Tíminn - 22.09.1961, Side 5

TÍMINN, föstudaginn 22. september 196L
r
Útgetandi: FRAMS0KNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Rit
stjórax Þórarinn Þórarmsson (ób.t, Andrés
Kristjónsson Jón Helgason Fulltrú) rit
stjðrnar Tómas ftarlsson Auglýsmga
stjóri Egili Bjarnason - Skrtfstofui
1 Edduhúsinu — Slmar 18300- 18305
Auglýsmgasimi 19523 Afgreiðslusimi
12323 — Prentsmíðjan Edda h.f
Er þetta stefna f élksins
í Alþýðubandaiaginu?
Rússar hófu kjarnorkusprengingar á nýjan leik, ger-
samlega að ástæðulausu, og létu fylgja hótanir um út-
rýmingarstyrjöld til þess að koma fram vilja sínum í
kalda stríðinu.
Með þessu hafa Rússar eyðilagt vonir manna um af-
vopnun og öruggan frið um ófyrirsjáanlegan tíma, og
efnt til nýs kapphlaups um kjarnorkusprengingar. Eða
hver ætlast til þess, að aðrar þjóðir bíði með hend.ur í
skauti, þangað til Rússar einir eiga kjarnorkusprengju
og geta án áhættu fyrir sig framkvæmt hótanir sínar?
Þessar aðfarir hafa vakið harm og réttmæta reiði al-
mennings um gervalla heimsbyggðina, utan kommúnista-
landanna og herbúða þeirra í öðrum löndum.
Aðeins eitt málgagn á íslandi hefur mælt þessum að-
förum Rússa bót, þ. e. Þjóðviljinn. Hvers vegna? Er það
stefna fólksins í Alþýðubandalaginu, sem verið er að
túlka eða vinna gagn með þvílíkum málflutningi og því-
líkri afstöðu?
Og það hefur meira gerzt, .sem athygli vekur. Eins
og verða hlaut, þegar Rússar voru byrjaðir á ný, hafa
Bandaríkjamenn nú hafið tilraunir aftur — en neðan-
jarðar til að fyrirbyggja sem auðið er tjón af tilraunun-
um. Þessar tilraunir fordæmir Þjóðviljinn hörðum orðum.
Afstaðan er því þessi:
Það er eðlilegt og sjálfsagt, að Rússar sprengi eins
margar kjarnorkusprengjur og þeim sýnist, og ekkert
við það að athuga, að þeii- byrji á þessu nú, og eyðileggi
með því alla von um afvopnun og öruggan frið. — Hitt
er fordæmanlegt að dómi kommúnista, að Bandaríkin
skuli ekki taka þessu aðgerðalausir með öllu og bíða,
þangað til Rússar eiga orðið, einir allra þjóða, allar þær
sprengjur sem þeir þurfá, til þess að koma fram vilja
sínum við aðrar þjóðir — eða framkvæma á þeim að
öðrum kosti hótanir sínar.
Á að skilja það svo, að Þjóðviljinn sé að túlka skoð-
anir Alþýðubandalagsins með þessum skrifum? Það er
kannske álitið að svona löguð afstaða og annað í sam-
ræmi við þetta sé tilvalið til þess að fylkja fólki saman
um vinstri stefnu í þjóðmálum?
Það er víst á hinn bóginn bezt fyrir alla að gera sér
það ljóst, að það á ekki neitt skylt við heilbrigða vinstri
stefnu að byggja á kommúnisma eða hatursfullum öfga-
áróðri gegn eðlilegri vestrænni samvinnu. Með því þjóna
menn afturhaldinu og engu öðru.
Ótrúleg fregn
Mbl. skýrir frá því í gær, að enska blaðið „Fishing
News“, sem sýndi íslenzkum málstað minnstan skilning
í landhelgisdeilunni, hafi lagt til, að Bretar leituðu leyfis
til að reisa fiskvinnslustöðvar á íslandi fyrir fiskiskip
sín. Mbl. hefur það ennfremur eftir „Fishing News“, cð
íslenzka ríkisstjórnin sé „talin binda við það nokkrar
vonir, að erlend fyrirtæki hafi hug á að reisa vinnslu
verksmiðjur við helztu fiskveiðibæina.“
Tíminn vill ekki trúa því að óreyndu, að ríkisstjórnin
hafi í huga að veita erlendum aðilum umrædda aðstöðu,
og þá því síður, að hún hafi léð máls á því.
Æskilegt hefði verið, að Mbl. hefði andmælt strax
þessari fullyrðingu „Fishing News“ Vonandi lætur Mbl.
ekki dragast að skýra til fulls viðhorf ríkisstjórnarinnar.
ERLENT YFIRLIT "
Mongi Slim - forseti þings S. Þ.
Starfsfólk S.Þ. myndi helzt kjósa hann eftirmann Hammarskjölds
ÞAÐ fór eins og spáð hafði
verið, að Mongi Slim, aðalfull-
tr'úi Túnis hjá Sameinuðu þjóð
unum, var einróma kjörinn for
seti allsherjarþingsins að
þessu sinni. Enginn bauð sig
fram gegn honum. Að nokkru
leyti stafar þetta af því, að
Túnis nýtur nú sérstakrar sam
úðar vegna aðgerða Frakka í
Bizerte, og Afrrku- og Asíurík-
in vilja því ger'a hlut Túnis sem
beztan. Hin ástæðan er þó ekki
veigaminni, að síðan óbeint
samkomulag náðist um það, að
Afríkumaður skipaði forseta-
sætið á 16. allsherjarþinginu,
hefiu- Mongi Slim verið talinn
koma til greina öðrum fremur.
Hin nýju Afrikuríki eiga ýmsa
góða fulltrúa á vettvángi S. Þ.,
en enginn Afríkumaður hefur
þó unnið sér eins mikið álit
þar og Mongi Slim. Hann hefur
ekki aðeins verið tilnefndur
sem forsetaefni á þingi S.Þ.,
heldur einnig sem framkv.-
stjóraefni, þegar Hammarskjöld
léti af störfum.
ÞAÐ ÞÓTTI þó ólíklegt um
skeið að kommúnistar fengjust
til að fallast á Slim sem for-
seta þingsins. Þeir hafa litið
á hann sem andstæðing sinn
síðan hann átti sæti í Ungverja
landsnefnd S. Þ. og átti þar
þátt í að fordæma framferði
Rússa í Ungverjalandi. Það
hefur' líka verið opinbert leynd
.anrnál. að Slim hefur alltaf ver
ið l$íðfí®ari vesturveldunum
en kommúnistaríkjunum, þótt
Túnis telji sig fylgja hlutleysis-
stefnu. ' Hann hefur, ásamt
Bourguiba, átt mestan þátt í
að marka hina „vestrænu hlut-
leysisstefnu“ Túnis, og þess
vegna eru atburðirnir í Bizerte
líka eins raunalegir fyrir Vest-
urveldin og framast er hægt að
hugsa sér. Túnis hefur nú af
þeim ástæðum færzt nær austr-
inu og fengið loforð Rússa um
mikla efnahagslega aðstoð. Af
þeim ástæðum hafa kommún-
istaríkin ekki heldur viljað
sporna gegn því, að Slim væri
kosinn forseti allsherjarþings-
ins. Hitt er hins vegar ólíklegt,
að þau fallist á að gera Slim
að framkvæmdastjóra. Þau
álíta hann vafalaust of vestræn-
an.
Slim hefur haft mikil afskipti
af Kongómálinu og leitaði
Hammarskjöld þar oftar ráða-
hans en flestra eða allra ann-
arra. Slim var nefnilega eins
konar imlligöngumaður milli
Hammarskjölds og Afríku- og
Asíuríkjanna. Rússar munu

Leiðrétting:
f „Tímanum“ 25. júlí s. 1. er
birt mynd af Önnu Þórhallsdóttur
söngkonu, þar sem hún er að leika
á langspil, og er stutt grein með
myndinni. Telur frúin að þeir
muni ekki svo margir á íslandi,
sem séð hafi langspil. Enn fremur
að enginn muni hafa kunnað að
leika á langspil á þessari öld. Þetta
er ekki rétt. Langspil voru allal-
geng fram á síðari hluta síðustu
aldar og eru enn til á nokkrum
stöðum, bæði söfnum og í eigu
einstakra manna. Langspil er t. d
í byggðasafni Rangæinga að Skóg-
um undir Eyjafjöllum og eins í
byggðasafm Skagfirðinga í Glaum
bæ. Langspilið í Skógasafni er
smíðað af föður mínum, Jóni G.
hafa litið þessa milligöngu
Slims' heldur óhýru auga.
SLIM hefur verið aðalfull-
trúi Túnis hjá Sameinuðu þjóð-
unum síðan Túnis fékk aðild
að þeim fyxir 5 árum. Hann
er maður fremur hlédrægur,
snyrtilegur í klæðaburði og
hæversklegur í framgöngu. Að
ýsmu leyti hefur hann minnt
á Hammarskjöld. Hann þykir
sérstaklega góður samninga-
maður, sem sækir mál sitt með
lægni og gefur sér góðan tíma
til að hlusta og kynna sér mála-
vexti. Ræðumaður er hann all-
góður og temur sér yfirleitt
hóflegt orðaval. Talið er, að
Hammarskjöld hafi haft sérstak
ar mætur á honum.
Hyggindi Slims eru talin
hafa sýnt sig vel á aukaþinginu
í sumar, sem haldið var um
Bizerte-málið. Margir töldu, að
þar myndi ekki nást nein niður
staða. Slim hagaði hins vegar
þannig málflutningi sínum og
vinhubrögðum, að hann fékk til
lögu samþykkta nær einróma,
þar sem Túnis fékk það fram,
sem mestu skipti, en hins veg-
ar var þó forðazt að sneiða
þannig að Frökkum, að þeir
þyrftu að telja sig nokkuð
móðgaða.
MONGI SLIM er 53 áxa gam-
k.»V»%»V»V»V*V»VV*V»V»V»V.V»V»'>
'Sigurðssyni bónda í Hoftúnum
(d. 1950), og gefið safninu. Hvort
langspilið í Glaumbæjarsafni er
smíðað af honum, veit ég ekki, en
tel það ekki ólíklegt, þar sem
hann var Skagfirðingur að ætt.
Hann var hagur vel og hljóm- og
sönglistarannandi. Hann lærði
ungur að leika á langspil og smíð-
aði þau mörg. Fyrsta langspilið,
sem ég sá, smíðaði faðir minn
1911 eða ’12 og lærði bæði ég og
flest systkini mín að leika á það.
Eftir að ég lærði að þekkja nótur,
lærði ég mesta fjölda af fallegum
lögum á langspil þetta. Á efri ár-
um sínum smíðaði faðir minn
mörg langspil og seldi sem minja-
gripi. Eitt slíkt langspil er í eigu
Þórðar Kárasonar, lögregluþjóns
í Reykjavík og sá ég það fyrir
all. Hann er uppalinn í Túnis,
en stundaði síðan framhalds-
nám í Frakklandi við háskóla
þar. Hann varð brátt mikill
þjóðernissinni og öflugur stuðn
ingsmaður, Bourguiba stundum
kallaður hægri hönd hans. Það
kom þá strax í ljós, að hann
var góður samningamaður.
Eins og Bourguiba var hann
um skeið ýmist í haldi hjá
Frökkum eða sat á móti þeim
við samningaborðið, þegar fjall
að var um sjálfstæðismál Túnis.
Hann var aðalsamningamaður
Túnis, þegar endanlega var
samið um sjálfstæði þess við
Frakka. Hann var innanríkis-
ráðherra í hinni fyrstu sjálf-
stæðu stjóm Túnis, en þegar
Túnis fékk aðild að S. Þ. 1956,
varð hann strax aðalfulllrúi
þess þar og hefur verið þar
siðan.
Álit Slim má nokkuð r'áða af
því, að það er almennt talið,
að mættu stprfsmenn S. Þ.,
sem bezt hafa fylgzt með er-
lendu fulltrúunum þar, velja
eftirmann Hammarskjölds,
myndi val þeirra nær einróma
falla á Slim. Pólitískar aðstæð-
ur eru nú hins vegar þannig, að
teljandi litlar líkur eru fyrir
því, að Slim nái lengra að sinni
en að verða forseti allsherjar-
þingsins. Þ. Þ.
stuttu síðan. Annað langspil smíð-
að af föður mínum á Eyvindur
Friðgeirsson frændi minn í Reykja
vík. Hvar ýmis önnur langspil, sem
faðir minn smíðaði, eru niður kom
in, veit ég ekki, en þau munu flest
vera í Reykjavík.
Langspil eru því ekki jafn fá-
séð og frú Anna heldur. Á lang-
spil hef ég ekki leikið í áratugi
og á það því miður ekki. Þætti
samt gaman að taka lagið á lang-
spil, ef svo bæri undir og myndi
fljótt æfast í listinni, og sjálfsagt
eru einhverjir fleiri en ég, sem
kunna með langspil að fara. Ann-
ars á frú Anna Þórhallsdóttir
þakkir skilið fyrir að kynrta í öðr-
um löndum þetta alíslenzka hljóð-
færi.
Bragi Jónsson