Tíminn - 17.12.1961, Blaðsíða 16

I
Sunnudagur 17. desember 1961
319. tbl. 45 árg.
Þó er ennþá innan veggja
ylur til á Húsavík."
— Egill er góður.
— Já, þeir fara ekki allir í fötin
hans.
Komst í feitt
Sigurður bað mig að hafa sig af-
sakaðan, en stofan var full af vís-
um, og eftirvæntingin lá í loftinu.
Þegar hann kom aftur, var hann
með Carlsberg, og við skáluðum
fyrir vísunni.
— Ég komst nýlega í óprentað
svo það ketoi ekki allt í sand.“
— Hefurðu farið í söfnunartúra
út á land eingöngu í þessn augna-
miði?
— Það er nú varla hægt að
■segja það. Auðvitað hef ég eyrun
opin á ferðalögum, en einu sinni
fór ég samt norður í Skagafjörð.
— Til að safna.
— Já.
— Og hvað hafðirðu upp úr því?
— Eg kom með rúmar þúsund
vísur til baka.
— Og hvernig þótti þér sú eft
irtekja?
Forðið ferskeytlunni úr
tröllahöndum gleymskunnar
ÞaS var orðið rokkið, þegar
við kvöddum dyra hjá mesta
vísnasafnara á íslandi, Sig-
urði Jónssyni frá Haukagili,
til þess að láta hann segja
okkur og þjóðinni eitthvað um
vísur og vísnamenn. Hann
kom á móti okkur, vörpulegur
Borgfirðingur með grásprengt
hár og aldagamla glóð fer-
skeytlunnar í augunum og
bauð okkur inn í skrifstofu
sína, sem er lítil, en hlýleg og
full af bókum.
Þeim, sem ekki kunna ,skil á
manninum, skal sagt strax, að hann
er ættaður frá Haukagili á Hvítár-
síðu, stundaði nám í Reykholti og
Samvinnuskólanum, en hefur um
allangt skeið rekið leðuriðju hér í
Reykjavík. En fiægastur er hann
fyrir vísnasöfnun sína. Hann á nú
stærsta vísnasafn á landinu í ein-
staklingseigu, og munu vísurnar
skipta tugum þúsunda.
Bækur og möppur
— Megum við ekki skjóta á
nokkrar möppur hjá þér til að
skreyta með baksíðuna?
— Það ætti að vera auðsótt.
Hvað viljið þið margar?
— Geturðu raðað á endilangt
skrifborðið?
— Nokkrum sinnum það, held
ég-
Sigurður brá sér frá að sækja
öskjur til viðbótar bókunum, sem
fyrir lágu á skrifstofunni, þegar
við komum inn. Og það var greini-
leigt, að hann þurfti ekkert að ótt-
ast. Sigurður hefði getað haldið
áfram að tína fram visnasöfn þann
dag allan og næstu nótt.
— Þetta er nú orðið ágætt.
— Ja, þið getið fengið meira, ef
þið viljið.
Ég sá, að hann átti margar öskj-
ur, eins og notaðar eru á opinber-
um skrifstofum.
I — Hvað heldurðu, að þú eigir
margar öskjur?
Ætli þær séu ekki rösklega
sextán.
— Og hvað margar vísur í ös'kj-
unni?
— Um 3000.
— Svo áttu mikið af bókum með
skrifuðum vísum.
j — Já, ég á líklega nærri 12000
vísur í bókum. Og svo elnar þrjár
| fullar töskur.
— Hverjir eru aðrir mestu safn-
arar á landinu?
— Ég veit það nú ekki. Það eru
ýmsir að fást við þetta. En ég
þekki ekki vinnubrögð annarrá
safnara.
Hitt er óumdeilanlegt, að ekki
eru aðrir betur birgir af vísum en
Sigurður.
Á 30 árum
; — Hvenær byrjaðirðu að safna,
Sigurður?
— Ég var um tvítugt. Ég þigg
j alltaf vísur. Og þá er ekki úr vegi
að skjóta því, að, að ég vil ein-
jdregið hvetja fólk til að láta þær
vísur ganga til safnara, sem það
' vill að ekki glatist. Ég mundi taka j
þeim tveim höndum. En þá er líka I
hauðsynlegt að skrá á sem gleggst- j
an hátt allt, sem vitað er um vís-
una. Tilefnið verður að fylgja og
eftir hvern hún er og um hvað eða j
hvern. Annars gætu þetta orðið
leiðinleg mistök og blotnað í öllu
púðrinu.
— Geturðu nokkuð ímyndað þér,
hvað þú átt margar í fórum þin-
um?
— Nei. Ég Vil ekkert fullyrða
um það. En þær skipta tugum þús-
unda.
— Ertu ekki farinn að fá jóla-
vísurnar?
— Það kom ein um daginn.
Frá hverjum?
— Agli.
— Lofaðu mér að heyra hana.
„Neðst úr dal til efstu eggja
erjar hríðin hverja brík.
handrit með eiginhendi Páls Ólafs-
sonar. Það er 350 vísur.
— Hver á það?
— Það á einn á:gætur Skagfirð-
ingur, Andrés Valberg bílstjóri.
Móðir hans var dóttir Sveins gamla
á Mælifellsá ...
— Sem setti saman bók og kall-
aði hana Veraldarsögu?
— Já.
— Það hefur mér alltaf þótt
snjallt.
— Þú ert víst ekki einn um það.
— Er Andrés safnari?
— Hann er dálítið merkilegur
maður, skal ég segja þér. Alls
staðar, þar sem aðrir sjá skarn
og skít, finnur hauu verðmæti,!
sem sjálfsagt er að bjarga frá
glötun. Hann á líka rímur af Agli.
Skallagrímssyni eftir Kolbein
Jöklaskáld, Það er eina handrit-
ið, sem vitað er um. Og hann
keypti það fyrir lítið. En hann
varð að leggja á sig eins eða
tveggja daga ferð innst inn í
Skagafjarðardali til að ná því. |
Með þúsund úr Skagafirði
— Hverníg færðu þessar vísur? i
Hefurðu ekki samband við fólkj
uni land allt?
— Nei, ekki get ég nú sagt'
það. Ekki beinlínis. Það vita marg
ir, að ég dunda við þetta, og þeir
hafa sent mér mikið.
— Gerirðu ekki vísur sjálfur?
— Nei, það skulum við ekki
nefna. Það liggur ekki fyrir mér.
Söfriunin hefur setið fyrir öllu
öðru.
- — En þú hefur gamau af þeim?
— Já, mikil ósköp.
— Hvað kom þér til að safna?
Áhuginn?
— Ja, söfnun, — ég yeit ekki
undir hvað söfnunarástríða flokk
ast. Menn safna öllum andskotan-
um. Eg safna vísum. Kaunske má
segja, að það hafi fyrst og fremst
vakað fyrir mér að bjarga þessu
frá glötun, — hvað segir ekki Forn
ólfur: — „koma því undan kólgu,

— Góð.
Fannst í Eyjum
Það var komið borð á bjórinn j
í glösunum og froðan að engu i
orðin, þegar Sigurður stóð upp
og brá sér fram fyrir. Eg glugg- i
aði í eina bókina á meðan. Þegar
hanun kom aftur, var hann með
þykka bók . í handarkrikanum.
Þetta voru 259 vélritaðar síður,
höfundamöfnin vélrituð með
rauðu, en vísur og tildrög með
klassískri prentsvertu. Gripurinn
var bundinn í brúnt alskintt.
— Þetta eru Haugaeldar, safn
af þingeyskum vísum, sem Hjálm
ar Stefánsson í Vagnbrekku tíndi
saman. Hjálmar var merkilegur
maður, og Guðmundur Frímann
hefur ort um hapn ágætt kvæði.
Það héldu allir, að þetta væri
týnt, en svo fannst það úti í Vest-
mannaeyjum. Það var í fórum
systursonar Hjálmars, Amþórs
Árnasonar frá Garði í Mývatns-
sveit. Hjá honum fékk ég það.
Ef það er kveikja í henni
— Finnst þér vísur um sérstök
efni eða með sérstökum blæ gripa
þig öðrum fremur?
— Nei, nei. Aðalatriðið er, að
það sé kveikja í vísunni. Og ef
þú hefur hlustað á útvarpsþætt-
ina mína í fyrra og hitteðfyrra,
hefurðu kannski veitt því athygli,
að ég forðað'ist eins o>g heitan
eldinn að láta á mér finna, að mér
þætti ein vísan öðrum betri. Það
má maður ekki undir neinum
kringumstæðum.
— En vísur eru bæði góðar og
vondar?
—Já, og þær beztu mega oft
ekki fara lengra.
Og verst þótti mér, að Sigurð-
ur var alltaf með eina og eina á
vörunum, sem ekki mátti fara í
Tímann.
— Hérna er samt ein, sem þú
mátt birta. Hún er eftir Jón á
Akri:

ií'Ö'S
“ »
',l .'"f

SIGURDUR JÓNSSON
frá Haukagill
„Dregur grímu á dal og fjall,
daufa skímu veitir.
Leggur Tímans lygaspjall
líkt og hrím á sveitir.“
Þetta orti Jón við lestur dagblaðs
ins Tíminn. O^ hún er meira að
segja hringhend.
Þeir stóru ortu góðar stökur
— Svona er það nú samt, segir
(Framhald á 15. síðu).
Hér sér hluta af hinu mikla vísnasafni Sigurðar frá Haukagili.