Tíminn - 28.05.1961, Blaðsíða 9

T Í MIN N, suanuáaginn, 28.„gtai,>961.
9
Valdi og Jóna Yildn bæði
vera skapandi listamenn.
Þau ætluðu bæði að verða
myndhöggvarar. Báðum
fannst að þau byggju yfir
hæfileikum, sem yrðu að fá
útrás í leirnum. Valdi hafði
ailt til að bera sem er nauð
synlegt til að vera góður
listamaður; hann átti
þykka lopapeysu, var með
rautt skegg, langt og mikið
og síðan hárlubba, og trúði
þvl staðfastlega að hann
gæti gert kraftaverk ef
hann kæmist yfir nógu stór
an leirklump. Jóna hafði
líka til að bera allt sem
listakona þarf við: brúna
molskinnstreyju og svart
hár stíft nákvæmlega ein-
um sentimetra ofan við
augabrúnirnar, og hún Var
sannfærð um að heimurinn
biði með óþreyju eftir að
skoða listaverk hennar og
Valda.
Leirinn var það eina sem
þau vantaði.
Peninga áttu þau vita-
skuld ekki því það eiga ung-
ir efnilegir og misskildir
Iistamenn aldrei. En dag
nokkum brosti hamingjan
við þeim. Valdi fékk tvö þús
und króna listamannastyrk,
og nærri má geta að þau
létu hendur standa fram úr
ermum. Þau tóku verkstæði
á leigu, keyptu gamlan leir
brennsluofn og flest sem
þurfti til sköpunarverksins.
Þá áttu þau fimmkall
eftir.
Fyrir hann keyptu þau
leirklump, ekki mjög stór-
an en nógu stóran til að
þau gætu byrjað.
— Nú er um að gera að
notfæra hann rétt, sagði
Valdi. Við skulum búa til
samstæðar mjmdir sem
verða að seljast á einu
bretti. Það borgar sig bezt.
Svo bjó hann til fimm
myndir og hafði þær svo-
lítið ólögulegar en nægilega
Ís' ' i
" ■ • : -

• . . ■. •.
■ ■ ■ •. •.: ■.:
.

,
: ■

1 ii

i
: ■'
■ : :
..
i;i;:;i:ii;::;i;i;;;\::;:;

.'•
■pjj

: .
.
::

'•■/ -

'
fr ■ riTi-rV-iY-iT
. sííSS-
. ..........................................................................................
IX<1<<<<<<W

Skilningarvitin
eftir Willy Breinholst
1
3
m
I
líkar manneskjum til aði
allir gætu séð hvað þetta
átti að tákna ef þeir væru
vel að vilja gerðir.
— Hvað er þetta? spurði
Jóna þegar hann hafði húð
að og brennt fígúrurnar
Valdi horfði á hana eins
horft er á vangefið fólk.
— Drottinn minn dýri!
hrópaði hann. Geturðu ekki
séð að þetta eru skilningar-
vitin fimm.
Þá gat Jóna séð það, og
svo skrifaði hún á spjald:
skilningarvitin, og stillti
því og figúrunum út í
glugga. Viku seinna kom
kona inn og spurði um fíg-
úrurnar. Hún vildi bara
káupa eina.
— Þær seljast bara í einu
lagi, sagði Valdi. Hann var
með gannagaul því hann
hafði ekki bragðað mat I
þrjá daga, og Jóna var líka
með garnagaul. Svo seldu
þau konunni eina mynd.
— Nú hefurðu þénað
fimmkall á listinni, fyrsta
fimmkallinn, sagði Jóna og
hoppaði upp um hálsinn á
Valda.
— Og við stöndum uppi
með fjórar fígúrur sem við
getum ekki selt, því allir
vita að skilningarvitin eru
fimm. Hvernig eigum við
að selja hin fjögur skiln-
ingarvit?
Jóna fékk hugmynd. Hún
bjó til nýtt spjald og lét
það út í gluggann. Á spjald
inu stóð: listirnar fjórar.
Vika leið. Þá kom maður
inn. Hann spurði- um mynd
irnar, en þegar hann heju/ði
að þær kostuðu 800 krónur
vildi hann ekki líta við
þeim. Á endanum keypti
hann eina fyrir fimmkall.
— Nú höfum við aftur
fengið matarpeningá, sagði
Valdi, þegar maðurinn var
farinn, en hvað á nú að gera
við hinar þrjár?
Jónu þurfti ekki ráð að
kenna. Myndirnar hétu nú
trú von og kærleikur og ein
þeirra var keypt fyrir fimm
kall að viku liðinni.
Daginn eftir var þeim
tveimur sem eftir voru
stillt út sem Adam og Evu
og skömmu síðar seldi Valdi
aðra þeirra, Adam, fyTÍr
tíu krónur. — Þetta var
svei mér farið að ganga vel,
sagði hann. En þá kom ó-
happ fyrir. Hann felldi Evu
í gólfið svo handleggirnir
brotnuðu af.
Harmþrunginn tíndi
hann brotin saman en Jóna
var ekki af baki dottin.
Daginn eftir seldu þau
síðustu myndina undir
nafninu Venus frá Míló.
um meðfram fja-llshlíð til hægri
handar. Til vinstri voru mýrar og
móar og á, sem liðaðist eftir slétt-
lendinu og fél! út í fjöirðinn.
Við þrömmuðum leiðar okkar hlið
við hlið með vaxandi samúð hver
með öðrum, er mér vonandi óhætt
að segja. Ég spurði margs um lífið
á fyrirheitna staðnum, og Árni svar-
aði öilu vel og vinsamlega. Hann
hafði farið þessa leið haustið áðu-r
og þá í híl — þotið þetta í hendings
feasti og verið kominn alla leið, áður
en bann vissi af. Okfeur þótti ömur-
legt til þess að vita, að enginn bíll-
inn skyldi ganga um Fagradals-
afcveg þetta haustið. Sú dýrð var
búin að vera og kom ékki aftur fyrr
en tveimur árum síða-r, en þaðan í
frá hefur hún heldur aldrei horfið
þessum vegi nema £ snjóþyngslum.
Eftir stundarkorn vorum við komn
ir þangað, sem vegurinn sveigist tO
hægri fyrir fjallsræturnar. Þar á
móti greinist dalurinn inn af firð-
inum í þrön-ga afdali milli hárra
múia, sem blöstu við handan breiðra
mýraflæma. Framan við einn múl-
ann var lítill bær og geysimiklar
fjá-rbreiður stóðu þar á beit milli
túnsins og árinnar.
Árni vissi nafnið á bænum. Það
var Áreyjar, og allt þetta sauðfé
beið þama slátrunar. Kjöt þess átti
að flýtja kælt til Englands frá Kaup
félagi Héraðsbúa og var það vist
einhver fyrsta til-raun á þeim mark-
aði með þá dýru vöru. Mér þótti bæj
amafnið hljómfagurt, næstum því
skáldlegt, en ég fylltist trega yfir
öllum þessum feigu kindum þarna
hinum megin í dalnum.
Og vegurinn sveigðist meira til
hægri. Við snemm baki við Áreyj-
um og fjárhópunum, en framundan
komu ný dalverpi í Ijós milli hárra
fjalla. Þau voru þrjú hlið við hlið.
Vegurinn lá inn i það syðsta og þar
þóttumst við vita, að Fagridalur
tæki við.
XII.
Hér va-r það, sem vandamálið með
steinana kom til sögunnar, gleði
þess og vonbrigði.
Það hófst með því, að við sáum
stein við veginn, sem áuðsjáanlega
hafði verið reistur þar upp af
mannahöndum. Hann sneri sléttum
fleti að veginum og á hann voru
greiptir stórir 25 og km. fyrir neð-
an tölustafina. — Gat það hugsazt,
að við værum komnir 25 km. áleiðis?
Þessir 25 hlutu að merkja vegalengd
sennilega frá enda Fagradals-brautar
eða með öðrum orðum frá Reyðar-
firði. Þá vorum við komnir á miðja
leið að Eiðum, og klukkan var ekki
nema fimm. Tveggja stunda gangur
í viðbót, og við vorum komnir alla
Ieið.
Það var sannarlega ánægjulegt að
sjá þennan stein eða réttara sagt
að fá þessar upplýsingar. Hér sáum
við svart á hvítu, að við vorum eng-
ir amlóðar til göngu. Við töldum
nefnilega víst, að 12Vi km. á klukku
stund væri mjög sómasamlegt áfram
hald. Að það væri langt frá allri
skynsemi að detta þetta í hug, duld-
ist okkur í myrkri fáfræðinnar. Ég
vissi það eitt, að einn km. er þúsund
metrar, en hvað menn gætu gengið
mörg þúsund metra á klukkustund,
hafði ég ekki hugmynd um og félag
ar mínir eikki heldur. Heima í minni
sveit var venjan sú að miða flestar
vegalengdir við það, hve lengi þær
oru gengnar með eðlilegum hætti,
en ekki við kilómetra.
Það lifnaði til muna yfir okkur.
Okkur varð meira að segja svo létt
í skapi, að við létum sem ekkert
væri, þó að veðurhorfur færu stór-
um versnandi. Eftir að við komum
upp í dalinn, hafði verið stormur á
móti okkur um þetta leyti hvessti
til muna, svo fór að rigna og þar
með var komið illviðiri, en við létum
enn sem ekkert væri. Það er altént
munur að telja sig vaxinn þeim
vanda, sem að höndum ber.
En vonbrigðin voru á næstu grös-
um. Við sáum annan stein við veg-
inn. 30 km. var greipt í hann með
skýrum stöfum, og klukkán var orð-
in sex.
Okkur brá í brún. Hvernig vék
þessu við? Höfðum við aðeins geng
ið fimm kílómetra þessa síðustu
klukkustund? Höfðum við gert þá
áætlun út í bláinn að ná Eiðum um
sjöleytið — eða hvað?......Það rifj-
aðist nú líka allt i einu upp fyrir
Árna, að hann hefði heyrt þess get-
ið veturinn áður, að með lestagangi
væri stifasta dagleið milli Reyðar-
fjarðar og Eiða.
— En við höfum nú ekki farið
neinn lestagang núna, sögðum við
Árraann og Árni var hjartanlega
sammála þvi, en var samt sem áður
orðiun fremur vondaufur að sjá,
auðséð að hann var hættur að trúa
því, að við næðum eins auðveldlega
að Eiðum og við höfðum vonað síð-
ustu klukkustundina.
Við héldum áfram. Vegurinn hafði
lengi verið blautur og forugur. Hér
var hann orðinn að samfelldu leðju-
foræði, sem við óðum alltaf í ökla,
aldrei og hvergi grynnra. Dalurinn
varð að þröngri skoru milli brattra
hlíða. Eftir honum rann á og enn
þá gengum við í gangstæða stefnu
við rennsli hennar. Kolsvartir þoku-
bólstrar hröktust undan storminum
fram með brekkunum. Það var farið
að skyggja og illviðrið færðist í auk
ana jafnframt vaxandi áhyggjum
hjá okkur.
En ráðningu gátunnar um stein-
ana fengum við innan skamms. —
Við sáum álengdar í rökkrinu eitt-
hvert ógnar ferlíki koma á móti okk
ur eftir veginum. — Hvað gat þetta
eiginlega verið? Það sást nú reynd-
ar rétt strax. Þetta voru tveir fjór-
hjóla vagnar, þunglamalegir mjög,
hvor á eftir öðrum og tveir hestar
gengu fyrir hvorum þeirra. Framan
á fremri vagninum sat maður, sam-
an siginn eins og hrúgald, en þegar
við mættum þessu, reis hann upp,
lét hestana nema staðar og kastaði
á okkur kveðju, steig niður úr vagn-
inum, sneri baki í veðrið og teygði
úr sér, stirður eftir seturnar.
— Eruð þið á leið að Eiðum?
spurði hann.
Við játuðum'því og spurðum aft-
ur, hvort hann gæti frætt okkur um
steinana.
Jú, hann gat það. Vegurinn væri
mældur og merktur frá Eskifirði,
sagði hann, en þaðan og að Búðar-
eyri við Reyðarfjörð væru 15 km.
Aldeilis! Þá vissum við það. Við
vorum þá komnir rúmlega 15 km. af
þessum 50 milli Reyðarfjarðar og
Eiða, liðlega þriggja stunda gangur
að baki, allt að því sjö stunda gang-
ur framundan eða hver vissi hvað,
eftir að þreytan færi að seinka för
okkar. — Vonbrigði okkar voru full-
komnuð.
— Þið komizt ekki alla leið í
kvöld, sagði maðurinn, — en vegur-
inn liggur beint að Egilsstöðum, og
þar er gistihús.
Síðan klifraði hann aftur upp á
vagninn, sagði okkur að vera sælum
og ók af stað, en við þrömmuðum
áfram daufir í dálkinn móti lemj-
andi slagviðrinu.
XIII.
Úr þessu fórum við líka að finna
óþyrmilega til illviðrisins og leðj-
unnar á veginum. Minn ágæti frakki
var l'öng'u orðinn gegndrepa og
þungur eins og blý, skór og sokkar
gatgengnir að framan og leðja,
sandur og smásteinar leituðu lnn
um götin, aftur með iljunum og
upp með hælum og jörkum. Ég fann
þreytuna læsast um mig — hægt
og hægt.
— Við komumst aldrei alla leið
að Eiðum í kvöld, sagði ég. — Við
verðum að gista á Egilsstöðum.
— Nei. Árni harðneitaði þvi. —
Þar er engin leið fyrir okkur að
gista, sagði hann. — Við höfum eng
in efni á því. Frh. á 13. síðu.