Tíminn - 10.07.1963, Qupperneq 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj,: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjómarskriístoíur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 65.00 á mán. innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f. —
Sfærð búanna
í 1. hefti Árbókar landbúnaðarins á þessu ári, er
grein eftir dr. Björn Sigurbjörnsson um framtíð land-
búnaðarins á íslandi. í þessari grein er komizt að þeirri
niðurstöðu, að á hverju kúabúi þyrftu að vera 30 kýr og
ú hverju sauðfjárbúi 500 veturfóðraðar ær. Samkvæmt
þessu telur dr. B.jörn, að ekki þyrftu að vera nema 3000
bú á öllu landinu eða um það bil helmingi færri en nú.
í 6. tbl. Búnaðarblaðsins, sem rrýlega er komið út,
ræðir Stefán Aðalsteinsson nokkuð um þessar tillögur
Björns. Stefán varpar fram þeirri spurningu, hvort hag-
kvæmri búrekstur aukist að sama skapi og búin stækki.
Þá ræðh’ hann um, hvernig eigi að framkvæma stækkun
búanna. Meðal annars farast honum svo orð um tillögur
dr. Björns:
„Gjörið þið svo vel, bændur góðir! Þið, sem eruð
með meðalbú eða minna, ykkur er ekki viðbjargandi.
Þið, sem eruð með stóru búin núna, getið gert ykkur
vonir um að hafa lífvænlega afkomu, þegar þið hafið
komið búunum upp í það að vera með 30 kýr eða 500
fjár. Fyrr ekki.
Er ykkur nokkur spurn, hvernig þið eigið að fara að
því að lifa þangað til þið eruð búnir að ná þessu marki?
Er það ekki aukaatriði, hvort þið hafið nokkurt kaup,
meðan þið eruð að leggja á ykkur að tvöfalda bústofn-
inn, ræktunina, vélarnar og byggingarnar? Er ekki
sjálfsagt að leggja allt handbært fé í bústækkun og
láta lífsþægindin fyrir sjálfan sig og fjölskylduna bíða
betri tíma?
Er ykkur ekki alveg sama, sem eigið að hirða 500
skjátur, þó að þið þurfið að smala heimalöndin á ykk-
ar eigin jörð og heimalönd nágrannans öðrum megin
við ykkur líka, þegar hann er fluttur á mölina? Er
ekki sjálfsagt fyrir ykkur að smala tveggja manna
stykki í göngum, þegar þið vitið. að með þessu eruð þið
að vinna fyrir þjóðfélagið og þetta verður að gerast, til
þess að þið eigið skilið kaupið ykkar?
Þurfið þið nokkuð að sofa um sauðburðinn, fjár-
bændur?
Gerir ykkur nokkuð til, kúabændunum, þó að þið
þurfið að vinna 14—18 stundir á sólarhring svona mán-
uð og mánuð, ef þio getið þá verið vissir um að vera
orðnir nokkurn veginn fullgildir þjóðfélagsþegnar?
Er ekki sjálfsagt að tvöfalda bústærðina, hvað sem
hver segir?
Er bændastéttin ekki alltaf reiðubúin að fórna sér
fyrir þjóðfélagið?11
Þessar orðahnippingar þeirra Björns og Stefáns,
mættu vissulega ýta undir meiri umræður um það,
hver bústærðin eigi að vera. Það er áreiðanlega ekki
allt fengið með stórum búum frekai en togaraútgerð-
inni. Of lítil bú eru heldur ekki heppileg. Það er ekki
sízt hlutverk bænda sjálfra að gera sér grein fyrir, að
hvaða marki skuli stefna í þessu efni.
Verzknarmenn
Mbl. hamrár nú daglega á því að launahækkun sú,
sem opinberir starfsmenn hafi feng.vv eigi ekki að vera
U3 fyrirmyndar hjá öðrum.
Hvað finnst Mbl. um verzlunarmenn og skrifstofu
menn hjá einkafyrirtækjum? Eiga þeir að vera á lægri
iaunum en hliðstæðir, opinberir starfsmenn?
T f M I N N, ini8vikudagiu inn 10. júlí 1963. —
Verður Lie forsætisráðherra?
Trygve Líe afiur þátttakandi í norskum stjórnmálum.
ÞAÐ HEFUR va'kið verulega
athygli á Norðurlöndum og
víðar, að Trygve Lie, fyrrv.
framkvæmdastjóri S.Þ. tók
sæti í norsku rikisstjórinni í
s.l. viku eftir að hafa stað-
ið utan og ofan við stjórn-
málaerjur í Noregi í 17 ár.
Ástæðan til þess, að Trygve
Lie stígur þetta spor er vafa-
lítið sú, að norska ríkisstjórn-
in á nú í miklum erfiðleikum
og getur vel farið svo, að hún
verði felld í þinginu, er það
komur saman til fundar í kring
um næstu mánaðamót. Nokkr-
ar raddir heyrzt um, að vel
geti þá svo farið, að Trygve
Lie myndi næstu ríkisstjórn
Noregs.
Úrslit þingkosninganna, sem
fóru fram í Noregi fyrir tveim-
ur árum, urðu þau, að Verka-
mannaflokkurinn fékk 74 þing-
menn, borgaralegu flokkarnir
fengu samanlagt 74 þingmenn
og nýi Sósíalistaflokkurinn,
sem er klofningur úr Verka-
mannaflokknum, fékk tvö þing-
sæti. Niðurstaðan varð sú, að
ríkisstjórn Verkamannaflokks-
ins fór áfram með völd, þótt
flokkurinn hefði misst þing-
meirihluta .sinn í fyrsta sinn
eftir styrjöldina. Borgaralegu
flokkarnir gátu ekki komið sér
saman um stjórn og gerðu því
ekki tilraun til að fella. stjórn
VerkamannaflOkksins. Ríkis-
stjórnin hefur hvorki óskað
eftir stuðningi né hlutleysi
Sósíalistaflokksins.
Almennt hefur verið búizt
. við því, að þrátt fyrir hina
veiku aðstöðu, myndi stjórn
Verkamannaflokksins fara með
völd til næstu kosninga. sem
eiga að fara fram haustið 1965,
Ien ekki er hægt að rjúfa þing
í Noregi.
Á ÞESSU sumri hefur hins
vegar gerzt atburður, sem vel
getur orðið stjórninni að falli.
Hinn 5. nóvember síðastl varð
a mikið slys í aðalnámu ríkisins
á Svalbarða og biðu 21 manns
bana. Árið 1953 varð þar einn-
ig stórslys, er 19 menn fórust.
og var þá lofað að auka allan
öryggisútbúnað. Slysið, sem
varð á síðastl. hausti, varð til
TRYGVE LIE
þess að gefa þeirri gagnrýni
vængi, að ríkið hugsaði minna
um öryggi verkamanna en
einkafyr-irtæki, sem ejnnig rek
ur námu á',Svalbarða, því að
aldrei hefur orðið neitt slys
hjá því. Þó hefði þessi gagn-
rýni sennilega ekki orðið
stjórninni verulega örðug, ef
hún hefði ekki dregið að birta
skýrslu um rannsókn á slys-
inu, þar sem það var upplýst,
að öryggi í námunni hefði ver-
ið mjög ábótavant. Andstæð-
ingar stjórnarinnar hófu harða
hríð gegn stjórninni fyrir
þetta og hlaut sú gagnrýni góð
ar undirtektir hjá almenningi.
Meðal annars styrkti hún þá
skoðun, að Verkamannaflokk-
urinn væri búinn að vera of
lengi við völd og því kominn
ýmis slappleiki og vanræksla í
stjórnarkerfið Þessi gagnrýni
beindist ekki sízt gegn Ger-
hardsen forsætisráðherra, sem
áður hefur notið mikils álits
langt út fyrir raðir flokks síns
Þessi andspyrnualda gegn rík-
isstjórninni varð svo sterk, að
hún náði að sameina borgara-
legu flokkana, sem hafa nú
gefið til kynna í fyrsta sinn,
að þeir myndu fúsir til að
reyna að mvnda stjórn saman.
ef ríkisstjórn Verkamanna-
flokksins félli. Búizt var við,
að úrslit um það myndj fást
fyrir venjulegan þinglokatíma
um seinustu mánaðamót. en
niðurstaðan varð sú. að þing-
fundum var frestað og mun
þingið koma aftur saman um
næstu mánaðamót. Þar verður
rædd ný skýrsla frá stjórninni
um málið og þykir Iíklegt, að
umræðum um hana ljúki með
vantrauststillögu frá borgara
legu flokkunum.
ÞAÐ VERÐA hinir tveir
þingmenn Sósíalistaflokksins.
er koma til með að ráða því.
hvort stjórnin lifir eða fellur.
Fyrir þá getur þetta verið
vandasöm ákvörðun. þar sem
bæjarstjórnarkosningar fara
fram í Noregi í september. Ef
þeir fella stjórnina, gtur það
orðið til þss að hægri stjórn
verði mynduð í Noregi, en
styðji þeir stjórnina. taka þeir
ábyrgð á henni. Margt bendir
þó til þess, að þeir kjósi held
ur fyrri kostinn í trausti þess
að Verkamannaflokkurinn
myndi aftur stjórn undir for
ustu nýs íorsætisráðherra. Svo
virðist sem Sósíalistaflokkur-
inn leggi nú orðið sérstakt
lcapp á að fella Gerhardsen.
Verkamannaflokkurinn hefur
reynt að styrkja aðstöðu sína
með þvi að láta iðnaðarmála-
ráðherrann, sem námurekstur-
inn heyrir undir, segja af sér.
Það er við embætti ha-ns sem
Trygve Lie hefur tekið. Af
því er dregin sú ályktun, að
Lie eigi að vera viðbúinn að
mynda næstu stjórn, ef á þarf
að halda, t.d. með stuðningi
einhvers borgaralega flokks-
ins. Sjálfur hefur Lie borið á
móti þessu í blaðaviðtali m.a.
með því að benda á, að hann
sé 67 ára eins og Gerhardsen.
Jafnframt fór hann miklum Iofs
yrðum um Gerhardsen.
TRYGVE LIE, sem kemur nú
aftur fram á stjórnmálasviðið
í Noregi, er kominn af fátæku
fólki, en vakti svo mikla at-
hygli á sér með námshæfileik-
um sínmm, að hann var styrktur
til náms af kennurum sínum og
ýmsum vinum. Eftir að hafa
lokið lögfræðiprófi, varð hann
lögfræðingur verkalýðshreyfing
arinnar, unz hann tók sæti í
stjórn Nygaardsvolds sem dóms
málaráðherra 1935. Þvi starfi
gegndi hann úl 1940, er hann
varð um skeið verzlunarmála-
ráðherra, en síðar á því ári varð
hann utanríkisráðherra, en
stjórnin hafði þá flutt aðsetur
sitt til Englands. Hann hélt því
starfi öll stríðsárin og einnig í fe
fyrstu ráðuneytunum, sem Ger fi
hardsen myndaði eftir stríðslok I
in. Árið 1946 var hann kosinn f
framkvæmdastjóri Sameinuðu E
þjóðanna. því að Rússar kusu
hann heldur en Spaak. en valið
stóð aðallega milli þeirra
tveggja. Lie var síðan frarn-
kvæmdastjóri S.Þ. ti] 1953. —
Hann þótti reynast vel í því
starfi og hefur hlotið vaxandi
viðurkenningu fyrir það, er frá
hefur liðið. Það var meira verk
hans en nokkurs annars. að S.Þ
grinu í taumana, er komm-
únistar réðust á Suður-Kóreu,
en sú afstaða hefur vafalítið átt
þátt í því, að þeir hafa farið
gætilegar eftir en áður Fyr-
ir þelta snerust Rússar gegn
Lie. Lie hafði lofað því er hann
gerðist framkvæmdastjóri S.Þ.,
að hafa ekki afskipti af stjórn-
málum fyrst á eftir Næstu árin
vann hann að því að skrifa
endurminningar sínar, en síðar
varð hann amtmaður í Noregi
Undanfarin ár hefur hann ver-
>ð eins konar umferðarsendi-
herra norsku stiórnarinnar og
haft það einkum fyrir verkefni
að vinna að erlendri fjárfest-
ingu í nýjum stórfvrirtækjum
í Noregi. Þá hefur hann verið
formaður nefndar þeirrar, sem
hefur skipulagt aðstoð Norð-
manna við vanþróuðu löndin.
Það hefur verið talið líklegt,
að Lie myndi ekki aftur gerast
virkur þátttakandi í stjórnmál-
um. Flokksbræður hans hafa
bersýnilega talið sig í miklum
vanda standa, er þeir leituðu
til hans, og hann ekki talið sig
geta brugðizt þeim Hitt er eftir
að sjá. hvort þetta verður nokk
uð til að auka frægð hans.
Þ. Þ.
/