Tíminn - 22.10.1960, Blaðsíða 5

T í MIN N, laugardaginn 22. október 1960.
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvœmdast.ióri Tómas Arnason R.it-
stjórar Þórannn Þórarmsson (áb ), Andrés
Kristjánsson Fréttastjóri- Tómas Karlsson
Auglýsingast] Egill Bjarnason Skrifstofur
i Edduhúsinu — Símar 18300 18305
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusimi:
12323 — Prentsmiðjan Edda h.f
Hinar nýju utanstefnur
íslenzka þjóðin glataði sjálfstæði sínu forðum fyrir
innanlandsdeilur, sem farið var með til erlendra, alger-
lega óviðkomandi valdhafa. Hinir erlendu þjóðhöfðingj-
'ar notuðu sér innbyrðia ófriðinn milli íslenzku foringj-
anna á Sturlungaöldinni. til þess að ná völdum yfir mál-
efnum þjóðarinnar.
Lýðveldið leystist upp í utansteínur Við tók niður-
læging fyrir þjóðina og ánauð í margar aldir.
Þessa sáru reynslu 'síná hefur þ]óðin sjáif skilmerki-
iega skráð af bókmenntaiegri hæfni á spjöld sögu sinnar.
Af spjöldum sögunnar lýsir frásögn þessara atburða,
ems og viti, sem varar við háskalegum skerjum
En vita er hægt að hafa að engu. Vitar vara við;
eru leiðarmerki, en stýra ekki.
Ár og aldir liða En sagan vill endurtaka sig, af því
að mannlegt eðli breytist lítið.
Sérstök ástæða er tii um þessar mundij að gefa
gaum að því, hvernig fór fyrir íslendmgum ? Sturiunga-
Öldinni.
Ofurkapp núverandi stjórnarflokka til að hafa völd
virðist vægast sagt sjúKlegt.
Alkunnugt er hversu hóflaus stjornarandstaða Sjálf-
stæðisflokksins var síðast Hann vílaði ekki fyrir sér að
spilla fyrir framgangi íslenzks máistaðar erlendis
Talið er að hinn stiórnarflokkurinn haf; tekið á
móti erlendu fé til starfsemi sinnar
Segja má að ríkisstiðrnin og t.rúnaðarmenn hennar
ýmsir séu með annan fótinn erlendis. Að utan koma
einnig til ráðgjafar um skipan íslenzkra málefna erlendir
menn meira en tíðkazt hefur.
Það getur verið gott og blessað að leita til óviðkom-
andi aðila, en aðeins í hófi. Sjálfs er höndin hollust.
Skókreppuna skilur sá oezt, sem skóinn hefur á fæti.
Enginn vafi er á því að hinar efnahagslegu ráðstaf-
anir ríkisstjórnarinnar eru að veruiegu leyti gerðar í
samráði við erlent peningavald. Þæj eru með glöggum
einkennum utangarðsskimings, og þjarma líka að at-
vinnu- og efnahagslífi bjóðarinnar með ónærgætni og
tillitsleysi framandi hancta.
Allir landsmenn hafa séð hve rikisstjórnin hefur í
iandhelgismálinu átt bágt með sig gagnvart erlenda
valdinu. Hún hefur verið eins og reyr af vmdum skek-
inn. Ákveðin og opinská afstaða almennings hefur að
þessu haldið henni frá því. að semia af þióðinm rétt
hennar. En hve lengi stenzt stjórnin bros erlendra við-
mælenda?
Vel má vera að stjórninni verði vel tii um stuðning
erlepdis frá við efnahagsráðstaiamr sinar En hvað
merkir það?
íslendingar verða að gæta þess að láta ekki baráttu
sína um völdin heima fyrir sljófga dómgreind sína og
blinda umhyggju sína fvrir fyllsta sialfstæði lands síns.
Þeir verða að gera sér þess grem. að ofmikil hand-
gengni við erlent vald um efnahagsmálin ofmikii ásókn
lítillar þjóðar eftir ráð'eggingum scærri þjóða ihrmkill
stuðnmgur erlendis frá — felur í sér háska utanstefn-
anna.
vers vegna var xiorgarstjóra-
embættið sameinað aftur?
Fundarsköp bæjarstjómar Reykiavíkur og reglur
um stjórnskipan borgarinnar gersamlega ííreltar
og skapa ovíðunandí ástand. — Tilbga Þórftar
Björnssonar á fundi bæjarstjórnar í fyrrakvöld.
Á fundi bæjarstjórnar
Reykjavíkur í fyrrakvöld
flutti Þórður Björnsson bæj-
arfulltrúi Framsóknarflokks-
ins, eftirfarandi tillögu:
„Bæjarstjórn óskar eftir grein-
argerð bæjarráðs um það hver
orðið hafi framkvæmd á sam-
þykkt bæiarstjórnar 7 nóv. 1957
um endurskoðun á stjórnskipun
Reykjavíkurbæjar og á fundar-
sköpum bæjarstjórnar"
Þórður Björnsson fylgdi þessari
ti'.ögu úr hlaði með ýtarlegri
ræðu. Hann minnti á það. að fund-
arsköp bæiarst.’órnai hefðu verið
bví nær óbreytt í aldarfjórðung,
og þar væri ekki að finna ákvæði
um fjölmörg vandamál, sem koma
fyrir svo að segja á hver.ium fundi
og setja þvi forseta í ærinn vanda
og leiða til óþarfs ágreinings við
hsnn um meðferð mála Bæjar-
fuiltrúar hefðu ærið oft orðið fyr-
ir barðinu á þessum úreltu og ó-
fcJlkomnu fundarsköpum og oft
hefði það komið fyrir. að brotinn
hefði verið á þeim mjög frum-
stæður réttur. Oft hefði meðferð
mála verið mjög í ósamræmi við
það, sem venjulegt er. þar sem
fundarsköp eru Ijósari og fyllri.
Bæjarfulltrúar æftu hins vegar
mjög erfitt að ná leiðréttingu,
vegna þi^s að ekki er við greinileg
ákvæði lv íunuarsköpum bæjari
srjérnar að stýðjast.
Mýmörg dæmi
Þórður kvað af rógu að taka
þessu til rökstuðnings en sagðist
aðeins drepa á nokkur atriði.
Dagskrá bæjarstjórnarfunda
væri t. d. mjög ófullkomin. aðeins-
lagðar fram fundargerðir nefnda
en öll frumgögn bsirra mála, er
þsr væru '-ædd og þvi ógeriegt
fvrir bæjarfulltrúa að átta sig á
þaim, enda væru þessax fundar-
gerðir svo fáorðar. að þær lýstu
málum ekki á neinn hátt
Aukafundir væru iðulega boð
aðir í bæiarstjórn fyrirvaralaust
án þess að tekið væri fram. hvert
fundarefm væri. Hefði komið
fyrir, að «líkur fundur væri boð-
aður með 15—20 mínútna fyrir-
vara með síintali. en svo begar á
fund væri komið. kæmi í ljós að
ekkert minna væ>-' til umræðu
en aukaniðurjófnun útsvara. Þeg-
ar á betta fiaustur væri bent og
beðið um 'vær umræður um mál-
ið væri þv’ synjað.
Skortur væri á reglum um mý-
rr.örg atriði. sem of iangt væri upp
að telja. Það vantað: t. d reglur
um fyrirspurnir á oæjarstjórnar-
iundum, bæði am rétt fulltrúa til
að bera fram slíkar fyrirspurnir og
skvldur forsvarsmanna bæjarins
t.il að svara þeim
Stiórnskmun bæiarins
Þá sagði Þoröur Björnsson, að
þótt brýn borf væri 9 nýjum fund-
arsköpum, 'ær þó vöntun á
gieinilegum og hæfilegum reglum
um stjórnskipun bæjarins sjálfs
inn tilfinnanlegri Rakti hann síð-
an ýmis dæmi um bað að ýmsar
þessar reglui væru frr siðustu öld.
þegar bærmn var smáþorp í sam-
anburði við bað sem hanr. er nú
Þaf mætti nds ekki dragast lengur
að semja reglur sem hæíðr borg,
enda bæru mörg dæmi í ringulreið
þessara mála því vitni, að þörfin
væri brýn.
Þegar endurskoðun á reglum um
st’órnskipan bæjarins væri á dag-
skrá, vöknuðu auðvitað margar
spurningar um það, á hvern veg
skipulagi þessara mála yrði bezt
háttað. T. d hvað bæjarstjórn ætti
að vera fjölmenn. Hve tíðir fundir
í bæjarstjóir, hvort bæjarráð ætti
að vera fjölmennara eða hvort það
a tti rétt á sér Einnig hvort það
ætti að vera fullt starf að vera í
bæjarstjórn. Þá gæti verið vafi á
því, hvernig haga ætti æðstu fram-
kvæmdastjóni borgarinnar. hvort
borgarstjóri ætti að vera einn. eða
tveir, eða fleiri, og hvori þessir
siarfsmenn skyldu ráðnir kosnir
af bæjarstjórn eða borgunmum
sjálfum, svo og hvort rétt væri að
kjósa aðra starfsmenn bæjarins.
Hefur dregizt úr hömlu
Þórður minnti á, að betta væri
ekki nýtt umræðuefni í bæjar- j
sijórn. Hann hefði t. d á undan-
förnum árum rætt um betta hvað
eftir annað, svo og aðrir bæjar-
falltrúar og borið fram um þetta
t llögur.
í sept. 1956 hefði svo virzi, sem
skriður ætti að komast á málið. Þá
er sagt frá því með sórum fyrir-
sógnum í Mbl., að Gunnar Thor-
oddsen þáverandi borgarstjóri væri
að láta hefja ýtarlega athugun á
því, á hvern hát’ stjórn borgarinn-
ar yrði bezt fyrir koinið og hvernig
hægt væri ”ð færa hana í nýtízku-
legra horf.
í marz 1957 kvaðst Þórður hafa
f'utt tillögu um endurskoðun fund-
arskapa bæjarstjórnar Fleiri til-
lögur hefðu komið fram í þá átt,
og endir málsins þá hefði orðið sá,
að samþykkt var tillaga frá Magn-
ús’ Ástmarssyni um að fela bæjar-
ráði endurskoðun fundarskapa og
rcglna um stjórn bæjarins Síðan
hefði ekkert um þessi mái heyrzt,
en allt sæti í sama óhæfa farinu.
Tveir borgarstjórar
Þórður sagði, að þetta gæti ekki
gengið lengur með bessum hætti,
cp hann drap á það sem dæmi um
i ringulreiðina. sem af þessu skap-
! aóist, að svo væri komið að annað
árið væru weir borgarstjórar en!
hitt aðeins einn, og væri öðrum1
e.ns stórmaium og þessu breytt
n'fcð fyrirvaralausum samþykktum
’ bæjarstjórn
Hann saeði. að haustið 1959
befði verið samþyiíkt tillaga um
það í bæjarstjórn — auðvitað án
þess að fulltrúum -/æri að nokkru
kynnt það mái fyrír funtí — að
borgarstjorar skyldu vera tveir,
annar yfir framkvæmdum og
vjármálum bæjarins, hinn yfir
télagsmálnm og menntamálum.
Hann kvaðst hafa greitt þessari
tillögu atkvæði, vegna bess að
liann teldi að borgarstjórastarfið
væri orðið allt of umfangsmikið
fvrir einn niann og trausti þess,
að þetta væri frambúðarráðstöf-
un. En óæjarstjórn getnr ekki
ráðið þessu ein. lu-ldur verður
tögum samkræmt -ið fá staðfest-
ingu ráðherra fyrir þessu. Þetta
var staðfes með bréfi ráðuneytis
£ des. 1959
Einn borgarstjóri
En á siðasta bæjarstjórnariundi,
ÞÓRÐUR BJÖRNSSON
sagði Þórður, tæpu ári síðar er
•aftur borin xarm fyrirvaralaust til-
laga frá meiri hlutanum um að nú
skuli borgarstjórinn vera einn.
Engar ástæður eru færðar fyrir
þessu. Þórður sagði, að þar sem
hann hefði greitt atkvæði með
skiptingu rorgarstjórastarfsins en
ekki getað setið síðasta bæjar-
stjórnarfund, vildi hann nota þetta
t.ækifæri, þar sem málið snerti
mjög tillögu þá, sem hann hefði
lagt fram, til þess að spyrjast fyrir
uir. það, nvernig á ráðabreytni
þessari stæði.
Hvers vegna var þessu breytt?
spurði Þórður. Ef ástæða var til
&ð skipta embættinu í fyrra,
hvaða ástæða var þá til að sam-
eina það aftur núna? Var emb-
ættinu ekki skipt, af því að það
var talin betri skipun mála?
Gafst þá iíla að hafa borgarstjóra
tvo? Hver var ástæðan? Þórður
sagði, að bæjarfilltrúar ættu
heimtingu a að fá að vita þetta,
og ekki aðems þeir heldur bæjar
búar allir. enda stæðu beir undr-
andi og spyrði maður mann:
Hvernig stendur á þessu?
Hins vegar hefði engin skýring
fengizt enn Augljóst væri. að til
svona víxlbrevtinga á æðstu fram-
kvæmdastjórn bæjarins vrðu að
vera skýrar ástæður Annars skildi
fólk ekki hvernig á þessum hringl-
andahætti stæði, enda væri sann-
ast sagna að það væri óþolandi
með öllu, og benti ekki sízt til
þeirrar nauðsvnjar að setja fastari
reglur um stjórnskipan bæjarins.
f.o'Öin svör
Geir Hallgrímsson, borgarstjóri,
svaraði nokkrum orðum og kvað
er.durskoðun fundarskapa stjórn-
skipunarregina borgarinnar hafa
chegizt vegna þess. að undanfarin
ár hefði farið fram endurskoðun
aimennra sveitarstjórnarlaga, og
hefði írumvarp komið fram í
fyrra en ekki náð afgreiðslu á
b ngi og mundi v'erða lagt fram
aftur núna. Eftir þeim lögum yrði
að bíða, áður en reglur bæjarins
y-ðu samdar að nýju Bar borgar-
stjóri fram frávísunartillögu við
‘illögu Þórðar á þessum forsend-
um.
Um skiptingu og sameiningu
bnrgarstjóraembættisins átti borg-
ai,stjóri engar skýringar Sagði að
sKiptingin hefði verið gerð tll
bréðabirgða og eðlilegt væri að
°iíibættið væri aftur sameinað.
begar Gunnai Thoroddsen segði
bvf að fullu lausu eins og hann
hcfði nú gert. Fannst flestum. að
þetta væri heldur óskilianleg vé-
frétt.
(Framhald á 6. síðu).