Tíminn - 28.04.1962, Blaðsíða 7

Utgefðndi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb> Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar Tómas Karlsson Auglýs
ingastjóri: Egill Bjarnason Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu.
afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur i Bankastræti 7
Símar: 18300- 18305 Augiýsingasími 19523 Afgreiðslusími
12323 Askriftarg.i kr 55 á mán innanl í lausasölu kr. 3 eint
- Prentsmiðjan Edda h.f -
Fyrirheii stjómar-
innar um kauphækkun
Hér í blaðinu hefur nokkrum sinnum undanfarið ver-
ið bent á það, að þar sem margir einstakir stórir starfs-
hópar hafi fengið launahækkanir að undanförnu, geti það
ekki jtalizt óeðlilegt, að þeir, sem lakara eru settir, æski
kjarabóta og beri að taka þeim óskum með skilningi.
Þetta sé líka enn eðlilegra vegna þess, að umræddar
stéttir hafi ekki fengið neina hlutdeild í vaxandi þjóðar-
tekjum undanfarin misseri, heldur hafi tiltölulega fáir
aðilar verið látnir fá aðstöðu til að auka hlut sinn. Þá séu
horfur á góðæri framundan vegna hækkandi verðlags á
útflutningsvörum og batnandi aflabragða og stuðli það
að því, að kröfum þeirra, sem iila eru settir, verði mætt
af skilningi.
Af hálfu stjórnarblaðanna hefur þessum eðiilegu og
réttmætu ábendingum Tímans verið illa tekið og gengur
Mbl. svo langt í gær að kalla þessi skrif Tímans hreint
ábyrgðarleysi. 7
Mbl. hefur bersýnilega ekki gætt þess, að það eru
fleiri en Tíminn, sem hafa látið þessar skoðanir uppi og'
þar á meðal aðili, sem Mbl. hefur ekki talið ábyrgðarlaus-
an fram að þessu. Þessi aðili er énginn annar en sjálf
ríkisstjórnin.
í bréfi, sem ríkisstjóíhih skrifaði Alþýðusambandi ís-
lands 10. þ.m. í framhaldi af viðræðum hennar við það
um kjaramálin, segir m.a. á þessa leið, þar sem gerð er
grein fyrir afstöðu stjórnarinnar í viðræðunum:
„Ríkisstjórnin lýsti yfir því, að hún teldi að athuga
bæri sérstaklega hæklcun á launum þeirra verkamanna,
sem lægst eru launaðir."
Til enn frekari áherzluauka, segir ríkisstjórnin svo í
lok bréfsins:
„Þá ítrekar ríkisstjórnin, að hún telur rétt, að laun
þeirra verkamanna, sem lægst eru launaðir, verði
hækkuð."
Það er þannig tvítekið í umræddu bréfi ríkisstjórnar-
innar, dagsettu 10. þ.m., að hún áliti rétt að hæklca laun
þeirra, sem verst eru settir, og þeim þannig bætt að
mestu eða öllu skerðingin, sem ríkisstjórnin gerði á kjör-
um þeirra með hinni fullkomlega tilefnislausu gengisfell-
ingu í fyrra.
Rétt er að geta þess, að í bréfinu telur ríkisstjórnin,
að kauphækkun sé eina leiðin til raunhæfra kjarabóta.
Hún hafnar ölium öðrum tillögum um kjarabætur.
Það bitnar því ekki sízt á ríkisstjórninni, þegar Mbl. er
að stimpla það eitthvert ábyrygðarleysi, að bent sé á
nauðsyn þess, að láglaunafólk fái kiarabætur vegna geng-
isfellingarinnar í fyrra. Sjálf ríkisstjórnin hefur viður-
kennt nauðsyn þess og talið slíkar bætur eðlilegar. Með
því viðurkennir hún réttilega hvílíkt misheppnað fálm
þessi gengisfelling var.
Það er nú láglaunastéttanna að ganga eftir því, að
staðið verði við þetta fyrirheit ríkisstjórnarinnar. Og
vissulega er það furðulegt, ef stjórnarblöðin ætla að
stimpla það ábyrgðarleysi, ef gengið verður eftir þessu
fyrirheiti. Það er vissulega hið versta ábyrgðarlevsi að
gefa loforð og reyna síðan að skjóta sér undan því að
slanda við þau.
Ofugmælaskáldskapur fjármála-
ráðherrans um sparnaðinn
SKÁLD okkar léku sér stúnd-
um að því áður fyrr, að yrkja
öfugmælavísur. í þeim leik var
þó fylgt þeim leikreglum, að
nota rím, höfuðstafi og stuðla.
Þau fylgdu og þeirri reglu, að
hafa öfugmælin það glögg, að
ekki ylli misskilningi. Margar
slíkar vísur lifðu á vörum manna.
Má sem dæmi nefna þessa:
Síðan Innflutningsskrifstofan var íögð nið-
ur, hefur starfslið gjaldeyrisbankanna auk-
izt um 100 manns, en við Innflutningsskrif-
stofuna unnu innan við 30 manns.
„Séð hef ég köttinn syngja á bók,
selinn spinna hör á rokk,
skötuna elta skinn í brók,
skúminn prjóna smábandssokk.“
}Nú eru tímar breyttir. Hinar
gömlu leikreglur í þessu efni eru
litt í heiðri hafðar, en í þess
stað er nú slíkur skáldskapur
í ríkum mæb' kveðinn í óbundnu
máli.
Eitt af okkar öndvegisskáldum
nú á þessu sviði er fjármálaráð-
herrann okkar, Gunnar Thorodd
sen. Hann hóf sína ráðherratíð
b með því, að yrkja mikinn brag
Ium sparnað. Hart nær tveir tug-
ir erinda voru í þeim bálki, enda
virtist slíkt aðaltrompið í hans
fyrstu fjárlagaræðu
Það sem nú hefur vakið mikla
athygli í sambandi við öfugmæla
skáldskap fjármálaráðherra er
það, að hann virðist á tveimur
árum hafa gleymt öllum sparn-
aðarskáldskap sínum nema einu
er'. di. Það eina fátæklega erindi
sem hann enn mundi, lét hann
sér því nægja að lesa í hljóðnem
ann í eldhúsinu frá Alþingi fyrir
skömmu. Sumii telja þó að þetta
eina erindi hafi einnig verið
fyrnt í huga fjármálaráðherra.
en viðskiptamálaráðherra hafi
vakið það til lífsins nokkru fyrir
eldhúsdaginn í sambandi við
fyrirspurn á Alþingi.
IÞAÐ ofugmælaerindi sem hér
um ræðir fjallar um sparnaðinn
við að leggja niður Innflutnings
Iskrifstofuna, en efnið í þessu er-
indi er í aðalatriðum þannig:
IRíkissjóður tapaði nokkrum
milljónum á ári af leyfisgjalda-
tekjum, er Innflutningsskrifstof-
an hætti störfum, en leýfisgjöld
in voru þá 1% af skráðu g-..gi,
sem jafngildir 0,4% af viðreisn-
gengi. Af leyfisgjaldatekjunum
fór um helmingur til að mæta
kostnaði við Innflutningsstofuna,
en hinn helmingurinn bætti hag
ríkissjóðs.
En þótt ríkissjóður hafi tapað
þessum tekjum, telur ráðherr-
ann stórkostlegan sparnað hafa
náðst við að leggja skrifstofuna
niður. Það telur hann t.d. auð-
sannað með því að bera saman
kostnaðinn við Innflutningsskrif-
stofuna 1959 og fyrirfram til-
búinn rekstursreikning fyrir
leyfisveitingadeild bankanna
1961, en sú deild annast allar
leyfisveitingar en ekkert af öðr-
um störfum Innflutningsskrifstof
unnar Samlcvæmt þeim saman-
burði telur við=kintamálaráð-
herra sparnaðinn -2.9 milljónir
á ári. og hefur þá bætt ríflegu
viðreisnarálagi á reikninga Inn-
flutningsskrifstofunnar frá 1959
Fjármálaráðherra telur skakka
endingu í þessu skáldverki við-
skiptamálaráðherra, því að sparr
aðurinn sé nákvæmlega þrjár
milljónir króna á ári, samanber
eldhúsdagsræðu hans
RÖKIN fyrir sparnaði þessum
má nánar greina í 6 liðum og þvi
líklega að sexhenda. hafi verið í
huga þeirra er -örrdu skáldverk
ið. Rök höfundanna virðast
þessi:
1. Reksturskostnaður • hinnar
nýju leyfadeildar bankanna
að Laugavegi 77 er lítið yfir
helming þess, sem Innflutn-
ingsskrifstofan kostaði. Rekst
ursreikning þessarar deildar
fyrir árið 1961 gerði við-
skiptamálaráðherra sjálfur á
miðju ári 1960 og birti hann
þá í Alíþýðublaðinu, svo að
ekki þarf að efa að hann sé
réttur og í tíma gerður.
2. Talsvert stór liður í kostnaði
Innflutningsskrifstofunnar
var' vegna yfirstjórnar verð-
lagsmálanna. Nú kostar sú
yfirstjórn ekki neitt, þótt
sex-mannanefnd annist hana
og.einum af forstjórum Inn-
flutningsskrifstofunnar hafi
verið bætt til viðbótar sem
föstum manni á skrifstofu
verðgæzlunnar.
3. Innfl.skrifstofan annaðist inn
heimtu skatta fyrir ríkissjóð
og Útflutningssjóð, um 80—
100 milljónir króna á ári. Nú
eru þessir skattar innheimtir
sem söluskattur eða tollur og
kostar slík innheimta ekki
neitt.
4. Allt eftirlit með fjárfestingu
í landinu og tilheyrandi
skýrslusöfnun var í höndum
Innfl.skrifstofurmar og lcost-
aði þá talsvert’fé. Nú annast
Framkvæmdabankinn þetta
og kostar það því ekki neitt.
5. Öll afgreiðsla ásamt viðtölum
í sambandi við umsóknir og
leyfaveitingar fer fram í aðal
afgreiðslum gjaldeyrisbank-
anna, en ekki nýju leyfadeild
inni á Laugavegi. Þar fer og
fram innheimta leyfisgjalda.
Slík vinna mun-ekki lalin með
í kostnaði leyfadeildar eins
og sá kostnaður var ákveðinn
um leið og deildin byrjaði að
starfa. Umrædd vinna í aðal-
bönkunum telst því ekki
kosta neitt.
6. Innflutningsskrifstofan annað
ist skýrslugerðir yfir allar
daglegar gjaldeyrisafgreiðsl-
ur bankanna. Nú eru þessi
störf unnin, ásamt fleirum, í
hagfræðideild seðlabankans
og nýja efnahagsmálaráðu-
neytinu og kosta ekki neitt.
Öfugmælaskáldskapur í bundnu
máli áður fyrr og í óbundnu
máli nú. hefur gjörólíkan til-
gang eins og sjá má af framan-
greindu. Allir vita t.d. að köttur
inn syngur ekki dg selurinn
spinnur ekki Hins vegar greina
margir ekki hið rétta i slíkum
nútímaskáldskap, sem er í ó-
bundnu máli. Af þessum sökum
er t.d. tilkominn skáldskapur
fjármálaráðherra um sparnað nú
verandi ríkisstjórnar. Hann hygg
ur t.d að fáum sé l.ióst, aff aðeins
tæpur helmingur af starf sliði
rnnfl skrifstofunnar vann við
þau levfas'törf. sem nú eru rin-
in í ieyfadeild hankanna. Önnur
störf er Innfl,sk’ ifstofan annað-
Ist og nú ern dreifff í marga
staffi. téliiT ráðherrann spörnff
0,« ,'v'i á ókunnua'.e:!;a
manna í þessu efni, effa „kosti“
hins nýja öfugmælaskáldskapar.
SÚ SKÁLDSKAPARGERÐ fjár
málaráðherra, sem hér um ræð-
ir, og studd er af viðskiptamála-
ráðherra, gefur tilefni til nokk-
urra ábendinga pg fyrirspurna.
Það er fastur liður í stefnu-
skrá allra íhaldsflokka að þykj-
ast spara eða vilja spara. En
með því að sú leið er oft erfið
eða lítt fær, er gripið til þess
ráðs að gera skipulags-breyting-
ar sem fela í sér möguleika í
bili til að auglýsa sparnað en
leyna -yðslu Slíkur möguleild
skapast t.d. þegar gjaldaliðir
eru fluttir til og sameinaffir öðr-
um án sundur-greiningar.
Beinn reksturskostnaður gjald
eyrisbankanna (Landsbankans,
Seðlabankans og Útvegsbank-
ans) er talinn milli 60 og 70
milljónir króna á ári. Tekjurnar
til að mæta þessum kostnaði eru
aðallega vaxtatekjur og gjöld
á yfirfærsluleyfi, sem hvort
tveggja er skattur á vöru og
þjónustu og því sama eðlis og
leyfisgjöld.
Af þessu er Ijóst, að hækki
skuldheimta bankanna t.d. um
7 milljónir á þeim tima, sem
leyfisskattar lækka um 3 milljón
ir króna, þá hækka þessir skatt
ar samanlagt um 4 milljónir en
lækka ekki. Hins vegar telja
öfugmælaskáldin nýju, að slíkir
skattar hafi lækkað um 3 millj.
króna en ekkert hækkað.
Með tilvísun til þess hve
rekstrarkostnaður bankanna er
hár og að skattheimta þeirra er
enn hærri, því að þeir græða
milljónir eða milljónatugi á ári,
þá verður skiljanlegt, að öfug-
mælaskáldin vilji færa gjaldaliði
til þeirra og segja þann kostnað
síðan sparaðan. Auðvitað var
hægt fyrir slíka hagyrffinga að
spara öll þau gjöld, er Innflutn
ingsskrifstofan kostaði -með því
að láta bankana greipa þau í
heild, eins og þeir gerðu á fyrstu
árum haftanna. Um slíkan sparn
að er líka auðvelt að semja yfir
lit Ifyrirfram og fá þær niffur-
stöður sem æskilegar þykja á
hverjum tíma, eins og viðskipta
málaráð-herra gerði á miðju ári
1960 fyrir árið 1961.
Reikningar gjaldeyrisbank-
anna fyrir árið 1961 lig?ja
enn ekki fyrir, en falið er, o3
starfsmannaf jölqun [jeirra
frá ársbyrjun 1960, að Inn-
flutningsskrifstofan hæfti
störfum, náigist eitt hundrað
að tölu, sem þýðir háft í
milijónatug í greidduro ía;;n-
um. Hvað er hæf» > Js-'aí;?;?
Áð dómi öfugmælaská-'dv'na
kostar slíkt jx* sénnúcftá »
neitf. ,
Til samanburð.ir itiá
jaess, að viíj ínMfiyfr.irgs-
skrjfstofuns imr.y snnín vlK
(/'íairh. a l£\ oíffú:
wrmntiiwri" •~'rn’t«ii<rm»f|irnr
T í M I N N, laugardaginn 28. apríl 1962.
7