Tíminn - 14.12.1961, Side 8

8
T f M I N N , fimmtudaginn 14. desembef 1961
Bretar trúðu ekki f réttinni
um hermannasjónvarpið
Rætt við Ólaf Gunnarsson, sálfræðing, nýkominn
úr fyrirlestraferð til Manchester-háskóla
Eins og kunnugt er af fréttum,
Manchesterháskóla. Tíðindamaður
Tímans hitti Ólaf að máli á dög-
unum og spurði hann frétta úr
förinni.
— Um hvaða efni töluðuð þér?
Aðalfyrirlesturinn hét: „Nokkrir
þættir íslenzkrar menningar frá
sálfræðilegu og félagslegu sjónar-
miði“.
— Iivaða þætti tókuð þér til
meðferðar?
— Þegar rætt er við nemendur
háskóla utan Norðurlanda er eðli-
legt að bregða upp mynd af land-
inu> bæði frá landfræðilegu og
sögulegu sjónarmiði og gerði ég
það í nokkrum inngangsoiðum. Ég
hafði sérstaklega verið beðinn að
færa nemendum einhvern fróðleik
um eldfjöll vegna Öskjugossins, og
sýndi ég þeim mynd frá Heklugos-
inu 1947.
Aðalefni fyrirlestrarins var
að leitast við að finna einhverjar
orsakir til hinnar glæsilegu menn-
ingar íslendinga til forna og hvers
vegna þjóðin leið ekki undir lok á
mestu hörmungartímum seinni
alda.
Eins og allir íslendingar vita er
þjóðin svo fámenn, að vonlaust er
að leita atvika úr sögu hennar, er
sýni magn og orku hins mikla
fjölda. Eina leiðin er að leita ein-
hvers gildis, sem vera mætti, að
öðrum þjóðum þætti einhvers um
vert. Með tilliti til þess fannst mér
eðlilegt að benda á hina fornu lög-
gjöf, ekki sízt félagsmálalöggjöf-
ina, en einna mesta áherzlu lagði
ég á gamia drengskapárhugtakið
og vitnaði í því sambandi i Háva-
mál. Loks fór ég nokkrum orðum
um hina nýju menningartilraun,
sem verið er að gera á íslandi.
— Við hvaða menningartilraun
eigið þér?
— Þá, að meiri hluti þjóðarinnar
er á örstuttum tíma fluttur úr sveit
um og til bæja. Bændamenning,!
sem haldizt hafði lítið breytt öld- J
um saman, er samtímis úr sögunni
að mestu leyti, en á grundvelli
hennar, áhrifum frá erlendri menn
ingu og þeím áhrifum, sem þéttbýl-
ið sjálft skapar, verður þjóðin að
byggja upp nýja bæjamenningu.
— Voruð þér bjartsýnn á grósku ;
hinnar nýju bæjarmenningar?
— Já, ég var og er fremur bjart-
sýnn og tel, að við getum með hlið-
sjón af sögunni haft nokkra ástæðu
til þess.
— Við hvað eigið þér?
— Ég tel lítinn vafa leika á því,
að hið snögga landnám íslands
ásamt áframhaldandi sambandi ís-
lendinga við.leiðandi menn ann-
arra þjóða hafi valdið miklu um,
ÓLAFURGUNNARSSON
að þeim tókst að skapa eins merki-
lega menningu og raun varð á.
Nú er í raun og veru ný land-
r.ámsöld á Islartdi. Bæirnir eru að
mótast og skapa sinn eigin menn-
ingargrundvöll. Hversu sterkur
hann verður, er enn ekki unnt að
segja, en benda má á, að sú öld,
sem nú er að líða hefur þegar skip
að færustu listamönr.um hennar til
öndvegis á sviði ritlistar, málara-
listar og höggmyndaiistar auk
þess sem aðrar listgreinar eru í
stöðugri sókn. sem leiða má til
mikilla afreka.
— Virtist yður stúdentarnir hafa
áhuga á að fræðast um ísland?
— Áhugi þeirra var stórum meiri
; en ég hafði búizt við, einkum voru
: fyrirspurnir margar fyriá daginn,
sem ég talaði, en þá var meiri tími
j ætlaður til spurninga.
— Vissu stúdentarnir nokkuð
; um ísland?
I — Það mun hafa verið allmis-
i munandi, en þó kom fyrsta spurn-
ingin, sem fram var borin báða
dagana, mér á óvart, þar eð hvorki
fyrirlesturinn eða kvikmyndirnar
1 gáfu nei'tt tilefni til hennar.
— Hvaða spurning var það?
— Hún var sú, hvort það væri í
raun og veru rétt, að íslendingar
væru að veita bandaríska hernum
leyfi til sjónvarpsreksturs án þess
að hafa sjónvaip sjálfir. Sumir
virtust allt ekki geta trúað því. að
þetta gæti átt sér stað.
— Þér hafið ekki komizt í kynni
við neina sjónvarpsmenn í ferð-
inni?
— Jú, það gérði ég raunar. í
samkvæmi, sem haldið var að
loknum fyrirlestri minum þann 1.
desember, var ég kynntur fyrir
einum þekktasta sjónvarpsmanni
Breta. Þessi maður hefur á þremur
árum útbúið 500 sjónvarpsdag-
j skrár' mert •dðt51 Prófessor John
Cohen, forstjóri sálfræðideildar
i Manehesterháskóla hefur verið
j mjög virkur sjónvarpsmaður, en
hann hefur ekkert sjónvarp sjálfur.
— Hvernig stendur á því?
— Iíann á tvo litla drengi tæpra
þriggja og fimm ára. Hann taldi,
að börn á þessu aldursskeiði hefðu
ekkert eða mjög lítið gagn af sjón-
varpi en gætu hins vegar haft mik-
ið illt af að horfa á það.
— Á hverju byggist sú skoðun?
— Sjónvarp orkar miklu sterkar
á tilfinningar fólks en t.d. útvarp.
Allt, sem fyrir augu ber í sjón-
varpinu, verður því mikill þáttur í
lífi þess, sem horfir á það að stað-
aldri. Börn með óþroskað tilfinn-
inga- og vitsmunalíf geta orðið fyr-
ir lítt bætanlegu tjóni, ef þess er
ekki vandiega gætt, að þau venjist
ekki á að opna sjálf fyrir sjón-
varpstækin, án þess að foreldrarn-
ir hafi hönd í bagga með efnisval-
inu. Þessi afstaða prófessor John
Cohen er cngin nýlunda erlendis.
Ég þekki persónulega marga
menntamenn, sem ekki vilja hafa
sjónvarp handa börnum nema sem
kennslutæki, en sem slíkt er það
eitt af dásemdum veraldar og á
áre:ðanlega mikla framtíð.
— Hvaða álit höfðu þessir
reyndu sjónvarpsmenn á banda-
ríska sjónvarpinu hér?
— Þeir töldu, að fátt gæti orðið
menningu nokkurrar þjóðar hættu-
legra en einhliða áhrif frá erlendu
sjónvarpi, hvert svo sem það væri,
bandarískt sjónvarp hefur ekki
sannað neina þá yfirburði, sem
gera það að úndantekningu í þessu
efni. Eins og gerist og gengur,
j þegar margir koma saman, voru
i ekki allir á einu máli um þetta. Á
: það var m. a. bent, þó ekki af há-
| skólaborgara, að vissulega gæti
það orkað tvímælis fyrir smáþjóð-
ir, hvort þær ættu að eyða tíma og
peningum i að halda uppi sérstakri
menningu. Ef þær kæmust að raun
um, að það væri ekki ómaksins
vert, myndi tæpast hægt að velja
betri leið til að losa sig við tung-
una og gamlar menningarerfðir en
hleypa erlendu sjónvaipi inn í
landið án nokkurrar innlendrar
samkeppni.
Þessi skoðun var þó s-trax kveðin
niður á þeim forsendum, að meðan
íslenzk menning lifði í huga, þótt
ekki væri nema nokkurra íslend-
inga, ætti hún fullkominn tilveru-
rétt og öðrum þjóðum bæri að
virða hana og styrkja eftir því,
sem föng væru á.
Litiu jóiin
í skóiunum
SEXTUGUR:
/
Vaidimar Daníeisson
bóndi á Kollufossi
Suður af sveitinni, er liggur fyr
ir botni Miðfjarðar, ganga þrír
dalir inn í heiðina. Þangað líta
laxveiðimenn vonaraugum á sumr
in, því að árnar, sem um dalina
falla, mynda Miðfjarðarána, eina
af beztu veiðiám á landi hér. —
Byggðin í dölunum er sérstakt
hreppsfélag, Fremri-Torfustaða-
hreppur. Þar eru nú 20 byggðar
jarðir. Fvrir 40 árum voru þar 30
byggð býli og á sumum jörðunum,
sem nú eru í eyði, var þá tvíbýli.
Flestar jarðirnar í hreppnum eru
landstórar og þar eru góð sauð-
lönd. Bændurnir þar hafa verið
drjúgvirkir jarðræktarmenn á liðn
um árum, svo að í sveitinni eru
nú góð skilyrði til búreksturs. Þó
er svo í þeirri sveit eins og víðar,
að búskapurinn á sumum jörðun-
um stendur tæpt, vegna fólksfæð-
ar á heimilu'num.
Eins og áður segir eru nú aðeins
20 byggðar jarðir í hreppnum. í
Ihaust mun hafa verið rekið þaðan
í kaupstað um það bil 6 þúsund
fjár, og fé er vænna þar en í flest
um öðrum sveitum. Nokkur mjólk
ursala er líka frá sumum bæjun-
um. Hér af má sjá, að fólkið í
þessu fámenna sveitarfélagi legg
ur sig vel fram við framleiðslu-
störfin
Eitt hinna myndarlegu heimila
1 Fremri-To’i"-taðahreppi er að
Kollufossi í Ves'u'árdaí Bóndinn
þar. Vaklimat l)a>vip,s'’<>n, er 60
ára í dag. Foreid-'at ha.ES voru
Halldóra Ólafsdóttir frá Bessastöð
um og Daníel Pétursson. Þegar
Valdimar var barn að aldri fór
hann í fóstur til hjónanna Helgu
Bergsdóttur og Ásmundar Eiríks-
sonar, sem um allmörg ár bjuggu
á Hvammstanga og ólst hann upp
h.iá þeim
Hugur Valdimars hneigðist
snemma að sveitastörfum, og
hann byrjaði búskap 24 ára gam-
all. Bjó fyrst í 3 ár í Dæli í Víði-
dal, síðan önnur 3 ár á Neðri-
Torfustöðum í Miðfirði og fluttist
þaðan að Kollufosai vorið 1932.
Þar hefur hann búin síðan og gert
verulegar umbætur á ábýlisjörð
sinni, sem er ríkiseign. Á allan
hátt hefur hann reynzt góður liðs-
maður í þeim fámenna hópi, sem
heldur uppi byggð og búrekstri í
Miðfjarðardölum.
Valdimar Daníelsson er tví-
kvæntur. Fyrri kona hans var
Jóníma Friðriksdóttir. Þau skildu
eftir fárra ára búskap. Sonur
þeirra er Helgi, kvæntur Bryn-
dísi Stefánsdóttur, og eru þau að
reisa nýbýli á Kollafossi, sem þau
nefna Fosshól.
Seinni kona Valdimars er Guð-
björg Gunnlaugsdóttir frá Torfu-
stöðum Þau eiga þrjú börn, 5—11
ára að aldri.
Eg sendi Valdimar sextugum
og fjölskyldu hans beztu árnaðar-
óskir frá mér og konu minni, með
þökkum fyrir ágæt kynni á liðn-
um árum. Sk. G.
Eitt af því, sem við mæðurn-
ar heyrum oft minnzt á þessa
dagana eru litlu jólin, en svo
nefna börnin jólaskemmtan-
irnar í barnaskólunum. Margar
okkar taka þessu sem sjálfsögð-
um hlut, eða hugsa ef til vill
svo, að nóg sé nú umstangið
fj<rir blessuð jólin þó að þeim
væri sleppt. en þar eru börnin
nú ekki alveg á sama máli. Fyr-
ir þau er þetta ekkert smáat-
riði.
Börn eru félagslynd og fátt
mun þeim finnast ánægjulegra
en að fá að starfa saman að
skemmtilegu viðfangsefni, und-
ir leiðsögn góðs kennara. Und-
irbúningurinn fyrir skóla-
skemmtunina er starf, sem flest
barnanha mun vinna með ljúfu
geði. Það er holl og skemmti
leg tilbreyting frá lexíulestri
og kapphlaupi um háar einkunn
ir, og hefur áreiðanlega þrosk-
andi áhrif á börnin. Það hafa
ekki öll börn ástæður til að
sækja jólaskemmtanir, og er
kannske enginn skaði skeður
við það, en þarna fá allir að
vera með og það sem mest er
, um vert, að taka virkan þátt í
starfinu. Að þessar jólaskemmt-
anir dragi úr jólagleði barn-
anna á heimilinu álít ég fjar-
stæðu.
Þökk sé kennurunum, sem
hljóta að leggja á sig mikla
aukavinnu til þess að gefa nem
endum sínum gleðileg jól.
E. Þ.
FÍMMTUGUR:
*
[nar Asgeirsson
héraðslæknir, Isafirði
í dag á Ragnar Ásgeirsson hér-1
aðslæknir á ísafirði fimmtugsaf-!
mæli.
Hann er fæddur að Sólbakka,
Önundarfirði, 14 des. 1911. For-
eldrar hans voru þau hjónin Ragn
heiður Eiríksdóttir og Ásgeir
Torfason, skipstjóri, að Sólbakka.
Ragnar lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum á Akureyri í
júni 1933, og prófi í læknisfræði
frá Háskóla íslands í maí 1940.
Hann var settur héraðslæknir í
Reykjafjarðarhéraði á árunum
1939 og 1940 og aftur 1942. í marz
1943 var hann skipaður héraðs-
læknir í Flateyjarhéraði og því
| embætti gegndi hann þar til hann
var skipaður héraðslæknir í ísa-
I fjarðarkaupstað 1. sept. 1950, en
! þar hefur hann verið héraðslækn
; ir síðan.
Á Flateyrarárum skium annað-
! ist Ragnar oddvitastörf um skeið,
var formaður skólanefndar um
tíma og í stjórn Kaupfélags Ön-
firðinga flest árin sem hann átti
heima á Flateyri. Á ísafirði hef-
ur hann átt sæti í stjórn Kaup-
félags ísfirðinga. og einnig í stjórn
um íshúsfélags ísfirðinga h.f. og
| Magna h.f.
Ragnar Ásgeirsson er mjög á-
hugasamur, traustur og samvizku
samur embættismaður og hann
nýtur almennrar hylli. Þrátt fyrir
j erfið og erilsöm embættisstörf
hefur hann ekki komizt hjá því
að sinna fjöldamörgum þýðingar-
miklum félaesmálastörfum i þágu
samborgara sinna. eins og á er
drepið hér að ofan. Sýnir þetta
ljóslega hið mikla traust. sem til
hans er borið.
Kona hans er Laufey Maríus-
dóttir og eiga þau fjögur mann-
vænleg börn
Eg og fjölskýlda mín óskum
Ragnari og fjölskyldu hans til
hamingju í tilefni afmælisins og
þökkum góð kynni.
ísafirði 14. des. 1961,
Jón Á. Jóhannsson.