Tíminn - 19.08.1961, Blaðsíða 7

T í MIN N, Iaugardaginn 19. ágúst 1961.

Nú snýst ait um manninn, | þræjjjr ver5a a5 ytf
frelsi hans og þroskarækt
Norræna kennaramótinu er
nýlega lokið í Kaupmanna-
höfn. Sóttu það allmargir ís-
lendingar, og sumir fluttu þar
erindi og ávörp. Meðal þeirra,
sem sóttu mótið, var Snorri
Sigfússon, fyrrverandi náms-
stjóri. Þar sem hann mun
hafa sótt fleiri norræn kenn-
aramót en flestir íslenzkir
kennarar, sneri blaðið sér til
hans og spurði hann frétta af
mótinu.
Er raunar gaman til þess að
vita, að þessi landskunni skóla
maður, sem hættur er störf-
um fyrir nokkru, skuli enn
hafa svo brennandi áhuga á
nýjum straumum uppeldis- og
kennslumála, að hann leggur
á sig slíka för sem þessa.
— Hve langt er á milli norrænu
kennaramótanna, Snorri?
— Þessi mót hafa ver'ið haldin
5. hvert ár, þegar styrjaldir hafa
ekki truflað samgöngur. Síðasta
mótið — hið næsta á undan mót-
inu í sumar, — var haldið í Hels-
ingfors 1958. í Osló var mótið hald
ið 1953 og í Stokkhólmi 1948.
— En aldrei á fslandi?
— Nei, ekki enn, en svo er nú
ráð fyrir gert, að næsta mót verði
hér 1965 — að fjórum árum liðn-
um, og síðan verði mótin haldin
til skitpis á Norðurlöndunum á
hálfum og heilum tug ára.
— Refur þátttaka í þessum
mótum verið mikil af íslendinga
hálfu?
— Framan af mun hún hafa ver
ið sáralítil eða engin, en s. 1. hálfa
öld eða svo mun þátttaka íslend-
inga hafa verið nokkur og vax-
andi, og munu jafnan flestir hafa
verið úr hópi barnakennara, og
svo var einnig á þessu þingi. En
á þessum þingum koma þó jafnan
fram með erindi ýmsir aðrir en
kennarar, þótt margir úrvalsmenn
stéttarinnar láti þar Ijós sitt skína.
—> Skitpa þátttakendur þessara
mót hundruðum eða jafnvel þús-
undum?
— Á Stokkhólmsmótinu 1948
voru um þrjú þúsund manns, og
voru Svíar og Finnar þar fjölmenn
astir. Nokkiu færra var á mótinu
í Osló 1953, og á þinginu í Kaup-
Spjall við Snorra Sigfússon, fyrrv. námsstjóra,
um norræSa kennaramótið í Höfn
mannahöfn núna um hálft annað
þúsund eða svo. Nokkrir tugir ís-
lendinga voru þar.
— Hvernig var fyrirkomulag
mótsins?
— Þessi mót standa venjulega
3—4 daga. Má svo heita, að erindi
séu flutt um skóla- og uppeldis-
mál allan daginn í tveim sölum
samtímis. Og stundum fara einnig
fram umræður, þótt varla sé hægt
að segja, að svo væri nú.
Miklar skólasýningar hafa ætíð
verið í sambandi við þessi mót, og
hafa menn ekki slzt haft gagn af
þeim. Svo var t. d. um mótið í
Snorri Sigfússon
i
Stokkhólmi 1948. Þar var sýning í
72 kennslustofum og á göngum
skólahúss. Er það stórfenglegasta
sýning, sem ég hef séð af þessu
tagi. Þar var saman komið geysi-
mikið af vinnu barna og unglinga
úr flestum skólaflokkum, og var
ekki sízt eftirtektarverður þáttur
kennaraskólanna, enda hafa Svíar
jafnan lagt mikla rækt við mennt-
un kennara og launað þeim vel,
til þess að fá sem bezta menn í
stéttina.
Og svo var þarna geysimikið af
kennslutækjum og áhöldum. Ég
held, að við íslendingarnir, sem
þarna vorum, höfum ekki sízt lært
af þessari miklu sýningu í Stokk-
hólmi 1948.
f Osló 1953 var einnig mikil sýn
ing á vinnu barna. Minnist ég þess,
hve undrandi ég var yfir vinnu-
bókum eins skóla, þar sem ísland
— náttúrufar þess og saga — var
Frá raatsveina
og veitingaþjónaskólanum
Innritun fyrir skólaárið 1961—1962, fer fram í
skrifstofu skólans í Sjómannaskólanum, mánu-
daginn 21. ágúst og þriðjudaginn 22. ágúst kl.
2—4 síðdegis. í skólanum verða starfræktar!
deildir fyrir matreiðslumenn og framreiðslumenn,
til sveinsprófs. Og deild fyrir fiskiskipamatsveina.;
Nánari upplýsingar hjá skólastjóra i símum 17489
og 19675.
Skólastjóri

álveg sérstaklega valið sem við-
fangsefni. Mun þessi sýning í Osló
hafa verið mörgum lærdómsrík.
— En var sýning í sambandi við
þetta mót í Kaupmannahöfn?
— Nei, þar var engin sýning á
vinnu nemenda, og munu ýmsir
hafa saknað þess. En eins og áður
ségir, voru þar flutt mörg ágæt
erindi, eða alls um 20, og voru
sum þeirra stórfróðleg. Fyrst og
fremst sögðu menn þar hver frá
sínu landi, og svo var horft yfir
og rætt um hið mikla sameiginlega
viðfangsefni allra — mannræktina.
— Hvað fannst þér eftirtektar-
verðast af viðræðum þínum við
norræna skólamenn eða erindum,
sem þú heyrðir?
— Kennaraekla er áhyggjuefni
bæði þar og hér. Starfið þykir erf-
itt, miklar kröfur gerðar og starf-
ið ærið oft vanþakklátt, og launa-
kjör ekki í samræmi við ábyrgð
og erfiði.
Mér virtist menn yfirleitt á
þeirri skoðun, að til þess að úr-
valsmenn leituðu þar staifs, þyrfti
að bæta stórum launakjörin, og
að aðrir en gegnir og góðir menn
ættu ekki að taka að sér kennslu.
Starfið verður og sífedt vandasam-
ara og æ meira komið undir skól-
unum, hvernig framtíð manna
ræðst.
— Hefurðu sótt mörg slík kenn-
aiamót?
— Ég hef verið á sex norrænum
kennaramótum og hafði mikla
ánægju af að koma þarna einu
sinni enn og hitta þar gamla kunn
ingja og heyra mál manna, þótt
ég sé nú hættur störfum.
Og sannarlega var nú forvitni-
legt að hlusta á menn ræða málin
og bera saman við fyrri tíð. Greini
legt virtist mér, að menn ræddu
nú miklu minna en áður um
kennsluaðferðir, námstilhögun,
tæki og annað það, sem sjálft
fræðslustarfið snertir. Nú snerist
svo að segja allt um manninn —
frelsi hans og þroska í sambúð
og samstarfi í lýðfrjálsu þjóðfélagi
— ræktun vitsmuna hans, vilja-
þreks og hjartalags. Um þá þunga
miðju snerist í raun og veru allt
þetta mikla þing. Það er ef til vill
eðlilegt tímanna tákn.
Annars hefur mér jafnan fund-
izt einna merkast starf í uppeldi
nágrannalanda okkar það, sem
hinn frjálsi lýðháskóli vinnur og
hefur unnið í heila öld. Hefur
hann mjög fært út kvíar síðustu
áratugi, er menn tóku að sjá kosti
hans og lærðu að meta hann æ
betur. Höfuðþættir í starfi lýðhá-
skólanna eru saga þjóðar og bók-
menntir, en kristileg viðhorf og
kristinn andi móta þar allt starf.
Auk hinna frjálsu lýðháskóla er
svo öll fræðslu- og menningarstarf-
semi hinna margþættu félagssam-
taka um öll Norðurlönd. Má t. d.
nefna hið víðtæka fræðslustarf
samvinnumanna og verkamanna,
sem þó er sennilega víðtækast
meðal Svía. Má svo að orði kveða,
að þar sé nálega hver maður að
einhverju námi og starfi í leshring
um og fræðsluklúbbum hinna ein-
stöku starfsgreina.
Ég hygg, að þjóðmenning Norð-
urlanda hvíli eigi sízt á hinum
sterku stoðum þessarar frjálsu
fræðslu- og menningarstarfsemi og
hjálpi mest til að halda huganum
vakandi og opnum fyrir hvers kon
ar menningarlegum umbótum,
persónufrelsi og þegnskap. Og all-
Mikillar vankunnáttu gætir
oft í ræðu og riti, þegar kaup-
félögin og Sambandið eiga í
hlut. Nú fyrir skemmstu hefur
S.f.S. verið nefnt í öðru orð-
inu „auðhringur", í hinu „skuld
ugasta fyrirtæki landsins" og
nú allra síðast „fátækrahring-
ur“. Engin þessi nafngift er
rétt. Sambandið er félag 57
lm kaupfélaga um allt land. í kaup
*I félögunum eru 30 þús. og 900
■| félagsmenn. Samtök þeirra eru
;> byggð á hinu fullkomnasta lýð-
■I ræði og frelsi. Með því að nota
sér yfirburði samvinnustefnunn
;. ar um skipulag og starfshætti
|I hefur þeim tekizt að gera Sam-
■| bandið að traustu fyrirtæki,
;. sem í sívaxandi mæli hefur orð-
■I ið til þjónustu fyrir atvinnulíf-
•; ið í Iandinu. En það á ekki hið
!■ minnsta skylt við „auðhring"
■I og hlutdeild þessara meir en
!■ 30 þús. félagsmanna í lánsfé
|! þjóðarimiar er heldur ekki svo
•! mikil, að SÍS eigi neitt skylt við
!■ „skuldugasta fyrirtæki Iands-
j! ins“.
Eitt af mörgu, sem samvinnu-
!■ menn hafa ástæðu til að gleðj-
•! ast yfir, er hinn mjög vel rekni,
I; myndarlegi og fjölbreytti iðnað
;! ur SÍS. Alls á Sambandið 10
«! verksmiðjur, sem flestar eru
!■ staðsettar á Akureyri. Á síð-
;! asta ári greiddu verksmiðjurn-
.; ar 23 millj. og 950 þús. kr. í
;■ vinnulaun. Heildarsala verk-
•I! smiðjanna nam á árinu 1960
.; rúmlega 118 millj. króna. Iðn-
;. aðarvarningurinn er í fremstu
>; röð og óðum verið að vinna
!* fyrir hann markað erlendis.
;. Gefjun á Akureyri er sambæri-
.; leg við það bezta, sem til er á
;• Norðurlöndum í þeirri iðn-
*! grein. Samvinnumenn hafa gert
.; Akureyri að iðnaðarbæ, og er
;. vandséð, hvar atvinnulíf þess
•; bæjar hefði verið statt, ef fram
I; sýni þeirra og úrræði hefðu
*. ekki komið til.
I næstu viku er hin árlega
iðnstefna samvinnumanna á Ak-
ureyri. Iðnstefnan er stórvið-
burður hvert ár og ber iðnaðar-
deild SÍS glæsilegt vitni. Mega
þeir dagar, sem iðnstefnan
stendur, vera samvinnumönn-
um ríkt fagnaðarefni, svo
miklu, sem þeir hafa komið til
Ieiðar i þeirri merku atvinnu-
grein, sem iðnaðurinn er orð-
inn.
En um leið og sjálfsagt er
að fagna unnum sigri er einn-
ig viðeigandi að minnast þeirra
rnanna, sem ruddu leiðina og
vörðuðu veginn. Árið 1883 vann
ungur bóndi, Magnús Þórarins-
son á Halldórsstöðum, það af-
reksverk, að koma upp vísi að
ullarverksmiðju á heimili sínu.
Naut hann til þess styrks úr
sýslusjóði Þingeyjarsýslu. Hann
notaði bæjarlækinn til þess að
knýja vélarnar. Héraðsbúar
fluttu til hans ull sína og fengu
hana kembda í lopa og heim-
ilisiðnaðurinn tók stórstígum
framförum.
Magnús flutti fyrstu spuna-
vélina til Iandsins. Sú vél hefur
nú verið sett upp í byggðasafn-
inu á Grenjaðarstað til vitnis-
burðar og minningar um merk-
an mann og merkan viðburð.
Gefjun á Akureyri, sem sam-
vinnumenn síðan keyptu 1930,
var stofnuð vegna fordæmis
hans.
Þræðirnir frá spunavél Magn
úsar á Halldórsstöðum liggja
nú vítt um landið, falla í skil
og verða að vígindum á töfra-
klæði, sem nútíma tækni og
þekking lyftir sífellt á hærra
stig.
Hann var hugvitssamur hug-
sjónamaður. í slóð slíkra manna
grær. Enn í dag svífur andi
þeirra yfir iðnaðarframkvæmd-
um samvinnumanna og mun
setja svip sinn á iðnstefnuna á
Akureyri. — PHJ.
...V.’.’.’.V.V.’.V.'.’.V.V.’.’.VAW.V.’.V/.’.’.V.V.’.’.V.’.’.Vi
ur námskeiðafjöldinn þar er sann
arlega eftirtektarverður fyrir okk-
ur.
Það er löngu vitað og stutt
reynslu, að námskeið — þótt stutt
séu — eru miklir aflgjafar til
hvers konar átaka, samtaka og
framfara. Þeim á að fjölga.
— Et til vill væri gaman að
heyra nöfn á einhverjum þeim er-
indum, sem flutt voru á þinginu
núna, til þess að fá hugmynd um
viðfangsefnin, Snorri.
— Já, nöfn erindánna benda auð
vitað svolítið í áttina. Ég skal
nefna nokkur, en mér finnst ekki
taka því að þýða nöfnin, því að
þau skilja allir:
Skolans roll i samhállet.
Skolans idé og málsetning.
Almendanning i vor tids skole.
Fra vuggestue til skoleplikt.
Skolan och den estetiska fostran.
Höjskolen og dens fremtidige
arbejde.
„Lærerpersonligheden“
Lárarutbildingens organisation
Þetta læt ég nægja sem sýnis-
horn. Af þessum erindum hygg ég,
að annað erindið, sem nefnt er,
flutt af hinum danska statskon-
sulent, Hetveg Petersen, hafi bor-
ið af. Þag bar vott um hámennt-
aðan gáfumann og ágætlega máli
farinn. Sagt var líka, að hann
þætti líklegur í sæti Jörgensens
menntamálaráðherra.
Og svo var það síðasta erind-
ið, sem ég gæti trúað, að flestum
verði minnisstætt. Það flutti dansk
ur magister. gamall óg nafnkunn-
ur, Jens Rosenkjær og fjallaði
mál hans um manninn á kjarnorku
öld og var mjög merkilegt, enda
vel flutt af mikUli mælsku og
krafti. Eg hlakka tU, ef ég lifi,
að fá að lesa þessi erindi öll að
ári og yfirvega betur, því ag von-
andi verða þau prentuð í bók um
þingið, svo sem jafnan áður.
— En fluttu íslendingar ekki
ávörp eða erindi á þinginu?
— Jú, og þeir stóðu sig allir
vel, sem þar komu fram fyrir okk
ar hönd. Menntamálaráðherra
j flutti prýðilega ræðu við opnun
þingsins og hyllti Jörgensen
menntamálaráðherra Dana.
Fræðslumálastjóri og fræðslu-
stjóri Reykjavíkur fluttu þar mál
sitt af röggsemi, svo og Sveinbjörn
Sigurjónsson skólastjóri, Magnús
Gíslason, námsstjóri og dr. Broddi
Jóhannesson.
Þinginu var svo slitið í ráðhúsi
Kaupmannahafnar með mikilli við
höfn og rausnarlegum veitingum.
En það er eitt, sem mig lang-
ar til að minnast á að lokum,
sagði Snorri. Því hef ég raunar
hreyft fyrir 30 árum. Við eigum
| að taka upp nýjan þjóðsöng. sem
léttara er með að fara en hátíða-
sönginn okkar. Hann er hátíða- og
helgiþjóðsöngur og hann á að nota
á stórum stundum. Þjóðsöngur,
notaður sí og æ utan lands og
innan, á og þarf að vera léttari
og meðfærilegri. Vig eigum t.d.
„Þið þekkið fold með blíðri brá“.
„fsland ögrum skorið“ o.s.frv., og
mun þó hið fyrra fleirum að skapi.
En nýtt !ag við ljóðið þarf þá að
verða til. Eg held, að flestir séu
að verða sammála um það, að þetta
verði að gerast, og því þá ekki að
gera það strax. Vill ekki Alþingi
eiga hér að frumkvæði? Eða .... ?