins
var reistur við og bærinn
hlaut öruggt traust út á við.
Ráðizt var í stórfelldar fram-
kvæmdir á vegum bæjarins,
og ber þar hina glæsilegu
hafnargerð hæst, en einnig
tala verkin greinilega í gatna
gerð, byggingum og fjölmörg-
um öðrum framkvæmdum.
Öllum var ljóst, að forysta og
framkvæmd alls þessa yar hin
um ötula og reglusama bæj-
arstjóra að þakka, og hann
hlaut æ meira traust bæjar-
búa úr öllum flokkum,
manna, sem mátu það að
verðleikum að bæ þeirra var
lyft til virðingar og fram-
fara í öllum rekstri. Yfir
þessu hafa forystumenn Al-
þýðuflokksins þar séð ofsjón-
i um, enda fundið að traust
manna á bæjarmálaforystu
þeirra var ekki á marga fiska.
Hið sama mátti segja um ýmsa
— en alls ekki alla — forystu-
menn Sjálfstæðisflokksins,
margir þeirra mátu að verð-
leikum hina dugmiklu og
traustu bæjarstjórn Daníels.
Óttinn við traust
Daníels
Nú er svo komið, að krata-
foringjunum hefur ekki þótt
lengur sætt í skugga þeim,
sem þeir telja að á sig hafi
fallið, og vegna samvinnu við
íhaldlið í stjórnmálum hefur
þeim tekizt aö fá bæjarfull-
trúa Sj álfstæðisflokksins til
liðs við sig í því skyni að ryðja
Daníel úr vegi. En þessum
gerðum ræður ekkert annað
en ótti þessara flokksforystu
manna við traust þaö, sem
Daníel nýtur meöal borgara
í bænum.
Þessir legátar hafa síðan
með hjálp Benedikts Gröndal
setið mánuðum saman með
sveittan skalla við að finna
upp einhverjar tylliástæður,
sem unnt væri að hengja hatt
sinn á og byggja á kröfu um
að bæjarstjórinn víki. Þegar
þær ástæður sjá dagsins ljós,
verður þö öllum almenningi
ljóst, að þær eru með öllu
fótalausar, og einmitt það
hefur sýnt mönnum og sann-
að hve fráleit aðför þessi er,
og eðli hennar, pólitísk öfund
og ofsókn, kemur enn betur í
ljós.
Sómi borgaranna
Það verður ekki annað sagt
en það sé borgurum Akranes-
kaupstaðar til mikils sóma
hvernig þeir hafa snúizt í
þessu máli. Þeir hafa í senn
slegið skjaldborg um réttlæti
málsins og hagsmuni bæjar-
félags síns og sett það ofar
pólitískum dagskipunum öf-
undsjúly:a og misviturra for-
ingja. Þannig á viðhorf rétt-
sýnna borgara að vera, og sá
bær, sem á nógu marga slika
borgara er vel á vegi staddur.
Akranes er meðal glæsileg-
ustu útgerðarbæja landsins,
og þar sameinast óvenjulega
glæsilegt og happadrjúgt ein-
staklingsframtak og þóttmikil
félagsleg átök. Og sé réttsýni
viðhöfð eiga þessi öfl hina
beztu samleið til hagsbóta
hverju bæjarfélagi. Og með-
an borgararnir meta fram-
kvæmdasemi, réttsýni, heiö-
arleik og trausta bæjarstjórn
meira en pólitíska togstreitu,
er hverjum bæ vel borgið, og
sm betur fer hefur borgarinn
enn þá siðasta orðið.
(Framhald á 9. síðu).