Tíminn - 08.04.1962, Page 14

ingu fyrir Pound og skoðun hans,
við áform sitt. . .
En Churchill var of göfuglynd- j
ur til að láta Brooke gjalda and- j
stöðu sinnar eða bera óvildarhug
til hans. Hálfum mánuði eftir hin
ar ófriðlegu viðræður þeirra bauð
hann Brooke að koma og gista um
nóttina í Chequers.
Sunnudaginn 26. október: Lagði
af stað til Chequers klukkan 6
e. m. og kom þangað klukkan 7,45.
Þar var aðeins einn gestur annar,
Lindemann. Miðdegisverði var
ekki lokið fyrr en klukkan 11 e.m
Þá fórum við upp á loft, þar sem
forsætisráíiherran hafði lítinn
kvikmyndasal. Þar horfðum við
á rússneskar og þýzkar kvikmynd
ir til miðnættis. Eft.ir það fórum
við aftur niður og vorum þar til
klukkan rúmlega 1 e.m. meðan
ég útskýrði „Bumper“-æfinguna.
samkvæmt tilmælum húsbóndans.
Þá lct forsætisráðherrann
Lindemann fara, og sagði honum
að hann þyrfti nauci'ynlega að
ræða einslega við mig. Hann hélt
áfram að tala um væntanlegar
hernaðaraðgerðir í Norður-Afríku
og Miðjarðarhafslöndunurm og
allar þær vonir, er hann batt við
þær. Því næst fór hann að ræða
um varnir landsins gegn innrás og
styrk þeirra herja er ætlað var
að verjast henni. Eg skýrði hon-
um frá þeim herstyrk, er ég hafði
yfir að ráða og skortinum á skrið
drekum, ef við héldum áfram að
senda þá til Rússlands. eins og
lagt hafði verið til.
Hann fullvissaði mig um, að
með vorinu skyldi ég hafa a.m.k.
4000 skriðdreka hér heima. Loks
klukkan 2,15 stakk hann upp á
því, að við færum í borðsalinn
og fengjum okkur samloku að
borða, og ég vonaði, að svo fengi
ég að leggja mig. En, nei! Við
héldum áfram tjl klukkan 3 e.m.
áður en hann bjóst til að ganga
til rekkju. Hann lék á grammó-
fón og gekk aftur og fram um
gólfið, í marglita morgunsloppnum
sínum, mcð samloku' í annarri
hendi, cn vahrglas í hinni og
steig öðru hverju dansspor eft.ir
hljómfalii lagsins. Öðru hverju
kastaði hann fram einni eða
annarri ómetanlegri tilvitnun eða
hugdettu. Einu sinni vitnaði hann
t.d. í þau ummæli; að líf manns
væri áþekkt göngu eftir löngum
gangi með lokuðum gíuggum á
báðar hliðár. I hvert skipti, sem
maður gengi fram hjá glugga
opnaði óþekkt hönd hann og birt
an, sem inn kæmi, yki aðeins með
mótsetningu sinni, myrkrið í
enda gangsins ...
Þegar tekið er tillit til þess á-
byrgðarþunga, sem á honum hvíl
ir, bætti Brook við — þá er glað
lyndi hans og áhyggjuleysi alveg
ótrúlegt,
Morguninn eftir fór hann með
fo’'sætisráðherranum á fallbyssu-
sýningu, sem sá síðarnefndi hafði
mikinn áhuga á. — Eg held að
það hafi verið við þetta tækifæri
sem Bren-byssan, er hann hafði
í vagninum sínum var tekin út,
svo að hann gæti æft sig með
henni. Hann hafði vissulega selt
líf sitt dýru verði. ef til þess
hefði komið .. .
Nokkrum dögum eftir þessa
heimsókn frétti Brooke, að mikl-
ar breytingar væru í vændum og
að DHl yrði látinn hætta störfum,
en fáleikar milli hans og forsætis
ráðherrans höfðu sífellt farið vax
andi. Þann 13. nóvember átti
hann langt og dapurlegt tal við
manninn, sem hann hafði lengi
álitið fremsta hermann Bretlands.
Dill sagði honum, að hann væri
viss um, að dagar sínir sem for-
manns herforingjaráðs væru tald-
ir og að það kæmu því af undir-
mönnum hans til greina, við valið
á eftirmanni hans:
Lt,-gen. Sir Frederick Pile; Lt.-
gen. Sir Bernhard Paget og mag,-
gen. Archi.bald Nye.
Sama kvöldið fékk Brooke boð
um að dvelja í Chequers næsta
sunnudag. Hann furðaði sig
talið öll tormerki á fyrirhugaðri
áætlun. Því næst hélt hann áfram
að þaulspyrja mig í röskar tvær
klukkustundir til þess að reyna
að sýna fram á það, að ég hefði
ag þarflausu gert of mikið úr erf-
iðleikunum... Fór aftur frá
Downing Street 10 klukkan 8.30
e.m., borðaði miðdegisverð í
klúbbnum og lagði af stað með
járnbrautarlest klukkan 11 e.m.“
Um þennan fund skrifaði
Brooke síðar:
„Við komum saman í Downing
Street 10 klukkan 6,30 e.m. For-
sætisráðherrann beið okkar þar og
ég sá það strax á svip hans, að
við gátum búizt við ofviðri. Hann
hafði hjá sér þá menn, sem hann
var vanur að telja meðan ,,em-
bættisbræðra" sinna: Anthony
Eden, Attlee, Leathers og nokkra
fleiri. Mín megin við borðið hafði
ég þá flota- og flugliðsforingja,
er höfðu unnið með mér...
Þegar við vorum allir' setztir í
kringum borðið, skaut forsætis-
ráðherrann fram hökunni eins ogj
hann gerir venjulega þegar hann
er í árásarhug, horfði hvasst á
mig og sagði:
— Eg hafði fyrirsikipað : yður
að gera nákvæma-áætlun um her
töku' Þrándheims og tilnefna yfir
foringja. Hvað hafið þér gert?
Þér hafið í þess stað lagt fram
mjög öfgafulla lýsingu á öllum
erfiðleikunum og reynt að sýna
það með rökum, að þessi áætlun
yrði aldrei framkvæmanleg. Því
næst hélt hann áfram að þaul-
spyrja mig í rúmlega tvær klukku
stundir um smávægilegustu atriði
í ályktun minni. Eg reyndi hvað
eftir annað að vekja athygli þans
á aðal-orsökinni — flugvélaskort
inum. Hann forðaðist þetta atriði,
en sagði t.d.:
— Þér segið, að bæði frost og
hláka muni torvelda framkvæmd
irnar. Hvernig getið þér útskýrt
slíka fullyrðingu?
Eg svaraði á þá leið að þetta
væri aukaatriði og fullyrðing
væri tekin úr „Veðurfars-bókinni"
Hann *lét þegar sækja bókina
og sannfærðist um, að þessi út-
! dráttur hafði verið endurritaður
beint eftir henni.
— Þér fullyrðið, að það muni
taka tuttugu og fjórar klukku
stundir að fara leiðina milli A
og B. Hvernig getið þér rökstutt
þá fullyrðingu yðar?
Þar sem þessum tima átti að
verja til að sigra mótspyrnu ó-
vinanna á leiðinni, rjúfa vega-
tálmana og að öllum líkinduim
gera við skemmdir á brúm og
steinræsum, þá var ekki auðvelt
að gera ýtarlega grein fyrir því
öllu í fáum orðum. Þetta varð
tilefni til enn fleiri spurninga,
sem flestar voru blandnar sár-
yrðum og gagnrýni.. .
Þessum viðræðum lauk ekki
fyrr en klukkan 8,30 e.m. For-
sætisráðherran spurði Pound að-
mírál, hvort^hann vildi fallast á
as senda fiotann inn í Þrándheims
fjörð til að aðstoða landgönguna.
Abra augu beindust ag yfirmanni
flotans. sem eins og svo oft á
löngum fundum og ráðstefnum —
var farinn að blunda. En þegar
flotinn var nefndur, glaðvaknaði
gamli maðurinn og.hristi höfuðið
í ákafa. Við þetta hætti forsætis-
ráðherrann, sem bar mikla virð-

•4«
24
sem henni fylgdu, var heyskapur
stundaður af miklu kappi, risið
snemma og gengið seint til náða.
Og aldrei brást reglusemin og
veitingarnar í bezta lagi. Gest.irn-
ir stóðu við í tvo scjlahringa og
einu dægri lengur. Komu laugar-
dagskv. og fóru þriðjud.morgun.
Stúdentinn fylgdi þei:m á veg og
eins fröken Ragnheiður. Riðu
þau fram með þeim upp á háfjall-
ið. Nú ríkti sumar og góðviðri.
Sté fólkið af hestunum og tók sér
sæti í snoturri brekku. Þar var
ræðzt við um stund. Svo rann
kveðjustundin upp, hlý kveðju-
stund og innileg. Prestshjónin
stigu á bak hestum sínum og riðu
sem leið lá niður af fjallinu í átt-
ina að Stóru-Völlum.
Hjónaefnin settust aftur í brekk
una og biðu þar, unz leiti bar á
miUi þeirra og prestshjónanna.
Fröken Ragnheiður var alvarleg
mjög og horfði sorgblöndnum aug
um á eftir venzlafólki sínu. Á
stúdentinum voru ekki séð nein
svipbrigði. Er gestirnir voru horfn
ir, sátu þau enn nokkra stund án
þess að mæla orð. Fröken Ragn-
heiður varð fyrri til að rjúfa
þögnina.
— Eigum við ekki að halda
heim, vinur minn? sagði hún. Þá
greip stúdentinn hönd hennar og
mælti:
— Kvíðir þú því ekki, vina
mín, að fylgja mér?
— Hvers vegna ætti ég að kvíða
því? Það er óskadraumur minn,
sem nú er að rætast, sagði hún.
— Ef svo er, þá er hann ekki
ðins fagur og góður og þig hefur
dreymt um. Þig hefur áreiðanlega
dreymt um heilbrigðan mann og
heilsteyptan og áttir skilið að fá
hann. En ég er flak. Ég leita til
þín særður maður, því að enginn
getur grætt sár mitt annar en þú.
Og þó að sárið grói, verður ör
þess eftir. Það getur engin lækn-
ing útmáð, sagði hann.
— Vinur minn. Við erum eng-
in börn lengur. Við verðum hvort
öðru það, sem við getum. Og guð
gefur okkur það, að allt verður
gott, sagði hún.
Þá faðmaði hann heitmey sina.
— Þú ert öllum betri, hvíslaði
hann.
XVII.
Nú víkur sögunni heim í Ás.
Þar gerðust margir merkilegir at-
burðir þetta sumar. Slíkur er hátt
ur sveitarinnar. En flest var þess
eðlis og mann varðar ekki um
það. Hvað varðar mann um það,
að Árni gamli, dyggi sauðamaður
inn í Ási, gekk í hjónaband þetta
sumar. Og þó kominn fast að sex-
tugu. Brúðurin var heldur ekkert
ungbarn. Fjörutíu og fimm ára
sagðist hún vera. En kunnugir
töldu hana fimmtuga eða eldri.
En hvað um það. Arnfríður, svo
hét brúðurin, fæddi bónda sínum
myndarlegt sveinbarn undir eins
á fyrsta ári hjónabándsins Geri
aðrar fimmtugar það betur. Þessi
gifting þótti nýstárleg. Og vakti
talsvert umtal. Og löngu síðar
vitnuðu rosknar konur ógiftar í
Amfríði og giftingaraldur henn-
ar, er gárungar reyndu ag stríða
þeim með piparstandi. Ekki skul-i
um við heldur dvelja lengi við
þá miklu rekistefnu og málaþvarg
er varð út af drápi nautsins mikla
sem sýslumaður átti, og fannst
helstungig í haganum Naut þetta
þótti hinn mesti vágestur, var lát
ið burðast meg hnyðju mikla, en
fór sínu fram engu að síður, rót
aði upp jörðinni og hræddi veg
farendur. Sýslumaður hafði dá-
læti á nautinu og sinnti engri
kvörtun. Nautig var látið liggja
úti með öðrum geldnautum og
einn morgun um Jónsmessuleytið
fannst nautið helstungið í hagan-
um. Sýslúmaður hóf heiftþrungna
eftirgrennslan eftir vegandanum.
Yfirheyrði fólk írfnæsta nágrenni
jafnt unga sem gamla. En er hann
sneri sér að heimilisfólkinu sínu,
mætti ráðsmaðurinn fyrstur sam-
kvæmt eigin ósk. Hvað honum.og
sýslumanni fór á milli fékk eng-
inn ag vita. En málið féll niður
með öllu. Þar með var rekistefnu
sýsjúmanns lokið, en almenningur
ræddi málið þeim mun betur. Og
lagði þar hver þag til, sem honum
sýndist. Komu margar spár fram
Sumum þótti afskipti ráðsmanns
ins grunsamleg. Og til voru þeir
sem héldu, að hann hefði framið
verknaðinn. En aðrir sögðu að
ráðsmaðurinn hefði leyft sér slíkt
á sýslumannssetrinu og gengi oft-
ar en einu sinni í berhögg við
sýslumann, að hann hefði ekki
hikag við að drepa nautið, með
vitund sýslumanns þótt hann bann
aði. Sennilegasta getgátan var að
hinn seki hefði skriftað fyrir ráðs
manninum Og hann’ svo kveðið
málið niður. Hið rétta, hvort sem|
það var hið síðarnefnda eða ekkij
upplýstist aldrei.
Yfir Ási hvíldi skuggi þetta-
sumar. Engum dúldist það að:
heimasætan var miður sín. Unga,
glaðværa, léttstíga mærin var horf
in, en í hennar stað komin ung
kona föl yfirlitum, hljóðlát og al-
vöruþrungin Oft þóttist heima
fólkið verða þess vart, að hún
hefði grátið. Augun voru tárvot
BJARNI ÚR FIRÐh
túdentinn
Hvammi
og þrútin. Ekki ósjaldan gekkj
hún ein að heiman. Oftast lágu,
spor hennar upp brekkurnar ofan
vert vig túnið. Stundum reikaði
hún niður að sjónum og gekk
hún þá fyrir nesið, sem var rösk.ur
klukkutima gangur í góðu veðri.
Sýslumannsfrúin var sýnilega á-
hyggjufull. Oftar en einu sinni
talaði hún við sýslumann um
meyna, að því er fólkið hélt, en
hann lét sem ekkert væri. Stund-
um bað frúin fósturson sinn að
sækja systur sína, eða hyggja að
henni. Frúin nefndi fósturbörnin
systkin. Brást hann jafnan vel
við, og alltaf var léttara yfir Guð-
rúnu er þau voru saman. Hann
trúði á staðfestu stúdentsins og
hlúði að þeirri von, sem við hann
var teng-d. Þannig bar hann
smyrsl á sárin. Og fyrir atbeina
hans skrifaði Guðrún bréfið. Svo
kom reiðarslagið. Stúdentinn lét
lýsa meg sér og fröken Ragnheiði.
Fréttin barst um sveitina eins og
hvalfrétt. Þá brá Sveini ekki síð
ur en Guðrúnu. Fyrst þetta gat
komið fyrir þá brugðust krosstré
sem önnur. Guðrún lagðist fyrir.
Og vék frúin ekki frá rúmi henn
ar. Og þótt Guðrún margbæði
hana að lofa sér að vera einni,
lét hún ekki undan. Og nú var
frúin svo blíg og samúðarfull, að
Guðrún gat tjáð sig. Við það var
sem sárasti broddur sorgarinnar
sljóvgaðist. Þannig liðu nokkrir
dagar. Þá rann upp bjartur sól-
skinsdagur. Og hyag skeður. Úr
hádeginu kemur Guðrú;n út, tek
ur sér hrífu í hönd og fer að
rifja. Gekk hún í flekk meg bróð
ur sínum og nú heyrðust þau tala
saman í léttum tón. Ekki höfðu
þau rifjað nema einn flekk, er
sýslumaður kom og kallaði á
Svein. Guðrún hugði nú að hinu
fólkinu og gekk í flekk með Þór-
oddi. Eftir það völdust þau saman
í hvern flekkinn af öðrum. Hann
var yngsta hjúið á sýslumannssetr
inu, er gekk að heyvinnu. Myndar
legur piltur karlmannlegur og
úrræðagóður. Ekki gat hann heit
ið fríður, en honum fór vel að
brosa. Þá varð andlitið svo bjart
og hlýtt. Guðrúnu hafði alltaf
fundizt piltur þessi vænlegt ung-
menni. Og nú fann hún, að með
honum átti hún mesta samleið.
Hann hafði réynt sitt af hverju,
kynnzt vonum og vonbrigðum.
Foreldrar hans komu úr fjarlægri
sveit, ásamt gamalli móður föð-
urins. Þau hófu búskap á rýrings-
14
TÍMINN, sunnudaginn 8. anríl