Tíminn - 09.12.1960, Qupperneq 7

7
TÍMINN, íöstudaginn 9. desember 1960.
INO
Ríkisstjórn, sem heíur glatað öllu trausti
þjóðarinnar, á þegar í stað að fara frá
Kaflar iir framsöguræðu Halldórs E. Sigurðssonar fyrir áliti
nefndarhluta Framsóknarflokksins í fjárveitinganefnd
Hér fara á eftir tveir stutt
ir kaflar úr ræðu þeirri er
Halldór E. Sigurðsson flutti
fyrir nefndaráliti nefndar-
hluta Framsóknarmanna í
fjárveitinganefnd. Hinn fyrri
f jallar um nokkrar af hinum
frægu „lækkunargreinum“
f jármálaráðherra og hinn síð-
ari er niðurlagið á ræðunni.
Gert er ráð fyrir að alþing
iskostnaður lækki um eina
milljón króna. Um alþingis-
kostnað er það að segja, að |
hann er jafnan áætlaður, því
að ekki er vitað, hver hann
kann að verða, og er það greitt
sem hann kostar, hvort sem
það er mikið eða lítið. Störf
Alþingis metur þjóðin ekki
eftir kostnaði, heldur eftir af
greiðslu þeirra mála, og þýð-
ingu þeirra, er þaðan eru af-
greidd fyrir þjóðina. Þetta A1
þingi, sem nú situr, hefur ver
ið aðgerðalítið, svo sem kunn-
ugt er. Þag mun nú vera búið
að afgreiða tvö lagafrumvörp
og eina þáltill., auk nokkurra
fyrirspurna. Ríkisstj. hefur
ekki gert mikið að því að
leggja mál fyrir hér á hv; A1
þingi, en hins vegar hafa
stjórnarliðar setið á þeim mál
um, er við í stjórnarandstöð-
unni höfum flutt, og eru mál
okkar nú öll í nefndum. Á
fyrstu dögum þingsins var vís
að til fjvn. frv. um vaxtalækk
unina, sem ekki hefur fengizt
afgr. þaöan, og svo er um
fleiri mál, — þau eru yfirleitt
í meðferð þingnefnda, án þess
að nokkuð sé hugsað um að
koma þeim áfram til af-
greiðslu.
Ef þannig er á þingmálum
haldið, þá má segja með réttu,
að ekki sé þörf á því, að Al-
þingi starfi lengi. En fyrir
þjóðina skiptir það mestu máli
að málefnin, sem Alþingi af-
greiðir, séu henni giftudrjúg,
og það mun hún meta að verð
leikum. Eins og forustu Al-
þingis hefur verið háttað hjá
hæstv. ríkisstj. það sem af er
þessu þingi, þá mun ekki veg-
ur þess vaxa. Hvort milljónir
sparist, þaö skal ég ekkert um
segja.
Stjórnarráðið og utan-
ríkisþjónustan.
Þá kem ég næst að stjórnar
ráðinu og utanríkisþjónust-
unni. Hæstv. ríkisstj. lýsti því
yfir í fyrra, að í utanríkis-
þjónustunni mætti mikið
spara, og það var vikið að því
í nál. og framsögu meirihluta
fjvn. á síðasta þingi. Það átti,
i heildarendurskoðuninni, sem
fjárl. áttu að fara í gegnum
hjá hæstv. ríkisstj., sé’-stak-
lega að skoða þetta atriði. Og
nú sjáum við árangurinn af
því Sú breyting, sem hefur
verið gerð á utanríkishjónust
unni, er sú, að annað sendi-
< herraembættið í Paris er lagt
niður. Við þetta sparast laun
sendiherrans eða réttara sagt
staðaruppbótin, sem honum
var greidd þar, því að hann
er einn sendiherra er tekinn
til starfa inn í utanrrn. svo
launagreiðslur falla ekki nið
ur. En það sem gerist hins veg
ar er það, að kostnaður við
'önnur sendiráð og utanríkis-
þjónusta hækkar meira held
ur en þessum sparnaði nem-
ur, svo að utariríkisþjónustan
er hærri. Það er hærri fjár-
veiting við hana nú við 2. um
ræðu þessara fjárl. heldur en
var í fjárl. yfirstandandi árs.
T.d. hækka launagreiðslur við
sendiráðið í Kaupmannahöfn
um 300 þús. kr.
HALLDÓR E. SIGURÐSSON
skattan. hefur verið, þá
er það svo, að yfir- og undir-
skattanefndir kostuðu sam-
kvæmt yfirstandandi fjárl.
2,1 millj. kr., en skattstofurn
ar 6 millj. kr. Það mun þó
hafa verið reyndin, að frekar
hafi kostnaður við skattstof-
ur orðið meiri en áætlað hafi
verið, en öfugt með skatta-
nefndirnar.
Sveitarsjóðir?
Hæstv. ráðh. tilkynnti það,
að hann mundi leggja til
breytingu á þessum málum,
og væri þar miðað við sparn
að. Nú er allt í óvissu með
það, hvernig framkvæmdin
kann að verða, þar sem ekk
ert frv. liggur fyrir hér á hv.
Alþingi um breytingu á með-
ferð skattamála eins og boð-
að hefur verið. Heyrzt hefur
það, að hugmyndin sé að láta
bæjar- og sveitarsjóði ann-
ast kostnaðinn af fram-
tölum, og er það út af fyrir
sig ekki sparnaður, þó að
gjaldaliðir sér færðir y/ir til
annarra aðila og látnir auka
þeirra útgjöld, en þannig
mundi það verða, ef þessi
breyting yrði á gerð.
Það er heldur ekki séð, hvað
væntanlegar skattstofur
kunna að kosta, en kunnugt
er það, að störf skattan.-
manna hafa aldrei orðið ríkis-
sjóði dýr. Hins vegar er hér
um nokkuð háa tölu nefnda
að ræða, og ef hæstv. fjmrh.
hefði sérstakan áhuga fyrir
því að geta sagt, að hann
hefði lagt niður margar nefnd
ir, þá er þarna æskilegt verk
að vinna, frá hans bæjardyr-
um séð, en lítil áhrif mundi
það hafa til þess aö draga úr
kostnaði ríkissjóðs, þó að
þetta yrði framkvæmt.
Sá sparnaður, sem áætlað
ur er af þessari breytingu,
er að mestu leyti étinn upp
á greininni, því að hún lækk
ar aðeins um 270 þús. /rá
því sem hún er á gildandi
fjárl.
í niðurlagi ræðunnar komst
Halldór svo að orði:
Efnahagskerfið keyrt
í kút
Enn hefur enginn gert til-
raun til að trufla þau áhrif,
sem viðreisnin kann að hafa.
Kostir hennar hafa því full-
komlega getað notið sín og
hefur stjórnarandstaðan hag
að sér þar á annan veg held
ur en gert var sumarið 1958.
En hver eru áhrifin frá við-
reisninni á afgreiðslu fjár-
laga og afkomu þjóðarinnar?
Það var taliö í grg. fyrir efna
hagsmálafrv. ríkisstj. í fyrra
vetur, að viðreisnin mundi
skapa fjárhags-, viðskipta-
og athafnalífinu traustari,
varanlegri og heilbrigðari
grundvöll. Eru áhrifin á þann
veg að atvinnu og viðskiptalíf
þjóðarinnar sé traustara, var
anlegra og heilbrigðara en ver
ið hefur. Nei, áhrifin eru á
allt annan veg. Fjármála- og
viðskiptalíf íslenzku þjóðar-
innar er nú reyrt í kút. Fram
undan er meiri óvissa en
nokkru sinni fyrr og meira
getuleysi í fjármálum ríkis-
sjóðs og þjóðarinnar. Og ef
við lítum úti um landsbyggð-
ina, þá blasa áhrif viðreisn-
arinnar við alls staðar á
þennan hátt.
Stöðvun — hrun
Afkoma í sveitum lands-
ins er nú þrátt fyrir góðæri,
alvarlegri en verið hefur um
langt árabil. Atvinnutækin
liggja bundin hér í höfn og
gömul atvinnufyrirtæki riða
til falls. Minnkandi atvinna
er víða að segja til sín e~
minnkandi viðskipti í við-
skiptalífinu. Þetta eru áhrif-
in af viðreisninni eftir að
hún hefur staðið í nokkra
mánuði, og hvað segja stétt-
irnar í landinu um áhrif við
reisnarinnar. — Bændurnir
sögðu á sínu þingi: E/na-
hagsráðstafanir ríkisstjórnar
innar koma hart niður á
bændum. Hvað sögðu útvegs
mennirnir um efnahagsráð-
st. ríkisstj.: Þær leiða af sér
lömun þjóðarlikamans, og
hvað sögðu verkamennirnir
á sínu þingi: Fyrir hverja er
stjórnað? Það er ekki fyrir
okkur, sögðu þeir. Þetta er
vitnisburðurinn, sem við-
reisnin fær, eftir að hafa
staðið í nokkra mánuði.
Þetta eru áhrifin, óvissan og
getuleysið. Það er einkenni
hennar og það eru þau áhrif
sem hún hefur á fjárlagaaf-
greiðsluna í dag. Og hvað hef
ur hæstv. ríkisstj. gert? Það,
sem hún er að gera er það,
að hún er aö brjóta niður
kerfið, sem hún setti í upp-
hafi þessa árs og átti að vera
varanlegt.
Uppbætur
Hún er að taka aftur upp
uppbæturnar með því að
borga tryggingagjöldin. Hún
lýsti því yfir, að atvinnuveg-
irnir skyldu standa á eigin
fótum. Nú er því hins vegar
yfir lýst, aö það eigi að gera
sérstakar ráðstafanir fyrir at
vinnuvegina, þegar þingið
komi saman á nýjan leik eft
ir áramótin. Það var lýst yfir
af hæstv. rikisstj., að hún
mundi engin afskipti hafa af
vinnustöðvun. Hún gaf út
bráðabirðalög þegar átti að
koma til fyrstu vinnustöðun
arinnar og bannaði hana. Það
(Framhald á 2. síðu).
Eitt sendiráð á
Norðurlöndum
Á Alþingi hér í fyrra, þá
lögðum viö Famsóknarmenn
fram till. til þál. um að end-
urskoðun á utanríkisþjónust-
unni. í þeirri till. var gert ráð
fyrir því að endurskoða lög-
gjöfina um utanríkisþjónust-
una og með það fyrir augum
að gera hana ódýrari. Þessi
till. var ekki útrædd hér á
þinginu, en komin var fram
till. frá stjórnarliðinu um að
vísa henni til hæstv. ríkisstj.
og þá gert ráð fyrir því, að
hún hefði þessi mál til sér-
stakrar athugunar. í einni á-
bendingunni, sem núv. neiri-
hluti fjvn. benti ríkisstj. á til
sparnaðar, er sagt, að meira
megi gera í utanríkisþjónust
unni til sparnaðar. í tillögum
okkar Framsóknarmanna er
lagt til að gera á þessu nokkr
ar breýtingar, og er það eðli-
legt framhald af því, sem við
höfum áður gert, bæði með
því að flytja þáltill. í fyrra og
einnig kom það fram í fram
söguræðu frá okkar hálfu í
afgreiðslu fjárlaga þá, að
stefna bæri að því að hafa
eitt sendiráð á Norðurlönd-
um, og ég hygg, að það sé mál
manna, að sú stefna nái hér
fram að ganga á Alþingi, þótt
síðar verði.
Ekki nógu undirbúið?
Nú munu þeir stjórnarlið
ar e.t.v. halda því fram, að
þetta mál sé ekki nógu vel
undirbúið til þess að af því
geti orðið sparnaður úr þessu
á næsta ári, en þá er því til
að svara, að þeir hafa tvö
undanfarin ár rætt um það
að vinna að samdrætti í utan
rik’sbjónustunni og m.a. drep
ið á það að sameina sendi-
ráðin á Norðurlöndum.
Okkar till. er um það, að
eitt sendiráð verði og rikis-
stj. ákveði staðsetningu ':ess.
Frekari aögerðir og athugun
í utanríkisþjónustunni á aö
gera, eins og við lögðum tií
með þáltill. í fyrra, og í því
sambandi getur það líka kom
ið til athugunar, hvort ein-
hvers staðar á ekki að taka
upp ný sendiráð vegna hags-
muna okkar. Við eigum að
miða utanríkisþjónustuna við
hagsmuni okkar, en ekki við
það form, sem við féllum í,
þegar við tókum þessi mál í
upphafi og var þá miðað við
þau kynni, sem við höfum
haft af þjóðunum áður.
Dregið verði úr utanförum
• Lítilsháttar lækkun er á
greininni í heild til stjórnar-
ráðsins og utanríkisþjónust-
unnar, en hún er um 42 millj.
kr. samtals, en lækkunin er
nú við 2. umr. 230 þús. og er
það nánast tilviljun, þar sem
gert er ráð fyrir að „annar
kostnaður" ráðuneytanna
lækki, og getur vel verið, að
svo fari, þótt engin sé vissa
fyrir því.
Við leggjum einnig til í okk
ar tillögum, að dregið verði úr
sendiferðum og utanförum,
svo að kostnaður við utanríkis
þjónustuna á þeim lið lækki
líka.
Skattanefndirnar
Fimmta sparnaðartillagan,
sem hæstv. ráðh. talaði um
með fjárl. í haust eða við 1.
umr. þeirra, það voru skatta
nefndirnar, sem eru mikill
þyrnir í hans augum. Eins og
kunnugt er, hafa undir- og
yfirskattanefndir farið með
skattamál úti um landiö, en
skattstofur aðeins verið á hin
um stærri stöðum. Tala þess-
ara skattanefnda er, eins og
að líkum lætur, nokkuð há,
þar sem ein skattanefnd er í
hverjum hreppi, og er hér um
að ræða 219 nefndir með 657
mönnum. En ef á það er litið,
hver kostnaðurinn af þessum