Tíminn - 28.05.1961, Blaðsíða 7

: T f MIN N, sunnudaginn 28. maí 1861.
SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ —
Yfirvofandi eru almennari verkföll en nokkuru sinni fyrr. - Óhjákvæmileg afleiðing „við-
reisnarinnar1- Hvers vegna eru lífskjörin nú miklu lakari en í október 1958? - Ríkis-
stjómin ber ábyrgðina, ef til verkfalla kemur. - Lausnin er að draga úr vaxtaokri, láns-
fjárhöftum og sölusköttum. - Furðuleg blaðaskrif. - Orðrómur um afurðasölulögín.
f vikunni, sem, nú er a5
hefjast, mun rísa hér stærri
verkfallsalda en nokkuru
sinni fyrr, ef ekki hafa náðst
áður samningar um kaup og
kjör. Félög verkamanna í
stærstu kaupstöðum landsins
munu hefja verkfall frá og
með 29. þ.m., en mörg félög
iðnaðarmanna munu svo bæt
ast í hópinn 3. næsta mán-
aðar og enn önnur 5. næsta
mánaðar, þar á meðal verka-
kvennafélagið Framsókn.
Um eða yfir 20 félög munu
vera í verkfalli, þegar þar að
kemur, ef ekki hafa náðst
samningar fyrir þann tíma.
Mörg þeirra félaga, sefn
verkfall hafa boðað, eru und-
iif stjóm fylgismanna stjórn-
arflokkanna, eins og Verka-
kvennafélagið Framsókn, fé-
lag rafvirkja, félag múrara
o. s. frv.. Stjómarblöðin eru
líka að gefast upp við að setj a
komúnistastimpil á þessa
hreyfingu, en fram eftir öll-
um síðastl. vetri, reyndu þau
að láta líta svo út, að það
væri aðeins kommúnistisk
skemmdarstarfsemi, er verka
menn og iðnaðármenn færu
nú fram á kjarabætur.
í sannleika sagt kemur
þessi framvinda ekki á óvart.
Síðan „viðreisnin" kom til
sögu fyrir 15 mánuðum síðan,
hefur dýrtíðin farið sívaxandi,
án þess að laun hafi nokkuð
hækkað. Kjör láglaunafólks
og millistétta hafa stórversn-
að. Samt hafa launþegar dreg
ið að hefjast handa svo
að það sæist tií fulls, hvort
efnahagsráðstafanir stjórn-
arinnar bæru þann árangur,
sem heitið var. Nú er reynslu-
tíminn vissulega orðinn nógu
langur. Frekari reynslu þarf
ekki að fá fyrir því, að kjörin
munu halda áfram að sí-
versna, ef beðið er lengur að
óbreýttri stjórnarstefnu.
Hjá stijórnarflokkunum ból
ar visulega ekki neitt á því
að breyta eigi um stefnu.
T..engur gátu launþegar því
ekki beðið.
Til viðbótar er svo að geta
þess, að launþegasamtökin
hafa mánuðum saman leitað
-ftir samkomulagi við at-
vinnurekendur og ríkisstjórn
urn kjarabætur, svo að ekki
þyrfti að koma til verkfalls.
Þau hafa ekki mætt öðru en
synjunum. Þegar svo var kom-
ið, var ekki annað eftir eii að
grípa til verkfallsvopnsips.
Hvers vegna er
svona komið?
Það er vissulega tímabært,
að menn geri sér grein fyrir
orsök þess, að nú vofa yfir al-
mennari verkföll en áður
hafa orðið á íslandi.
Mikill afli hefur verið á karfamiðunum að undanförnu, en fæstir togaranna hafa getað h^gnýtt sér það vegna
þess, að ríkisstjórnin hefur vanrækt að tryggja karfaveiðarnar eins og vinstri stjórnin gerði 1958. í stað þess
\ hafa margir þeirra verið á heimamiðum og aflað lítið.
Þegar vinstri stjórnin fór
frá völdum í desember 1958,
gerðu hagfræðingar Sjálfstæð
isfloksins úttekt á ástandi
efnahagsmálanna. Þeir kom-
ust að þeirri niðurstöðu, að
ef kaupið — eins og það var
! eftir vísitöluhækkunina í des-
' ember — yrði lækkað um 6%,
væri hægt að tryggja áfram
; sama kaupmátt launa og var
í október 1958, en það var
1 seinasta tillaga Framsóknar-
manna í vinstri stjórninni,
aö þessi kaupmátur yrði
tryggður. Um það náðist ekki
samkomulag í stjórninni. og
því vék hún.
Eftir áramótin 1959 var
I svo kaupiö lækkað með lög-
! gjöf í samræmi vij5 framan-
greinda tillögu hagfi’æðinga
Sjálfstæðisflokksins. Kaup-
mætti launa var þá komið á
sama grundvöll og í október
: 1958. Þessi kaupmáttur launa
hélzt svo allt árið 1959 og
fram í febrúar 1960. Afkoma
atvinnuveganna og ríkissjóðs
var mjög sæmileg allan þenn-
an tíma.
Allt benti til, að þetta gæti
i haldizt áfram, enda hafa feng
' izt fyrir því sannanir.
í stað þess er nú hins vegar
1 svo komið, að kaupmáttur
launa er 15—20% lakari en í
október 1958, auk þess sem
atvinna hefur minnkað.
Hvers vegna hefur farið
svona? Vegna þess, að með
„viðreisninni“ var tekin upp
alröng efnahagsstefna. Til
viðbótar of mikilli gengis-
lækkun, var skellt á stórfelldu
vaxtaokri, stórauknum láns-
fjárhöftum, stórkostlegum
sölusköttum o. s. frv.
Það er „viðreisnin“, sem er
orsök hinar miklu kjaraskerð
ingar og þeirra stórfelldu
verkfalla, er nú vofa yfir.
Á valdi ríkis-
stjórnarinnar
„Viðfeisnin" hefur hins veg
ar þjakað fleiri en launþega.
Vaxtaokrið og lánsfjárhöft
hafa þrengt að ýmsum at-
í vinnurekstri, einkum þó land
búnaði og sjávarútvegi. Af
j þeim ástæðum geta atvinnu-
, vegirnir nú ekki risið undir
verulegum kauphækkunum
að óbreyttri stjórnarstefnu.
Þó segir annað aðalblað stjórn
arinnar, Alþýðublaðið, að
nokkurri kauphækkún geti
atvinnuvegum og launþegum
af eigin ramleik.
Hitt er jafn víst, að at-
vinnuvegirnir gætu risið und
ir verulegri kauphækkun, ef
ríkisstjórnin leysti þá undan
isumum verstu byrðum „við-
; reisnarinnar", eins og vaxta-
okrinu og lánsfjárhöftunum.
Sama gilti og ef rikisstjórnin
drægi úr álögunum, eins og
sölusköttunum, er kæmi bæði
atvinuvegum og launþegum
til góöa.
Hér í blaðinu hefur því
verið lögö á þaö áherzla, að!
ríkisstjórnin gerði eftirgreind
ar ráðstafanir:
í fyrsta lagi verði horfiö
frá okurvöxtum, en hjá mörg-
um fyrirtækjum svaraði vaxta
I hækkunin á síðastl. ári til 10
—20% kaupgjaldshækkunar.
j í öðru lagi verði dregið
stórlega úr lánsfjárhöftunum,
bætt þannig aðstaða atvinnu
veganna og ýtt undir fram- j
leiðslþ og framkvæmdir
í þriðja lagði verði dregið,
úr hinum gífurlegu söluskött-1
um, sem ríkisstjórnin hefurj
lagt á, og komið þannig til
móts viö bæði atvinnuvegina
og neytendur. Tekjumissir rík
isins, sem hlytist af þessu,
myndi vinnast upp með aukn
ingu annarra ríkistekna, sem
ykist við það að framleiðslan
og veltan yrðu meiri, ef slak-
aö væri á vaxtaokrinu og láns
fjárhöftunum.
Ef ríkisstjórnin gerir þessar
ráðstafanir, ætti atvinnurek-
endum og verkalýðsfélögum
aö vera möguíegt að ná sam-
komulagi, sem tryggði bætt
kjör launþega, án þess að
hagur atvinnuveganna rýrn-
aði nokkuð.
AÖ þessari lausn málsins
ber vissulega að vinna. Með
þessum hætti er vel mögulegt
að veita almenningi kjara-
bætur, án þess að til þess
þurfi að koma, að hann neyð-
ist til að beita verkfallsvopn-
inu.
Það er rikisstjórnin, sem
hefur þesa lausn í hendi sér,
og ábyrgðin verður því henn
ar, ef til verkfalls kemur.
Blekkingar og
Þá segja stjórnarblöðin í
sama mund og þau telja
„viðreisnina" hafa heppnazt,
að atvinnuvegirnir rísi nú
alls ekki undir hækkuðu kaup
gjaldi. Hvernig á áð samræma
þetta þeim orðum Mbl. og Al-
þýðublaðsins sumaíið 1958, að
atvinnuvegirnir gætu þá borg
að mun hærra kaup en þeir
greiða nú. Ættu þeír ekki ein-
mitt að geta greitt hærra
kaup nú en 1958, ef „viðreisn-
in“ hefði heppnazt? Þannig
segja þessi blöð sitt á hvað'
eftir því, sem þau telja sér
bezt henta hverju sinni.
Einna furðulegust er sú
grýla, sem Mbl. brá á loft í
fyrradag, en hún var sú, að
útlendingar myndu ekki fást
til að leggja J’ram fé í alumin
íumverksmiðju hér, ef kaup-
ið hækkaði. íslendingar ýröu
m.ö.o. að búa við miklu lak-
ari kjör en aðrar þjóðir, svo
að útlendingar fengjust til að
fjárfesta hér.
Ef þjóöin sættir sig við slík-
an hugsunarhátt, væri hún
vissulega búin að glata bæði
sjálfstæði sínu og sjálfsvirð-
ingu. Þessi grýla Mbl. mun því
áreiðanlega hafa öfug áhrif
við tilgang sinn.
Orðrómur um af-
urðasöluíögm
grýlur
Það verður ekki annað sagt
en að málflutningur stjórnar-
blaðanna um kjara- og verks-
fallsmálin sé hinn furöuleg-
asti. Þar kennir ekki aðeins
hinnar sundurlausustu full-
yrðinga, heldur eru jafnframt
búnar til hinar furðulegustu
grýlur.
T. d. reyna stjórnarblöðin
aö halda því fram, að vext-
irnir hafi ekki neitt að segja
fyrir atvinnuvegina, þótt fyrir
liggi glöggar upplýsingar um
það, að vaxtahækkunin, sem
varð í fýrra, hafa svarað til
15—20% kauphækkunar hjá
mörgum frystihúsum lands-.
ins.
Sá orðrómur hefur gengið
aö undanförnu, að Alþýðu-
flokksmenn beiti sér fyrir því
innan ríkisstjórnarinnar, að
fellt verði niður það ákvæði
af urðasölulöggj af arinnar, að
kaup bænda skuli fylgja kaupi
iðnaðarmanna í bæjunum.
Tilgangurinn með þessu er
sá, að bændur fái ekki lög-
tryggða hækkun á afurðaverð
inu strax á eftir og hækkun
verður á kaupi verkamanna.
Með þessari breytingu væri
hægt að tefja það meirá, að
bændur fengju hækkun á af-
urðaverði, þótt kaup hækkaði
hjá launafólki.
Talið er, að sumir ráðherr-
ar Sjálfstæðisflokksins séu
talsvert hrifnir af þessari til-
I lögu, en hinir hyggnari og
ábyrgari taki þessu treglega.
Það verður að teljast ótrú-
legt, að ríkisstjórnin ráðist í
það óheillaverk að gera þessa
breytingu. Þaö fyrirkomulag,
sem nú er, hefur staðið á ann-
an áratug óg reynzt þannig að
allir aðilar hafa unað því
sæmilega. Ef þessi breyting
væri gerð, væri tiígangurinn
ekki annar en að reyna að
hafa af bændum launabætur,
sem aðrar vinnustéttir fengj u.
Slíkt myndi þó aldrei takagt
til lengdar og gæti vel svo
farið, ^iö þeir, sem að slíku
tiltæki stæðu, ættu eftir að
reyna að betra hefði verið
heima setið; en af stað farið.
I
/