Tíminn - 19.01.1963, Síða 9

Helgi Bergs, verkfræðingur, ritari Framsóknarflokksins:
Framseljum aldrei landsrétt-
indi e5a forrál aigin mála
króna mlðað við núverandi
gengi. En strax og núverandi
flokkasamsteypa tók við völd-
um fór að síga á ógæfuhliðina
og í árslok 1959 var nettó
gjaldeyrisskuld bankanna 144
miiljónir og hafði þá versnað
á árnu um 473 millj. kr.
Með efnahagsráðstöfunum i
ársbyrjun 1960 setti ríkisstjórn
in m.a. það mark, að safna
verulegum gjaldeyrissjóðu'm.
Það var þó ekki fyr en í árs-
lok 196]/ að þeir voru komnir
í svipað horf og þeir höfðu ver-
ið 1958. Og þegar tekið er tillit
til þess, að ráðstafanir sem hér
hafa verið gerðar, hafa komið
í veg fyrir áframhaldandi upp-
byggingu í landinu og einnig
þess einstaka góðæris, sem við
höfum átt við að búa í útflutn-
ingsatvinnuvegum okkar, þá
verða það varla taldir tilkomu
miklir gjaldeyrissjóðir sem
nema nú eftir allt saman um
700 milljónum, þegar frá hafa
verið dregnar víxilskuldir inn-
flytjenda, sem nú nema hátt á
4. hundrað millj. en voru eng-
ar 1958.
Sparifjáraukningin, sem mest
var gumað af verður næsta til-
komulítil þegar á það er litið
að hún nemur ekki nema sem
svarar verðlagshækkuninni á
tímabilinu og kaupgeta spar;
fjárforðans er því óbreytt.
IV.
Verðlagsvandamálið verður
ekki leyst með einhliða kjara-
skerðingarstefnu. Það verður
þvert á móti að éinbeita sér að
því að auka framleiðni þjóðar-
innar til þess að hærri þjóðar-
tekjur komi til skipta milli
þegnanna. Svo verður auðvitað
líka að skipta réttlátar. Þetta
tvennt er auðvitað hvort
tveggja þýðingarmikið en þó
hið fyrra sýnu meiri, því að hið
síðara er auðveldara að leið-
rétta, ef úr skorðum fer.
Undanfarin ár hefur hafið
verið svo gjöfult að við höfum
getað aukið framleiðslu þjóðar-
innar með því einu að sækja
meira fiskmagn í sjóinn. En
þau framleiðsluverðmæti sem
fást úr hverri aflaeiningu fara
minnkandi. Vaxandi hluti síld-
araflans fer til að framleiða
ódýrt skepnufóður og iðnaðar-
lýsi.
Það er hin brýnasta nauðsyn
íslenziku þjóðinni að sífellt sé
unnið að því að gera fjöl-
breytni framleiðslunnar meiri
og efla nýjar atvinnugreinar,
sem vinna sem verðmætastár
framleiðsluvörur úr hráefnum
lands og sjávar. Eg hef á öðr-
um vettvangi haft tækifæri til
að gera grein fyrir þeim verk-
efnum, sem framundan eru á
þessu sviði og skal ekki endur-
taka það hér að sinni. En öll-
um hugsandi mönnum er það
mikið áhyggjuefni að ekkert
skuli hafa miðað áfram á þess
ari braut á undanförnum góð-
'ærum.
Núverandi stjórnarflokkar
fengu í seinustu kosniiigum
HELGI BERGS
og sjávar. Meðan okkar eigin
atvinnurekstur stendur ótraust
um fótum, getur stóratvinnu-
rékstur útlendinga beinlínis
verið okkur hættulegur.
Hugmyndin um útlendan
stórrekstur á íslandi er ekki
ný, en hún hefur fengið nýjan
byr í seglin með hugmyndinni
um að ísland gangi í ríkjasam-
steypu iðnaðarstórveldanna í
V-Evrópu.
Báðar þessar hugmyndir
byggjast á þeirri vantrú, sem
nú gerir æ meira vart vig sig
hjá íhaldsöflunum í landinu á
því að við íslendingar getum
sjálfir byggt upp okkar eigið
atvinnulíf. Þessi vantrú er
kannske það sem þjóðinn; staf-
ar mest hætta af í dag.
VI.
Engri þjóð er nauðsynlegra
en'smáþjóð eins og okkur, að
ástunda góða sambúð við aðrar
þjóðir og þá fyrst og fremst
þær, sem obkur eru skyldastar
að menningu og hugsunarhætti.
Nú á tímum hraðvaxandi sam-
göngutækni og sívaxandi al-
þjóðlegra samskipta er lítilli
þjóð bæði tilgangslaust og
hættulegt að vilja einangra sig
og þykjast ekkj sjá þá nýju
strauma bættra lífnafíirhátta
og menningar sem renna við
túngarðinn. En sjálfstæði henn
ar er líka hættara en annarra,
ef ógætilega er siglt vegna fá-
mennis hennar og aflsleysis á
alþjóðavettvangi. Þess vegna
Þróttmikil uppbygging
er þjóðleg nauðsyn
meirihluta út á loforð sín um
að stöðva verðbólguna og visa
á leiðina til bættra lífskjara.
Þeim er það sjálfum fullljóst,
að sú stjórnarstefna, sem síð
an hefúr verið fylgt, er i
hrópandi ósamræmi við þessi
loforð. Og nú fara nýjar kosn-
ingar í hönd. Þess vegna búa
þeir sig undir að gefa ný lof-
orð.
Þeim er pað líka ljóst, ao
mikill meirihluti þjóðarinnar
vill ag atvinnuuppbyggingunni
sé viðstöðulaust haldið áfram
og góðærin séu notuð til þess
að auka framleiðslugetuna og
fjölbreytnj atvinnulífsins.
Þe§s vegna tilkynnti stjórnin
það snemma á kjörtímabilinu,
ag hún væri að láta gera mikla
framkvæmdaáætlun. Viðskipta
málaráðherra tilkynntj á A1
þingi haustið 1961, að áætlun-
in myndi verða tilbúin fyrir
lok þess árs og eftir henni yrði
unnið á árinu 1962.
Þetta var auðvitað aldrei
ætlunin. Áætlunin hefur ekki
sézt enn þá, en það er sjálfsagt
óhætt að gera ráð fyrir að hún
muni koma fram fyrir vorið.
Hún á að vera kosningaplagg
í henni eiga að vera fólgin þau
loforð, sem næst á að svíkja.
ef stjórnarflokkunum tekst að
halda meiri'hluta sínum í næstu
kosningum.
Ekki skal neinu spáð úm það
hér hvað í plaggi þessu verð-
ur þegar þar að kemur, enda
. skiptir það kannske minnstu
máli, þar sem þegar er ljóst að
það verður sýndarplagg. En
það hefur vakið athygli og
nokkurn ugg margra að þegar
stjórnarliðar ræða um atvinnu
framkvæmdir virðist að hjá
mörgum þeirra komist ekkert
að nema hugmyndir um stór
iðnað útlendinga. sem nýti
vatnsorku landsins.
Þessi hugmynd er auðvitað
vel þess virði að um hana sé
rætt og hugsað. En önnur verk
efni kalla meira að. Fyrst þarf
að tryggja betur grundvöll okk
ar eigin framleiðslu og byggja
upp fjölbreyttari og traustari
iðnað byggðan á afurðum lands
verður hún um fram allt að
gæta þjóðlegrar kjölfestu sinn
ar. Alþjóðleg samvinna er. sam-
vinna milli jafnrétthárra sjálf-
stæðra þjóða, en ekki milli yfir
þjóða og undirþjóða. Við meg-
um aldrei gefa hið minnsta
eftir hvorki i einu né neinu af
réttindum og skyldum sjálf-
stæðrar og fullvalda þjóðar.
Fátt er okkur hættulegra en
fum og fljótræði oikkar eigin
stjórnarvalda vegna ímyndaðra
eða raunverulegra hætta, sem
utan að kunna að steðja.
Þann 11. júlí 1961 flutti við-
skiptamálaráðherra ræðu á
fundi Verzlunarráðs ísilands og
gerði þar að umtalsefni afstöðu
íslands til Efnahagsbandalags
Evrópu, sem ekki er aðeins
tollabandalag rlkja í Vestur-
Evrópu, eins og kunnugt er,
heldur einnig upphaf að stjórn
málalegum bandaríkjum Evr-
ópu. Ráðherrann bollalagði í
ræðu sinni um hugsanlega að-
ild fslands að þessum samtök-
um og þær undanþágur frá
samningum þessara þjóða. sem
ísland yrði að fá, ef það
gæti gerzt eða ætti að gerast
aðili að þessari samsteypu. —
Taldi ráðherrann nauðsyn á,
að tryggja það að fslendingar
hefðu einir rétt til fiskveiði í
íslenzkri landhelgi en hins veg
ar gerði hann því skóna, að er
lendir aðilar hlytu með því
að _fá rétt til þess að landa fiski
á íslandi og stunda fiskiðnað
,í íslenzkum höfnum. Nokkrum
vi-kum síðar var fulltrúum ís-
lenzkra hagsmunasamtaka gef-
inn örstuttur frestur til þess að
láta í ljós álit sitt á því, hvort
íslandi bæri að ganga í þessi"
samtök eða ekki.
í septemberbyrjun 1961 hélt
Samband ungra Sjálfstæðis-
manna fund á Akureyri og sam
þykkti ályktun um að íslandi
bæri að sækja um aðild að
bandalaginu. í októbermánuði
hélt Sjálfstæðisflokkurinn
landsfund í Reykjavík og sagði
þar í ályktun, að það yrði að
tO’ggja aðild íslands ag Efna-
hagsbandalaginu í janúarmán
uði 1961 lýsti viðskiptamála-
ráðherra því yfir að hugmynd-
ir sumra manna um að leysa
mætti vandkvæði íslands í
þessu sambandi með sérstökum
tolla- og viðskiptasamningi við
bandalagið væri bvggðar á van
þekkingu. í febrúarmánuði
hélt miðstjórn Alþýðuflokks-
ins aðalfund og ályktaði þar.
að láusnin á vanda fslands
væri sú, að ganga í bandalagið
með svokallaðrj aukaaðild.
Þetta voru ískyggilegar álykt
anir. Vandamálin, sem fslandi
stafaði af þessari þróun voru
þó viðskiptalegs eðlis og virt-
ist því hendi næst að leita
samninga um viðskipta- og
tollamál frekar en þátttöku í
bandalagi sem á ag leiða til
Bandaríkja Evrópu! Þá var það
í febrúarmánuði 1962 að að-
alfundur miðstjórnar Fram-
sóknarflokksins gerði ályktun
um þetta efni, þar sem tekið
er efnislega á málinu. Aðild
að bandalaginu er hafnað, m.a.
vegna þess að ísland gæti ekki
gengizt undir samstjórn með
öðrum þjóðum eða veitt útlend
ingum atvinnurétt á borð við
eigin þegna. Á hinn bóginn er
bent á að leysa vandamál fs-
lands meg sérsamningum við
bandalagið um viðskipta- og
tollamál. Þessi skýra og mál-
efnalega afstaða hefur haft mik
il áhrif á gang málsins hér inn
anlands. Stjórnarliðar tala nú
tæpast lengur um tafarlausa að
ild, og jafnvel tolla ogviðskipta
samningur, sem áður var vottur
um vanþekkingu, er nú talinn
koma til greina Ber að vona
ag þessi sinnaskipti endist leng
ur en bara fram yfir kosningar.
VII.
Að baki hugmyndarinnar um
þátttöku íslands í, ríkjasam-
steypum með erlendum þjóð-
um liggur vantrúin á það, að
íslendingar geti tryggt sér far-
sæla framtíð einir í sínu eigin
landi. Þétni iím bannig hugsa
yfirsés* ju 5>.i staðreynd, að
.’Vamhíiid á bls 13
T í M I N N, laugardagur 19. janúar 1963,
9