Tíminn - 23.11.1962, Blaðsíða 8

VANTAR 10 LEIKFIMISALI
Á fundi borgarstjórnar fyrr í
þessum mánuði urðu allmiklar
umræður um framkvæmdir
borgarinnar á þessu ári vig
skólabyggingar. Spunnust um-
ræður þessar vegna nokkurra
fyrirspurna, sem Kristján
Benediktsson borgarfulltrúi
Framsóknarflokksins bar fram
og borgarstjóri svaraði á fund-
inum. Gat borgarstjóri þess, að
nú væru í notkun 256 almenn-
ar kenn dustofur í barna- og
gagnfræðaskólum borgarinnar
, og hefði þeim fjölgað' um 16 á
árinu, en framkvæmdir við
skólabyggingar hefðu tafizt
mjög vegna verkfalla á s.l.
sumri. Þá taldi borgarstjóri að
ástand í húsnæðismálum skól-
anna hefði mjög færzt í betra
horf síðustu árin og mætti telj-
ast viðunandi. f sama streng
tók Gísli Halldórsson, sem
benti á, hve fólksfjölgun í
Reykjavík hefði verið ör síð-
asta áratuginn og því erfitt að
hafa nægilegt skólahúsnæði til
staðar, þótt miklu fé hefði ver
ið varig til skólabygginga af
hálfu borgarinnar á undanförn-
um árum.
Kristján Benediktsson benti
á, að þótt allmiklu fé hefði á
undanförnum árum verið varið
til skólabygginga væru húsnæð
ismál skólanna í Reykjavík þeg
ar á heildina væri litið í hinum
mesta ólestri. í vetur væru 25
kennslustofur í leiguhúsnæði,
sumu mjög óheppilegu til skóla
starfsemi og þar að auki dýru.
190 kennslustofur væru tvísetn
ar og 17 þrísetnar og í einum
skóla, Verknámsskólanum voru
jafnvel dæmi til þess, að fjór-
setja yrði í stofur. Þetta eru
staðreyndirnar, sem við blasa,
sagði Kristján. Eg held að við
getum hvorkj kallað þetta gott
eða sæmilegt, heldur mjög
slæmt. Hjá nágrannaþjóðum
okkar, sem við erum sífellt
að bera okkur saman við á ýms-
um sviðum, þekkist vart leng-
ur annað en skólar séu ein-
setnir. Kristján benti á, að á-
ætlun sú um skólabyggingar,
sem unnið værj eftir, hefði ver
ið samþykkt í borgarstjórn ár-
ið 1957 og átt að gilda til 10 ára.
Var í þeirri áætlun talið nauð-
synlegt að taka í notkun 25
kennslustofur árlega ef takast

Kristján Benediktsson
ætti 1) að mæta fjölgun 2) út-
rýma margsetningu 3) losna
úr leiguhúsnæði. Þessi áætlun
hefur ekki staðizt. Ástandið
væri að vísu betra en 1957 en
eigi að síður slæmt. Þá vék
Kristján að því, að mikill skort-
ur væri á ýmsu öðru húsnæði,
sem nauðsynlegt er í skólastarf
inu, heldur en hinum almennu
kennslustofum. Einna mestur
hörgull væri þá á leikfimi-
sölum. í eigu borgarinnar væru
10 íþróttasalir með 1948 ferm.
gólffleti samtals.
Á s.l. vetri hefðu nemendur
í barna- og gagnfræðaskólun-
um, sem lögum samkvæmt áttu
að stunda íþróttir, verið 12600.
Sumir tvær stundir í viku en
aðrir þrjár. Fyrir þessa nemend
ur hefði þurft 1080 vallartíma.
Sé miðað við þann starfstíma
kennara, sem gert er ráð fyrir
í erindisbréfl þeirra og iþrótta
salirnir notaðir til kennslu alla
virka daga frá kl. 8—12 og 13
—16, nema laugardaga frá kl.
8—12 fengust samtals um 500
vallatímar. Samkvæmt þessu
vantar því 10 leikfimisali svo
ag hægt sé að kenna leikfimi
og leiki í skólum borgarinnar
samkvæmt námsskrá og reglu
gerðum um íþróttaiðkanir í
skólum miðað við þann dag-
lega starfstíma skólanna, sem
erindisbréf kennara mælir fyr-
ir um. Með því að nýta sali
skólanna allt fram til kl. 8 á
kvöldin og taka á leigu sali,
bæði íþróttafélaga og einstak-
linga þefur tekizt að bæta á-
standig nokkuð. Samt vantar
a.m.k. 3 leikfimisali, svo að
hægt sé að fullnægja lagaá-
kvæðum um íþróttakennslu í
barna- og gagnfræðaskólum
borgarinnar.
Kristján kvaðst vekja athygli
á þessum málum fyrst og
fremst vegna þess, að nauð-
synlegt væri að almenningur,
þeir sem borga kostnaðinn við
skólabyggingarnar og eiga börn
in og unglingana, sem skólana
sækja, geri sér rétta grein fyrir
hvernig málin stæðu hverju
sinni. Og þá jafnframt, hvem-
ig vig stæðum borið saman við
aðrar þjóðir, sem okkur er
nauðsyn ag halda til jafns við
á þessum sviðum sem öðrum.
Nokkuð hefði hins vegar bor
ið á því, að talsmenn meiri-
hlutans í borgarstjórninni
vildu láta þakka sér svo mikil
afrek í skólabyggingum síðustu
árin og haldið slíkum afrekum
það á loft, að almenningur
hefði getað haldið að ástand-
ið væri annað og betra en það
raunverulega er.
J
H ofcnv&titi'frik I
Isold hin gullna
Kristmann Guðmundsson:
ÍSIOLD HIN GULLNA. Saga
skálds.
Bókfellsútigáfan hf., Reykja-
vík 1962.
Með ísold hinni gullnu lýkur
Kristmann Guðmundsson að segja
af ævi sinm, og nær sagan allt
fram á nýliðið sumar og haust,
en hefst í ársbyrjun 1941 og ger-
ist að kalla öll hér á landi.. Segir
því í bókinni af atburðum sem
höfundi eiu nákomnir og nálægir
í tíma og rúmi; en ætla mætti
að á baksviði sögunnar a. m. k.
birtist nokkur lýsing íslenzks
menningarlífs síðustu tuttugu ár-
in. Svo er þó ékki. í ísold hinni
gullnu er Kristmanni ekki — frek-
ar en í öðrum hlutum ævisögunn-
ar — annað efni hugstætt en eigin
reynsla sín : þrengsta skilningi.
Sem samtíðarlýsing eða innlegg í
áhuga- og deilumál líðandi stund-
pr er bókin því lítilsverð. Lang-
vinnar frásagnir þans af „rógin-
um“ um sig, af ritdeilum um sig
og frægð sína og uppprentanir á
þdm skrifum eða af íbúðakaupum
þeirra Guðjóns Sigurðssonar t. d.
gegna sízt sliku hlutverki og eru
enda heldur leiðigjam lestur og
virðast eiga lítið erindi í alvarlega
hugsaða ævisögu. Raunar þarf
þetta engum að koma á óvart sem
lesið hefur fyrri bindin af „sögu
skálds": Kristmanni er sízt lagið
rð spinna um einkamál sín minn-
isverða frásögn, eða gera bók-
menntir úr ævi sinni. Eins og fyrri
hluti ævisögunnar, og verkið í
heild sinni, brestur ísold hina
gullnu með öllu listrænt snið, —
og í a. m. k. sumum frásögnunum
í þessari síðustu bók virðist smekk
vísi höfundar með allra brigðul-
asta móti. Verðúr því vandséð gildi
þessarar ævisögu. Sem samtíðar-
Kristmann GuSmundsson
og umhverfislýsing er hún lítils
eða einskis verð. Og „saga skálds"
nær enganveginn máli sem list-
rænar bókmenntir með eigin sjálf-
síæðu gildi En sú sjálfslýsing
Kristmanns Guðmundssonar sem
staðið hefur í þremur fyrri hlutum
ævisögunnar hlýtur óneitanlega í
ísold hinni gullnu eðlilegt og rök-
vislegt framhald.
Hér skal ekki fjölyrt frekar um
einkamálafrasögn Kristmanns. —
Þeim sem vilia forvitnast um þau
eíni er ráðlegast að kaupa bók-
| ina, eða fá hana að láni, eða hnýs-
, ast í hana með einhverju þvi móti
■ öðru sem þeir telja henta. En
; rétt er að víkja að nokkrum atrið-
' rm sem ver'ða mættu til skilnings
j á rithöfundinum Kristmanni Guð-
, mundssyni og stöðu hans.
I Eins og í fyrri hlutum ævisög-
unnar er sú reynsla Kristmanns
sem hann telur umtalsverðasta
mestöll af „andlegum“ toga, það
er glíma hans við „lífsgátu" sína,
sú „örlagaskuld" sem hann telur
sig eiga að gjalda hér á landi og
virðist telja fullgoldna í þann
mund sem bókinni lýkur, skipti
hans bein og óbein við annan heim
og æðrj máttarvöld sem jafnt og
þétt auka honum „innsæi“ og skiln
ing á hlutskipti sínu. Ugglaust
er Kristmanni grimm alvara í frá-
sögn þessarar „reynslu", en því
fer allfjarri að honum takist að
gera hana sérlega trúverðuga eða
áhrifamikla i sögu sinni. Þvert á
móti vekur furðu hve innantóm
og andlítil er lýsing þess lífsskiln-
ings sem fyllir huga hans á stund
..innsæisins" „Eg skynjaði hnött-
:nn allan í einum svip og sá, að
hann var kúla, er brunaði sína
ókunnu leið gegnum myrkur geims
ins“, segir hér á einum stað, og
hofur víst ýmsum dottið ýmislegt
jaínsnjallt í hug án guðlegs inn-
blásturs. Og ekki tekur betra við
í þeirri vanmáttugu dulspekiþoku
?em á eftir fer og víðar skýtur
upp kolli í bókinni: en þar telur
höfundur sig víst vera að birta
skilning sinn á innstu rökum
manns og lífs og heims. Það kem-
ur ekki á óvart að sú skáldsaga
Kristmanns sem einkum mun hafa
r.otið þessa nýja „skilnings" hans.
og raunar beinnar aðstoðar huldu-
aflanna, er einmitt Þokan rauða,
bað verk sem virðist vanmáttugast
binna stærri sagna hans. Þokuna
rauðu telur Kristmann sjálfur höf-
v.ðverk sitt eftir heimkomuna. og
framgangsleysi hennar heima og
erlendis er honum lítt skiljanlegt.
‘kýring sjálfs hans sú að vondir
menn hafi gert samsæri gegn sér
og bókinni.
Eitt af því sem forvitnilegast er
um ísold hina gullnu er hvern
skilning Kristmann birtir þar sjálf
ur lesendum sínum á rithöfundar-
íerli sínum á íslandi eftir heim-
komuna. Heim hvarf hann að-
njótandi allmikillar frægðar að eig-
in tali og annarra; eftir tuttugu
og fimm ára dvöl á íslandi er hann
hálfgleymdur höfundur og hin
seinni verk hans, samin á íslenzku
sízt í hávegum höfð þótt sum eldri
verk hans muni enn njóta vinsælda
heima og erlendis. Allmörgum
lesendum Kristmanns (og þar með
talinn undirritaður) mun þykja
einsýnt að skýringarinnar sé að
leita í sjálfum verkum hans, að
ekkert þeirra sé mikilsvert í list-
rænum skilningi en þó standi
seinni verkin hinum fyrri mjög að
baki, að upprunalegur sögumanns-
| hæfileiki Kristmanns hafi af ein-
hverjum ástæðum brugðizt honum
I þegar fram í sótti á rithöfundar-
brautinni, í stuttu máli sagt: að
lakleiki verkanna valdi .lítilleika
frægðarinnar. Þessi skilningur er
Kristmanni sjálfum allfjarri að
vonum. Hans skýring er sú að
„kommúnistar“ ráði lögum og lof-
um í íslenzku menningarlífi (!),
en meginmarkmið þeirrar þokka-
legu klíku er að halda Kristmanni
írá þeim áhrifum, stöðu og frægð
sem honum ber! Hefur hann þó
jafnan njósn af ráðabruggi þeirra,
og er margt ófaguit í þeirri lýs-
ingu. Eru sumar ásakanir hans
reyndar þess eðlis að réttir aðilar
hljóta að taka þær upp og svara
fyrir s'g. — Þannig segir Krist-
mann að áium saman hafi verið
ftolið frá sér pósti eða honum
fyrirkomið með einhverju móti
(„og með þaim öll tilboð frá agent
um forlögum, tímaritum og blöð-
um“), og virðist það einkum gert
iil að hamla sambandi hans við
umheiminn. Nafngreindan þýð-
anda danskan ásakar hann um
„hreint skemmdarverk“ í þýðingu
á Nátttröllið glottir. væntanlega
eil að ~pilla fyrir framgangi bók-
arinnar erlendis Nafngreindan
þýðanda norskan og tvo ónafn-
greinda, sænskan og þýzkan, ásak-
ar hann um samningsrof tilkomin
af einhverjum huldum hvötum;
a'lir þessir attu að þýða Þokuna
rauðu. Og hér heima gengur róg-
urinn stöðugt um hann og einka-
I mál hans. verk hans eru stöðugt
I aiflutt og rægð fyrir þjóðinni — af
tómum „kommúnistum" auðvitað.
Hér skal þessi saga ekki lengd,
enda ógeðfelld. Sá vanmáttur sem
birtist í sjálfskilningi höfundar og
sjálfslýsingu í „sögu skálds" næg-
ir til skýringar á ferli hans hin
síðari ár; „ofsókn“ er auðgripin
skýring höfundi sem ekki fær
fullnægt metnaði sínum. Menn-
uigarsýn sem af slíkum rótum er
runnin þarf ekki að taka alvarlega.
Og í Ijósi hennar er vandtrúað
lýsingu Kristmanns í lok ævisög-
unnar á andlegum sigri sínum,
, ráðningu lífsgátunnar". Á ein-
um'stað lýsir hann því að skáld-
skaparefni hafi hann nú nóg til
frambúðar, á öðrum telur hann
sig nú þekkja land og þjóð og
geta „skrifað um- það raunsæjar
bækur“. Má vera. En eigi þær
bækur að verða umtalsverðar mega
þær- vera drjúgum raunsærri, list-
rænni og þó umfram allt heiðar-
legri en sú ævisaga sem hann hef-
ur nú lokið, — Ó.J.
Vauxhall-bílar
unnu fimm
Á bílasýmngunni í Earls Court
í London, sem nú er nýlokið, unnu
Vauxhall-fólksbílar fimm medalí-
ur, þrjú gull og tvö silfur. Verð-
laununum er úthlutað af The
Institute of British Carriage and
Automobile Manufacturers.
Crasta vann gull; fyrsta sæti í
flokki fólksbíla frá £ 7—800.
Victor De-Luxe vann gull; —
fyrsta sæti í flokki fólksbíla frá
£ 5—600.
VX 4/90 vann gull; fyrsta sæti
í flokki fólksbíla frá £ 6—700.
Velox vann silfur; annað sæti
í flokki fólksbíla frá £ 6—700.
Victor Station vann silfur; —
annað sæti í flokki Stationbíla frá
£ 5—700.
Sérstaklega er eftirtektarvert að
Velox og Cresta vinna verðlaun
í fyrsta sinn sem þeir eru sýndir.
Verðlaun þessi eru ekki aðeíns
veitt fyrir stílfegurð heldur einn
ig fyrir þægindi, frágang og gæði
miðað við verð.
(Fréttatilkynning frá
véladeild SÍS.)
T f M I N N, föstudagurinn 23. nóvember 1962
8