Tíminn - 04.10.1961, Side 7

TÍMINN, miðvikudaginn 4. október 1961.
Orðið er frjálst:
Hvers vegna heimsstyrjöld ?
Nú, hina síðustu daga og vikur,ivinna og sams-kipti þessara aðila anna, og þeir láta ekki sitja við
hefir bliku mikla dregið á loft í hafa stöðugt verið að aukast, það orðin tóm, heldur sýna það í verki,1
mannheimi, hefur blika sú stöðugt er aðeins stríðshættan, árásarótt- með því að standa utan við vígbún
þykknað og hækkað, og grúfir nú inn, sem þarf að nema brott. Og aðarkapphlaupið. Kjarnorku-
yfir sem svart óveðursský, sem lausnin sýnist mjög einföld. sprengjurnar, sem varpað var á
hótar dauða og tortímingu öllu, Æðstu menn austurs og vesturs, land þeirra í lok síðari heimsstyrj-
sem á jörðu býr. Sem betur fer raunar nóg að þeir væru tveir, aldar, var þeim dýrkeypt r'eynsla,!
standa þó vonir til, að úr því þurfa að koma saman og takast í! og kollvarpaði trú þeirra á það, að
kunni að greiðast, og hættan að hendur, og lofa því hátíðlega, fyr- stríð og hernaðaraðgerðir væru
líða hjá að þessu sinni. ir hönd þjóða sinna, að hætta allri, lykillinn að hamingju þjóðanna.|
Með orðum iþessum er sveigt að vopnaframleiðslu og eyðileggja Þeir fengu áþreifanlega reynslu
hinu svokallaða Berlínar- og Þýzka 'Þau> sem til eru. Síðan sendu þeir fyrir því, hver voði væri hér á ferð
landsvandamáli, sem nú einu sinni nægilegan hóp sérfræðinga hver og nú yrði að stinga við fótum,
enn hefur skotið upp kollinum, og til annars,. til þess að sjá um, að því að tilvera mannkynsins væri í
nú, að því er virðist, alvarlegra fyrirmælunum yrði fullnægt. | veði.
og ægilegra en nokkr'u sinni fyrr. Að sjálfsögðu yrðu svo hinar Eg hef bent á þetta dæmi um
Andstæður og átök „Austurs og smæiri þjóðir að koma í kjölfar- Japani sökum þess, að mér sýnist
Vesturs" koma hér saman eins og ið- Hvílík gjörbreyting í mann- það gæti verið til fyrirmyndar.
í brennidepli, og virðast báðir að- !>cimb ef stríð og styrjaldir, með Hvers vegna gátu ekki aðrar þjóð-
ilar staðráðnir í því, að láta í engu öllum sínum ógnum, væru úr ir lært af reynslunni eins og þeir?
undan síga. Foryptumenn stærstu sögunni. Öll sambúð þjóðanna Allar þjóðir, bæði í austri og
þjóðanna hvorum megin haga sér mundi gjörbreytast, hugsunarhátt- vestri, kannske að örfáum undan-
nánast sem montnir og reiðir str'ák ur »2 lífsvið'horf. Mennimir lifðu skildum, segjast vilja frið, en þær
ar sem steyta hnefann hvor fram- nú ekki lengur í stöðugum ótta og starfa bara ekki í samræmi við
an’ í annan og segja, „komdu ef tortryggni hver til annars, _lífið ( það, þær leika sér að voðanum á
þú þorir!“ Þar með telja þeir svo yrði sem sólskinsdagur eftir óveð-i svo ábyrgðarlausan hátt að óverj-
upp hvor um sig allar þær vítis- ursnótt. Og að nokkrum áratugum' andi er.
■ - - liðnum, væru styrjaldir þjóða á| Heimsstyrjöld með kjarnorku-
milli eins og Ijótur draumur, sem vopnum. Hvað þýðir það? Hvað
menn hugsuðu til með hryllingi,
og gætú varla trúað, að átt hefðu
sér stað.
Fyrir hina síðari heimsstyrjöld
voru Japanir einhverijr mestu
hernaðarsinnar og hemaðarþjóð í
heimi. Þeir höfðu gert víðtækar á-
ætlanir um að leggja undir sig
heiminn, og höfðu þegar, með inn-
rásinni í Kína, byrjað á fyrsta
þættinum. Nú hefur afstaða þeirra
gjörbreytzt. Nú eru þeir meðal sjúkdóma, það sem eftir væri æv-
þeirra þjóða, sem fremst standa innar. Ef þá ekki allt líf þurrkað-
um að beita sér fyrir afvopnun og ist út af jörðinni, vegna eitrunar
friðsamlegri sambúð meðal þjóð-l (Framhalö a la slðui I
Á víðavangi
„Draumur fátæka
vélar og drápstæki, sem þeir hafa
yfir að ráða, líkt og str'ákarnir
mundu telja upp afrek sín og yf-
irburði, til að skjóta hvor öðrum
skelk í bringu. En hér munar all
miklu, ef til átaka kæmi. Strákarn
ir mundu sennilega hljóta einhverj
ar skrámur, ef þeir rykju saman,
en það væri þeirr'a einkamál. Aft-
ur á móti, kæmi til átaka milli
„austurs og vesturs“, eru það ekki
einungis þessir forystumenn, og
þeirra þjóðir, heldur gjörvallur
heimurinn, sem þeir mundu kalla
yfir eymd og tortímingu. Það er
því gjörsamlega óskiljanlegt á-
byrgðarleysi, að tefla þannig á
yztu nöf með velferð alis mann-
kyns, sl£kt sýnist líkara brjálæði,
en að þar stæðu að menn með heil
brigða skynsemi.
Hvað er það svo, sem á milli
ber? Hver er sá mikli ágreining-
ur, að ekki dugi minna en heims-
styrjöld til að jafna sakirnar?
Hvert er það heilaga málefni, er
svo mikils sé um vert að réttlæt-
anlegt sé að steypa mannkyninu
út í vítisógnir nýrrar heimsstyrj-
aldai"?
Forsendurnar, sem réttlæti slikt,
eru að mínu viti engar, aðeins
heimskulegur metnaður, byggður
á misskilningi og úreltum lífsskoð
unum. Er það nokkur frambærileg
ástæða, þótt Rússar, og fleiri þjóð-
ir, hafi aðrar stjórnmálaskoðanir
en við hér á Vesturlöndum? Er
það nokkuð annað en það, sem
viðgengst innan hvers þjóðfélags,
meira að segja á íslandi, fámenn-
asta ríki veraldar, eru bæði
kommúnistar og kapitalistar, og
allt þar á milli, og dettur víst eng
um í hug að grípa þurfi til vopna
út af því. Fyrst þetta getur geng-
ið innan hvers einstaks þjóðfélags,
eru þá nokkur skynsamleg rök fyr
ir því, að það geti ekki gengið í
hinni víðlendu veröld? Nei, vissu-
lega ekki.
Það er aðeins eitt, sem þarf að
gera, það þarf að slá því föstu í
eitt skipti fyrir öll að leggja niður
allan vopnaburð, þá lagast allt af
sjálfu sér. Þá er Þýzkalands- og
Berlinardeilan úr sögunni, því að
auðvitað er hún fyrst og fremst,
já, ég vil segja eingöngu, hernað-
arlegs eðlis. Hernaðarkapphlaupið
milli austurs og vesturs byggist á
þeirri gagnkvæmu tortryggni, að
annar aðilinn muni hugsa til hern-
aðarárásar á hinn. En hvers vegná
ætti hann að gera það, hverju er
hann bættari? Er okkur hér á
Vesturlöndum nokkur nauðsyn. að
þröngva okkar efnahagskerfi og
þjóðskipulagi upp á kommúnista,
eða þeim að þröngva sínu upp á
okkur? Eg get ekki séð það, og
mér finnst þróun undanfarinna
ára benda eindregið í þá átt. Sam-
mannsins“
Á sunnudaginn birtir Alþýðu
blaðið hugvekju fyrir yngstu Ies
endurna. Það er indverskt ævin-
týri, eins konar dæmisaga til
eftirbreytni. Engu líkara er en
ævintýri þetta sé valið af sér-
stakri kostgæfni, því að í því
er sami tónninn og í stjórnmála
skrifum Alþýðublaðsins þessa
dagana. Ævintýrið hcitir:
DRAUMUR FÁTÆKA MANNS-
INS“ og hefst svo: „Einu sinni
var maður svo fátækur, að hann
varð að betla sér mat. Einhverju
sinni var honum gefin Ieir-
krukka full af bankabyggi
Þetta var eins og veizlukrásir
í augum betlarans, og hann fór
með krukkuna heim í kofann
sinn oig hengdi hana varlega á
snaga við fietið sitt. Svo lagðist
liann niður, horfði á krukkuna
og Iét sig dreyma“ og svo
heldur áfram sagan af fátæka
manninum, sem lét sig dreyrna
um betra og fegurra Iíf í stað
eymdar, suítar og seyru.
mun þá ske? Því geta víst fáirj
svarað til fulls, og sízt af öllu ég.
Eitt er þó víst. Hún mundi valda
svo mikilli eyðingu og tortímingu,
að slíkt hefur aldrei orðið, og leiða
slíkar hörmungar og viðurstyggð
yfir mannkynið, að það mundi
sennilega aldrei bíða þess bætur.
Þeir, sem kynnu að lifa af átökin,
mundu að meira og minna leyti
lifa við örkuml og seigdrepandi
Þaí er heimskulegt af
fátækum manni afi vilja
ekki vera fátækur
Sögumii lýkur þannig, að
bankabyggskrukkan dettur ofan
af vcggnum í kofa fátæka manns
ins og brotnar og bankabyggið
fer til spillis. — Og Alþýðublað
ið leggur út af sögunni: „Svona
fór fyrir fátæka manninum af
Héraðsfundur Barða-
strandar- prófastsdæmis
Héraðsfur>dur Barðastrand-
arprófastsdæmis var haldinn á
Patreksfirði laugardaginn 23.
þ.m. Kl. 4.30 síðd. var fundur-
inn settur í barnaskóla staðar-
ins af settum héraðsprófasti,
séra Þórarni Þór á Reykhólum.
Til fundar voru mættir allir prestskosninga í því formi, sem nú
þjónandi prestar prófastsdæm- er.
prestsembætta, sem flutt var af Þórarinn Þór á Reykhólum.
biskupi á síðasta kirkjuþingi, með Fundarmenn og gestir nutu frá
þeirri breytingu, að í stað 4. gr. bærrar gestrisni prestshjónanna á
í frv. biskups, komi 4. gr. í nefnd Patreksfirði, en á heimili þeirra
aráliti kirkjuþings. gistu flestir þeirra, sem lengra
Lítur fundurinn á frv. með téðri voru að komnir.
breytingu, sem beztu sjáanlegu
lausn á ýmsum þeim vandkvæð-
um, sem verið hafa á framkvæmd
Þ.Þór.
isins og 8 safnaðarfulltrúar af
f jórtán.
Gestir fundarins voru biskupinn
yfir fslandi, herra Sigurbjörn Ein-
NATO-styrkir
til fræSimanna
Eins og undanfarin ár mun
Norður-Atlantshafsbandalagið
(NATO), veita nokkra styrki til
Var þessi ályktun samþykkt með
7 'atkv. gegn 3.
f öðru máli, sem rætt var, kom
fram svohljóðandi tillaga, sem var
samþykkt einróma:
... .... . i „Héraðsfundur Barðastrandapró fræðimanna í aðildarríkjum banda
arsson, biskupssknfarinn, sera Ing- fastsdæmis haldinn á Patreksfirði laSsins á háskólaárinu 1962—1963.
olfur Astmarsson og Bjorn Rosn- 2g september l961) !ýsir sig ein. Tilgangur NATO-styrkjanna er m.
valdsson, husameistan. ! dregið fylgjandi framkomnu frum a- aS stuðla að rannsóknum á
í skýrslu prófasts kom fram að yarpi um kirkjuorgantónleika og ymsum þáttum, sem sameiginleg
3 prestaköll af 6 eru nú prestlaus söngkennslu í barna- og unglinga- ir cru í hugðarefnum, erfðum og'
en þjónað af nágrannaprestum, slcólum landisins, sem lagt var fyr lífsskoðun bandalagsþjóðanna í
en þau eru Flateyjarprestakall, ý. sjgasta kirkjuþing af Jónasi því skyni að varpa ljósi yfir sögu
BrjánsIækjarprestakaH og Bíldu- Tómassyni og biskupi íslands.“
dalsprestakall. Ur tveim þeim síð- f sambandi við héraðsfundinn
arnefndu fluttu prestarnir þar burt var haldin kvöldsamkoma í Patreks
sl. ár og sótti enginn um Brjáns- fj.kirkju. Þar flutti sóknarprest-
lækjarprestakall, sem auglýst var urinn séra Tómas Guðmundsson,
laust fyrr á þessu ári. ávarp, Kirkjukór Patrekssóknar báðum megin Atlantshafs.
Ivær kirkjur eru í smíðum í söng og biskup flutti ágætt erindi Upphæð styrksins er 2.300 ný-
prófastsdæminu, á Reykhólum og um Jeikmannsstarf. Einnig var al- frankar franskir á mánuði, eða
í Breiðuvíit, og gagnger endurbót mennur söngur og loks las settur jafnvirði þeirrar upphæðar í
fór fram á Selárdalskirkju og var héraðsprófastur ritningargrein og gjaldeyri annars aðildarríkis, auk
raunar um endurbyggingu að ræða fiutti bæn. Lauk samkomunni með ferðakostnaðar. Miðað er við 2—
aö mestu, svo að ástæða þótti til þvi ag ailir kirkjugestir lásu upp- 4 mánaða styrktímabil, en að
að endurvígja hana og fór sú at- hatt Saman Faðirvor og sungu Son þeim tíma liðnum skal skila
Vtnfn fram sl sunnudag. Guðs ertu með sanni. Var kirkjan skýrslu til NATO sem ætluð er
Aðalmá) fundarins var „Veiting þétt setin fólki.
prestsembætta“ og urðu um það Á sunnudaginn kl. 11 árd. var
nrklar umræður Gerði fundurinn svo guðsþjónusta í Bíldudalskirkju
svohljóðandi ályktun i málinu: og prédikaði biskup íslands, en
„Héraðsfundur Barðastrandar- altarisþjónustu önnuðust, fyrir pré skulu hafa borizt ráðuneytinu fyr
prófastsdæmis, haldinn á Patreks- dikun prestarnir séra Grímur ir 20. desember 1961.
firði 23. /september 1961, lýsir sig Grímsson og séra Tómas Guð- Utanríkisráðuneytið,
samþykkan frumvarpi um veitingu mundsson, en eflir prédikun séra Reykiavík. 25 sp.nt. 1961.
þeirra, nútíðar og framtíðarþró-
un til samstarfs og samstöðu og
þau vandamál, . sem að þeim
steðja. Einnig er stefnt að því að
efla tengsl bandalagsþjóðanna
því að hann lét siig dreyma
heimskulega dagdrauma“. Og
enn fremur segir Alþýðublaðið,
að sagan sé sögð „til þess að
sýna þeim fram á, að ekkeri
gott getur hlotizt af dagdraum-
um“ — fátækra manna, sem
dreymir um mannsæmandi lífs-
kjör. — Slíkir draumar eru
heimskulegir og til einskis góðs.
Það er heimskulegt og hættulegt
fyrir fátæka menn að láta siig
dreyma um svo fáránlega hluti,
því að með því verður fátækari
maðurinn bara emi þá fátækari.
Nei, fátæki maðurinn á að sætta
sig við að vera fátækur, þannig
mun honuni líða bezt og verða
fyrir minnstum vonbrigðum. —
Það er greinilegt, að Alþýðublað
ið er tekið til við að boða æsku
landsins þann hugsunarhátt, sem
er undirstaða þess þjóðfélags,
sem núverandi ríkisstjórn vill
koma á hér á íslandi. Alþvðu-
blaðið veit, að þetta þjóðfélag
fær ekki staðizt nema hinn fá-
tæki sætti sig við neyðina — óg
hví ekki að byrja frá grunni og
ala æskuna upp í hinum nýja
sið!!
til opinberrar birtingar.
Utanríkisráðuneytig veitir allar
nánari upplýsingar og lætur um-
sóknareyðublöð í té. en umsóknir
Fréttafalsanir Morgunbl.
Mbl. gerir öðru hverju harðar
hríðir að öðrum blöðum og á-
sakar þau fyrir falsanir í frétta
flutningi. Mbl. hefur þó ætíð
kastað slíkum steinum úr gler
húsi. Ekkert blað falsar frétt-
ir svo svívirðilega sem Mbl. —
en í gær kastar þó tólfunum, því
að þá gefur Mbl. fjölmörgum
flokksbundnum Sj’álfstæðismönn
um í verkalýðshreyfingunni
langt nef og gerir þann snefU,
sem þeir enn eiiga eftir af sóma
tilfinningu, hlægilegan. Mbl.
skýrir svo frá formannaráð-
stefnu ASÍ og ákvörðunum henn
ar: „Ráðstefnan var illa sótt og
á henni náðist engin samstaða
um ályktun. Hins vegar var með
meirihlutavaldi knúin fram
krafa um nýjar kauphækkan-
ir . . . . Breytingartillaiga lýð-
ræðissinna við ályktunina var
felld með 57 atkvæðum gegn
21 og aðrir liðir ályktunarinn-
ar samþykktir með svipuðu at-
kvæðamagni.“
Eins og skýrt var frá I Tím-
anum í gær var ályktunin borin
undir atkvæði j þremur liðum.
Við fyrstu tvo liðina komu fram
breytingartillöigur frá íhaldi og
krötum og voru þær felldar með
57 atkv. gegn 21 og 58 atkv.
gegn 20. Um þriðja liðinn, Ioka
kafla ályktunarinnar og það
sem höfuðmáli skiptir, var aíger
eining. 3. liður ályktunarinnar
var samþykktur einróma, en
hann fjallar um aðgerðir verka
lýðshreyfingarinnar til að mæta
kjaraskerðingunni. Samþykkt
var einróma að segja kaup-
gjaldssamningunum upp strax,
krefjast þess, að kaupmáttur
Iauna verði ekki lægri en hann
var 1. júlí sl. eftir hina nýju
kjarasamninga og að afli sam-
takanna verði beitt til að knýja
fram þessa leiðréttingu. Svo og
að beita áhrifum verkalýðssam-
takanna til þess að Alþingi og
ríkisstjórn verði við kröfum fé-
laganna um að tryiggja varanleik
kjarabótanna. — Um þessi at-
riði, sem höfuðmáli skipta, ríkti
alger eining. Um þessi atriði
gátu íhaldsmenn og kratar í
verkalýðshreyfimgunni ekki gert
ágreining, því að svo heiftarleg-
ar eru hefndaraðgerðir ríkis-
stjórnarinnar gegn baráttu verka
lýðshreyfingarinnar fyrir mann
sæmandi lífskjörum launþega. —
En þegar þessir íhaldsþjónar
Ieyfa sér að gera tilraun til að
sýna af sér manndóm, virðir
Mhl. há ekki viðlits