Tíminn - 11.09.1963, Blaðsíða 7

Útgefc ncti: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framiívæmdastjóri: Tómas Arnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Daviðsson.
Ritstjórnarskrifstofur 1 Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr 7. Afgr.sími 12323 Augl., sími 19523 Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f, —
Furðuleg synjun
í ágætri grein eftir Pál H. Jónsson, sem nýlega birtist
hér í blaðinu, er sýnt fram á með glöggum tölum, hve
stórkostlega hefur aukizt reksti ariánsþörf landbúnað-
arins seinustu árin, m. a. vegna gcngisfellinganna. Árið
1959 var heildarsalan á tilbúnum áburði 76 millj., en á
þessu ári er hún orðin 115 millj. Árið 1959 seldi SÍS
fóðurbæti fyrir 26,6 millj., en 1961 fyrir 81 millj. kr.
Féð það, sem bændur þurfa að leggja í áburð og fóð-
urbæti, skilar ekki arði fyrr en mö-gum mánuðum seinna
og skapar þetta augljósa þörf fyrir rekstrar- og af-
urðalán
Á sama tíma og þörf landbúnaðarins fyrir rekstrarfé
hefur aukizt jafn stórkostlega, hefur það gerzt, að afurða-
og rekstrarlán, sem landbúnaðurínn hefur fengið, hefur
svo að segja staðið í stað fjögur undanfarin ár. Þessu til
viðbótar hefur svo hluti af innlánsdeildum kaupfélaganna
verið frystur í Seðlabankanum, en innlánsdeildirnar hafa
ekki sízt haft það hlutverk að leysa úr rekstrarlánsþörf
bænda.
Eftir að margreynt hefur verið að fá afurðalánin auk-
in og rekstrarlán landbúnaðarins aukin á annan hátt,
án teljandi árangurs, hugðist SÍS snemma á þessu ári
leysa vandann með stuttu erler.du láni. Því tókst að
fá loforð fyrir slíku láni í Bandaríkjunurn, án ríkis- og.
bankaábyrgðar, og skyldu vextir vera 5,5%.*Slík lán hafa
tíðkazt, þegar aðrir aðilar en SÍS hafa átt hlut af máli,
og það þótt bankaábyrgð hafi þurft. Gjaldeyrisbankarnir
veittu líka fyrir sitt leyti strax leyfi til lántökunnar, en
einnig þarf leyfi ríkisstjórnarinnar. Síðan snemma i
sumar hafa staðið yfir umræður milli forstjóra SÍS og
viðskiptamálaráðherra um þetta leyfi og er þeim nú
lokið með fullri synjun ríkisstjórnarinnar
Það er fyllsta ástæða til að taka undir þau ummæli
Páls H. Jónssonar, að bændur og aðrir kaupfélagsmenn
eiga fulla heimtingu á að vita hvers vegna ríkisstjórnin
neitaði um þetta leyfi, án þess að bæta þá úr hinni stór-
auknu rekstrarfjárþörf landbúnaðarins eftir öðrum leið-
um. Slík synjun þarfnast sannariega glöggrar skýringar
af hálfu ríkisstjórnarinnar.
Búnaðarbankinn
f tilefni af því, að maður nokkur hefur kært hæsta-
réttarlögmann fyrir okurlánastarfsemi, hefur verið veg-
ið að Búnaðarbankanum á þann hátt, að ætla mætti að
fjárhagur hans væri ekki traustur og nægrar aðgætni
væri ekki gætt í rekstri hans. Bankastjórar hans hafa nú
svarað þessu mjög skilmerkilega og hefur greinargerð
þeirra verið birt hér i blaðinu. Kún sýnir ótvírætt, að
hagur bankans er góður og fer bkt.nandi Sérstök ástæða
er til að fagna þessu, þar sem bankinn gegnir mjög mikil-
vægu hlutverki.
Jafnhliða og rétt þykir að vekja athygli á þessu, er
sjálfsagt að taka undir þá kröfu bankastjóranna. að um-
rædd kæra um okurlán verði rannsökuð til hlítar. Það
skal upplýst, að fulltrúi Framsóknarflokksins í
bankaráðinu styður þá kröfu eindregið Þess ber að
vænta, að sakadómari og saksókn^ri láti ekkert ógert
tii þess að upplýsa þetta mál að fuliu Öllu því. sem gerist
í þessu máli. mun veitt mikil athygh af almenningi.
Hvít kona á þingi Tanganyika
Barbro Johannson nýtur sérstaks trausts Nyerere forseta
f BYRJUN þessa árs var
blaðakona frá sænska vikublað-
inu Vi stödd í Dar es Salaam,
höfuðborg Tanganyika. Hún
hlýddi m. a. á umræður í þing-
inu þar. Þingmenn töluðu þar
mikið, en oftast var þó fátt um
áheyrendur, eins og í fleiri
þingum, því að hitar voru mikl-
ir og þingmenn leituðu út í for-
sæluna, þar sem þeir gátu
skeggrætt og neytt sval'a-
drykkja. Allt í einu dreif þá
að úr öllum áttum, er hvít
kona steig í ræðustóíinn og tók
að ræða um myndun sveitarfé-
laga, sem væri jafn nauðsyn-
legur þáttur í efnahagslegri og
stjómarfarslegri uppbygginu.
Kona þessi talaði mál lands-
manna og virtist mæla vel, a.
m. k. var fylgzt með máli henn
ar af mikilli athygli.
Þetta var sænska konan Bar-
bro Johannson, sem hefur átt
sæti á þingi Tanganyika í nær
fimm ár og nýtur sérstaks trún-
aðar Nyerere forsefa. Undan-
farið hefur verið skrifað tals-
vert um hana í norræn blöð, en
Nyerere hefur heimsótt öll
Norðurlöndin, nema ísland. í
boði ríkisstjórna þar. Hann hef
ur haft með sér talsvert fylgd
arlið og hefur Barbro Johann-
son tilheyrt því.
ÞAÐ ERU liðin 17 ár síðan
Barbro Johannson kom fyrst
til Tanganyika. Húri hafði þá
lokið stúden'sprófi fyrjr nokkru
og síðan aflað sér háskóla-
menntunar og því öðlazt rétt-
indi til kennslu við framhalds
skóla. Af hreinni tjlviljun hafði
hún sótt kristilegan stúdenta-
fund og fengið bar trúboðsblað.
sem hún fór að glugga í eftir
fundinn. í blaðinu var auglýs-
ing um kennarastöðu í Indl'andi
á vegum sænska (rúboðsins
Barbro fékk áhuga á þessu
starfi og hóf að læra hindust
ani. Einnig sóttj hún trúboðs-
námskeið í Uppsölum. Þegar
til kom, gat hún ekki feneið
s‘öðuna í Indlandi. en sænskur
biskup. sem hún þekkti, hvatti
bana til að taka að sér s‘ö«u
við kennaraskóla í Tanganyika
er var starfræktur með aðstoð
sænska trúboðsins Barbro fór
að þessum ráðum. Hún starfaði
við þennan skóla í nokkur ár.
en stofnaði síðan sérstakan
kvennaskóla með aðstoð sænska
trúboðsins. Sá skól.i hefu’- hlot
ið miklar vinsældir og aðsókn
Nyerere heimsótti bennan skóla
1954, en hann hafði þá nvlokið
stofnun flokks þess. er nú ræð
ur lögum og lofum í Tangany-
ika. Hann var mjög hrifinn af
skólanum og varð þetta upphaf
að kunningsskap hans og Bar
bro, en hún er nú meðal nán
ustu ráðunauta hans.
HAUSTIÐ 1958 var Barbro
stödd heima í Svíþjóð. Henni
barst þá skeyti frá Nyerere. þar
sem hann fór þess á leit. að
hún yrði í framboði fyrir flokk
hans Tanganvika hafði þá fenp
ið bráðahirgðast.iórnarskrá os
skvldi þingið vera bannig sk'P
að a* ensk' land.stiórinp til
Barbro Johannson
nefndi 32 þingmenn, en lands-
menn sjálfir skyldu kjósa 30,
en af þeim skyldu 10 vera hvít
ir menn, 10 Indverjar og 10
blökkumenn. Eftir talsverða
umhugsun, varð Barbro við til-
mælum Nyerere og náði kosn-
ingu. Þegar kosningar fóru
næst fram, var ný stjórnarskrá
gengin i gildi og kusu nú lands
menn alla þingmennina og
þurftu ekki lengur að velja þá
úr hópi hvítra manna eða Ind
ver.ja. Nyerere taldi þó rétt að
hafa ekki allt þingið svart
Tveir hvítir menn voru endur
kjörnir og einn Indverji Bar-
bro var annar hví‘i þingmaður
inn, sem var endurkjörinn
Henni hafa verið falin ýmis
trúnaðarstörf innan þingsins.
er bera þess vott. að hún nýtur
þar mikils álits Einkum hefur
henni verið fal;ð að vinna að
sveitarstjórnarmálum, verka
lýðsmalurr og samvinnufélags
málum. Nyerere er mjög hrif
inn af stjórnarháttum Norður
landa og þó einkum af starfi
verkalýðsfélaga og samvinnufé
laga þar. Norðurlönd hafa líka
valið Tanganyika sem það Afr
íkuland, er þau veiti mesta at-
stoð. Til áréttingar þvi hafa
þau boðið Nyerere heim.
TANGANYIKA er það land
Afríku. þar sem stjórnmálaþró
un hefur verið friðsamlegust
fram að þessu og stjórnarhætt
ir eru iafnframt lýðræðisleg-
astir Þetta er fyrs‘ og fremst
'ærk Nyerere Ilann hefur unn
ið af mikilli gætni og hófsemi,
þótt hann skorti bersýnilega
ekki festu, þegar hann þarf á
að halda.
Nyerere hefur lagt áherzlu
á að búa áfram við sem líkust
kjör og áður, þótt hann sé orð-
inn forseti landsins. Öðrum
leiðfogum hinna nýsjálfstæðu
landa í Afríku hefur orðið hált
á því að vaxa frá fólkinu, ef
svo mætti segja, og taka upp
lifnaðarhætti hinnar hvítu yfir
stéttar. Þetta hefur Nyerere
reynt að varast. Hann var mjög
tregur til að flytja í höll brezka
landstjórans. er hann tók við
forsetastörfum Barbro Jo-
hannson hefur sagt norrænum
blöðum frá þvi. hvernig forset
inn hafi farið að því að gera
þennan glæsta þústað alþýð-
legri. Mikill skortur er á eggja
hvítuefnum í Tanganyika og
vinna stiórnarvöldín því mjög
kappsamlega að því að efla
hænsnarækt. Ti] að árétta það
hefur forsetafrúin komið sér
upp hænsnabúi á baklóð for-
setahallarinnar og þangað mega
allir koma og kynna sér hænsna
rækt forsetafrúarinnar. Frúin
byrjaði með 40 hænsnum, en
hefur nú 400. Hin opinbera
ástæða fyrir því, að frúin fór
ekki í Norðurlandaferðina með
manni sínum. er sú, að kjúkl
ingar voru nýskriðnir úr eggj-
um í búi hennar og frúin treysti
sjálfri sér bezt til að fylgjasi
með uppvexti þeirra Þ. Þ
/
T í M I N N, miðvikudaglnn 11. september 1963.