Tíminn - 14.07.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Krist.iánsson. Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnár: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur i Eddu-
húsinu; afgreiðsla. auglýsingar og aðrar, skrifstofur i Banka-
stræti 7. Símar 13J00—18305 Auglýsingasím; 19523 Af
greiðslusími 12323 - Askriftargjald kr 55 á mánuði innan-
Iands. í lausasölu kr 3 eintakið. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Missum ekki trúna
á okkur sjálf
ÞaS kjörtímabil, sem nú er að líða, verður fyrsta kjör-
tímabilið frá stríðslokum, þegar ekki verður hafizt handa
um byggingu neins meiriháttar orkuvers eða stórverk-
smiðju. Hin fyrri kjörtímabil hafa einkennzt af fram-
kvæmdum eins og virkjunum við Sogið, áburðarverk-
smiðjunni og sementsverksmiðjunni
íslendingar verða að sjálfsögðu að leggja fyllsta kapp
á að efla hina gömlu undirstöðuatvinnuvegi sína, land-
búnað og sjávarútveg. Þeir eru hornsteinar, sem ekki rná
raska. En jafnhliða þarf fleira að koma til. Það þarf að
efla sem margþættástan iðnað, bæði í smærri og stærri
stíl. Þótt stórfyrirtæki séu mikilsverð, má ekki gleyma
ýmsum minni rekstri, því að margt smátt gerir stórt, eins
og t. d. má læra af reynslu Svisslendinga
Þess vegna er það nauðsynlegt fyrir þjóðina að hafa
mörg járn í eldinum samtímis. Þess vegna má ekki ríkja
sú hræðsla við fjárfestingu, er einkennt hefur stjórnar-
farið um skeið.
Reynslan af þeim orkuverum og stórverksmiðjum, sem
hér hafa verið reistar á undanförnum árum, sbr. áburð-
arverksmiðjan og sementsverksmiðjan, sýna vel, að við
getum hagnýtt orkulindir okkar og byggt upp meirihátt-
ar iðnað, án þess að reisa okkur hurðarás um öxl eða
gerast ánauðugir útlendu einkafjármagni að meira eða
minna leyti. Hér hefur vissulega fengizt mikilsverð
reynsla, sem hægt er að byggja á.
Við eigum því ekki að leggja hendur í skaut í þessum
efnum, eins og gert hefur verið seinustu árin, og bíða í
þeirri von, að einhvert erlent gróðafyrirtæki telji álit-
legt að ráðast hér í framkvæmdir ef það fær svo og svo
mikil fríðindi. Við megum ekki telja okkur trú um. eins
og sumir stofufræðingar okkar virðast álíta. að ekkeri
sé helzt hægt að gera hér, nema hin útlendu auðfélög
geri það! Það sé ekki um annað að velja en að veslast upp
eða að útlendu auðhringarnir komi og hjálpi okkur.
Idver hefði orðið uppbygging hér á landi, ef þjóðin
hefði haft þennan hugsunarhátt? Hvað væri komið
ræktuninni, framförunum í sjávarútveginum, virkjun-
unum við Sogið, áburðarverksmiðjunni og sements-
verksmiðjunni, ef slíkur hugsunarháttur hefði verið
búinn að ná hér fótfestu? Þjóðin bara beðið og beðið
eftir útlendu auðhringunum!
Þai?, sem þarf, er að missa ekki kjarkinn, eins og þvi
miður ber nú orðið á a. m. k. á hærri stöðum. Við þurfum
aðeins að átta okkur á því hvaða verk eru mest aðkail-
andi og arðvænlegust og halda síðan markvisst áfram.
eins og gert hefur verið á undanförnum óratugum og gæta
þess jafnvel að.reisa okkur hvorki hurðarás um öxl né
gerast ánauðugir Ef erlendir aðilar vilja festa hér fé, án
óeðlilegra skilyrða og innan hæfilegra takmarka, er sjálf-
sagt að athuga það vandlega, en jafn sjálfsagt er líka
að fórna ekki neinu í því sambandi Þess þurfum við
ekki. þvi að ef við björgum okkur ekki sjálf. gera aðrh
það ekki. Það er enn óþekkt í heiminum að erlendur auð
hringur hafi bjargað nokkurri þjóð
Og umfram allt þetta: Missum ekki trúna á okkur sjálf'
Köstum ekki átrúnaði okkar um of á erlenda aufthrings'
Þá reynslu höfum við fengið af íslenzku framtaki undan
farna áratugi. að við þurfum alls ekk: að missa kjarkinr
og varpa allri von okkar á útlendinga þótt hér hafi um
skeið verið ríkisstjórn, sem er trúlítil á þjóð og land.
Elzta negralýðveldið íAfríkn
Saga þess hefur ekki orðið til að styrkja sjálfstæiistaráttu blökkumanna
NÚ í VIKUNNI hafa brezku
blöðin skrifað allmikið um
elzta negralýðveldið í Afríku,
Líberíu, í tilefni af því, að
Tubman forseti þess kom í opin
bera heimsókn til London. Hon
um var tekið þar með mikilli
viðhöfn af Elisabetu drottn-
ingu og Filip manni hennar, en
nokkuð skyggði það á hátíða-
höldin, að húðar rigning var þeg
ar drottning og forseti óku i
heiðursvagni um göturnar, en
þó hoifði verulegur mannfjöldi
á þá athöfn.
VIÐ þetta tækifæri, hældu
Bretar sér m. a. af því, að þeir
höfðu oroið fyrsta þjóðin til að
viðurkenna fullveldi Líberíu,
en það gerðist fyrir 115 árum
5 síðan eða 1847. Segja má, að
Isaga Líberíu hafi byrjað 25 ár-
um áður eða 1822, en þá kom
allstór negrahópur frá Banda-
ríkjunum til þess staðar, sem
nú er höfuðborg Líberíu.
Monrovia en hún ber nafn
Monroe þess, er þá var forseti
Bandaríkjanna. Negrar þeir
sem komu frá Bandaríkjunum
höfðu upphaflega verið fluttir
frá Afríku til Bandarikjanna
sem þrælar, en frelsisvinir þar
höfðu átt þátt í að gefa þeim
frelsi og stvrkja heimför þeirra
til Afríku í þeim tilgangi, að
þeir stofnnðu þar sjálfstæti
1 ríki Allmargir fleiri negrar
komu frá Bandaríkjunurr
þæstu árin á vegum þessarat
amerisku frelsisvina. Negrarn
ir, sem komu frá Bandaríkjun-
um, stofnuðu svo sérstakt ríki
með því að leggja undir sig
nærliggjandi héruð. Bretar
urðu fyrstir til að viðurkenna
hið nýja ríki, eins og áður seg-
ir.
ÞVi FÖR hins vegar fjarri.
að þetta nýja ríki vrði slíkt
fyrirmyndarríki. að það ýtli
undir alhliða sjálfstæðisvakn-
ingu meðal blökkumanna í
Afríku. Negrarnir, sem komu
frá Bandarikjunum virtust hafa
iært alltof mikið af hinum
ströngu húsbændum sínum í
suðurríkjum Bandaríkjanna
Þeir gerðust strax hin harðsvír-
asta yfirstétt í Líberíu og undir
okuðu j)á ættflokka, sem fyrir
voru. í dag er talið, að af-
komendur bandarísku negrana
séu ekki nema um 1% þjóðar-
innar, en þó eru það þeir, sem
öllu ráða.
Nokkur dæmi um það, hvern
ig stjórnarhættir þeirra hafa
verið, er það, að fyrir réttum
30 árum eða 1931 sendi gamla
Þjóðabandalagið sérstaka rann
sóknarnefnd til Líberíu vegna
þrálátra klögumála þess efnis.
að valdhafarnir í Líberíu héldu
hlífiskildi vfir meiriháttar
þrælasölu. Nefndin komst að
þeirri niðurstöðu, að þessar
ákærur væru á fullum rökum
reistar. Fáum árum síðar beitti
Líberíustjórn svo ómannúðleg
um aðferðum við einn ættflokk
inn í landinu, að bæði Banda-
ríkin og Bretland slitu um
skeið stjórnmálasambandi við
Líberíu í mótmælaskyni.
JAFNHLIÐA því, sem þann
ig hefur ríkt fullkomin harð-
stjórn afkomenda bandarísku
negranna í Líberiu. hafa fram-
Eiisabeth drottning og Tubman forseti aka i heiðursvagni um
götur Lundúna.
farir v.erið þar yfirleitt minni,
bæði félagslegar og verklegar,
en annars staðar í Afríku. Ný
lenduveldin bentu líka óspart
á Líberíu sem sönnun þess, að
blökkumenn væru ekki færir
um að fara með eigin stjórn.
Ekki vantar þó það, að Líb-
eria hafi frjálslynda stjórnar-
skrá, sem er að mestu stæling
á stjórnarskrá Bandaríkjanna
í framkvæmd er það þó þannig.
að það er flokkur bandarísku
negranna sem öllu ræður. —-
Nokkurt dæmi um kosningar i
Líberíu er það, að i seinustu
forsetakosningum þar fékk Tub
man 450 þús. atkv., að því til-
kynnt var, en keppinautur hans
ekki nema 16!
Menningarástandið er óvíða
bágbornara í Afríku en í Líber
íu. Meginþorri landsmanna hef
ur ekki notið neinnar skóla-
menntunar. Ekkert manntal
er til, og eru ágizkanir um
mannfjölda í Líberíu allt frá
einni milljón til tveggja og
hálfrar milljónar Að flatarmáli
er Líbería nokkuð stærri en ís-
land eða um 43 þús. ferkm.
Fram til skamms tíma jiefur
landbúnaður verið lielzti at-
vinnuvegur landsins. Á síðari
áratugum hefur risið þar upp
mikil gúmmíframleiðsla, sem
öll er á vegum bandarisks
hrings. Heldur fara ófagrar sög
ur af starfsemi hans í Líberíu.
Bandaríkin hafa iafnan haft
talsverða íhlutun i Líberíu og
helztu verzlunarskipti hafa ver
ið við Bandaríkin. Bandaríkin
og Líbería hafa með sér sér-
stakan varnarsamning.
TUBMAN, sem nú er forseti
í Líberíu, hefur gegnt því
starfi síðan 1943 Hann er fædd
ur 1895 og hafði gegnt mörg-
um þýðingarmiklum trúnaðar-
störfum áður en hann varð for-
seti. Óþarft er að taka það
fram, að hann er einn af afkom
endum bandarísku negranna.
Þótt Tubman hafi ekki meira
vald samkvæmt stjórnarskránni
en Bandaríkjaforfeeti, hefur
hann stjórnað sem hreinn ein
ræðisherra síðan hann kom til
valda. Stjórn hans hefur um
flest þótt frjálslegri og heiðar-
legri en fyrri valdhafa, enda
þarf hann að taka tillit til sam
keppninnar við hin nýfrjálsu
nábúa sína eins og Guineu og
Ghana. Seinasta áratuginn hafa
einkum orðið verulegar verkleg
ar framkvæmdir í Líberfu, og
einnig nokkrar félagslegar. —
Tubman forseti reynir hins
veg eftir megni að stjórna öll
um félagslegum hreyfingum í
landinu. Þannig er sonur hans
forseti verkalýðssambandsins í
Líberíu og lætur stundum eins
og hann standi upp í hárinu á
föður sínum! Yfirleitt kemur
kunnugum saman um, að Tub-
man skorti ekki klókindi.
Hins vegar getur þurft meira
til en klókindi, ef afstýra á
miklum og hættulegum átökum
í Líberíu, þegar hinir undir-
okuðu ættflokkarnir þar fara að
heimta rétt sinn og reyna að
brjótast undan yfirráðum af-
komenda bandarísku negr-
anna, sem þeir líta á sem útlend
inga. ' t
Þ.Þ.
T í M I N N, laugardagurinn 14. júlí 1962
z