Tíminn - 22.08.1962, Blaðsíða 7

Tíminn - 22.08.1962, Blaðsíða 7
FINANSTIDENDE Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs- ingastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur i Eddu- húsinu; afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur í Banka- stræti 7 Símar: 18300—18305 Auglýsingasími: 19523 Af- greiðslusími 12323 - Áskriftargjald kr. 55 á mánuði innan- lands. í lausasöiu kr. 3 eintakið. — Prentsmiðjan Edda h.f. -_ Kröfur bænda Það hefur margoft verið rakið hér í blaðinu, bæði af fulltrúum bændasamtakanna og öðrum, hvernig viðreisn- in hefur leikið bændastéttina, svo að kjörum hennar hef- ur hrakað meira en flestra annarra stétta, og kreppir þó víða hart að. Ágúst Þorvaldsson, alþingismaður, hefur t.d. sýnt þetta með glöggum tölum og ómótmælanlegum rökum í grein hér í blaðinu. Morgunblaðið hefur ekki treyst sér til að hagga við þeirri staðreynd með einu orði, að meðan aðalrekstrarvörur bænda hafa hækkað um 27—97% hafa aðalframleiðsluvörur þeirra ekki hækkað nema 4—20%. Lögin um framleiðsluráð landbúnaðarins, verðlagn- ingu landbúnaðarvara og starf sex manna nefndarinnar hefur verið sá grundvöllur, sem samkomulag um þessi mál hefur hvilt á. Þessi ríkisstjórn vó í upphafi harkalega að bændastéttinni með því að setja bráðabirgðalög sem bönnuðu verðhækkanir, þó að í samræmi við þessi laga lagaákvæði væri. Margt hefur síðan borið við í afskiptum stjórnarinn- ar af þessum málum, sem sýnir það glögglega, að þessi lög og samstarf bænda og neytenda um verðlagninguna fær ekki að njóta sín, og þess vegna hafa samtök bænda hvað eftir annað gert um það ályktanir, að leggja verði á nýjar brautir til þess að tryggja sæmilega hag bænda Þetta eru forsendur þess, að bændafulltrúar tíu sýslna komu saman nýlega, af svæðinu frá Geirólfsgnúp á Strönd um austur til Lónsheiðar, og voru ræðumenn sammála um ,,að framleiðslulögin óbreytt sköpuðu bændum ekki' þá kauptryggingu, sem löggjöfin gerði ráð fyrir. en til úr- bóta fyrir næsta verðlagsár væri óhjákvæmilegt að krefj- ast leiðréttinga á hinum rangláta „yfirnefndarúrskurði“ um afurðaverðið sl. haust“, eins og segir í fréttatilkynn- ingu frá þessum fundi. Það fer ekki á milli mála, að það eru afskipti og stefna núverandi ríkisstjórnar í þessum málum, sem hafa komið í veg fyrir heilbrigð þessarar löggjafar, og það er að þeirri stjórnarfarsreynslu fenginni. sem bændur telja brýna nauðsyn á lagabreytingu til þess að firra sig svip- aðri hættu af völdum ranglátra stjórnarvalda aftur — t.d. að koma í veg fyrir ný bráðabirgðalög, sem bindi kaup bænda, meðan aðrar stéttir geta samið að vild. Þess vegna leggja bændur landsins nú á ráðin til nýrr- ar sóknar, bæði til þess að sækja skýlausan rétt sinn og bæta kjörin eftir mestu ójafnaðaraðgerðir. sem bænda- stéttin hefur orðið að þola af hendi íslenzkra stjórnar- valda um langa hríð. Sölubann á búvörum er engum til- hlökkunarefni, allra sízt bændum, og hjá slíkum aðgerð- um mundi auðvelt að komast, ef stjórnarvöld landsins sýndu þessari stétt sæmilegt réttlæti. Þá mundi samkomu- lag auðveldlega nást um verðið á hinum fyrri samstarfs- grundvelli milli bænda og neytenda. Það er ríkisstjórn landsins, sem hefur spillt því samstarfi. Kauphækkanir Enn ein starfstétt hefur samið um allmikla kauphækk- un í bann mund sem verkfall var að hefjast. Það eru tré- smiðir, sem fengið hafa 15—18% kauphækkun. Vafa- laust veitir þeim ekki af fremur en öðrum, eins og við- reisnin hefur leikið menn. Prentarar hafa sagt upp samn- ingum og krefjast 14—18%. Samningar standa yfir. Kaup- hækkanh-nar koma nú orðið fyrirstöðulítið. þegar stéttir leggja fram kröfur sínar. Ríkisstjórnin reynir varla leng-. ur að spyrna gegn þeim. í því felst hin skvlausa játning stjórnarvaldanna um það. hvernig viðreisnin11 hefur leik- ið lífskjör fólks. Stjórnarherrarnir hafa nú játað með þögn og í verki. Afstaða Dana til EBE er Káð þátttöku Breta Hlýtur einkum aö velta á því Hvort Bretar gerast aðilar að bandalaginu GREIN sú, sem hér fer á eftlr í lauslegri þýðingu, birtist í Finanstidende 10. ágúst s. I. Þar er að vísu eingöngu fjall. að um dönsk viðhorf til Efna- hagsbandalags Evrópu og þátt. töku í því, og einkum frá sjónarmiði dansks landbúnaðar, sem á þarna mikilla hagsmuna að gæta. í greininni er málið rætt opinskátt og frá ýmsum hliðum, og ætti því að vera til nokkurs fróðleiksauka að kynna sér þau viðhorf, sem þar koma fram. SÍÐAN England ákvað að hefja umræður um inngöngu í 'Efnahagsbandalag Evrópu hef- ir mikið verið rætt um þetta mál hér í Danmörku. En í þeim umræðum hefir nálega á- vallt verið gengið út fráþvísem gefnu, að úr þátttöku Englands vrði. Hér í landi er aðeins mjög lítill minni hluti manna í vafa um, að Danmörk eigi að ganga í bandalagið ef England gerir það. Tilefni hefir því naumast verið til að ræða aðra úrkosti Dana en inngöngu í bandalagið Afleiðingar þess, að i umræð- unum hefir verið gengið út frá þessum tveiniur forsendum, eru aftur þær, að það virðist orð- inn skilningur yfirgnæfandi meirihluta manna, að það mundi ieiða til efnahagslegs af- ^hraSs,~-ef -Jíanir ákvæðu að • "anga ekki bandalagið. Síðustu atburðir í sambandi við viðræður fulltrúa Englend- inga og sexveldanna gera það aftur á móti nauðsynlegt að leitazt við að gera sér grein fyrir því, hvernig færi fyrir Danmörku ef umræðurnar leiddu ekki til tilætlaðs árang- urs. Að vísu verður varla litið svo á, að sú niðurstaða sé lík- leg, en þó sýnist ljóst, að þátt- taka Englands í bandalaginu er alls ekki eins viss og gert hefir verið ráð fyrir í umræðum hér heima fvrir í Danmörku. Enn eykur það á möguleika til að ræða breytt viðhorf, að þær umræður, sem þegar hafa farið fram, hafa skýrt betur en áður þau skilyrði, sem Dan- mörk verður að ganga að, ef framhaldandi viðræður leiða til þátttöku. Nú er þvi hægt að metá á raunhæfari hátt en áður muninn á þátttöku og ekki- bátttöku af Dana liálfu. ENN sem fyrr eru það út- flutningshagsmunir landbúnað- arins, sem þyngstir verða á metunum, þegar jafnað er sam- an hag og tjóni. Það eru aðeins um 20% af iðnaðarframleiðsl- unni, sem seljast til bandalags- landanna. Af þessum 20% eru það aðeins 16. sem yrðu fyrir skakkaföllum vegna tollaá- kvæða bandalagsins, ef Dan- mörk verður ekki meðlimur í því En verði Danmörk ekki með. kemst danskur iðnaður hjá því að verða knúinn tii verðsamkeppni. sem leiða mundi til svo mikilla erfiðleika fvrir nálega einn fimmta af iðn aðinum. að mjög er óvíst að hann lifði það af Þegar allt kemur til alls er því mjög vafa samt að fullvrða. að Danmörk hafi has af því að ganga í JENS OTTO KRAGH, utanrikisráðherra Danmerkur — hann hefur boriS hlta og þunga dagsins i viðræSum Dana viS Efnahagsbandalagið. bandalagið að því er iðnaðinn snertir. Verði England ekki þátttakandi er sennúegt, að tjón Dana af þátttöku yrði meira en ávinningurinn við hana. En hverjar verða þá útflutn- ingshorfur danskra landbúnað- arafurða, eftir því, hvort Eng- Iendingar — og þá um leið Danir — ákveða að verða með- limir bandalagsins eða ekki? Er það rétt, sem virðist ríkj- andi skoðun, að úrslit þessara mála þýði annars vegar hindr- unarlausar, efnahagslegar fram farir og hins vegar afturför, sem nálgist fjárhagslegt af- hroð? Það segir sig sjálft, að þess- um spurningum er ekki hægt að svara út frá þeim sjónar- miðum, sem ríkt hafa fram að þessu. Það hlýtur að ráða úr- slitum, hver viðhorfin verða, þegar hinn sameiginlegi mark- aður er fullþróaður, annars veg ar með hliðsjón af því, að Eng- land og Danmörk verði ekki þátttakendur, og hins vegar ef þau gerast meðlimir við þau skilyrði fyrir verzlun með land búnaðarafurði, sem gera má ráð fyrir að ofan á verði, eftir þeim umræðum, sem þegar hafa far- ið fram. LJÓST virðist vera af und- angengnum umræðum, að þátt- taka Englands og Danmerkur verður háð skilyrðum, sem alls ekki réttlæta þá bjartsýni á framtíðarhorfur um útflutning landbúnaðarafurða, sem ríkt hefir hjá flestum af forustu- mönnum landbúnaðarins fram til þessa. Þetta kom bezt í ljós í þeirri deilu um framtíðar- stefnu í landbúnaði, sem leiddi til þess, að umræðum um þátt- töku Englendinga var frestað. Að vísu ’.eiddi þessi deila í ljós, að sjónarmiðin innan bandalagsins eru sundurleit að því er tekur til ákvarðana um, hvert verðlag landbúnaðarafurð anna skuli vera. En þó kom fram ákveðin andstaða gegn því, að nota verðlagsstefnuna sem hemil ' þá miklu aukningu landbúnaðarframleiðslunnar. sem orðið i.efir að undanförnu hjá sexveldunum og allt útlit er fyrir að haldi áfram. Tillit þarf einnig að taka til þeirra af bandalaeslöndunum. sem flytja inn landbúnaðarafurðir í stórum stíl. en það er einkum Vestur-Þvzkaland Þessii hags- munir eru að visu fremur póli- tískir en efnahagslegs eðlis, en niðurstaðan verður samt sem áður sú, að verðlag landbúnað- arafurða hlýtur að verða ákveð- ið nokkuð hátt. Þetta leiðir fljótt til þess, að löndin verði sjálfum sér næg i þessu efni, og það á tvennan hátt. Annars vegar hlýtur hið háa verðlag að stuðla að fram- haldandi aukningu framleiðsl- unnar, og hins vegar leiðir háa verðið óhjákvæmilega til minni neyzlu en ella. Það er þegar vitað, að enska stefnan í verðlagi landbúnaðarafurða kemur ekki til mála hjá banda laginu, en þar í landi eru rík- isframlög látin brúa breitt bil milli framleiðslu og söluverðs. Því verður ekki fyrir hendi möguleiki til þess að örva neyzluna eftir því sem fram- leiðslan eykst. ÞAÐ HÁA verðlag landbún- aðarvara, sem gert er ráð fyr-. ir, verður auðvitað til góðs fyr- ir danskan landbúnað, ef úr þátttöku verður í bandalaginu. En þá er um leið á burt tæki- færi til þess að nýta bezta eig- inleika hans, þ. e. hæfileikann til þess að keppa í verði vegna einstaks framleiðslumáttar. — Sennilega leiðir þetta til mark- aðserfiðleika eftir fá ár, bæði meðal núverandi bandalags- land og i Englandi, þar sem franskur Iandbúnaður kemur til með að gera kröfur um aukna sölumöguleika. Ef sölu- erfiðleikarnir reynast alllengi að koma fram, þá kann svo að iiara, að markaðstakmarkanir þær, sem leiða af tilhöguninni sjálfri, verði farnar að koma fram strax og Danmörk er orð- inn fullgildur meðlimur. Ef þetta verður reyndin, þá rýrnar að sama skapi hagnaðurinn af hinu háa verðlagi. Verði útkoman sú, að land- búnaðurinn hafi ófullnægjandi tekjur, þurfa menn að gera sér það ljóst, að ekki verður hægt að hjálpa atvinnuveginum með ráðstöfunum til tekjuhækkunar innan lands. eins og nú er hægt. Þetta leiðir af sjálfri bandalagshugmyndinni, en á það var auk þess lögð sérstök áherzla i umræðunum við Eng- land. Ennfremur verður ekki hægt fyrir Dani að útvega sér sjálfir markaði utan bandalagsríkj- anna fyrir þær vörur, sem verða umfram sölumöguleik- ana í bandalagsrikjunum. Þetta stafar einnig af reglum banda- lagsins. en samkvæmt þeim fara slíkar ölur fram á vegum stofnana bandalagsins. Það er ekki rétt að gera ráð fyrir. að í slíkum samningum verði tekið ' sérstakt tillit til söluerfiðleika dansks landbúnaðar. GAGNVART þeirri blöndu tjóns og hags, sem leiðir af ensk-danskri þátttöku í banda- laginu. ber svo að meta horfurn ar á skjótum. alvarlegum erfið- f leikum á sölu afurða til banda- I lagslandanna. ef nefnd lönd ger | ast ekki meðlimir Erf'tf er að K segja fyrir um. hve mikið tjón » kvnni að leiða af þessu fyrir ® FraTnÞnM -i 19 sfðíl £ ■ ■— ■■■■■ ■ ut T í Sf IN IV , miðvikudaginn 22. ágúst 1962 ?

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.