Tíminn - 20.04.1963, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson. Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-
húsinu, símar 18300—18305, Skrifstofur Bankastræti 7: Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingar, sími 19523. —• Aðrar skrif-
stofur, sími 18300. — Áskriftargjald kr. 65.00 á mánuði innan
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f. —
„Lítt . . . . í bráð”
Það hefur vakið athygli við útvarpsumræðurnar, og
raunar umræður yfirleitt á Alþingi og í stjórnarblöðun-
um síðustu vikur hve stjórnarliðið hefur kinokað sér
við því, að stefna stjórnarinnar og gerðir í EBE-málinu
væru ræddar fyrir opnum tjöldum. Liðið hefur haldið sér
í það hálmstrá, að segja að málið sé úr sögunni, og ís-
lendingar þurfi ekki að taka afstöðu til þess eftir að slitn-
aði upp úr samningunum við Breta í bili. En þetta hálm-
strá er svo veikt sinustrá, að það slitnar í hvert sinn,
sem stjórnarliðar koma við það
Fyrra kvöld umræðnanna þorði enginn stjórnarliði að
minnast á málið svo heitið gæti, og var þá augljóst, hví
líkt feimnismál þetta var á því heimili. Seinna kvöldið
kom svo í ljós, að aðalforinginn, Bjarni Benediktsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins hafði tekizt þann vanda á
hendur að reyna að komast upp á hálmstráinu. Mun sú
för verða þjóðinni harla minnisstæð. 1 31 mínútu streitt-
ist maðurinn við það að þoka sér ofar á þessu hálmstrái,
sem hrökk í sundur við hverja snertingu hans. Hann ætl-
aði sér að sanna, að stjórnin hefði alltaf
verið sjálfri sér samkvæm í málinu og að EBE-málið væri
nú úr sögunni, og að stjórnarflokkarnir vildu ekki ganga
í EBE. En hvert mannsbarn skildi, aö hann var að reyna
að segja það, sem hann yildi ekki segja og þorði ekki að
segja. Hann þorði aldrei að segja, að núverandi stjórnar-
flokkar mundu ekki sækja um inngöngu í EBE, ef þeir
hefðu meirihluta eftir kosningar enda endursegir Morg-
unblaðið í gær niðurlag ræðu hans með þessum orðum:
„Ef víðtæk efnahagsbandalög myndast, má svo fara,
að ákvarðanir þeirra ráði úrslitum um okkar hag, svo
smáir sem við erum, jafnt, hvort sem við verðum aðili
eða ekki. Kynni þá að vera eina ráðið til þess að hags-
munir okkar verði ekki þverbrotnir, að við tengjumst
þessum samtökum, með þeim hætti.-' Mundi ekki rétt-
mætt að líta svo á, að leiðinni væri haldið sæmilega op-
inni með þessum orðum?
En Bjarni þorði heldur ekki að segja fullum fetum, að
EBE-málið væri úr sögunni, og því þyrfti ekki að hugsa
um afstöðu til þess nú í þessum kosuingum. í lokin dró
hann niðurstöður máls síns saman í þessi ályktunarorð
— höfð eftir orðrétt, þó að Mbl. sleppj þeim:
„Úr þessari stækkun bandaiagsins virðist því lítt ætla
að verða í bráð". Þessi smáskrýtni orðahnútur var það
mesta, sem höfuðsmaður stjórnarinnar þorði að láta út
úr sér. Þegar á hólminn kom þorði bann ekki að segja,
að málið væri úr sögunni, af því að hann vissi, að það er
fjarstæða. Það er aðeins „lítt . . . í bráð“. Þetta er nú orð-
ið úr yfirlýsingu stjórnarliða um að málið sé úr sögunni.
Eina leiðin
EBE-málið er mikið örlaga- og sjálfstæðismál íslendinga
— það viðurkenna allir. Ef við gön?£um í slíka stórsam-
steypu auðmagns og stórþjóða missun' við áður en varir
vald á þeim auðlindum, sem hagur og menningarlíf bygg-
ist á, og sjálfstæðið glatast um leið. tlétta leiðin er gott
samstarf og góð sambúð við þióðir og bandalög og trygg-
ing hagsmuna með viðskipta- eða tollasamningum ef
þörf er á. Vart verður nú við ásókn erlends fjárvalds tii
þess að ná undir sig íslenzkum fiskiðnaði. Gegn því verð-
um við að standa sem einn maður Þar er geigvænleg
hætta á ferð.
Til þess að foröa þjóSinni frá hætiunum í EBE-málinu
er aSeins ein leiS, og hún er sú aS svipta stjórnarfiokkana
þingmeirihluta í kosningunum en fá Framsóknarflokknum
þar úrslitavald.
rÍMINN, laugardagiinn 20. apríl 1963 —
Vigfús Guðmundsson:
Hverjir ráða Morgunblaðinu
Morgunblaðið er nú að verða
iimmtugt. Upphaflega var það
stofnað af Vilhjálmi Finsen og
Ólafi Björnssyni til þess ag bæta
úr dagblaðsþörf, einkum frétta
og auglýsinga. Fyrstu lífdaga
þess, lét það sig litlu varða flokka
eða stjórnmál. En ekki leið á
löngu þar til harðvítugir fjárafla
menn eignuðust blaðið.
Um og eftir aldamótin voru
dönsku selstöðukaupmemiirnir að
fjara út her á landi. En um lang-
an tíma höfðu þeir haft hér
mikil áhrif og völd. Leifar þeiira
og nýir fjársýslumenn samein-
uðust nú um að eiga og gera út
Morgunblaðið. Þeir og arftakar
þeirra hafa síðan ráðið því og
gera enn í dag. Lengi var dansk-
ur heildsali formaður úfcgáfu-
stjórnar þess. Þá var það lengi
kallað manna á meðal „danski
Moggi“. Samt komu þá stöku sinn
um allgóðir ritstjórar að blaðinu,
t. d. gáfumaðurinn Einar Ainórs-
son, sem hrökklaðist brátt í burtu
fyrir ofríki þeirra dönsku, að
sagt var. Og Þorsteinn Gíslason
ritstjóri og skáld, faðir Vilhjálms
útvarpsstjora og Gylfa ráðherra,
var um stund ritstjóri Mbl. En
talið var að hann hefði þolað illa
afskipti þeirra dönsku, og hvarf
hann bi'áít frá blaðinu. í tilefni
þess var þá kveðið:
„Þorsteinn karlinn þótti Dönum
bægur fyrst í stað.
En seinns ' arð hann beggja
blands
02 beyeði ótt hj Hriflumanns.
Þá Danir óðar „aransseruðu“
útför hans.
Eftir hann kom annat verri
og ofan ’ kaupið tveir.
En ekki íengu ráðið miklu
ritstjórarnir þeir,
því Fenger bauð og „befalaði“
og báðir sögðu heyr“.
Stundum hafa ýmsir fleiri at-
orkumenn komið að Mbl. Má þar
fremstu röð nefna, Sigurð
Bjarnason, Árna Óla, Pál Skúla-
son og Bjarna Benediktsson. En
a bak við þá hafa alltaf verið
eigendurnir, sem hafa haft aðal-
ráðin.
Þar hata alltaf verið mikils
megandi kaupnrenn og aðrir stór
eignamenn Hefur jafnan verið
stefnt að auknum áhrifum þeirra
á þjóðnráim. Stefnan hefur ver-
ið að gera þá sem ríkir voru enn
þá rílcari, en rýra kjör þeirra fá-
tækari og launamanna sem mest.
Til þess hefur skæðasta vopn-
ið jafnan verið að auka dýrtíð-
ina senr rnest og fella gengi ís-,
lenzku krónunnar. Árangurinn
hefur ekki leynt sér, undir for-
ustu hins málliðuga foringja Mbl.
flokksins Flestir nruna heróp
hans á meðan við vorum ríkir af
verðmiklum krónum, sem voru
gullsígild:, Aukuni dýrtíðina til
þess a'ð dreifa stríðsgró'ðanuni.“
í síaukinni dýrtíð og krónu-
fellingu hefur árangur orðið mik-
ill af útgáfu Mbl. fyrir stórgróða-
menn, þanr.ig að þeir, sem hafa
haft ráð á aðaleignunum, þó eink
unr húsum ; Reykjavík og nrikl-
um vöruturgðum, hafa fengið sí-
felldan stórgróða fyrirhafnar-
láust í sinn vasa. En launamenn
og fátækiingar hafa hlotið sí-
; ukna erfíoleika, og svo sífellt tap
fyrir þá, senr hafa trúað lána-
stofnunum fyrir sparifé sínu.
Með nógu fjármagni, nrikluii.
auglýsinguir og nokkrum dugn-
aði, hefur tekizt að gera Morgun-
blaðið voldugt. Það er nú orðið
nokkuð svipað á fjölda heinrila
og 1—2 ,guðsorða“ bækur voru
í gamla daga, þar senr engar bæk
ur sáust aðrar. En hver eru svo
aðaleinkeuni stærsta blaðs ís-
lendinga-'
1. Mikill pappír
2. Dygg þjónusta við stórkaup-
.mannastéttina.
3. Alltaf á móti samvinnufélög-
um.
4. Einkum skrifað til blekking-
ar.
5. Óþjóðrækið.
6. Of vmveitt yfirgangsnrönn-
unr.
Margt er þag fleira, senr frjáls-
lyndum og víðsýnum mönnum lík
ar ekki við þetta stórblað á ísl.
mælikvarða Það hefur dyggi-
lega tekið höndum saman við
blóðrauða Rússakomma og lakari
hluta Alþýðuflokksins til að eyði-
leggja veiðgildi krónunnar, að
ráðum torir.gja flokks síns. Þegar
forusta Mbl náði völdum og ís-
lendingar voru orðnir ríkir, þá
hófst heropið: .,Nýsköpun“. Hún
lýsti sér helzt í því að kaupa tals
vert af gamaldags toguium fyrir
dálítið brot af auðæfununr. En
iafnframt var rekstrargrundvöll-
ur þeirra eyðilagður með stór-
aukinni dýitíð.
Eftir rúmlega tveggja ára „ný-
sköpun“ undir forustu „þrístirn-
isins“ þar sem Mbl menn réðu
mestu. gafst það algerlega upp
við „nýsköpunina" og voru þá
hin miklu auðæfi horfin, dýrtíð
stóraukin og algert ráðleysi um
nokkur sæmileg úrræði. En ekki
hefur Mbi og þess nrenn getað
lært af ótörunum. Og nú hefur
það og flokkur þess gengizt fyr-
ir svokallaðn „við'reisnar“-stjóm,
sem er frægust fyrir það að hafa
„slegið nret“ í aukningu dýrtíðar-
flóðs og gengisfalla íslenzkra
peninga.
Og þjóölegheitununr hefur lít-
íð farið tranr. Má þar minna á
landhelgismálin og ag reyna að
konra fslandi inn í Efnahags-
bandalag Evrópu, senr virðist
ætla að verða stjórnað af harð-
drægum Þjóðverjum og Frökk-
um, sem varla er efamál að ætla
EBE sjálfum sér til auðs og
valda. En L.m þessi mál má helzt
ekki tala fyrr en eftir kosning-
ar, segir foringi Mbl. úli í Noregi.
Af því ag Morgunblaðið hefur
náð þeirri aðstöðu, sem það hef-
ur nú hér á landi, er nauðsynlegt
að almenningur, sem vill þjóð
sinni vel, athugi alvarlega hvers
Konar öfl standa mest að þessu
stærsta dagblaði á landi voru.
UPPRUNIISLENDINGA OG
MANNFRÆÐILEG ÞEKKING
Undarlegt þykir mér það, að
við umræður um uppruna ís-
lendinga skuli menn ekki styðj-
ast meir en gert er við niður-
stöður nrannfræðilegra rann-
sókna. Guðmundur próf. Hannes-
son gerði fyrstur skipulagðar
mannfræðilegar rannsóknir á ís-
lendinguin, og voru þær það um-
fangsmiklar, að þær hefðu ag nr.
k. átt að geta orðið nokkur leið-
beining beim senr vildu komast
að hinu sanna um uppruna þjóð-
arinnar. En á síðari árum hefur
-Jens Pálsson mannfræðingur.
gert sér þær rannsóknir að aðal-
starfi eins oa kunnugt er, og dreg
ið saman nrikinn efnivið. Og
þó að oftrú á sérfræðiniðurstöð-
ur geti sjalfsagt aengið út í öfg-
ar. þá virð’st mér að umræður
um upprun? íslendinga eigi varla
skilið að i eita því nafni. nerna
tekið sé i.illit lil þess, senr sá
íslendingur hefur fram að færa,
senr mest allra hefur fengizt við
mannfræðirannsóknir, og missa
þó fornbeinarannsóknir Jóns
próf. Steffensens einskis í þótt
þetta sé sagt. En það er í auguin
uppi að mannfræðileg vitneskja
unr fornaldarnrenn verður þá
tróðlegust, ef hægt er að setja
hana í samband við þá sem nú
lifa og hlýtur því nútímamann-
fræðin að vera undirstaðan.
Eins og ílestunr mun vera ljóst
þá er í rauninni engunr blöðuni
um það rð fletta hvaðan land-
námsnrenn íslands komu eða
'■oru kommr Þeir komu frá Norð
urlöndum og að einhverju leyti
frá Bretlandseyjum, en að hve
nriklu leyti hig sí'ðara hafi átt
sér stað, hefur nrenn deilt á unr.
En þótt rétt sé og sjálfsagt að
athuga vcl allt hvað til greina
getur komið. þá verður varla hjá
því komizt að tala um nokkurs
konar „írafár“ í sumum íslenzk-
unr menmanrönnum og öðrurn í
þessu sanrbandi, og mætti þó
bæta því vig að þeim hafi orðið
Skotaskuld úr því sem þeini hefði
ekki átt að verða skotaskuld úr
að sjá En það er að íslendingar
bera þess sjálfir vott að þeir
eru góður stofn. og er óþarfi aö
setja upp nokkurn steinrunninn
kuldasvip. þó að það sé sagt.
Því að „góður stofn“ þarf ekkí
að þýða að verið sé að niðra nein-
um öðrum heldur hitt að nokkurs
sérstaks sé þar að vænta, eins
og mikil ástæða er til að ætla
unr þá þjoð. sem ágætlegast hef-
ur verið spáð. fyrir. Á ég þar
við kenningu Skotans Adarns
Rutherfords, unr mannkynssögu-
legt hlutverk íslendinga, en án
þess að vita sig eiga hlutverk
eetur þjóð ekki haft verulegar.
ahuga á uppruna sínum eða fram
tíð.
Þorsteinn Guðjónsson
/