Tíminn - 30.07.1961, Blaðsíða 8

8
T í MIN N, sunnudaginn 30. júlí 196L
U7J7
u#n> Á&éaSna
Parþegarnir, sem farið
höfðu með næturhraðlestinni
frá Rómaborg, urðu að halda
kyrru fyrir til dögunar á litlu
stöðinni Fabriano til þess að
geta haldið áfram ferð sinni
með gömlu sveitalestinni við
Súlmóna.
Við sólarupprás var feitlag
in, raunaleg kona studd inn
í þröngan klefann, þar sem
fyrir voru fimm manneskjur,
sem höfðu hafzt þar við um
nóttina. Klefinn var fullur af
reyk og óloft inni. Spikhlass-
inu fylgdi maður hennar, móð
ur og másandi, lítill maður
og grannholda, ósjálegur, föl-
bleikur í andliti með lítil,
skær augu, óframfærinn og
óttasleginn.
Þegar hanri hafði að lokum
komið sér fyrir, þakkaði hann
farþegunum kurteislega sem
höfðu hliðrað til fyrir konu
hans; þvínæst sneri hann sér
að konunni og reyndi að
bretta niður kragann á káp-
unni hennar um leið og hann
spurði hana háttvíslega:
— Fer vel um þig, vina
mín?
í stað þess að svara bretti
konan kraganum upp fyrir
augu á ný eins og til að fela
á sér andlitið.
— Hroðalegi heimur, muldr
aði maður hennar með
hryggu brosi.
Og honum fannst skylda
sín að útskýra fyrir samferða
mönnum þeirra hjóna, að
veslings konan væri aumkun-
arverð. því að styrjöldin hefði
svipt hana einkasyni, tvítug-
um dreng, sem þau bæði
höfðu helgað líf sitt allt, leyst
upp heimili sitt í Sulmona til
þess að fylgja honum til
Rómaborgar, þar sem hann
átti að ganga menntaveginn
og síðan, er þau höfðu leyft
honum að ganga í herinn sem
sjálfboðaliði, þó með því skil-
yrði, að hann yrði ekki sendur
á vígstöðvarnar fyrstu sex
mánuðina. En nú höfðu þau
fengið símskeyti þess efnis, að
hann ætti að fara eftir þrjá
daga og hafði óskað eftir því
að þau kæmu til að kveðja
hann.
Konan iðaði öll og teygðist
í þykkri kápu sinni og æmti
stundum eins og sært dýr, þar
sem hún þóttist þess fullviss
að þessar útskýringar mundu
ekki nægja til að vekja
minnstu samúð þessa fólks —
sem bersýnilega var í sams
konar erindum og hún. Einn
þeirra, sem hlustað hafði af
stakri athygli, sagði:
— Þér ættuð að þakka
Guði fyrir að sonur yðar
skyldi ekki sendur til vígstöðv
anna fyrr. Sonur minn var
sendur á fyrsta degi stríðsins.
Tvisvar hefur hann verið flutt
ur særður af vígvellinum, nú
hefur hann verið sendur þang
að I þriðja sinn.
— Hvað má ég segja? Ég á
tvo syni og þrjá frændur í víg
línunni, sagði annar farþegi.
— Það getur verið, en í okk
ar tilfelli er um einkason að
ræða, sagði maður konunnar.
— Hvaða máli skiptir það? |
Þér getið spillt einkasyni með |
óhóflegu dekri, en þér getið i
ekki elskað hann meir en þér
munduð elska önnur börn yð-
ar, ef þér ættuð. Móðurástin
er ekki eins og brauð, sem
! hægt er að deila milli barn-
. anna í jafnstóra hluta. Faðir
gefur hverju barni sínu alla
I ást sína án þess að gera á
þeim greinarmun, hvort sem
jhann á eitt barn eða tíu. Og
j þjáist ég nú fyrir tvo syni
mina, þá skiptist þjáning mín
ekki til helminga, heldur verð
ur hún tvöföld....
— Satt var orðið, já....
1 satt er það, stundi örvinglaður
: eiginmaðurinn, en segjum nú
svo — náttúrlega vonum við
l að það gerist ekki- í yðar til-
fejli — að faðir missi annan
son sinn á vígvellinum, þá
jhefur hann þó alltaf þann,
1 sem eftir lifir til að hugga sig
við....
ur með blóðhlaupin, ljósgrá
augu.
Hann blés öndinni. Úr
framstæðum augum hans
mátti lesa ótaminn kraft, sem
veiklulegur líkaminn varla
þoldi.
— Slúður, sagði hann aftur
og bar hönd fyrir munninn á
sér eins og hann vildi leyna
því, að hann vantaði tvær
framtennur í efri góm. Slúð-
ur. Ölum við börn eingöngu
til þess að veita sjálfum okk-
ur yndi?
Ferðafólkið horfði á hann
raunalegu augnaráði. Sá, sem
átt hafði son sinn á vígvell-
inum frá fyrsta degi stríðsins,
stundi og tók til máls:
— Þér hafið á réttu að
standa. Börnin tilheyra okk-
ur ekki, þau tilheyra föður-
landinu.
— Rugl og þvaður, svaraði
feiti farþeginn. Erum við með
hugann við föðurlandið, þeg-
STRÍÐ
Smásaga eftir Luigi Pírandello
— Já, sagði hinn maðurinn
í hrokafullum tón, hann á
einn son eftir til að hugga sig
við, en jafnframt son, sem
hann verður að lifa fyrir
áfram. í því tilfelli að faðir
missi einkason sinn, þá get-
ur faðirinn þó altént bundið
endi á auma tilveru sína. Hver
er verr stæður? Getið þér ekki |
séð, að ég er verr staddur en
þér?
— Slúður, sagði annar far-
þegi, feitur. rauðbirkinn mað-
ar við getum börn okkar? Syn
ir okkar fæðast af því....já,
af því þeir eiga að fæðast og
þegár þeir öðlast líf, þá flytja
þeir með sér okkar líf. Þetta
er sannleikurinn. Við tilheyr-
um þeim, en þeir ekki okkur.
Og þegar þeir ná tvítugsaldri,
þá eru þeir einmitt það, sem
við vorum á þeirra aldri. Við
áttum einnig föður og móður,
en auk þess eru margir hlutir
. . . stúlkur, sígarettur, dfaum
ar, ný hálsbindi... .og föður-
landið auðvitað, við hefðum
svarað því kaili — þegar við
vorum tvítugir, þótt mamma
og pabbi hefðu sagt nei. Á
okkar aldri er föðurlandsást-
in vitaskuld sterk, en sterk-
ari er þó ástin á börnunum
okkar. Er nokkur hér inni,
sem ekki mundi vilja fara í
stríöið i stað sonar síns. ef
■ hann gæti?
| Það var þögn í hópnum, all-
ir kinkuðu kolli til samþykkis.
— Því skyldum við þá ekki
taka tillit til tilfinninga
barna okkar, þegar þau eru
komin á tvítugsaldur, hélt feit
lagni maðurinn áfram, er það
ekki eðlilegt, að þau vilji
leggja ættjörðinni lið? Ég
tala auðvitað um gott, ungt
fólk. Er ekki eðlilegt, að unga
fólkið taki meira tillit til ætt
jjarðarinnar en foreldra
sinna? Er ekki eðlilegt að
þessu sé svona varið, þegar
þeir þurfa þrátt fyrir allt að
líta á okkur sem lasburða
gamlingja, sem verða að sitj.a
heima? Ef föðurlandið verður
að vera til, ef föðurlandið er
brýn lífsnauðsyn eins og
brauð, sem allir verða að
borða, ef þeir eiga ekki að
deyja úr sulti, þá verður ein-
hver að taka sér vopn í hönd
og verja það. Og synir okkar
taka sér vopn í hönd tvítugir
að aldri og þarfnast ekki tára,
því ef þeir deyja, þá deyja
þeir innblásnir og hamingju-
samir — ég tala auðvitað um
gott, ungt fólk. En deyi ein-
hver ungur án þess að hafa
kynnzt skuggahliðum lífsins,
ömurleika þess og vonbrigð-
um hvers er betra hægt að
óska honum? —Allir ættu að
hætta að gráta, allir ættu að
hlæja, eða í það minnsta
þakka Guði eins og ég geri,
vegna þess að sonur minn, áð
ur en hann dó, sendi mér boð
þess efnis. að hann dæi ánægö
ur yfir því að ljúka lífi sínu
eins og hann sjálfur óskaði.
Þess vegna getið þið ekki séð
á mér neina sorg.
Hann hristi ljósan. frakk-
ann sinn til áherzlu; bleikar
varir skulfu yfir skörðóttum
tanngarði og augu hans voru
rök og starandi, litlu seinna
! rak hann upp skrækan hlát-
‘ ur, sem fullt eins vel gat ver-
ið grátvæl.
| — Einmitt.... einmitt....
i sögðu hin til samþykkis.
I Konan, sem hafði hreiðrað
um sig úti í einu horninu og
kúrði undir kápunni sinni,
hafði hlustað af gaumgæfni
j og stakri eftirtekt á samræð-
■ ur fólksins og reynt af fremsta
megni að finna í orðum þess
j eitthvað, er mætti verða
!henni til huggunar fyrir það
að sjá á bak syni sínum, ef
ekki í dauðann, þá að minnsta
kosti í bráða lífshættu. En
hún hafði ekki fundið neina
bót rauna sinna við samræð-
; urnar og sorg hennar varð
1 enn dýpri.
j1 Því nú varð hún næstum
lömuð og varð alveg frá sér
við samræður farþeganna.
Hún sá fram á, að hún mundi
aldrei geta borið í brjósti sér
jþær göfugu tilfinningar, sem
| fólkið lýsti, hún sá, að hún
, hafði haft rangt fyrir sér,
það var ekki að aðrir skildu
ekki tilfinningar hennar, held
‘ ur það, að hún gat ekki hafið
‘sínar tilfinningar á jafn hátt
svið og annað fólk. Þetta fólk
var reiðubúið að fórna sér án
þess að gráta og kveina, reiðu
búið að sætta sig við aðskiln-
að og dauða.
Hún lyfti höfði, laut fram
úr skotinu sínu og reyndi að
fylgjast með hverju orði, sem
feiti maðurinn hafði að segja
(Framhald á 15 síðu'.