Tíminn - 21.02.1962, Page 13

Minningarorð:
Frú Helga Finnsdóttir
Frú Helga Finnsdóttir verður
borin til grafar í dag. Þar er eftir
að sjá konu, sem margir munu
minnast með virðingu, þökk og
hlýju, á meðan þeir sjálfir eru
ofar moldu.
Eg kynntist Helgu ekki fyrr en
hún var orðin öldruð kona. Það,
sem fyrst vakti athygli mína, var
glaðlyndi hennar, rausn og alúð
við gesti sína. Vaxandi kynni
sýndu æ betur, hve miklum mann-
kostum hún var búin, þessi prúða,
höfðinglega kona, sem sat með
gítarinn sinn í miðjum gestaskar-
anum, oft langt fram á nætur,
sjálf glöðust allra, þótt elzt væri
að árum. Margra slíkra kvölda á
ég sjálfur að minnast frá fyrri ár-
um, — kvölda, sem ella hefðu orð
ið tómleg mér og fleirum, er ekki
áttu víða athvarf á þeim dögum.
Ekki þurfti löng kynni af Helgu
til þess að skynja hina ríku sam-
úð hennar með öllu, sem lifsanda
dró. Þess nutu ekki síður málleys-
iugjar en menn, þar sem hún náði
tú, enda mun hún hafa átt til að
1 ta skörulega til sín taka, ef hún
vissi miður vel farið með dýr.
Skapgerð hennar var traust og lífs
skoðun hennar fastmótuð.
Það lætur að likum, að Helga
var af góðum stofni runnin. For-
eldrar hennar, Finnur Jónsson á
K.iörseyri og Jóhanna Matthías-
dóttir, kona hans, voru mannkosta
hjón hin mestu, og eru um það
varðveittir órækir vitnisburðir. Er
eitt dæmið um það, þegar þau
tóku fram fyrir hendur valdstjórn
arinnar, sem hafði látið sér sæma
að senda átta ára gamalt, umkomu
laust barn frá hreppstjóra til
hreppstjóra um hálft landið, og
veittu þeim ,auk, er ábyrgð báru
á þeim atburði, snarpa ádeilu í
blöðum landsins. Helgu kippti því
þar í kynið, er hún, hin milda og
ástúðlega kona, gat tekið rösklega
af skarið, þegar einhverjum þeim
var misboðið, sem varnarlaus var.
Eg hef fyrir satt, að Kjörseyr-
Miðvikudagsgreinin
i Framtiald aí í) *iðu >
Framtíðarþjóðfélög sam-
vinnuríkisins verða fylking
ar sjálfbjarga atvinnuborg-
ara til sjávar og sveita,
byggðar upp samkvæmt ó-
tvíræðu lögmáli lýðstjórnar
og þar sem mennirnir vinna
saman og standa saman til
varnar eigin réttindum og
farsæld jafnframt farsæld
og réttindum hvor annars.
Meginkenning samvinnu-
stefnunnar er í stuttu máli
þessi: Ekki yfirtroðslu.r sam
kef.yninnar, heldur sann-
virði og réttlát skipti, ekki
öreigar lieldur sjálfstœðir
atvinnuborgarar í félags-
fylkingum samvinnumanna,
ekki sundurþykkt mannfé-
la.g með gagnstriðandí öfg-
um, heldur bróðurlegar úr-
lausnir vandamála með sam
starfi borgaranna frá
grunni, þar sem hver og
einn ber úr býtum rétta
hlutdeild eftir atorku, sinni
og manntaki, en heldur ekki
meira.
„Traustir skulu hornstein
ar hárra sala. í kili skal
kjörviður". Því meira sem
ég hef komizt til vits og ára,
því ljósara hefur mér orðið
það, ajð samvinnustefnan er
þjóðmálastefna og jafn-
framt sú hin eina, sem í eðli
sínu og aðferðum kunni að
arheimilið, þar sem Helga ólsb
upp í hópi margra systra, hafi ver-
ið hið glaðværasta, og sá félags-
andi, sem þá fór eldi um landið,
hafi fallið þar í hinn fr'jóasta jarð
veg. Og Helga var ung í anda fram
á elliár.
Rösklega tvítug að aldri giftist
Kelga Guðmundi Bárðarsyni, sem
gerðist hinn merkasti vísindamað-
ur á sviði jarðfræði, þótt honum
entist ekki heilsa til þess að
stunda skólanám í æsku nema fá
ár og yrði á fullorðinsárum að afla
sér þekkingar sinnar að miklu
lcyti af sjálfsdáðum. Bjuggu þau
hión framan af árum í Hrútafirði,
en fluttust síðan til Akureyrar og
Reykjavíkur, er Guðmundur Bárð
arson gerðist kennari við gagn-
fræðaskólann nyrðra og mennta-
skólann hér. Hvarvetna stóð Helga
við hlið hans sem hin glæsilegasta
húsfreyja, hvort var sem bónda-
(Framhald a 15 siðu ‘
bera einhverjar líkur til
þess að unnt muni verða,
að ráða bót á vanda sam-
búðarhátta mannanna á
jörðinni. Það mun sýna sig,
hér eftir jafnvel enn frekar
en hingag til, að ekkert þjóð
skipulag byggt með valdboð
um ofan frá, mun til lang-
frama fá staðizt án byltinga
og hruns. Gildir þá einu,
hvort heldur þess háttar
þjóðfélag hefur á sér yfir-;
skyn lýðræðisins með afsið- j
un og öll spillingartilbrigði
atkvæðaveiðanna ag fylgi-
fiskum, eða því er opin-
skátt stjómað með valdboð
um sjálfskipaðra stjómar-
herra. Félagslegt uppeldi
manna frá grunni í sam-
starfi, sem hefur að leiðar-
Ijósi áður tilvitnað siðaboð
Krists, ber eitt í sér mögu-
leika og líkur til þess að
byggja upp á jörðinni sam-
félag þjóðríkis mönnunum
samboðið.
III.
Mér er ljúft að leggja orð
í belg, þegar minnzt er 15
ára afmælis Samvinnutrygg
inga. Ekkert félagskerfi at-
vinnuborgaranna og fram-
kvæmdafyrirtækja í landinu
er sjálfsagðara að reka að
samvinnuháttum en trygg-
ingar. Allar tryggingar eru í
eðli sínu og framkvæmd
eins konar samhjálp borg-
aranna, einnig þær, sem
stofnaðar eru og reknar í
gróðaskyni einu saman. Þær
starfa samkvæmt lögboð-
inu: „Berið hver annars
byrðar“.
MASSEY-FERGUSON - 35
Tryggingarfélög eins og
svo margt annað hér á
landi, munu upphaflega
hafa verið stofnuð og rekin
eftir erlendum fyrirmynd-
um, enda hin fyrstu aðeins
sem útibú erlendra trygg-
ingarfélaga. Iðgjaldataxtarn
ir munu þá hafa verið mjög
háir, ekki sízt, meðan al-
menn þátttaka i trygging-
unum var lítil. Það hefur
tekið áratugi að koma þjóð
inni í skilning um það, að
almenn þátttaka í trygging
unum er eitt af meginskil-
yrðum fyrir efnahagslegri
farsæld og öryggi hvers ein
asta mannsbarns í landinu,
og er enn langt í land að því
marki verði náð. Allir kann
ast við halann á flestum
fréttum, sem birtast í út-
varpi og blöðum um elds-
voða og brunatjón. Efni
hans er jafnan. eitthvað á
þessa leið: „Hús og innbú,
verksmiðja og vörubirgðir
o.s.frv. var mjög Iágt vá-
tryggt — og er tjón eigand-
ans tilfinnanlegt“. Eldurinn
og hin tíðu slys í landinu
hafa enn ekki kornið lands-
mönnum að fullu í skilning
um það, a.ð almenn þátttaka
manna l tryggingum er ein
grein þegnskapar um leið
og hún er öryggisráð sjálfra
þeirra vegna.
Þegar Samvinnutrygging-
ar fyrir fimmtán árum
komu til sögunnar undir
framkvæmdastjórn núver-
andf” 'fórstjóra Sambands
ísl. samvinnufélaga, Erlend-
ar Einarssonar, varð gerbylt
ing í tryggingarmálum lands
manna. Iðgjaldataxtarnir
lækkuðu almennt. Til dæm-
is að taka, lækkuðu iðgjöld
sjóvátrygginga um helming.
Óljúgfróður maður hefur
sagt mér eftirfarandi sögu:
Mikilsvert, vel þekkt og
vaxandi ríkisfyrirtæki, sem
annast mikinn innflutning
á vörum, hafði sjóvátrygg-
ingar sínar hjá trygg-
ingarfélagi, sem einnig er
vel þekkt og mikhsvirt. Þeg
ar kunnugt varð um 50%
lækkun Samvinnutrygginga
á sjóvátryggingartöxtum j
þeim, sem tíðkazt höfðu í
landinu, taldi ríkisfyrirtæk
ið einsætt að bjóða þessar
tryggingar út að nýju og!
leita tilboða. Þá tók eldra
tryggingarfélagið af skarið.
og lækkaði fyrri taxta sinn
um 75%. Tvennt er aðeins
til um dæmi þetta: Annað
tveggja hefur fyrri taxti fé
lagsins verið úr hófi hár, ell i
egar að það hefur ekki orð
ið ofhaldig af þessum við-
skiptum eftir breytinguna.
Nú mun hafa tekizt mik-
ilsvert samstarf með trygg-
ingarfélögum í landinu um
samræmingu á iðgjaldatöxt
um, þátttöku þeirra hvers I
annarra félaga tjóni o. s.
frv. Horfir þessi samvinna
félaganna til öryggis í trygg
ingarmálum landsmanna.
En auk þess að tryggja
öllum landsmönnum stórum
betri tryggingakjör en áður
höfðu tíðkazt í landinu, tóku
Samvinnutryggingar sér-
(37 hestafla).
Kjörgripur hvers bónda.
a) Létt og lipur í notkun.
b) Snúningshringur aðeins 5.86 m í þvermál án
notkunar bremsu.
c) Höggdeyfandi stýrisvél.
d) Breytilegri sporvídd en á öðrum tegundum
dráttarvéla, eða 48—80" að framan og 48—
76" að aftan.
e) Öryggisrofi hindrar ræsingu, ef vélin er í gír,
sem minnkar slysahættu.
f) Hámarks-„vinnsla" vélar fæst við aðeins 1200
snúninga/min. af 2100.
g) Ökuhraða við 1500 snún. má hafa aðeins 1,54
km/klst., t. d. mikilsvert með tætara í erfiðu
landi.
h) Sjálfvirk átaksstilling vökvakerfis, sem nýtist
m. a. við að jafna vinnsludýpt við jarðvinnslu,
kartöfluniðursetningu og notkun álagsbeizlis.
i) Fleiri sér-verksmiðjur framleiða vinnutæki við
Massey-Ferguson dráttarvélar, en nokkra aðra
tegund hjóladráttarvéla.
ÞESSIR ERU NOKKRIR KOSTANNA VIÐ MF^35
DRÁTTARVÉLINA SEM VALDA HINNI GLÆSI-
LEGU ÚTBREIÐSLU HENNAR OG VINSÆLDUM
UM ALLAN HEIM.
Vér bjóðum þessar vélar nýjar eða notaðar (frá
1958 og 1959).
— VERÐIÐ MJÖG HAGKVÆMT — LEITIÐ
NÁNARI UPPLÝSINGA —
DRÁTTARVÉLAR H.F.
Sambandshúsinu, Reykjavík,
Sími 1 70 OO.
stöðu frá upphafi: Þær gerð
ust samvinnufélag, eftir því
sem hlutverk þeirra og
starfshættir gerðu fært.
Sérhver tryggingarkaup-
andi hjá Samvinnutrygging
um gerist um leig félagi
trygginganna og öðlast rétt
til hlutdeildar í arði af
rekstri félagsins, eftir því
sem hann kann að reynast
frá ári til árs. Er skemmst
af því að segja, að á þeim
15 árum, sem tryggingarnar
hafa starfað, hafa þær
greitt til viðskiptamanna
sinnd hlutdeild í arði og
nemur sú endurgreiðsla sam
tals um 30 milljónum króna.
Skipulagðar kreppuráðstaf-
anir, sem nú ríkja hér á
landi, koma sjálfsagt niður
á öllum tryggingum eigi síð
ur en á svo mörgum öðrum
starfsgreinum landsmanna.
Sparnaður er bví nauðsyn-
legur og í sjáixu sér lofsverð
ur og skynsamlegur. En I
því sambandi langar mig til
að vekja athygli allra les-
enda þessarar greinar á því,
að útgjöld, sem miða að því
að tryggja eignir sínar, at-
vinnuöryggi sitt og lífsaf-
komu sína og sinna, ef slys
og örorka ber að höndum,
eru meðal þeirra útgjalda,
sím sízt er skynsamlegt að
,spara.
1 Án alls efa munu margir
landsmenn samfagna Sam-
vinnutryggingum á 15 ára
afmæli þeirra með þakklát
semi fyrir það stórfellda á-
tak, sem þær hafa orkað í
tryggingamálum lands-
manna og fyrir réttlát og
bróðurleg viðskipti á liðn-
um árum.
Sjálfur óska ég að áma
Samvinnutryggingum góðs
farnaðar og allra heilla á
ókomnum árum.
3. október 1961.
Jónas Þorbergsson.
(Úr ritinu Samvtnnutrygging).
TÍMINN, miðvikudaginn 21. febrúar 1962
13