Tíminn - 20.11.1962, Blaðsíða 6

TÖMAS KARLSSON RITAR

•• ■ ÞINC íroT~ n 3r* Ki- 1 í ** j tMtfc ■ * ■ / ■ :■ "í‘ V - -. i
★★ Frumvarpið um framlengingu á hálft prósent gjaldinu til Bænda
hallarinnar var til 2. umr. í neðri deild í gær. Jón Pálmason
á Akri, er nú á sæti á þingi í forföllum Einars Ingimundar-
sonar, tók fyrstur til máls og mælti eindregið gegn samþykkt
frumvarpsins, en frumvarpiö er flutt af landbúnaðarnefnd
ðeildarinnar að beiðni Búnaðarfélags fslands og byggingar-
nefnd Bændahallar. Taldi Jón Pálmason að bændur ættu að
beina kröftum sínum að öllu öðru heldur en hótelhaldi í Reykja
vfk. Taldi hann byggingu Bændahallarinnar mikið feigðhrflan
frá upphafi og kostnaður hefði farið svo fram úr áætlun að
engu tali tæki. Þá undraði Jón sig á því að landbúnaðarncfnd
skyldi ekki skila áliti um málið og gefa ýtarlegar upplýsingar,
hvemig mál standa í sambandi við bygginguna og hótelrekstur-
inn.
★★ Gunnar Gíslason í Glaumbæ, formaður landbúnaðarnefndar,
kvaddi sér hljóðs. Taldi hann það algengt, að nefndir flyttu
mál, að þeim væri ekki vísað til viðkomandi nefndar aftur og
ekkert nefndarálit gefið út — og sá háttur hefðí einmitt verið
á liafður hér. Gunnar lagði áherzlu á, að hann teldi með engu
móti fært að framlengja ekki gjaldið nú, ef koma ætti í veg
fyrir að bændasamtökin misstu bygginguna úr höndum sér.
Ef nú ytfðí í mestu erfiðleikunum hlaupið frá vandanum myndi
það mjög torvelda bændasamtökunum lántökur til byggingar-
innar, sem nauðsynlegar eru til að Ijúka megi verkinu. Bænda-
samtökin eru mjög áfram um að halda þessari byggingu og eiga,
og ef svo á að verða ,er óhjákvæmilegt annað en framlengja
gjaldið.
★★ Gísli Jónsson sagði þetta mál illa úr höndum nefndarinnar búið
og nauðsynlegt fyrir þingmenn að fá gleggri upplýsingar um
málið áður en þeir gætu tekið afstöðu til þess og óskaði hann
eftir því við formann landbúnaðarnefndar að hann færi þess
á leit að umræðúnni yrði frestað og landbúnaðarnefnd gæfi
út nefndarálit og skýrði málin nánar.
★★ Gunnar Gíslason kvað rétt að verða við óskum Gísla og fresta
umræðunni og landbúnaðarnefnd athugaði, hvort hún teldi
nauðsynlegt að gefa frekari upplýsingar. Að ræðu Gunnars lok
innl frestaðí forseti umræðúnni, og er málið á dagskrá deildar-
innar í dag.
irk Halldór Ásgrímsson hafði i gær í neðri deild framsögu fyrir
frumýarpi, er hann flytur ásamt þeim Eystcini Jónssyni og
Lúðvik Jósepssyni. Fjallar frumvarpið um allmarga vegi í Aust.
urlandskjördæmi, sem lagt er til að verði teknir í þjóðvega-
tölu. Halldór minnti á, að undanfarna áratugi hefðu vegalög
teldð sífelldum breytingum og nýir og nýir vegir verið teknir
í þjóðvegatölu. Síðan 1955 hefur vegalögum hins vegar ekki
verið breytt. Ríkir nú viða vandræðaástand vegna þess að sveit
arfélögun'um er um megn að byggja og halda við þeim vegum,
sem nauðsynlegir eru til að eðlilegum samgöngum verð'i haldið
uppi allt árið.
Halldór Ásgrímsson benti á, að aldrei hefðu komið fram jafn
margar tillögur til breytinga á vegalögunum og á þessu kjör- \
tímabili og segði það sína sögu um ástandið i þessum málum.
Þessar tillögur hafa fram til þessa enga áheyrn fengið.
Fundir voru í báðum deild-
um Alþingis í gær. f efri deild
hafði Ólafur Björnsson fram-
sögu fyrir samhljóða áliti fjár-
hagsnefndar um frumv. um
breyting á Iögum um kjara-
samninga opinberra starfs-
manna ti! staðfestingar á lausn
læknadeilunnar. Frumvarpinii
var vísað til þriðju umræðu.
Þá hafði Eggert Þorsteinsson
framscigu fyrir frumvarpi um
fræðslustofnun Iaunþega.
f neðri deild fylgdi Emil
Jónsson úr hlaði frumvarpi um
innlenda endurtryggingu og tók
Gísli Jónsson einnig til máls.
Nú var loks Iokig 2. umræðu
eftir að Einar Olgeirsson hafði
fengið að gera 10 mín. athuga-
semd. Emil Jónsson fylgdi úr
hlaði frumv. um breytingu á
almannalryggingum, þ.e. elli-
og örorkulífeyrir hækki um
7% til samræmis við launa
hækkanir opinberra starfs-
manna og Iandið verði eitt
verðlagssvæði. Bjami Bene-
diktsson mælti fyrir frumvarpi
komnu úr efri deild um örygg
isráðstafanir gegn geislavirk-
um efnum. Ingólfur Jónsson
mælti fyrir frumvarpj um veit-
ingasölu, gististaðahald og fl
■BBHMWMMaitfc.-. ——«Hi
Þingstörf í gær
Halldór Ásgrímsson mælti fyr-
ir fmmvarpi um að tilteknir
vagir á Austurlandi yrðu teknir
í þjóðvegatölu. Lúðvík Jóseps.
son fylgdi úr hlaði framvarpi
um stuðning við atvinnuvegina.
Frumvarp um framlengingu á
gjaldi til bændahallarinnar var
til 2. unir. Til máls tóku þeir
Jón Pálmason, Gunnar Gísla-
son og Gisli Jónsson og var 2.
umr. frestað.
10 millj. hlutafé
Framhald ai 1 síðu
inn verSur til húsa að Banka-
stræti 7 og tekur hann til
starfa þegar húsnæðið hefur
veriS lagfært.-
Fréttatiikynningin fer hér
á eftir.
Laugardaginn 17. nóv. s.l. var
stofnfundur Samvinnubanka ís-
lands h.f. haldinn í samkomusal I
Sambandshússins í Reykjavík.
Forstjóri Sambands ísl. sam- j
vinnufélaga, Érlendur Einarsson,
setti fundinn, Jakob Frímannsson,
kaupfélagsstjóri, formaður stjórn-
ar Sambandsins var fundarstjóri
og fundarritari Ásgeir Magnússon,
framkvæmdastjóri Samvinnu-
trygginga.
Árig 1954 var fyrir forgöngu
þáverandj forstjóra Sambandsins,
Vilhjálms Þórs, bankastjóra, stofn
aður Samvinnusparisjóður. Fyrsti
sparisjóðsstjóri var Ásgeir Magn-
ússon en frá 1957 hefur Einar
Ágústsson haft á hendi forstöðu
sparisjóðsins.
f febrúar 1962 fór stjórn .-
vinnusparisjóðsins þess á leit \
ríkisstjórnina, ag stofnaður yrði1
banki, er yfirtæki rekstur Sam- j
vinnusparisjóðsins. Sem svar við
þeirri ósk tilkynnti rikisstjórnin!
stjórn Samvinnusparisjóðsins,
binn 20. febrúar 1962, að hún
mundi flytja frumvarp til laga um
Samvinnubanka íslands h.f. á al-
þingi því, er þá stóð yfir. Frum-
varp rikisstjórnarinnar var sam-
þykkt á alþingi 21. apríl 1962.
Síðan hefur verið unnig að fulln-
aðarundirbúningi að stofnun
bankans
Samvinnusparisjóðurinn hefur
verið til húsa við Lækjartorg, í
Hafnarstræti 23. Húsnæði sjóðsins
þar er þegar orðið of lítið, og tek
ur Samvinnubankinn á leigu hús
næði að Bankastræti 7. Eftir að
lagfæringar o'g innréttingar á því
húsnæði hafa farið fram tekur
bank’nn þar til starfa
Aðilar að stofnun Samvinnu-
bankans eru ábyrgðarmenn Sam-
vinnusparisjóðsins, Samband ísl
samvinnufélaga og öll sambands
félögin. Hlutafjársöfnun er lokið,
og er hlutafé bankans 10 milljónir i
og 201 þús. kr.
í bankaráð Samvinnubankans j
voru á stofnfundinum kosnir j
Hjörtur Hjartar, framkvæmdastj. |
’ilhjálmur Jónsson, framkvæmda
tjóri og Erlendur Einarsson for-
stjóri.
Frá ASÍ-þingi
er því eftir að fjalla um kjörbréf
fjörutíu og þriggja fulltrúa. Á
fundi miðstjórnar ASÍ í morgun
var mál LÍV-fuIItrúanna til um-
ræðu. Þeirra umræðna er getið
á öðrum stað í blaðinu í dag.
Hannibal Valdimarsson, forseti
ASÍ, flutti setningarræðuna og j
bauð' þingfulltrúa og gesti þings-;
ins velkomna. Til þings voru j
mættir 327 fulltrúar, en gestir við |
þingsetningu voru: Kristján Karls- j
son, frá Stéttarsambandi, bænda,
Kristján Thorlacius, frá Bandalagi j
starfsmanna ríkis og bæja, Þor-j
kell Sigurðsson, frá Farmanna- og
fiskimannasambandi íslands, Guð-
bjartur Einarsson, frá Iðnnema-
sambandi íslands og Ottó N. Þor-
láksson, fyrsti forse'i Alþýðusam-
bands íslands.
Síðan minntist Hannibal látinna ;
meðlima sambandsins á síðasta j
kjörtímabili og risu fundarmenn i
úr sætum í virðingarskyni við ■
minningu hinna látnu.
Hannibal kvað úrslita þessá
þings beðið með mikilli eftirvænt
ingu. Hann kvað allt gott um það
að segja, ef sá áhugi væri bund-
inn velferg launþegasamtakanna
og kjörum þeirra, en grunur sinn
væri sá, ag svo væri þó ekki að
þessu sinni hjá öllum. Hann kvað
samstarf í miðstjórn sambands-
ins hafa verið með ágætum síð-
asta kjörtímabil og kvaðst ekki
minnast neins málefnaágreinings
í kjarabaráttu og kaupgjaldsmál-
um innan hennar þessi ár. Þá gat
hann þess einnig, að áður en
kjarabaráttan hófst fyrir alvöru
í tvö skipti á kjörtímabilinu, hafi
verið kallaðar saman fjölmennar
kjararáðstefnur með forystumönn
um verkalýðsins víðs vegar að af
landinu.
Siðan rakti Hannibal þróun
kjaramála á kjörtimabilinu, hvern
ig allar kjarabætur launþega
hefðu aftur verið af þeim teknar
og kjör þeirra hefðu verið skert.
Hannibal lagði á það áherzlu, að
launþegar hefðu stillt kjarakröf-
um sínum í hóf, og ekki hafið
verkföll, fyrr en sýnt hafi verið.
að aðrar aðferðir yrðu árangurs-
lausar. Kvað hann verkalýðshreyf
inguna hafa sýnt hófsemd og bið-
lund og yrði hún ekki sökuð um
óraunhæfar kröfur. Þá minntist
Hannibal þess sérstaklega, að sam j
vinnuhreyfingin hefði komið til j
móts við sanngjarnar kröfur og
brotið ísinn.
Meðai þeirra árása sem gerðar
hefðu verið á kjör verkalýðsins.
taldi Hannibal tvennar gengis-
lækkanir, verðlag á vöru og þjón-
ustu hefði hækkað um 41%, eða
82 stig, samkvæmt gömlti vísitöl-
unni, skattar hefðu verið fluttir
yfir á neyzluvörur, vextir hækkað
stórkostlega og ekki sízt það. að
á kjörtímabilinu hefðu verið sett
lög, sem skertu stórlega réttindi
verkalýðsfélaga.
Þá vék Hannibal ag mesta hita-
málinu, sem fyrir þessu þingi ligg
ur, inngöngu LÍV i ASÍ. Heildi
hann harðleiga á dóm Félagsdóms
í því máli og kvað dóminn þess
ekki umkominn að skipta sér af
innri málefnum samtakanna og
hvatti launþega til þess að standa
fast ájrétti sinum. Hann minntist
fslendingsins, er forðum gekk á
konungsfund. féll á annað knéð en
steig hinum fæti fram og mælti:
„Eg lýt hátigninni, en stend á rétt
inum." Hanmbal kvað þingfulltrúa
ekki mega falia á bæði knén fyrir
Félagsdó.mi.
Þá vék Hannibal að öðrum at-
riðum starfsemi samtakanna. —
Hann gat þess, að gerður hefði
verið samningur við landbúnaðar
ráðherra um 12 hektara lands und
ir væntanleg orlofsheimili verka-
lýðsins, verið væri að vinna við
skipulag og mætti vænta þess, að
líkan af svæðinu yrði þingfulltrú-
um til sýnis,' áður en þingi lyki.
Þá minntist Hannibal hinnar höfð
inglegu gjafa, er Ragnar Jónsson
gaf því listaverkasafn sitt.
Þá vék Hanniba! að störfum
þingsins, en meginverkefni þess
væri nú sem fyrr, að marka stefn
una á kjarabaráttunni næsta kjör-
tímabil. Hann gat þess, að á síð-
asta hausti hefðu meðlimir sam-
takanna verið 31191; 22159 karlar,
8211 konur og 821 aukafélagi. —
Hann tilkynnti, að hann hefði
skipað í kjörbréfanefnd. í henni
ættu sæti: Snnrri Jónssnn Sigurð
ur Stefánsson og Óskar Hallgríms-
son. I dagskrárnefnd væru sjálf-
kjörnir forseti ASÍ og fyrsti þing-
forseti, þegar hann hefði verið
verið kjörinn, auk þess hefði hann
skipað Eggert Þorsteinsson í
nefndina. í nefndanefnd, sem
ætti að raða þingfulltrúum í
nefndir, hefðu verið skipaðir:
Eðvarð Sigurðsson, Ingvar Krist-
jánsson. Jón Sigurðssón og Guð-
jón Sigurðsson. Síðan tilnefndi
Hannibal Þór Daníelssnn bráða-
birgffaptara t?^
Þá tóku fípstir þingsins til máls.
Fyrstur talaðj Kristján Karlsson
og flutti kveðjur frá Stéttarsam-
bandi bænda Hann gat þess. að
raunveruleg' kaup bóndans væri
reiknað út samkvæmi kjörum
annarra vinnandi stétta. Óskaði
hann þess, að Alþýðusambandinu
tækist ag þoka kjaramálum í rétta
átt Næstur tók til máls Kristján
Thorlacius nc flutti kveðjur og
árnaðaróskir frá Randalagi starfs-
manna ríkis og Dæja. Hann þakk-
aðj ASÍ fyir heinan og óbeinan
stuðning í baráttu BSRB. Hann
gat þess að á seinni árum hefði
'ærið ger* aörð hríð að samnings-
rétti meðli’n? ASÍ. Hann kvað
fullkomlega irjáls og óháð laun-|
begasamtök tryggia bezt hagsmun-1
allra borgaianna og það væri |
--kylda allra launþega að standa!
fast saman um réttindi sín. Þor j
kell Sigurðsson flutti kveðjur frá i
Farmanna og fiskimannasambandi1
íslands. Hann gat þess, að mikið
hefði áunnizt frá því að ASÍ hóf
fyrst baráttu sína og launþegar
befðu öðlazt margvísleg réttindi,
j en vandi fylgdi vegsemd hverri.
j Öll barátta vrði að miðast við það,
j hvað heildinni væri fyrir beztu.
Guðbjörn Einarsson flutti kveðjur
og þakkir fré Iðnnemasambandi
íslands. Hann þakkaði aðstoð ASÍ,
bæði fjárhagslega og stéttarlega.
Iðnnemar væru verst launaða stétt
j landsins og þeir hefðu engan samn
j íngsrétt og yrðu því oft að leita á
náðir sterkar' aðila i því efni.
Hannibal Valdimarsson þakk-
aði kveðjur og árnaðaróskir og
gat þess, að alþýðusamböndunum
á Norðurlöndum hefði verið boð-
ið að senda fulltrúa til þingsetn-
ingarinnar, en þau hefðu ekki get-
að þekkzt boðið að þessu sinni,
enda hefðu fulltrúar samband-
anna í Noregi, Danmörku og Sví-
þjóð verið á ferð hér í sumar í
boði ASÍ. Þá sagði Hannibal, að
kjörbréfanefnd væri langt komin
með störf sín og voru síðan lesin
um 311 kjörbréf, sem fullt sam-
komulag hafðj náðst um Ágrein-
ingur var um tuttugu kjörbréf.
Það voru m.a kjörbréi fulltrúa
Hins íslenzka preniarafélags, kjör-
bréf þeirra fulltrúa Bifreiðastjóra
félagsins Frama sem ágreiningur
varð um, þar eð þeir voru á tveim
listum við kjör fulltrúa til þings-
ins en voru reiknuð samanlögð
atkvæði þeirra á báðum listunum,
kjörbréf fulltrúa Félags hljóðfæra
leikara o. fl. Fundi var frestað
um hálf sjölevtið. en hófst að nýju
klukkan níu
Þá )a enn ekK] fyrír álit kjör-
bréfanefndar vegna þeirra kjör-
bréfa, sem agreiningur var?s um.
En nokkru síðar barst álit frá
kjörbréfanefrid, þar sem samkomu
lag var um inörbrél 7 fulltrúa og
skömmu siðai þriggja Samþykkti
þingheimur bau mótatkvæðalaust.
Síðan dróst það enn mjög, ag álit
bærist og frestað- forseti þá kjör
hréfamálinti um stnnd
Að pv' lunnu urðu nokkrar um-
ræður um trjörbréf Verkalýðs- og
s.iómannafélags Miðneshrepps.
Eftir að þeiu lauk urðu litlar um-
ræður jg vai þingfundi síðan frest
»ð þar til klukkan 13 30 á morgun ‘
feer dÁmnum
Framhaio at l siðu
\r hefði gengií1 dómur um að
t.andssamhandið væri orðig að
ili að Alþýðusambandinu.
tafnframt mótmæltu þessir
'veir st.iórnarmenn dómnum
’®m slikum nc allri málsmeð-
ferð af nálfu Landssambands-
■ns og Félágsdóms Bókunin
her með sér aa Guðmundur og
Óðinn telja að úr því dómur
mn er genginn heri að hlýða
honum. og þar af leiðandi
verði as\ fjaila um kjörbréf full
trúa LfV samkvæmt þingsköp.
'im. .
6
T f M I N N, þriðjudagurinn 20. nóv. 1962.