Tíminn - 18.12.1962, Blaðsíða 6

Hinn
með
furðulegi feluleikur
lánið í Keflavíkurveg
Allmiklar umræður urðu í
neðri deild í gær um ríkis-
reikninginn fyrir árið 1961 og
lántöku til Keflavíkurvegar-
ins í því sambandi. Ekki hafði
verið leitað heimildar Alþing-
is fyrir þessari lántöku og lán
ið ekki fært á ríkisreikning-
inn 1961 og greiðslur vaxta
og afborgana hafa ekki verið
teknar inn á f járlagafrum-
varpið fyrir 1963. Gunnar
Thoroddsen fjármálaráðherra
gat engar viðhlítandi skýring-
ar gefið á þessum undarlegu
felum og færslum — en Ing-
ólfur Jónsson kom með
skýrslu, sem hann sagði eftir
ráðuneytisstjórann í sam-
göngumálaráðurieytinu. í þess
ari skýrslu er komizt að þeirri
niðurstöðu, að Framkvæmda-
bankinn hafi almennar láns-
heimildir í lögum og ríkissjóð
ur hafi með lögum gengið í
ábyrgð fyrir skuldbindingum
Framkvæmdabankans. Þar
sem hér væri um lán frá Fram
kvæmdabankanum sem er
ríkisstofnun, til annarrar rík-
isstofnunar, Vegargerðar rík-
isins, að ræða þyrfti engrar
frekari heimildar að leita til
lántökunnar, því að lántakan
yki ekki skuldbindingar ríkis-
ins!! — Evsteinn Jónsson
h—hessa röksemd gersam-
atvrti þau vinnubrögð,
«-— væru í sambandi
'■''f'a mál allt. Hér á eftir
t<*<" stuttur útdráttur úr um-
fa»ðum um málið:
Birgir Kjaran mælti örfá orð
fyrir áliti meirihluta fjárhags-
nefndar, sem lagði til að frum-
varpiö yrði samþykkt, en minni-
hlutinn, Skúli Guðmundss’on, skil-
aði séráliti og lagði til að málinu
yrði frestað.
Skúli Guð-
mundsson sagði
að . . . þar sem
allmikið skort-
ir á, að lokið sé
endurskoðun
þeirra reikn-
inga, sem ríkis-
reikningurinn
fyrir árið 1961
er byggður á, teldi hann rétt að
fresta afgreiðslu frumvarpsins
um sinn. Á framhaldsþinginu síð-
ar í vetur mætti taka málið til at-
hugunar og fá þá nýjar upplýsing-
ar um endurskoðun reikninganna.
Samkvæmt lögum ber fjármála-
ráðuneytinu að láta endurskoðun-
arskýrslu fylgja þeim reikningum,
sem það endurskoðar, þegar þeir
eru lagðir fyrir þá yfirskoðunar-
menn, sem Alþingi kýs. Þing-
kjörnu yfirskoðunarmennirnir
verða að byggja umsögn sína um
ríkisreikningana að verulegu leyti
á þeim skýrslum, sem endurskoð-
unardeild fjármálaráðuneytisins
ber að láta þeim í té. Virðist því
eðlilegt, að yfirskoðunarmenn
fresti afgreiðslu á ríkisreikning-
um til Alþingis, þar til endurskoð
unardeild ráðuneytisins hefur lok
ið sínu verki við endurskoðun
þeirra reikninga, sem ríkisreikn-
ingurinn byggist á.
Að undanförnu hefur ríkið lát-
ið vinna að vegagerð frá Reykja-
vík til Keflavíkur, án þess að
nokkur fjárveiting væri á fjárlög-
um til þeirrar framkvæmdar. í
árslok 1961 var búið að verja kr.
7821.922.47 til vegargerðarinnar,
en sú upphæð er ekki færð á rík
isreikninginn fyrir 1961, sem hér
liggur fyrir. Eru því ríkisútgjöld-
in vantalin á reikningnum sem
þessari upphæð nemur.
Ríkisstjórnin mun hafa tekið
fé að láni til þess að greiða með
kostnaðinn við nýja Keflavíkur-
veginn, en ekki hirt um að afla
sér heimildar til þeirrar lántöku.
Ekki er kunnugt um, að nokkur
ágreiningur sé um nauðsyn þess
að gera nýjan veg milli Reykja-
víkur og Keflavíkur, og hefði því
vafalaust verið auðvelt fyrir stjórn
ina að fá heimild AÍþingis til lán-
töku vegna þeirrar framkvæmdar.
Upplýsingar hafa fengizt um,
að í árslok 1961 hafi verið búið að
taka lán til Keflavíkurvegarins
sem hér segir:
Hjá Seðlab. ísl. kr. 3.841.275.34
Hjá Framkv.b. ísl. kr. 3.700.000.00
En þessar skuldir ríkisins eru
ekki færðar á ríkisreikninginn
1961.
Þegar fjárlagafrumvarpið fyrir
árið 1961 var til 1. umræðu á Al-
þingi, 24. okt. 1960, lét fjármála-
ráðherra þess getið, að við undir-
búning frumvarpsins hefði verið
reynt að færa gjöldin niður og að
sú viðleitni hefði borið þann
ávöxt, að 10 af 14 útgjaldagrein-
um fjárlaga lækkuðu frá gildandi
fjárlögum. En ríkisreikningarnir
fyrir árin 1960 og 1961 sýna aðra
útkomu. Samanburður á þeim sýn
ir, að aðeins 3 útgjaldagreinar
voru nokkru lægri 1961 en 1960,
þ. e. 9. grein, 15. grein og 16.
grein. Á 9. grein er færður alþing
iskostnaður. Hann hefur orðið um
1 millj. 436 þús. kr. minni 1961
en 1960, vegna þess að þingtíminn
var styttri síðara árið. Á 15. grein
er færður kostnaður við kirkju-
mál, og varð hann um 102 þús-
kr. minni 1961 en 1960. Þá er 16.
greinin. Þar hefur orðið lækkun
á framlögum til landbúnaðar, sem
nemur rúmlega 1 millj. 497 þús.
kr., og lækkun á framlögum til
raforkumála rúml. 4 millj. 182
þús. kr. Hins vegar varð nokkur
hækkun á öðrum liðum 16. gr.,
og er því niðurstaðan sú, að j heild
eru gjöldin á þeirri grein ríkis-
reilcningsins 3 millj. 394 þús. kr.
lægri 1961 en þau voru 1960. —
Allar aðrar útgjaldagreinar á rík-
isreikningi 1961 en þær 3, sem
hér hafa verið nefndar, eru hærri
en þær voru 1960, og alls eru
gjöldin á rekstrarreikningi rikis-
sjóðs 1961 um 177 millj. kr. hærri
en þau voru 1960.
Gunniar Thor-
oddscn svaraði
því til, að þetta
lán hefði elcki
komið fram í
reikningum
>vegagerðaj:inn-
ar og væri hjá
vegagerðinni lit
ið á þetta lán
sem bráða-
birgðalán og
því ekki fært á
ríkisreikninginn fyrir 1961. Þá
sagði Gunnar það ekki nýtt, að hin
umboðlega endurskoðun ríkisreikn
inga drægist í nokkur ár, en hún
gengi hraðar núna en áður.
Skúli Guðmundsson sagðist ekki
vita til þess að slík lán hafi áður
verið tekin til vegagerðar og ekki
færð á reikninga. Hér væri ekki
hægt að jafna við lán þau, sem
einstök sveitarfélög veita til að
hraða framkvæmdum. Þau lán
koma aldrei til kasta ríkissjóðs,
sveitarfélögin greiða af þeim af-
borganir og vexti, en hins vegar
myndi ríkissjóður eiga að standa
skil á afborgunum og vöxtum af
lániÍLu í Keflavíkurveginn. Þá ít-
rékaði Skúli það, að ekkf ætti að
afgreiða ríkisreikninginn fyrr en
endurskoðun er að fullu lokið.
Eysteinn
Jónsson minnti
á, að áhugi
væri innan
þingsins á
töku láns
til vegafram-
kvæmda m. a. á
Vestfjörðum
og Austurlandi
og til Stráka-
vegar. Meiri-
hlutinn hefur komið þessum mál-
um fyrir kattarnef en á sama
tíma er ríkisstjórnin að láta vinna
að vegarframkvæmd fyrir lánsfé
— án þess að hafa hirt um að
leita heimildar Alþingis til lán-
tökunnar. Þessi vegarframkvæmd
er nauðsynleg og er ekki kunn-
ugt um að nokkur andstaða sé
gegn henni í þinginu og hefði
vafalaust ekki staðið á að veita
lieimildina ef eftir hefði verið
leitað. En hvers vegna fer ríkis-
stjórnin svo laumulega með þetta
mál og gengur svo langt að telja
lánið ekki á ríkisreikningi og
minnast ekki á afborganir og
Tölnr leiðréttar
í frásögnum af umræðum um
fjárlög á Alþmgi hafa misprent-
azt hér í blaðinu tvær tölur, sem
Halldór Sigurðsson alþingismaður
nefndi i ræðu sinni. Ilalldór Sig-
urðsson benti á, að fjárlög hefðu
hækkað frá 1960 um 600 milljón-
ir oig um 1300 millj. eða 140—
150% síSan 1958, (ekki 14—15%
eins og síóð í frásögninni hér í
blaðinu).
Þá sagði Haildór einnig, að
hækkun á benzínskatti i tíð nú-
verandi ríkisstjórnar væri 270%
(ekki 27% eins og misprentaðist
í leiðara hér í Maðinu s. 1. sunnu-
dag).
vexti af því í fjárlagafrumvarp-
inu fyrir árið 1963. — Eina skýr-
ingin á þessum feluleik er sú, að
ríkisstjórnin hefur kviðið fyrir
þvf að koma öðrum vegagerðum
fyrir kattarnef á sama tíma og hún
fengi samþykkta lánsheimild til
þessa vegar.
Það er fjármálaráðuneytið, sem
annast lántökur fyrir ríkið og það
er fjármálaráðherra, sem undir-
ritar, er ríkisSjóður tekur lán. Nú
er sá nýstárlegi háttur hafður á,
að vegamálastjóri er látinn undir-
rita lántökuna. Engum dettur í
hug að halda, að vegamálastjóri
ætli persónulega að borga af þessu
láni úr eigin vasa, enda er það
tvímælalaust ríkissjóður, sem tek
ur lánið og skal standa skil á því
— og er langt gengið, ef slík lán-
taka er ekki færð f ríkisreikning
og enn lengra er þó gengið, ef
Alþingi lætur slíkt óátalið. — En
hvernig ætlar ráðherra að færa
það, þegar ríkissjóður verður að
greiða af láninu? Ætlar hann ekki
að færa þá greiðslu á ríkisreikn-
inginn — eða kannski ætlar hann
að borga lánið prívat sjálfur ásamt
vegamálastjóra?
Gunnar Thoroddsen sagði, að
samgöngumálaráðuneytið teldi, að
heimild hafi verið til lántökunnar
og það hafi verið vegamálastjóri
einn, sem tekið hefði ákvörðun
um ráðstöfun fjárins. Tal Eysteins
um það, að lánið hafi verið tekið
í heimildarleysi væri sjúklegur
hugarburður.
Eysteinn Jónsson sagði það ekki
stoða ráðherra að skjóta sér bak
við samgöngumálaráðuneytið,
vegamálastjóra eða aðra 'embættis
menn ríkisins, sem ekki hefðu
gert annað en fyrir þá hafði ver-
ið lagt af ráðherrum. Það er fjár-
málaráðuneytið og • fjármálaráð-
herra, sem sjá um lántökur ríkis-
ins o-g þessi lántaka heyrir því
undir fjármálaráðuneytig en ekki
samgöngumálaráðuneytið, — og
furðulegt, að fjármálaráðherra
skuli láta eins og lántökur sem
þessi komi honum ekkert við, það
sé samgöngumálaráðuneytið og
vegamálastjóri, sem hafi staðið í
þessu — og það kemur rikissjóði
ekkert við — þótt ríkissjóður eigi
tvímælalaust að standa skil á lán-
inu, er lánið ekki fært á ríkis-
reikning og ekki minnzt á afborg
anir og vexti af því í fjárlagafrum-
varpnu fyrir næsta ár. Ekki getur
það verið vegamálastjóra að kenna
að ekkert er um lánig getið í fjár-
lagafrumvarpinu.
Ingólfur Jónsson samgöngumála
ráðherra var farinn að ókyrrast
i sæti sínu, er hér var komið mál-
um og stóð í hvíslingum við fjár-
málaráðherra og forseta deildar-
innar. Frestaði forseti málinu og
Ingólfur hvarf af fundi og mun
hafa farið upp i samgöngumála-
ráðuneyti. Kom hann hálfri stundu
síðar á fundinn að nýju og tók
forseti málið þá aftur til umræðu.
Framhald á 15. síðu.
Á ÞINGPALLI
* * FRUMVARP HALLDÓRS ÁSGRÍMSSONAR og fl. um hækkun styrks
úr félagsheimllasjóði úr 40% í 50% af kostnaðarverði til þelrra
félagshelmila, sem mörg sveitarfélög sameinuðust um byggingu á,
kom til 2. umr. í neðri deild í gær. Björn Fr. Björnsson mælti fyrir
áliti menntamálanefndar, sem mælti einróma með samþykkt frum-
varpsins. Taldi Björn, að samþykkt þessa frumvarps myndi þegar
fram liðu s'tundir draga úr útgjöldum félagsheimilasjóðs. Gunnar
Gíslason minnti á hinn bága hag sjóðsins, en hann skuldar nú mikið
í vongoldnum byggingarstyrkjum. Gísli Jónsson óskaði eftir að fá
meiri upplýsingar um hag sjóðslns og málinu yrði frestað. Benedikt
Gröndal formaður menntamálanefndar sagði, að hér væri ekki verið
að auka útgjöld félagsheimilasjóðs, heldur væri það álit nefndar.
innar, að samþykkt þessa frumvarps myndi draga úr útgjöldunum.
Halldór Ásgrímsson sagði enga ástæðu tll að fresta málinu og mælt-
ist til þess við forseta, að hann hraðaði afgreiðslu frumvarpsins í
deildinni þegar að loknu þinghléi. Það væri ástæða til að ætla að
samþykkt frumvarpsins myndi þegar fram liði hafa í för með sér
sparnað fyrir sjóðinn og að auki myndi það verða til mikils hag-
kvæmis fyrir þá aðila, er að byggingum félagsheimrla standa. Gylfi
Þ. Gíslason menntamálaráðherra sagð! félagsheimilasjóð og fjár-
öflun til hans vera i athugun hjá ríkisstjórninni, en sjóðurinn dreg-
ur eftir sér langan hala. Gísli Jónsson endurtók óskir um að málinu
yrði frestað. Björn Fr. Björnsson sagði enga ástæðu til að skjóta
þessu máli á frest, hér væri ekki verið að leggja til aukin útgjöld
sjóðsins og fjárhagserfiðieikar og tekjuöflun til hans er önnur hlið
málsins, sem langan tíma getur tekið að finna heppilega lausn á.
* * ÓLAFUR JÓHANNESSON mælti í efri deild í gær fyrlr áliti alls-
herjarnefndar á frumvörpum um landsdóm og ráðherraábyrgð og
gerði grein fyrir þeim breytingatillögum, sem nefndin flytur við
frumvarpið. Nefndin var sammála um að mæla með frumvarpinu
um landsdóm, en ágreiningur var um frumv. um ráðherraábyrgð
og skilaði Alfreð Gíslason séráliti og lagðist gegn samþykkt frum-
varpsins. Einnig tók Bjarni Benediktsson, dómsmálaráðherra þátt
í þessum umræðum. Frumvörpin voru samþykkt og þelm vísað til
3. umr.
»
6