Tíminn - 28.04.1963, Blaðsíða 14

ÞRIÐJA RÍKIÐ
WILLIAM L. SHIRER

óttann urn, a3 íiokkur hans >;r5i
ef iíl vfli' hanuaiSiír, var Hiífer
ákveiiiinin í (því áJS íhalda fást yi5
þá áætlun, a3 ná vofdum á ,,1'ög-
logan" hátt. Hann kæf3i allar um-
ræ3ur um uppreisn S.A. A5 und-
anteknum einstaka þunglyndis-
köstum trú5i hann stöSugf á, a5
harnn myindi eiga efti>r að 'ná tak-
imarki sínu — ekki me5 valdi og
varla me5 því a5 ná meirihluta
á þingi, iheldur með aðfenðum,
sem fært höfðu þá Pap’en og
Schleicher upp á toppinn: með
klækja’brögðum bak við tjöldin,
leik, sem aðeins tveir gátu tekið
þátt í.
Það leið ekki á löngu, þar til
•hanin sýndi dæmi. Hinn 25. ágúst
ræddi Göbbels við Hitler við
Berchtesigaden og skrifaði: „Við
erum búnir að ná sambandi við
Miðflokkinn, þó að ekki væri til
•annars en þrýsta að andstæðing-
um okkar“. Næsfa dag var Göbb-
els aftur kominn til Berlínar, þar
sem hann komst að raun um, að
Sehleicher hafði þegar komizt á
snoðir um „málaleitanir ofckar við
Miðflokkinn". Daginn eftir fór
hiánn að finna hershöfðingjann,
aðeins til þess að fullvisisa sig um,
að þetta hefði verið rétt. Honum
fannst' Schleicher líta út fyrir að
vera áhyggjufullur vegna þess að
horfur voru á því, að Hitler og
Kaþólski miðflokkurinn næðu sam
an, því að þeir höfðu í sameimingu
algeran meirihluta á þinginu. Um
ScMeioher skrifaði Göbbels: „Ég
veit ekki, hvað er ekta og hvað
er fals í honum“.
Samböndin við Miðflokkinn áttu
eftir að borga sig í f&árilegum
atburðum, sem áttu sér stað í þing
imu, enda þótt þeim hefði aldrei
verið ætl'að annað en vena nokk-
urs konar pressa á Papen-stjórm-
ima, en þessir atburðir mörkuðu
upphafið á end'inum hjá riddara-
liðskanslaranum. Þegar þimiginu
var slitið 30. ágúst sameinuðust
Miðflokks-þimgmenninnir nazis'tum
í að kjósa Göring forseta Reichs-
tag. Það var því í fyrsta skipti,
sem þjóðernissósíalisfi var í for-
setastólnum, þegar þingið kom
aftur sarniam 12. iseptember til þess
að hefja þingstörf. Göring færði
sér tækifærið í nyt til hims ýtrasta.
Von Papen hafði þegar fengið
leyfi forsetans til þess að leysa
upp þingið — það var í fyrsta
s’inm, sem dauðadómur hafði verið
kveðinn upp yfir því, áður en það
hafði komið saman til þess áð
hefja störf sím. Em hann lét hjá
líða að koma með bréfið um þetta
á fyrsta fundimn. í staðinin kom
hanm með ræðu, þar sem skýrð
var áætlun stjórnarinnar, eftir að
ihann haf'ði verið fullvissaður um,
að ein,n af þjóðernissimmafullírú-
unum í samvimnu við flesta aðra
flokka, myndi meita að greiða at-
kvæði með hinni væntanlegu til-
lögu kommúnista um vítur á
stjómina. í þessu tilfelli nægði
eitt eimastia atkvæði einhvers
hirnrna 600 þimgmiamma t»l þess að
fresta atkvæðagreiðslu.
Þegar Ermst Torgler, kommún-
istaforinigimm, bar fram tillögu
síma, sem viðbót við dagskrá, mót-
mælti hims’ vegar hvorki þjóðern-
issimmafultrúi mé nokkur a'mmar.
Að lokum fór Frick fram á hálfrar
stundar hló fyrir hönd mazistamna.
„Ástandið var nú alvarlegt",
segir Papen í miranimgum sínum,
„og ég hafði verið gripinn sof-
andi á verðimum“. Hamn sendi
boða með hraði td kanslarahallar-
innar til iþess að ná í skipunina
um, að þimgið skyldi leyst upp.
Á meðan ræddi Hitler vi-ð þing-
fulltrúa sína í þingforsetahölilinmi
handarn götunmar. Nazisfjarnir voru
í vandræðum, og þeim l'eið illa.
Þjóðemissimnarnir höfðu brugðizt
þeim, að því er þeim sjálfum
fanmst, með því að bera ekki fram
tillögu um, að atkvæðagreiðslu
skyldi frestað. Nú yrði flokkur
Hitlers að greiða tillögu kommún-
is’ta atkvæði. Hitler ákvað að
kyngja þeún bragðill'a bita, sem
þestei samvinma var. Hamn skipaði
fulltrúum sínum að greiða at-
kvæði með tillögu kommúnista og
steypa þannig stjórn Papem, áður
en kanslaranum tækist að l'eysa
upp þingið. Til þess að þetta mætti
takast, varð Göring, forseti þimgs-
ins, að sjálfsiögðu að beita ein-
hverju snjöllu þimgskaparlegu
bragði. Himn fyrrverandi flug-
kappi, mikill kjark- og hæfileika-
maður, eins og hanm átti síðar eft-
ir að sanna á stærri mælikvarða,
var fullkomlega fær um að hömdla
málin að þessu sinni.
Þegar þimgfundur hófst að nýju,
hélt Papen á himmi góðkumnu
rauðu skjalatösku, ‘Sem samkvæmt
venjum og siðum, imnihélt skipun-
ima um, að þingið skyldi leyst upp
og sem hann bafði máð í í svo mikl
um flýti.. En þegar hanm fór fram
á að fá orðið, tókst forseta þings-
ims að láta sem hanm sæi hamn
ekki, enda þótt Papen, sem nú var
orðinm rauður í framan, hefði ris-
ið á fætur og veifaði -í ákafa papp
írsblaðinu, svo að allur þmgheim-
ur mætti sjá. Allir nema Göring.
Hið brosamdi amdlit hans sneri í
laðra átt. Hamn fór fram á, að at-
kvæði yrðu þegar greidd. Að því
er sjónarvottar segja, var aindlit
Papens nú ekki lengur rautt held-
ur hvítt af reiði. Hann stikaði upp
að ræðustól forsetans og fleygði
skipunimni á borðið fyrir framam
hamn. Göring l'ét sem hanm sæi
það ekki, og skipaði, að atkvæða-
greiðslu skyldi haldið áfram. í
fylgd með ráðherrum sínum, sem
ekki voru þingmenn, gekk Papen
út úr þingsalnum. Atkvæði þing-
fulltrúamna féllu: 513 gegn og 32
með stjórninmi. Það var ekki fyrr
en þessu var lokið, að Göring tók
eftir pappírsblaðinu, sem kastað
hafði verið af svo mikilli reiði á
borð 'hans. Hann las það fyrir þirag
menn, en skar síðan svo úr, að
þar eð skjalið hefði verið undir-
ritað af kanslara, sem fell'dur
hefði verið af þimginu, væri það
ekki lengur gilt.
Ekki var ljóst þegar í stað,
hverjir það voru, sem unrnu og
hverjir töpuðu í Þýzkalamdi á
þessum hlægilega atburði, né held
ur hversu mikið tapið var. Engirnn
efi var á því, að farið hafði verið
77
il'la með spjátrungiram Papen, en
þegar öllu var á botmimn hvolft,
þá -hafði hann nú aliltaf verið hálf-
gerður brandari, jafnvel' eins og
Francois-Poncet hafði sagt við
vimi sírna. Nægilega augljóst var
einnig, að þingið hafði sýmt fram
á, að meirihluti Þjóðverja var
andvígur hinni völdu stjórn Hind-
enburgs. Em um leið og þetta kom
fram, hafði þá þimgið ekki grafið
urndan trausti almennings á þing-
imu sjálfu og störfum þess? Og
hvað nazistana snerti, höfðu þeir
ekki enm einu sinni sýmt, hversu
óábyggilegir þeir voru og um leið,
að þeir væru fúsir til þess að
vimma með kommúnistum, ef þeim
á þamn hátt mætti takast að ná
takmarki sínu? Voru borgararnir
þar að auki ekki orðnir dauðþreytt
ir á kosnimgum, og beið nazist-
amma ekki fylgistap í kosningun-
um, sem óumflýjamlega urðu nú
að fara fram, þeim fjórðu á einu
ári? Gregor Straisteer og jafnvel
Frick voru vissir um að svo væri,
og slíkt tap gæti haft alvarlegar
afreiðingar fyrir flokkimn.
Göbbels segir sama kvöld, að
Hitler „sé utan við sig af gleði.
Enn eimu sinni hefur hamn tekið
skýra afstöðu, sem ekki verður
hægt að breyta“.
Þingið viðurkemmdi fljótlega,
að það hefði verið leyst upp og
ákveðið var, að nýjar kosmimgar
skyldu fara fram 6. nóvember.
Allnokkrir erfiðleikar urðu nú á
vegi mazista. f fyrsta lagi, sagði
Göbbels, var fólkið orðið uppgefið
á að hlust'a á stjórnmálaræður og
áróður. Og eins og hann viður-
kenmdi í dagbók sinmi 15. október
þá voru jafnvel flokksmenmirnir
s'jálfir „orðnir taugaspemntir, og
var það afleiðing þessara stöðugu
kosninga. Þeir höfðu uranið of mik
ið. . ..“ Þá voru fjárhagsörðugleik
ar framundan fyrir flokkinm. Stór
36
farið til að grenmslast fyrir um,
hvar Ferskjublóm sæti í fangelsi
og hTOrt húm væri enm á iífi. Hann
'hafði sagt, að kammski yrði hanm
lengi í burtu og gæti ekki sagt um,
hvenær hann kæmi aftur, en hann
bafði beðið hana áfcaft að fara efcki
út úr þessu herbergi. Hún hafði
heitið að hlýðnast homum í því.
Hanm hafði heldur ekki verið
stmamgur og börkulegur við hana,
þvert á móti. Hamn hafði rneira
að segja útvegað hianda henmi
kræsingar, sem hún þóttist viss
nm, að aðeiras himir æðstu gátu
krafizt. Hún hafði l'íka fengið sér
herbergi og var það næsta merki-
legt, því að eims og í öðrum borg-
um var mikill fjöldi aðkomufólks
og flakkara í borgin'ni. Herbergið
var ekki íburðarmikið, em það var
hægt að læsa dyrunum og meira
að segja öryggislás að innan. Ef
hún opnaði hann ekki, kæmist eng
inm irnih til henmar.
.Og mú vonaði 'hún af öllu hjarta,
að Petrov kæmi bráðlega aftur.
Hann var sá eini, sem hún átti að
hér í þessari kynlegu veröld. Húm
ski'ldi örvinglan hans vegna af-
drifa Ferskjublóms, en hvað gat
hann gert, ef hún sat í fangel'si?
Það væri hornum ógerningur að
bjargia henrni. Ef haran gerði til-
raun til þess, yrði hamn ef til vill
fangelsaður sjálfur.
Hún reis upp og fór að ganga
um gólf. Þau höfðu farið frá kof
anum við Jamgstekiang í mótor-
bátnum og fylgt ánrni til Hamgk-
ow. Þar var beðið eftir þeim
bifreið og eftir að hafa ekið fá-
fanna vegi um fjöll og dali höfðu
þau loks náð til Kanton.
Það 'hafði talsvert glaðnað yfir
Blarache, því að Kanton var ekki
langt frá Hong Kong, sem var und
ir yfirráðum Breta. Ef hún kæmist
aðeinte til Kowloom á meginlamd-
inu, tækist henni ef til vill að
rnúta fiskimanni til að hjálpa sér
yfir til Hong Korag og ef hún kæm-
ist þangað, væri húra hólpim.
En ekki leið á löngu þar til sú
vora hennar dvínaði, þegar Petrov
sagði allt að því kæruleysisl'ega:
— Ef þú skyldir hafa hugsað
þér að gera einhverja vitleysu, þá
gleymdu ekki að systir þín og
börn hennar eru enn hér í Kima.
— Eg skil ekki, hvað þú átt
við, stamaði húm.
I — Ó, jú, þú skilur það. Ef þú
| vonast til að komast til Hong Kong
j þá gleymdu slíkum hugrenmingum.
I — En . . . þú sagðir að þú mynd
ir hjálpa mér þamgað, amdmælti
I hún.
i — Já, en ekki fyrr en ég tel
að tíminn sé kominn. Mundu að
það er ég sem gef skipamirnar og
þú mátt ekki taka þér neitt fyrir
hendur án þess að ég leggi bless-
um mína yfir það. Skil'urðu?
— Ef mér.... tækist að komast
þangað, hvað yrði þá um Dorothy
og tvíburana?
— Það er bezt að tala sem
minnst um það.
— Þú átt' við. . . . að þau yrðu
drepin?
— Eg á ekki við það, ég bið þig
bara að treysta mér og láta mig
sjá um þetta. Eg skal skipuleggja
för þína þamgað — og ykkar allra
— ef ég tel það nauðsynlegt.
John hafði fylgzt með þeim til
Kamton, hanrn hafði bersýnilega
lokið verkefni sínu og var nú
reiðubúinra til að snúa aftur til
Rússlamds. En á leiðinni hingað
hafði hann verið afskaplega niður
dreginm og hafði ekki mælt orð
af vörum, nema einhveT beindi
tali sínu til harais.
Blanche hafði haldið að hann
hefði áhyggjur af Dorothy og
börnunum, en nú var hún ekki
jr
AH/ ETTUSTUND Mary Richmond
jafn viss. Hún hélt að eitthvað
anmað væri, sem ylli homum kvíða
og jafnvel þótt Dorothy og börn-
in kæmu til hans hér í Kanton,
myndi þunglyndi hans ekki létta.
Hún gekk að gluggamum og dró
til hliðar skítug gluggatjöldin. Sól
in var að ganga til viðar. Myrkrið
yrði skollið á innan stundar. Petr-
ov hafði farið úr gistihúsinu fyrri
‘hluta diagsins og það var ómögu-
legt að hamm hefði búizt við að
vera svona lemgi. Hvað hafði kom-
ið fyrir hanm? Hvað hafði eigin-
lega 'komið fyrir hanm?
Hún hrökk við, þegar barið var
að dyrum. Og hún, hraðaði sér yf-
ir gólfið. Hann er koiminm aftur,
sagði hún við sjálfa sig. Guði sé
lof, að hanrn er kominn aftur. Hvað
sem hann hefur gert, eða hver
hann er, mig skiptir það engu, ef
harnn aðeins kemur aftur til mín!
Hún lauk upp dyrunum og sá
Johm Marsden standa fyrir fram-
an. Hún varð fyrir sárum von-
brigðum, en. svo sagði hún: —
Gjörðu svo vel og komdu inn,
John.
John gekk inn og hún læsti dyr-
unum aftur.
— Hefurðu heyrt nokkuð frá
Nick? spurði hún kvíðafull.
— Nei, ekki neitt. John lét fall-
ast niður í stól. — Hanm segir mér
ekkert, hvað hann hefst að. Hann
lætur mig ekki vita um nokkurn
skapaðan hlut. Eg sem hef stritað
eins og þræll fyrir hamn og ég ætla
mér ekki að halda því áfram.
Blainche . . . Hann sneri sér að
henni og greip um hönd hemraar.
Hún fann, að hörund hans var
brennandi heitt, augun glóðu og
varirnar þurrar og sprungnar.
— Þú ert 'Sjúkur, hrópaði hún
upp yfir sig. — Eg held að þú
sért með hita. Leggðu þig á rúmið
mitt, og ég skal ná í kalt vatn
og . . .
— Nei, sagði hann stuttlega. —
Blanche, skilurðu ekki að að nú
er tækifærið komið — núna, með-
an hamn er fjarverandi? Við erum
ekki langt frá Kowloon, og þegar
j við erum komin þangað, er hægur
vandi að l'aumast yfir til Hong
Kong. Það eru margiu scm flýja
þá leið á hverjum einasta dagi,
þeir fá bara ekki að ganga á land
á brezku umráðasvæði. En um
okkur gegnir öðru máli. Þeir geta
ekki sent okkur til baka, ekki ef
• ég segi þeim, hver ég er , . .
— Talaðu ekki svona mikið,
jJohn, bað Blanche. — Geturðu
ekki hvílt þig. Eg á pillur, sem
lækka hitann.
— HITA! Hamingjan góða, ég
! er ekki með h'ta, en ég verð að
komast úr þessu landi, og ég veit
þú vilt það líkia. Viltu ekki kom-
ast heim?
— Þú ættir ekki að spyrja mig
svona, John, -þar eð þú veizt, hvert
. svar mitt er.
— Gott og vel, þá skulum við
drífa okkur til Kowloora. Það er
bíll í skúrraum, sem ég get fengið
lánaðan. Enginn mun reyna að
stöðva mig. Eg hef sézt í fylgd
með Petrov og hann er PERSONA
GRATA hér. Við getum ekið til
Kowloon og beðið unz myrkrið er
skollið á, þá laumumst við niður á
bryggjumar. Eg held ég sé með
næga peninga. . . Hann klappaði á
brjóst sér, — til að múta fiski-
mannl til að hjálpa okkur.
— En John, skilurðu ekki að
jiafnskjótt og þú stígur fæti á
enskt yfirráðasvæði, verður þú
handtekinn og dreginn fyrir rétt
— sem ákærður fyrir föðurlands-
svik.
— Ekki núna. Hann hló stutt-
lega. — Eg hef dálítið sem Eng-
land myndi gefa meira en náðun
fyrir að fá. Það er árangurinn af
starfi mínu hér.
— Eg — ski]. John, hvað er
það?
— Hirtu ekki um það, sagði
hann og brosti til hennar. — Eg
hef það og veit hvað ég get notað
það. Spurningin er, kemur þú með
•mér?
— Nick sagði mér, að HANN
ætlaði að skiþuleggja ferðina fyr-
ihmig Eg lofaði að vera hér þang-
að til hann kæmi aftur . . .
— Skelfing ertu mikið flón! Þú
ert ekki skuldbundin að standa
við slíkt loforð! Þú ert brezkur
14
T f M I N N, sunnudaeur 28. anríl 1963. —