Tíminn - 19.01.1963, Blaðsíða 2

Tíminn - 19.01.1963, Blaðsíða 2
SIGMUND FREUD mSKIlltm Ot tlNMANA Sigmund Freud hefur verið lýst, bæði af vinum og óvinum, í fjölda af bókum, en tilfinnan- legur skortur er enn á bók, sem leita mundi hlutlaust að sann- leikanum um hinn flókna per- sónuleika þessa mikla sálfræð- ings. Hér á eftir fer grein um Frcrud, byggð á danskri bók, sem nýlega kom út um líf hans, og er eftir Harald Landt Momberg. Persónuleiki Freuds er i raun- inni svo margþættur og óvenju- legur, að ekki er hægt að gera honum full skil í einni bók, og hafa allir, sem um hann hafa skrifað, verið honum ósammála um aðalatriðin. Nú er liðið það langt frá dauða hans, (hann fæddist árið 1856 og lézt árið 1939) að hægt ætti að vera, að dæma verk hans og persónuleika án allra hleypi- dóma. Freud reyndi ekki, þegar hann komst til vits og ára, að verða spámaður eða þjóðfélagslegur leiðtogi. Á menntaskólaárum sín um dreymdi hann um að verða stjórnmálamaður, fyrst Napóle- on var af Gyðingaættum og fleiri af þáverandi ráðherrum Frakklands, hvers vegna gat hann þá ekki gengið sömu leið. En þegar leið á seinni hluta menntaskólaáranna hafði hann lært það mikið um gyðingabat- ur, að hann hætti við lögfræði- námið og byrjaði strax eftir stúdentópróf, að lesa taugasjúk- dómafræði. Ifann eyddi nokkr- um árum í 'að rannsaka og út- skýra eðli tauga, þangað til kenn arar hans bentu honum á, að hann væri ekki nógu efnaður til að geta lesið ókeypis í fleiri ár. Freud tók þá læknispróf mjög fljótlega, og eftir að hafa dvalizt um tíma hjá Charcot, hinum fræga taugalækni í París, setti hann upp læknis- stofu í Vínarborg. Hann hafði mikið með tauga bilað fólk að gera, og setti fram þá tilgátu, að kynferðileg- ar ástæður væru fyrir mörg- um taugatruflunum. Freud varð mjög undrandi yfir þeim köldu móttökum, sem þessar kenningar hans hlutu. Hann var alinn upp [ anda náttúru- vísinda og starfaði sem vísinda maður, og gat því ekki ímynd- að sér fyrirfram, að siðferðis- legar skoðanir gætu haft áhrif hans gagnvart þessum nýju kenningum.» Á næslu árum sneru æ fleiri af vinum hans við honum bak- inu, og læknar hættu að senda honum sjúklinga. Meira að segja hinn gamli læknir Breu- er, sem hafði stutt Freud á margan' hátt, m.a. annars fjár- hagslega, yfirgaf hann. Þetta kom illa við Freud, sérstaklega þar sem hann elskaði að rök- ræða rannsóknir sínar, og hugs aði helzt um leið og hann tal- aði. Bráðlega átti hann ekki nema einn vin eftir, og það var berlínski læknirinn Fliess. Fli- ess var mjög vel gefinn maður. en jafnframt mikill draumóra maður. Freud þótti mjög vænt um hann, eins og vinalausum manni þykir um sinn eina vin. Á meðan Freud skrifaði bók sína um þýðingu drauma, en í henni koma öll helztu grund- vallaratriði sálgreiningar fram, var hann stöðugt í bréfasam- bandi við Fliess, og þeir hitt- ust eins oft og þeir mögulega gátu. Þegar þeir hittust, ræddu þeir kenningar sínar, og tilgáta Freuds um tvíkynja eðli hvers manns, er í raun og veru ætt- uð frá Fliess. Tilgáta þessi hef- ur valdið flestum áhangendum Freuds miklum heilabrotum. í byrjun aldarinnar leit út fyrir að múr einmanaleikans í kringum Freud yrði rofinn. Menn eins og Stekel, Jung og Adler, söfnuðust j k/ingum Freud og hlustuðu á hann með OKKUR HEFUR verið sendur smá- vegis skáldskapur — svona um daginn og veginn um þessi ára- mót. Hér er fyrst áramótavísa, sem Eggert . Sölvason, .Stórhoiti 27, Reykjavík sendir: ,Á festi tímans fjölgar hiekk, . fer svo tjáning þjóða. . Situr enn á Sökkvabekk Saga, dísin góða. OG SVO ER hér bréf með hugleið- ingum um afdrif byggðar í Grunna vík vestur, og er sumt í Ijóðum:. „Það er átakanlegt að lesa um hin hörmulegu afdrif byggðar í Grunnavíkurhreppi vestur, þégar heilar byggðir, sem áður veittu hundruðum manna lífsframfæri, leggjast i auðn fyrir skammsýni mannanna og skilnlngsleysi. — Það er auðskilið hverjum hugs- andi manni að heilt sveitarfélag yfirgefur ekki umhverfi sltt og ættarbyggð, og hverfur frá lífs- starfi sínu og fortíð allri, af gamni einu saman. Þar liggja dýpri og alvarlegri hlutir til grundvall- ar, og á einskis manns færi ann- ars en þjóðarinnar allrar að leysa og framkvæmd þeirra manna sem skdningi. En það stóð ekki lengi. í bók Mombergs er þessum vin um Freuds lýst sem hálfgerðum óþokkum, þeir hafi öfundað hvor annan, verið háðskir og viðkvæmir, og samkeppnin á milli þeirra hafi verið mikil. En þetta er aðeins of ýkt. Hvorki Stekel, Adler né Jung eiga það skilið, að þannig sé talað um þá. Þetta voru allt gáfaðir menn, en þeir voru eins og Freud var sjálf ur, þeir fóru sínar eigin leiðir. Árið 1912 hitti Freud nokkra af nánustu samstarfsmönnum sín- um í Munchen í sambandi við tímarit, sem gefið var út um sál- greiningu. Freud ásakaði þá Jung um það, að hann og aðrir Svissbúar birtu greinar um sál- með völdin fara i landinu hverju sinni. Það er alvarlegt mál, þegar svo er búlð að málum eins atvinnuveg ar, að æ fleiri hverfa frá honum yfir á annað starfssvið. Getur þessi staðreynd ekki rumskað við réttum mönnum, og gert þeim fyllilega Ijóst, að það er meira en litið að í þjóðfélaginu, þegar svona hlutir gerast. .. .... ..íslenzka þjóðin er svo fámenn og fátæk, að hún hefur ekki efni á að láta byggðir og mannvirki fara i eyði fyrir handvömm, og verða einskis virði. Þegar ég las um þessi hörmu- legu tiðindi, varð mér að orði: íslenzk þjóð, hvar ertu stödd? Ertu á réttum vegi? Það er ástand ekki gott, eyðist byggð og saga. Engan lífsins veit þar vott, þó væri í gamla daga. Þar er orðið autt og kalt, ekkert líf að finna hvar margir fyrrum áttu allt yndi vina sinna. greiningu, án þess að birta nafn Freuds undir þeim. Fundar- mönnum til mikillar furðu, leið allt í einu yfir Freud, og hann féll á gólfið í miðri deilunni. Jung brá fljótt við o-g bar Freud, yfir á legubekk, þar rankaði hann við sér, og það fyrsta sem hann sagði var: „Mikið hlýtur að vera yndislegt að deyja“. Hvern- ig stóð á þvi, að þessi óvinskap- ur við Jung hafði svo mikil áhrif á Freud? Var hann kannski mjög taugaveiklaður maður, eins og margir af andstæðin.gum hans halda fram? Var hann svo veik- byggður, að hann þyldi ekki minnstu andlegu áreynsiu? Kannski hefur hann einmitt á þessum tíma gert sér bezt Ijúst, hvað hann var elnmana. Á næstu árum slitnaði alveg upp úr vinskap Freuds og Jung, Aldlers og Stekels annars vegar, en þeir voru allir jafnaldrar. Hann eignaðist ekki fleiri vini, aðeins lærisveina, Lærisveina, er viðurkenndu yfirburði hans þegj andi og hljóðalaust, og gátu þess vegna ekki verið jafnokar hans. Eftir vinslitin við Jung, mynd- uðu nokkrir lærisveinar hans eins konar bræðralag, sem átti að vernda Freud gegn alls kyns árásum. Jones, Abraham og Sachs voru aðalmennirnir í þessu bræðra- lagi. Ferenzi, einn af meðlim- um þess, hafði mjög góðar hug- myndir, sem nálguðust það, að vera eins góðar og Freuds. Otto Rank, annar af lærisveinunum vildi aldrei láta sálgreina og varð á endanum geðveikur. Hann var mjög fróður, vissi allt og las allt, og virtist skilja allt. En hvorki hann né aðrir af læri- sveinunum voru neitt í saman- burði við Freud. Þeir voru alltaf lærisveinar, þrátt fyrir allar gáf- ur. Freud reyndi að bæta upp skort á félagslegum vinskap við karlmenn, með langlífum vinar- samböndum við konur. Mágkona hans, sem bjó á heimili hans, var oft í samfylgd hans á ferðalög- um, og á seinni árum var Anna dóttir hans honum mjög kær. Hún var æfð J því, að tala um sérfræðileg málefni við hann. Hann stóð einnig í nánu vina- sambandi við skáldkonuna Andreu Lou Salome og prinsess- una Marie Bonaparte. Þetta voru a-llt sambönd, sem jafnvel Framhald á 13. síðu. Byggðin er með klökkva kvödd og kvöl, sem fyrnist eigi. En gæti ei aftur, góða þjóð glæðzt þar lífið sanna, svo fenni ei í forna slóð fyrstu landnámsmanna? Sveitirnar eyðasf, auðar tóftir standa. Ökrum og beðum villiviðir granda. Skammsýni mannsins skartar hér í landl. Skyldi hún ekki vera óalandi? í Grunnavík vestur gengið er til náða. Glötuð er stund og framtíð öll til dáða. Viðmótið hlýja veitt er ekki lengur vegmóðum gesti er þar traðir gengur Hvar er þá líf og starf er stóð í blóma? Af stórhuga fólksins enn þá bregð ur Ijóma. Hnípin er sveit og hallir daprar, auðar, Helgustu vonir fólksins margar dauðar. Norðlenzkur hfóndi." SIGMUND FREUD A FÖRNUM VEGI Þegar kaupið máttí hækka Forsætisráðherra, Ólafur Thors, igat þess réttilega f ára- mótaræðu sinni, að tilgangs- laust væri af verkamönnum og öðru liausiafólki, að krefjast hærri launa en atvinnuvegirnir gætu borið. Það, sem umfram væri gjaldgetu atvinnuveg- anna, væri tekið af laununum aftur á einn eða annan hátt- Jafnframt leiddi Ólafur orð að því, að liann og hans félagar teldu eðililegt, að laun hækk- uðu, þegar hagur atvinnuveg- anna væri blómlcigur. Nú spyrja menn: Hvenær í sögunni hefur hagur íslenzkra atviinnuvcga verið það góður, að Ólafur Thors og aðrir for- kólfar Sjálfstæðisflokksins teldu rétt að hækka kaup verha manna? Svarið er: Aðeins einu sinni hcfur það skeð. Enn er spurt: Hvenær var það blómaskeið á fslandi? Svarið er: Þegar Hermann Jó.nasson var forsætisráðherra í hinni sírægðu „vinstristjóm“. Beztu lífskjör í Evrópu Árið 1958 töldu lilutlausir hagfræðingar erlendir, að fs- lendingar bygigju við betri lífs- kjör en allir aðrir Evrópubúar. Stjórn Hcrmanns Jónassonar taldi þá, að hagur atvinnuveg- anna, þegar öll atvinnutæki væru hagnýtt látlaust, allt frá stærstu togurunum ni’ður í smábáta, væri svo góður, að unnt væri að hækka almcnnt kaupgjald um 5% en ekki mcira. Var það gert með lög- um frá Alþingi. Þá mátti hækka Þá brugðu Ólafur og félagar Ivið hart og kröfðust 11% hækk unar, því að þessi beztu iífs- kjör í Evrópu væru hvergi nógu góð. Til að sýna vilja sinn í verki, létu þeir iðnrek- endur í Reykjavík bjóða verka fólki í Iðju þetta hærra kaup o-g mi'ðuðu þá önnur félög launamanna við þau kjör.. Þegar Ólafi og Co. með að- stoð Einars OLgeirssonar hafði með þessum og öðrum a'ðgerð- I um tekiz.t að sprengja sam- starfsgrundvöll ríkisstjórniar- innar og Ólafur var einnig bú- i inn að svíkja Einar um ráð- ho’-raembætti það, sem hann l.afði lofað honum fyrir lið- veizluna og hafði myndað rík- isstjóni Emils Jónssonar, þá upipgötvaði hann skyndilcga, að Herniiann hefði haft alveg rétt fyrir sér. Atvinnuvegimir gætu borið 5% Iaunahækkun en ekki meira. Síðan voru 6 af þessum 11% formálalaust tekin af launafólki. Þa'ð er þessi 11% launahækk un, sem gilti í janúar 1959, er Þjóðviljinn miðar við, þegar hann cr að atyrða Gylfa Þ. Gíslason fyrir svikin í „Iífs- kjarabótunum". Hvað segja þeir nú? Gylfi segir j Alþýðublaðinu, að sá samanburður sé bara svindl, því að þetta háa kaup- gjald, sem Einar Olgeirsson og Ólafur Thors knúðu fram 1958, hafi vcrið tómt plat. Það hafi verið afnumið eftir einn mán- Iuð af Emil, Ólafi, Gylfa og þeirra „viðreisnarfélögum". En hvað sem líður öllum svikunum við Iaunafólk, er það Framhald á 13. sfðu 2 T f M I N N, Iaugardagur 19. janúar 1963.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.