Tíminn - 04.01.1963, Page 13

B 0
Framlialci at 8 i?ni
sem þeim er ætlað að fjalla um.
FJðlilegt væri að samtök barna-
kennara tilnefndu einn mann, sam-
tök gagnfræðaskólakennara ann-
?n, samtök menntaskólakennara
þann þriðja. Félag íslenzkra sál-
fræðinga þann fjórða, Vinnuveit-
endasamband íslands þann fimmta
Aiþýðusamband íslands þann
sjötta og Keykjavíkurborg þann
sjöunda og væri hann formaður
ráðsins. Með svona skipan myndi
sameinast í einu ráði hin hagnýta
skólareynzla fagþekkin® í sálfræð'i
og uppeldisfræði, sérþekking á at-
/innulífi og þekking á fjármálum
borgarinnar þannig að tryggt ætti
að vera, að ráðið færi ekki að
gera samþykktir sem ekkert fjár-
hagslegt bolmagn væri til að fram
kvæma.
Sf borgarstjórn þætti þetta of-
rausn að' skipa allt í einu fræðslu-
ráð eftir hæfni og án pólitísks lit-
arháttar mætti koma þessu þannig
fyrir t. d. næstu 5—10 árin að
fræðsluráðsmenn væru fulltrúar
fyrrtalinna aðila en kosnir af borg
arstjórn. Vaeri þá tryggt að
fræðsluráð yrð'i ekki hvað pólitík
snertir í beinni andstöðu við meiri
hiuta borgarstjórpar og myndi
þetta geta verið góð bráðabirgða-
leið' meðan bæði borgarstjórn,
skólamenn ug almenningur væru
að venjast því, að fræðslumál eru
ekki pólitísk í eðli sínu og þess-
vegna hættulitið að leyfa sem fær-
ustum mönnum að fialla um þau.
Hvað hagsmuni æskunnar snert-
ir er samsetning ráð'sins eins og
það er nú skki afsakanleg en hún
byggist á því að ráðið er kosið
pólitískri kosningu og eru sæti
í ráðinu eins konar heiðursverð-
laun fyrir starf sem unnið er inn-
an stjórnmálaflokkanna, uppeldis-
málum algerlega óviðkomandi.
Enginn senr nú á sæti í fræðslu-
ráði Reykjavíkur hefur meiri sér-
þekkingu á uppeldis- og sálfræði
en t. d. hjúkrunarkona á læknis-
fræði en flestir mun minni. Að
vísu var það álit almennings á ís-
landi fyrir 200 árum, að almenn-
ingur vissi meira um sjúkdóma og
lækningar en læknar, en ekki
skuldbindur sú skoðun þjóðina um
aldur og ævi til þess- að forðast
að velja menn til starfa eftir hæfni
og mcnntun og kalla allt sem ekki
viðurkennir skussamennskuna í
fræðslumálum menntahroka.
Vafalaust myndu þessi mál fær-
ast í annað og miklu betra horf ef
borgarstjórinn í Reykjavík væri
ekki samtímis stjórnmálamaður.
Eðlilegast væri að breyta fyrir-
komulagi Reykjavíkurborgar og
bæja úti á iandi þannig, að borg-
ar- eða bæiarstjóri yrðu opinberir
starfsmenn, sem gætu unnið em-
bættisstörf sín óháðir kosninga-
lúcSrum stjórnmálaflokkanna. Á
þann hátt nytu þessir menn meira
trausts almennings, þar eð þeir
vrðu ekki vændir um það með
réttu eða róngu, að þeir beittu
hlutdrægni eftir því hvaða flokki
borgari fylgdi, sú gagnrýni, sem
að þeim bemdist yrði þá fyrst og
fremst fagleg gagnrýni.
Akureyringar hafa orðið til fyr-
irmyndar i þessu efni með því að
lýsa því yfir fyrir síðustu bæjar-
stjórnarkosningar, að hinn ágæti
bæjarstjóri þeirra yrði endurkos-
inn hvernig sem kosningar færu.
Eg tel að eins og borgarstjóraem-
bættið í Reykjavík er skipað hefði
það ekki orðið neinum borgara til
óláns þótt sama hefði verið gert
l.ér, enda hefur engin tillaga um
annan hæfari mann séð dagsins
ljós.
í áðurnefndum greinum í dag-
biaðinu Vísí benti ég á hversu
mikið olnbogabarn fræðslumálin
hafa verið hér á landi á seinni ár-
um. Stökkbreytingar í atvinnulífi
þjóðarinnar hafa farið fram hjá
forustumönnum fræðslumála eins
og hungursneyð á fyrri öldum
fram hjá ákveðinni drottningu.
Hversu gersneyddir þessir menn
hafa verið skilningi á tækniþróun
nútímans kom gleggst fram í því
að eina nýmælið, sem fræðslu-
málastjórn átt; fnimkvæði að á
seinni árum var það, að stofnað
var til bókmenntakynningar í ung
linga- og menntaskólum. Ekki tókst
þó betur til i þessu efni en svo, að
sá skólastjóri Reykjavíkur, sem
þekktur er að einna staðbeztri
þekkingu á islenzkri menningu og
mestri háttvísi í einu og öllu af-
þakkaði aðstoðina með öllu. Þann-
ig getur jafnvel góður vilji og
sannur menningaráhugi fræðslu-
málastjórnar runnið út í sandinn
ef aðgerðirnar eru ekki í neinu
samræmi við þarfir æskunnar og
vilja skólamanna, en þeir munu
vera einna íærastir um að kynna
íslenzka bókmenningu af öllu því,
sem kennt er í íslenzkum skólum.
Hinn 17. júní s.l. skrifaði ég í
Morgunblaðið grein, sem hét: „Ný
skipan gagníræðanáms,“ þar sem
ég lagði til að gagnfræðanámi yrði
breytt þanmg að það yrði í sam-
ræmi við þarfir æskunnar og þjóð-
arinnar allrar. — Lagði ég ríka á-
heizlu á a'ð veitt yrði staðgóð
fræðsla um helztu atvinnuvegi
bjóðarinnar þannig að æskan gæti
búið sig undir þau störf, sem henn-
ar bíða. Enginn forustumaður ís-
lenzkra skólamála hefur minnst
einu orði á þessar tillögur, sem
hefðu orðið almennt umræðuefni
skólamanna í hverju því landi, þar
sem ekki er búið að drepa svo að
segja allan áhuga á þessum mál-
um. Þetta áhugaleysi ber ekki að-
eins vitni um vanhæfni forustunn-
ar heldur einnig hvernig búið er
að losa kennarastéttina við eðli-.
legan áhuga á hagsmunamálum
æskunnar og senda hana út á gal-
eyðu vonleysis og vanmáttar.
Viðbrögð yfirvalda við síaukn-
um drykkjuskap og nautnalyfja-
r.otkun æskunnar mun þó öðru
fremur skera úr um það hvort
þau vilja í raun og veru stinga við
fótum eða hvort þau vilja láta
æskulýðsmálin renna æ lengra nið-
ur nautnabrekkur meðalmennsk-
unnar.
Gamlársdag 1962.
2. síðan
aði hann loks á annarra ráð og
fylgdi þeim. En það var fyrst
3.—4. nóvember, að hin mikla
árás varð. Það varð að ryðja
Rommel úr vegi. Hann var að
áliti Alexanders aðeins særður
en ekki úr leik, þegar hann
slapp í burtu með helming
manna sinna. Monty hafði unnið
þýðingarmikinn sigur, en ekki
fullkominn. Mikil rigning kom í
veg fyrir að hann gæti veitt ó-
vininum eftirför og sigrazt á hon
um, en það var í sama veðri,
sem Rommel komst ásamt mönn-
um sínum, í 300 km. fjarlægð frá
vígvellinum.
Ef Alamein freistar enn þá
sagnfræðinga til rannsókna, þá
er sökin að nokkru leyti hjá
Monty. Hin óstöðvandi sjálfs-
gleði hans — allt gekk sam-
kvæmt áætlun . . . Rommel dans-
aði eftir mínu höfði o. s. frv. —
þetta hefur haft sitt í för með
sér. Öðrum hefur fundizt vera
kominn tími 'til að rannsaka,
hvort hlutur Montgomerys í
orrustunni við Alamein eigi að
dæmast eftir því, sem hann seg-
ir að hann hafi gert, eða eftir
því, sem hann gerði.
Hefði ekki verið hægt að kom-
T í M I N N, föstudagur 4. janúar 1963. —
ast hjá mánaðarlöngu erfiði við
að fylgja óvininum eftir, eftir
norðurströnd Afríku, ef Monty
hefði gengið ákveðnar til verks,
eftir sigurinn við Alamein, og
gert út .af við hinn niður beygða
og illa leikna andstæðing sinn.
ÖRLAGAÞRUNGNIR
SÓLARHRINGAR.
Liðþjálfinn Lucas Phillips, sem
þátt tók í orrustunni og eftirför-
inni, helgar mikinn hluta bókar
sinijar þessu efni. Hann gefur
Montgomery það hrós, sem hann
á skilið, en af sannsögulegum
lýsingum hans, má draga þá á-
lyktun, að skipulagið hafi nú
ekki verið meira en svona og
svona. Þjóðverjarnir brugðust
snöggt og vel við hverju bragði
Montgomerys, og þvinguðu þar
af leiðandi Bretann til að finna
stanzlaust upp á einhverju nýju,
og oft urðu þær uppfinningar
mjög áhættusamar. Áttundi her-
inn þraukaði nokkra örlaga-
þrungna sólarhringa, áður en sig
urinn féll honum í skaut. Þann
3. nóvember 11 dögum eftir árás
ardaginn, vissi enginn enn, hvor
mundi sigra. f báðurn .bækistöðv
unum fóru kraftarnir ört þverr-
andi. Þegar sólarhringur eftir
sólarhring leið, án hvíldar og
svefns og menn urðu stöðugt að
vera tilbúnir til árása, þá byrj-
uðu þeir að gefa sig, andlega og
líkamlega. Jafnvel æðstu ráðgjaf
ar Montys, byrjuðu að setja út á
þessar óendanlegu árásarskipan-
ir, og hinar stanzlausu endur-
skipulagningar á hinum dauð-
þreyttu sveitum, en þær voru sér
grein Montys.
— Strax og ein leiksýningin er
búin, er önnur sett á svið, hvað
á þetta að ganga lengi, skrifaði
einhver hershöfðinginn í dagbók
ina sína. En þeir urðu að þrauka
til enda.
NÝTT BALACLAVA-
HNEYKSLI.
j Ein ledi^'núig Montgomerys
ivar siSj''aö| skipa níundu skrið-
drekasveitiilni, að ráðast á fall-
byssumúr Þjóðverja og vopn
þeirra gegn skriðdrekum, á Aqq-
aqir hæðinni, og brjótast í gegn-
um hana. . . . Hann setti hinn
nýsjálenzka hershöfðingja, Frey-
berg, yfir árásarliðið, en hann
var stríðshetja úr fyrri heims-
styrjöldinni. Þegar Freyberg tal
aði um árás þessa við fyrirliða
skriðdrekaliðsins, sagði sá, að
reikna mætti með 50% tapi eða
meira. Freyberg svaraði þá, að
Montgomery væri tilbúinn til að
horfast í augu við 100% tap, ef
þeir aðeins kæmust í gegn. Svo
slæmar voru aðstæðurnar þann
1. nóvember. Freyberg viður-
kenndi samt, að skriðdrekaárás-
ir á fallbyssumúr minnti óhugn-
anlega á ófarirnar við Balaclava.
Þetta var það sem gerðist við
Balaclava: 88 árum áður, hinn
25. október 1854, meðan á Krím-
styrjöldinni stóð, var brezk her-
deild, samtals 673 manns á hest
um, send í vonlausa árásarferð
gegn rússnesku riddaraliði í dals
mynni nokkru.
Eldar frá þremur stöðum í
dalnum réðu niðurlögum brezku
herdeildarinnar. Þar létu lífið
478 manns og 497 hestar. Blóð-
baðið stóð yfir í tuttugu minút-
ur.
Árás brezku skriðdrekadeildar-
innar við Alamein varð nýtt Bala
clavahneyksli. Skriðdrekasveitin
rann af stað, fyrir sólarupprás
þann 2. nóvember, en tókst ekki
að ná settu marki, þótt skot 360
brezkra fallbyssna hefðu dunið
á Þjóðverjum í fjóran og hálfan
tíma á undan. Það varð ekki
þaggað niður í Þjóðverjum fyrir
fullt og allt og brezka herdeild
in leið undir lok milli þriggja
banvænna elda, í kaldri morgun-
íþróttir
unglingalandsliðinu oftsinnis rek-
izt á æfingatíma félaganna.
Þýðingamikið að æfa á
stórum velli
í síðasta mánuði hefur liðið
leikið nokkra æfingaleiki við 1.
og 2- deildarlið í íþróttahúsinu á
Keflavíkurflugvelli — og staðið
sig vel. M. a. hefur liðið unnið
Keflvíkinga með yfirburðuni,
gert jafntefli við KR og Þrótt —-
en tapað naumlega fyrir Ármanni.
í sjálfu sér segja þessi úrslit ekki
allt — við erum að reyna margt
nýtt, sem getur kostað tap í fyrstu.
Það hefur geysimikla þýðingu
að venjast stórum velli — menn
mega ekki vera eins og álfar úti
á hól, þegar í keppni er komið.
— Þess vegna er stóri völlurinn á
Keflavíkurvelli tilvalinn til æf-
ingaleikja. Það er óneitanlega
Víðivangur
„Auðvitað má deila um, hvort
vinstra hjal Framsóknarmanna
komi af því, að þeir vilji um-
fram allt ná samvinnu við
kommúnista, e'ffia hitt, sem óg
tel nær sanni, að þeir vilji á
fölskum forsendum ná kjósend
um frá kommúnistum . . . En
ef svo færi, að, núverandi
stjórnarflokkar hefðu ekki
næga,n meirihluta til að stjórna
einir eftir kosningar í sumar,
með hverjum ætla Fnamsókn-
armenn þá að vinna? Mundu
þeir hverf’a frá sínu vinstra
hjali og taka upp skynsamlega
stjórnarstefnu? Eða mundu
þeir gera ómögulegt að mynda
lögmæta þingræðisstjórn, eins
og á árunum 1942—44?“
uPPbyggingarstefna
knúin fram
Það leynir sér sem sagt ekki,
að það er fylgisaukning Fram-
sóknarflokksins, sem Bjarni
óttast. Hann óttast, að, fram
hjá Framsóknarflokknum verði
ekki komizt við stjórnarmynd-
anir og Framsóknai"flokkuri,nn
muni þannig knýja fram upp-
byggingar- og fnamfarastefn-
una á ný.
Ræti við Cardona
(Framhald at 9. síðu.j
Castro og hans stjórn eru
kommúnistar, en við ekki. Að
öðru leyti eru skoðanir þær
sömu og endurbætur á þjóð-
félagslífi svo til þær sömu, þeg
ar Marxismi er undanskilinn.
— Það er mjög mikilvægt að
geta losað Suður-Ameríku við
Castro og um leið útrýmt
kommúnisma þar.
Er hér var komið, þurfti
Cardona að fara og hitta flótta
fólk frá Kúbu, sem býr hér í
borginni. Ég spurði hann, er
við kvöddumst, hvort Castro
hefði ekki reynt að koma hon-
um fyrir kattarnef, en hann
vildi ekkert um það segja. Dag
inn eftir var mér sagt, að tveim
dögum áður hefði bíll bans
sprungið í loft upp í Miami, fá
einum mínútum eftir að Car-
dona fór út úr honunf.
— jhm.
skímunni. Hún bókstaflega fuðr-
aði upp.
AÐEINS 170 SNERU
AFTUR.
Til árásar þessar hafði níunda
herdeildin 123 skriðdreka. 29
þeirra helltust úr lestinni á leið
inni og 94 héldu áfram. 74
brunnu til agna í bardaganum í
dalsmynninu. Af 400 manns
sneru aðeins 170 aftur, særð-
ir og illa leiknir.
Norstad Kættur
störfum
NTB-París, 2. jan.
í dag tók Lemnitzer hers-
höfðingi við störfum Nor-
stad hershöfðingja sem yfir-
maður herafla NATO-ríkj-
anna. Lemnitzer var vara-
formaður herráðs Eisenhow
ers í síðari heimsstyrjöld-
inni, en hann er nú 63 ára
gamall.
I/VMBMI——MMHB—
erfitt að þurfa að fara svo langan
veg til æfinga — en drengirnir
hafa sýnt mikla viðleitni til mæt-
inga og mun það síðar koma fram
í leikjum.
Einstaklingshyggjan
þarf að hverfa
—Við munum leggja mikla
áherzlu á, að þetta unglingalands-
lið starfi sem ein heild en ekki
sem einstaklingar — öðru vísi tel
ég ekki hægt að ná góðum árangri.
Við ‘ lærðum vissulega margt af
þeirri reynslu, sem við fengum
með þátttöku á síðasta Norður-
landamóti. Þá töpuðum við á ein-
staklingshyggju sumra leikmann-
anna — en mest fyrir þrekleysi,
þegar fram f leik var komið.
Að nokkru leyti munum við
haga æfingum unglingalandsliðs-
ins eftir þeirri reynslu, er við
fengum þá. Svíar sigruðu í keppn-
inni en Danir urðu í öðru sæti.
Svíar léku mjög taktist — þeir
lögðu meginþunga á langskot og
skyttur þeirra opnuðu hver fyrir
annarri. Danir notuðu nær ein-
göngu línuspil og komust furðu
langt á því. Þessi tvö atriði vilj-
um við reyna að sameina hjá okk
ar liði — og við æfum sömu at-
riðin aftur og aftur þangað til
að þau eru fullæfð. En þrátt fyr-
ir allar leikaðferðir og leikfléttur,
byggist allt upp á þrekinu — ef
það er ekki fyrir hendi, verður
litlu náð.
Bjartsýnn á góðan
árangur
Er við spurðum Karl að lokum,
hvort hann byggist við góðum
árangri af liðinu, kvað hann full-
snemmt að segja nokkuð í þá átt-
ina.
— Það e erfitt að finna út ungl
ingalandslið — breiddin er svo
gífurleg, að það tekur langan tíma
að finna rétta kjarnann. Það er
eiginlega núna fyrst, sem ég fer
að búast við einhverju ákveðnu
af liðinu. Reyndar er ekki hægt
að gera sér í hugalund styrkleika
okkar, miðað við hin löndin, en
eftir því sem ég bezt get fengið
séð, heltí ég að við ættum að geta
kinnroðalaust sent þetta lið — og
það að vera okkur til sæmdar
Drengirnir hafa sýnt samstöðu
á æfingunum og leggjast örugg-
lega á eitt þegar á reynir. Það
er nægur tími til stefnu — bjart-
sýni er vissulega upp á teningun-
um.
Verða sjálfir að afla fjárs
Þess má geta, að allir leikmenn
unglingalandsliðsins svo og farar
stjórar, verða sjálfir að afla sér
fjár til fararinnar. Piltarnir hafa
safnað auglýsingum í leikjaskrá
á íslandsmótinu og fá allan hagn-
að af þeim. Hafa mörg fyrirtæki
hér í bæ sýnt málinu mikinn skiln
ing og styrkt til fararinnar.
í engri flokkaíþrótt stöndum við
framar en í handknattleik — og
tiltölulega fá handknattleiksmenn
minnstan styrk til utanferða, þrátt
fyrir góða landkynningu. — Menn
mættu vissulega læra að meta
framtak handknattleiksmanna,
sem sýna mikla fórnfýsi og vilja
til að kynna íþrótt ,sína og land.
— alf.
13