Tíminn - 22.03.1961, Side 5

TfMINN, mtgvOaidaginn 22. marz 1961.
5
"N v.x.x.-
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas Amason. Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.i, Andrés
Kristjánsson, Jón Helgason Fulltrúi rit-
stjóraar: Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjóri: Egill Bjamason — Skrifstofur
í Edduhúsinu. — Simar: 18300—18305
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusimi:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Athyglisverður dómur
Meðal enskra blaða, njóta tvö blöð langmestrar viður-
kenningar víðs vegar um heim. Þótt bæði séu þau nokkuð
íhaldssöm í skoðunum, njóta þau einnig viðurkenningar
frjálslyndra manna fyrir sjálfstæði ;g heiðarleika. Þessi
biöð eru dagblaðið „The Times“ og vikublaðið „The Eco-
nomist“. „The Times“ er þó talið heldur hlutdrægara. þar
sem það gerir sér nokkurt far um það í forustugreinum
sínum að túlka viðhorf ríkisstjórnanrnar — að vera eins
konar opinber rödd Bretlands út a við. „The Economist“
íer hins vegar sínar eigin leiðir. Utan Bretlands mun nú
ekkert brezkt blað lesið af fleiri ahrifamönnum en „The
Economist“.
Eins og önnur brezk blöð, hefur .,The Economist11 gert
iándhelgissamninginn nýja að umtalsefni. Þann 4. þ.m.
birti „The Economist“ ritstjórnargrein um samninginn.
í upphafi greinarinnar segir, að samningurinn sé ekki ems
óhagstæður Bretum og vissir aðilar hafi viljað vera láta.
Þriggja ára undanþágan hafi verið hið mesta, sem hægt
hafi verið að búast við („A three year period of grace íor
fishing between the six and twelve-mile lines was the
most that could be expected11). Þega: til lengdar láti, muni
samkomulagið líka reynast togarasiómönnum betra en að
stunda óarðbærar veiðar undir herskipavernd („But they
will find a settlement better in the long run than rhe
obligation to spend unprofitable days in the protected
zones under naval guard inside the twelve mile line“)
„The Economist“ víkur því næst að því höfuðatriði
samningsins, að hér eftir öðlist Bretar rétt til að leggja
fyrir Alþjóðadóminn allar frekari útfærslur á fiskveiði-
landhelgi íslands. Um þetta segir „The Economist“ orð-
rétt:
„If is likely that a future British csse will do better at
ihe international court than at another law-of the-sea con-
ference."
Þetta þýðir efnislega á íslenzku: Það er líklegt, að hiut-
ur Bretlands muni 1 framtíðinni nióta sín betur á vet.t-
vangi Alþjóðadómstólsins en á nýrri hafréttarráðstefnu.
Hér er fengin skýring áreiðaniegs aðila á því, hvers
vegna Bretar lögðu allt kapp á og fengu því framgengt,
b'ö íslendingar afsöluðu sér hinum emhliða rétti og íétu
hann í hendur Breta og Alþjóðadórrstólsins. Bretar v’ta.
að meðan ekki eru til neinar viðurnenndar reglur um víð-
áttu fiskveiðilandhelginnar, muni Alþjóðadómstóllinn
reynast íhaldssamur í úrskurðum sínum um slík mál
Samt er reynt að halda fram þe'rri blekkingu, að bað
sé sigur fyrir ísland að hafa látið h:nn einhliða rétt af
hendi!
Aiþbl. og varnarmálin
Alþýðublaðið kallar það loðn., stefnu að vilja hafa
samvinnu við vestrænar þjóðir um varnarmálin, en hafa
þó ekkí her í landinu.
.Uþbl. gætir þess illa. að með þessu deilir það mest á
Alþýðuflokkinn. Þetta er nefnilega stefnan, sem Alþýðu
flokkurinn lýsti yfir, er /íð gengum í Atlantshafsbanda-
lagið 1949, og Alþýðuflokkurinn aréttaði fyrir kosning-
arnar 1956.
Hefur Alþýðuflokkurinn nú kannske snúizt í þessu
máli, eins og öðrum?
* ERLENT YFIRLíT "
'V*V«V*V»V*V*\,*V*V*V»V»V*V»V»X»*
Ráðstefna brezka samveldisins
Samkomulag um afvopntinarmálin og afstöítuna til Kína
SIÐASTL. föstudag lauk í
London ráðstefnu forsætisráð-
herra brezku samveldlsland-
anna, en þau voru tólf að tölu
er ráðstefnan hófst. Þegar ráð-
stefnunni lauk, hafði eitt land-
ið, Suður-Afríka, skorizt úr
hópnum, en annað, Kýpur, líka
bætzt í staðinn. Hið þrettánda,
Sierra Leone, mun bætast í
hópinn, er það hlýtur sjálfstæði
síðár á þessu ári.
Brezku samveldislöndin eru
nú þessi: Bretland, Kanada,
Ástralía, Nýja Sjáland, Ind-
land, Pakistan, Ceylon, Malaya,
Ghana, Nigeria, Mið-Afríka
(Rhodesiur og Nyasaland) og
Kýpur.
Hér er vissulega um ósam-
stæðan og blandaðan hóp að
i'æða. Þrátt fyrir það, hefur
tekizt að halda honum saman,
og er það áreiðanlega vél farið.
Samveldið byggist ekki á nein-
um lögum eða reglum og
helzti tengiliður þess er sá, að
forsætisráðherrarnir koma sam
an öðiu hvoru og skiptast á
skoðunum. Það eitt getur hins
vegar verið þýðingarmikið, að
áhrifamenn svo ólíkra ríkja
leiði saman hesta sína.
Eins og kunnugt er, byggist
samveldið á Bretlandi og fyrri
nýlendum þess, sem hlotið hafa
sjálfstæði. Aðeins tvö slík ríki
hafa áður slitið tengslin við
samveldið, Burma og Súdan.
AÐ ÞESSU sinni vakti það
mesta athygli á ráðstefnunni,
að Suður-Afríka skarst endan-
lega úr leik. Stjórnarflokkur-
inn þar hefur ákveðið, að landið
verði gert lýðveldi, og þurfti
í tilefni af því að endurnýja
aðild SuðurAfríku að samveld-
inu. Slíkt var hins vegar lík-
legt til að mæta hai'ðri mót-
spyrnu forsætisráðherranna frá
Asíu og Afríku og jafnvel
forsæti'Sráðherra Kanada,
vegna stefnu ríkisstjórnar
Suðui'-Afrík'u í kynþáttamálun-
um. Niðurstaðan varð því sú,
að forsætisráðherra Suður-
Afríku ákvað að draga umsókn-
ina til baka og fellur því aðild
Suður-Afríku að samveldinu'
niður af sjálfu sér, er Suður-
Afríka slítur tengslin við
brezku krúnuna með því að
gerast lýðveldi síðar á þessu
ári.
Margt bendir til, að brottför
Suður Afríku úr samveldinu
muni fremur verða því til
styrktar en hið gagnstæða.
VEGNA þess, hve mikið var
rætt um afstöðu Suður-Afríku,
meðan r'áðstefnan stóð yfir, dró
það athygli frá öðrum störfum
hennar, sem virðast um margt
hafa verið hin merkustu.
Merkasta starf ráðstefnunnar
var vafalaust það, að þar náðist
samkomulag um meginstefnu í
afvopnunarmálunum, er- ráð-
stefnan taldi nú mál málanna.
Hingað til /hefur verið talsverð-
ur ágreiningur milli Bretlands
annars vegar og Indlands og
Ghaná hins vegar um ýmis
framkvæmdaatriði hugsanlegr-
ar afvopnunar, t.d. um það
hvenær eftirbt með afvopnun
skuli koma til framkvæmda.
Þessi ágreiningur virðist nú
hafa verið jafnaður, a.m.k. að
miklu leyti. Báðir aðilar hafa
sennilega slakað til nokkuð, en
Bretar þó ekki minna. Þó hafa
Bretar fengið því framgengt,
að afvopnun skuli tryggð með
Nehru, forsætisráðherra Indlands og Ayub Khan, forseti Pakistan,
hellsast á samveldisráðstefnunni.
eftirliti. Fyrir vesturveldin er
það mikill ávinningur að ríki
eins og Ghana og Indland skuli
fallast á, að slíkt eftirlit skuli
tryggt, en þessi iíki hafa lagt
á það takmarkaða áherzlu til
þessa.
í FRAMTÍÐINNI skiptir það
miklu máli fyrir vesturveldin í
umræðum þeim, sem fara fram
á alþjóðlegum vettvangi um af-
vopnunarmálin, að þau geti náð
samkomulagi við hin hlutlausu
ríki Asíu og Afríku um megin-
stefnuna. SamveldLsráðstefnan
virðist hafa verið drjúgur á-
MACMiLLAN
fangi í þá átt. Hingað til hafa
Rússar notið þess í áróðrinum
um þessi mál, að hlutlausu rík-
in hafa staðið heldur nær þeim.
ANNAÐ mikilvægt mál, sem
var rætt á ráðstefnunni, var
aðild Kína að S.Þ. Þótt ekkert
hafi verið birt enn um það mál,
virðist mikill meirihluti forsæt-
isráðherranna hafa verið því
fylgjandi, að Pekingstjórnin
ætli að fá sæti Kína í S.Þ., og
Maemillan verið falið að leggja
á það megináheizlu, er hann
ræðir við Kennedy í næsta mán
uði. Indland hefur lengi beitt
sér fyrir þessu, en nú er talið
víst, að Bretland, Kanada og
Pakistan séu einnig komin á
sama mál. Aðeins tvö samveldis
lönd, Ástralía og Nýja-Sjáland
munu vera á móti.
Hin breytta afstaða Bret-
Iands, Pakistan og Kanada
byggist á því, að S.Þ. séu m.a.
ófærar til að fjalla um afvopn-
unarmálin meðan fjölmennasta
ríki veraldar er utan samtaka
þeirra. Þá geti reynzt betra að
sækja Kínverja til saka, geri
þeir sig seka um ofbeldi, ef
þeir eru innan vébanda S.Þ,
ÞAÐ ER talið hafa komið
fram á ráðstefnunni, að sam-
búð Indlands og Pakistan fari
batnandi og er talið, að það
stafi ekki sízt af sameiginlegum
ótta við Kínverja. Því er nú
jafnvel hreyft, að þessi tvö ríki
hafi samvinnu um varnir sínar,
en slíkt er þó talið útilokað,
meðan Pakistan er aðili að
Bagdad bandalaginu og þar
með í varnarbandalagi með
Breturn og Bandaríkjamönn-
um. Á meðan munu Indverjar
ekki taka upp samvinnu við Pak
istan um varnarmál, því að^það
bryti gegn hlutleysi þeirra. Ýmis
legt í seinni tíð bendir til þess,
að Pakistan sé að þokast nær
stefnu Indlands í utanríkismál-
um. Nýlega hefur Pakistan t.d.
þegið efnahagsaðstoð af Rúss-
um. Rússar rnunu m.a. veita að-
stoð til að leila að olíu í Pakist-
an. Það virðist gilda jafnt um
stjórnir Pakistans og Indlands,
að þær óttast ekki Rússa svo
mjög, en ti'eysta Kínverjum
bersýnilega miklu miður.
Þ.Þ.
/
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
' ?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
f
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
f
?
?
?