Tíminn - 30.01.1963, Blaðsíða 2

Með aSstoS gervihanda getur þessi unga móðir séð um heimili sitt Tíu ára stúlka reynir gervifót, sem gerir henni kleift að ganga
og työ börn. óhikað um, og meira að segja getur hún beygt hnéð.
Mikíar framfarir
a sviði gervilima
Fólk með gervilimi getur
gert alla skapaða hluti nú á
dögum. Þeir sem þannig er
ástatt fyrir í Bandarikjun-
um stunda sjómennsku, flug-
mennsku, úrsmíði og vél-
smíði, svo að nokkur dæmi
séu nefnd. Tökum t. d. mann
nokkurn, sem misst hefur
vinstri handlegginn og stund
ar lyftingar í tómstundum
sínum. Annar, sem hefur
krók í stað vinstri handar
stundar kappakstur, og enn
annar, sem eins er ástatt fyr-
ir, temur hesta og iðkar
„ródeó".
Kona vísindamanns nokkurs
sér um öll störf heimilisins, býr
til matinn, hugsar um tvo syni
þeirra hjóna og keyrir eigin bíl,
og vantar báða handleggina! Og
þannig mætti lengi telja.
Allt þetta fólk á hinum geysi-
legu framförum á sviði gervilima
smíði velgengni sína að þakka;
vísindagrein, sem fólgin er í því
ag búa til gervilimi og liffærj og
gera þau sem fullkomnust.
Það algengasta af öllum til-
búnum líkamshlutum eru gervi-
tennur, gerviaugu og liðamót, en
ekkert af þessu getur talizt sam-
fcærilegt við gervilimi, þar sem
nota verður plast eða tré í stað
handleggja og fótleggja.
Læknadeild Kaliforníuháskóla
i Los Angeles (UCLA), er ein
þeirra stofnana, sem rutt hef-
ur braut þessarar vísindagrein-
ar'Eru læknum og gervilimasmið
um þar kenndar nýjar tækniað-
ferð'ir á þessu sviði, og er einn
þátturinn i starfi þessu í því fólg
in að kenna viðkomandi fólki að
nota þessa gervilimi á réttan og
hagkvæman hátt.
Gervilimasmíði fór lítig fram
á fyrii helmingi þessarar aldar,
en eftir seinni heimsstyrjöldina
MENN geta sér frægðarorS með
ýmsum hætti. í dag má með sanni
segja, að það séu dagblöðin, sem
eiga hvað mestan þátt í að velja
„hetjur dagsins".
Mörgum mun finnast sem skör-
in færist upp í bekkinn, þegar víð
lesin dagblöð, sem venjúlega flytja
gott úrval merkra frétta og ættu
að gera sér Ijóst hve mikilvægu
hiutverki þau hafa að gegna, í sam-
bandi við meðferð og birting frétt
anna, gera sér leik að því, að „slá
upp" æsifréttum með fjölda mynda
á heimsfréttasíðum blaðanna af
fyrirhyggjulausu mikilmennsku
urðu á þessu gagngerar breyting-
ar, enda þörfin aldrei meiri en
á þessum árum. Hámarki sínu
náðu þessar framfarir árið 1947,
en þá var fyrsta rannsóknarstof-
an stofnuð, sem vann að þessu
vandamáli eingöngu. Þessi rann-
sóknarstofa var stofnuð fyrir til-
stilli uppgjafahermanna við Kali-
forníuháskóla.
Á næstu árum fleýgði rann-
sóknum þessum mjög fiam, og
voru fengnir í þessa þjónustu,
auk læknanna, líffræðingar, verk
fræðingar og málmfræðingar,
sem sameiginlega unnu að rann
flani á borð við „hetjuævintýri"
Viðeyjarmannsins, nú fyrir
skömmu.
Hér er þó ekki um neitt eins-
dæmi að ræða í fíflahætti, en slík-
um hetjuævintýrum mun eflaust
fjölga í framtíðinni, ef vel er ró-
Ið undir af blöðunum. Ýmsir munu
fást til að leika hlutverkin, ef
aðrir bera kostnaðinn og blöðin
in sjá um „uppfærslu" á sviðinu,
af slíkum myndarskap sem raun
hefur orðið á, að undanförnu.
En mál þetta hefur fleiri hliðar
og sumar, sem ekki skarta vel á
glanstjöldum „supermannasýn
sóknum í þessum tilgangi. Far-
ið var að' nota létt plast í gervi-
handleggi í stað viðar, og ný o'g
endurbætt tæki komu í stað gam
alla.
Áiið 1952 var svo sérstakri á-
ætlun hleypt af stokkunum í
Kaliforníuháskóla (Prosthetics
Education Project) undir stjórn
dr. Miles H. Anderson. Eftir það
jukust framfarirnar ekki aðeins
á gervilimasmíði, en einnig á
aftöku lima. Áð'ur fyrr var það
venja að taka af limi eingöngu
á vissum stöðum, þar eð gervi-
limi var aðeins hægt að festa við
vissa hluta handleggs eða leggj-
ar. Nú hefur orðið á þessu gagn-
ger breyting, og er aðaláherzl-
an á það lögð, að ekki sé tekið
meira af útlimnum en nauðsyn-
legt er, enda hefur það geysi-
mikla þýð'ingu.
Sú spuming hefur verið lögð
fyrir rannsóknarstofu Kaliforníu
háskólans, hvers vegna ekki sé
lögð meiri áherzla á framleiðslu
rafstýrðra og elekróniskra gervi-
handleggja en raun ber vitni.
Þessu svara forstöðumenn stofn-
Framhald á 13. síðu
inga" og er rétt a3 fara um þær
nokkrum orðum.
Á karimennsku og hugdirfð reyn
ir þá fyrst, þegar óumflýjanleg
nauðsyn krefur eða ófyrirsjáanleg
ar hættur steðja að. Þar verður
sá mest metinn, sem af mestu viti,
kjarkl og áræðl leggur slg fram
til bjargar sjálfum sér eða öðr-
um.
Hið sanna karlmenni býður ekki
hættunni heim, að þarflausu. Hlð
sanna karlmenni þekkir hugtakið
ábyrgðartilfinning gagnvart sjálf-
um sér og sínu eigln lífi, ábyrgð
gagnvart sínum nánustu, með-
bræðrum og þjóðfélaginu. Hér er-
um við komin að kjarnanum,
Þjóðin eyðir ógrynni fjár og fyr-
irhafnar til slysavarna á sjó og
landi. Hverjum manni ætti að vera
Framhalci a 13 síðu
I

__ LÖNDUM «
...^.. .........r^"
Á FÖRNUM VEGI
Dagsbrún
Um helgtaa' fóru fitam kosi>
inigar í tveimur verkalýðsfélög-
um hér { Reykjavík. íhald og
kratar Löfðu mikiinn viðbúnað
og ráku trylltan áróður. Þung
ur reyndist þeim þó róðurinn,
með viðreisnina í eftir dragi.
I stjiórnarkosningunum í
Dagsbrún töpuðu íhaldsmenn
um 10% atkvæða miðað við
stjórnarkosningiar í félaginu
fyrra. fhaldslistinn fékk nú
630 atkvæði en fékk í fyrra
693 atkvæði. Hefur þv{ mann
skaði oröi'ð nokkur í viðreisri-
arliðinu. — Þess var heldul
ekki nokkur von, að verka-
menn færu iað þakka fyrir „við-
reisnina“.
Geir í Þrótti
f kosnimgunum í vörubifretiða
stjórafélaginu Þrótti trylltist
íhaldið beinlínis. Stjórnaði
Geiir Hallgrímsson bongarstjóri
í Reykjavík aðgerðunum og
verður tæplega maður að
meiri. Geir hélt fund með
vörubflstjórunum og gaf þeim
fyrirheit urn aukna vinnu hjá
Reykjavíkurborg, ef þeir felldu
stjórnina í Þróttii. Þá mun
borgarstjórinn og hafa setið
vi'ð síniiann meðan kosnimg stóð
yfir og hvatt einstaka bílstjóra
ipersónulega. Þrátt fyrir allt
fékk þó íhaldslistnin ckki einu
einasta atkvæði fleira en í
fyrra.
Mbl. og EFTA
Mbl. er farið að tönnlast á
því í þeirri flækju, sem mál-
flutningur þeirra í efnahags-
bandialagsmálinu er, að viinstri
stjórnin hafi viljað gerast að-
ili að fríveivlunarbandalaginu
og jafnframt að gérður yrði
samningur miilli fríverzlunar-
svæðisins og EBE um fríverzl-
un. Auðvitað átti vinstri stjórn
in fulltrúa innan Efnahagssam-
vinnustofnunar Evrópu, þar
sem fsland er aðfli að stofnun-
inmi. Viðræður um markaðs-
málin hafa löngum verið þar
efst á bauigi og ísland reynt
að fylgjast sem bezt með. Er
bezt að láta þávenandi og nú-
verandii viðskiptamálaráðlierra
svara þeim Iangsóttu útúrsnún
ingum, sem Mbl. stundar nú.
í skýrslu, sem Gylfi Þ. Gísla-
son flutti á Alþimgi 1957, sagði
hann orðrétt m. a.: „Ég end-
urtek: Á þeim fundum, sem
þegar hafa verið haldmir, hafa
enigar bindandi ákvarðanir Ver
ið teknar. Rætt hefur verið
um einstök atriði. Það hefur
verið rætt um skilyrði þess al-
mennt, að efnahagssamvinnu-
stofnunaríöndin geri með sér
fríverzlunarsiamning, og um
Ieinstök atriði væntanlegs samn
ings. Einstök ríki hafa sett
fram sjónarmið sín varðandi
málið í heild og einstök atriði.
En þegar frumvarpiið að frí-
vei-zlunarsamnimgi liggur fyrir,
er sérhverju ríki jafnfrjálst að
genast aðili að honum og neita
því“,
Þetta er mergurimn málsiins.
fsland tók þátt í viðræðum um
markaðsmál almcnnt innan
Efnahagssamvinnustofnunar-
innar samkv. aðild sinni a'ð
stofnuninni. Upp úr þessu var
EFTA. fríverzlunarsvæði ríkj-
anna sjö, stofmað. fslendingar
töldu sig ekki geta tekið þátt
í því —- eins og kunnugt er.
EFTA er þó ekki nema svipur
í samanburði við EBE varð-
v andi þær hættur, sem íslandi
| geta verið búnar af þátttöku í
slíkum bandalögum. EBE er
'f Framh á 15 síðu

2
T f M I N N, flmmtudagur 31. janúar 1963.