Tíminn - 22.09.1963, Blaðsíða 8

Sigurhjörn Snjólfsson, sjötugur
FLUGVÉLIN geysist áfram,
gnýr frá skrúfum og hreyfl-
um dynur óaflátanlega í eyr-
um: nýi timinn.
Fyrir neðan liggur landið,
kyrrð yfir heiðarvötnum og
árnar íeggja leið sína um dali
og drög eins og þær hafa gert
frá ómuna tíð.
Næsta sunnudag, 22. sept-
ember, á sjötugsafmæli einn
þeirrar kynslóðar, sem man
tímana tvenna, Sigurbjörn
Snjólfsson, bóndi í Gilsárteigi.
á Héraði austur.
Andstæðurnar, flugið og
friðsæld haustkvöldsins, leiða
huga minn að þessu afmæli.
skemmtilegri rósemi Sigur-
björns í Gilsárteigi hefur
lengi verið við brugðið. Hún
hefur þó ekki orðið honum
til tafar á löngu æviskeiði,
ekki heidur þeim hlutanum,
sem runninn er í köpp við
hraða síðari áratuga. í hugs-
un, orðum og athöfn hefur
Sigurbjörn í Gilsárteigi verið
maður hins nýja. Og því þá
ekki að orða honum afmælis-
kveðjuna hér og nú, á gand-
reið ofar skýjum!
Það ber margt til á langri
leið. Sigurbjörn Snjólfsson og
kona hans, Gunnþóra Gutt-
ormsdóttir, hafa áreiðanlega
margs að minnast frá liðnum
dögum. Það hefur ekki verið
létt verk að byrja búskap með
tvær hendur tómar og sjá
farborða stórri fjölskyldu. Nú
er mörg torfæran að baki.
Tólf börn þeirra hafa vaxið
upp og komizt til manns. Jörð-
in Gilsárteigur er orðin ó-
þekkjanleg. Tún og akrar ná
yfir 100 ha. lands en bygg-
ingar og vélakostur i sam-
ræmi við það. Tvö stórbýli
eru rekin þar sem áður var
eitt. Frumkvæðið um þessar
breytingar var í höndum Sig-
urbjörns og stuðningur hans
hefur verið óskeikuil fram á
þennan dag. En ný kynslóð,
synir og dætur, koma þar og
við sögu og tók forystu er tím
ar liðu fram.
Sigurbjörn Snjólfsson hef-
ur tekið mikinn þátt í félags-
málum sveitar sinnar og
sýslu, innan samvinnuhreyf-
ingarinnar, búnaðarsamtaka
og ungmennafélags. Um langt
árabil var hann formaður
Framsóknarfélags Suður-
Múlasýslu og á áreiðanlega
drjúgan þátt í góðu gengi
Framsóknarflokksins á Aust-
urlandi.
Þátttaka Sigurbjörns í fé-
lagslífi tyggðarlaganna á Aust-
urlandi var óhjákvæmileg,
vegna óvenjulegra og sér-
stæðra hæfileika. Hann er
maður skarpgreindur og gjör-
hugull. Málflutningur hans er
ákaflega sérstæður og
skemmtilegur, auðkenndur
kímnr, hvassri eða góðlátlegri,
eftir atvikum, sem notuð er
til þess markvisst að setja
það fram á ljósan og eftir-
minnilegan hátt, sem er merg
urinn málsins þá og þá.
Sjalfsagt harma það marg-
ir, að maður með gáfur og
hæfileika Sigurbjörns Snjólfs
sonar skuli „bara” hafa verið
bóndi. Nú þykir mörgum rétt
og skylt að sem flestir mætir
menn „úti á landi“ fari „suð-
ur“ og setjist þar á stól. Við
hinir fögnum því að hafa
átt samleið með Sigurbirni
þar á austurslóðum, þó við
vitum vel, að hann hefði
einnig á öðrum vettvangi skip
að sinn sess með prýði.
Ég kynntist Sigurbirni ung-
að aldri á fundum Framsókn
arsfélags Suður-Múlasýslu og
á frá þeim tíma margar á-
nægjulegar minningar. Við
höfum ævinlega haft sam-
flot í pólitískum efnum. Og
núna, þegar hann fyllir sjö-
unda tuginn, vil ég mega
þakka honum sér á parti
mikla og föðurlega um-
hyggju á þeim vettvangi.
En við öll, vinir og kunn-
ingjar Sigurbjörns Snjólfs-
sonar, á misjöfnum aldri og
með ólík lífsviðhorf, sendum
hlýjar kveðjur og góðar óskir
til afmælisbarnsins á sunnu-
daginn kemur. Áreiðanlega
verður það okkur öllum á-
nægjulegt, þá og síðar, að
minnast fylgdar hins sér-
stæða og skemmtilega sam-
ferðamanns.
Við árnum Sigurbirni í Gils
árteigi og fjölskyldu hans
allra heilla á komandi tím-
um.
18.-10.-’63,
Vilhjálmur Hjálmarsson.
„Áfram veginn ..."
Það er farið að hausta.
Austur á Héraði er bjart yfir,
en svali í lofti.
Út Éiðaþinghá rennur bif-
reið, ósköp rólega á sínum fjór-
um hjólum og flytur mann, sem
á erindi heim að Gilsárteigi.
Það hefur nefnilega hlerazt,
að Sigurbjörn Snjólfsson í Gils-
árteigi sé fast að því kominn
afj fylla 7. tug lifaðra æviára,
og í því tilefni þykir eKki óvið-
eigandi að eiga við hann spjall
um orðna og óorðna hluti.
Sigurbjörn Snjólfsson er
löngu víðkunnur maður. Auk
þess að vera bóndi á 5. áratug,
trúr þeirri æskuhugsjón sinni
rækta jörðina, hefur hann
allt frá árdögum ungmenna-
félagshreyfingarinnar á Austur-
landi tekið mikinn og virkan
þátt í félagsmálum og stjórn-
málum.
Sigurbjörn Snjólfsson tilheyr
ir aldamótakynslóðinni. Það er
varla ofsagt að sú kynslóð hafi
alið sjálfa sig upp í ungmenna
félögunum. Hún átti háleitar
hugsjónir. Á grundvelli þeirra
reis Framsóknarflokkurinn upp.
Allt frá stofnun hans hefur
Sigurbjörn Snjólfsson staðið í
fylkingarbrjósti hans á Austur-
landi, óþreyt'andi til sóknar og
varnar. Þar haslaði hann sér
völl, til að hrinda æskuhugsjón-
um sínum fram á vetlvangi
þjóðmálanna.
Sigurbjörn Snjólfsson er ekki
og hefur aldrei verið maður
lognmollunnar. Alla tíð er fjör
á ferðum þar sem hann fer
Óvenjuleg frásagnargáfa hans
sér fyrir því. Á pólitískum mál-
þingum hefur Sigurbjörn alla
tíð þótt framúrskarandi liðsmað
ur, enda fjölhæfur ræðumaður
og býr yfir hinum sterku vopn-
um hnyttni og kímni. Er ekki
fráleitt að ýmsa andstæðinga
hafi á stundum sviðið undan
orðum Sigurbjarnar, en þa^
sýnir hins vegar bezt hvern
mann hann hefur að geyma,
hvern fjölda góðra vina hann
á í þeim stjórnmálaflokkum,
sem hann hefur alla tíð barizt
hvað hvassast gegn.
Við erum komin heim á hlað
í Gilsárteigi. Sigurbjörn bóndi
er úti á hlaði.
— Tímann langar tii að
rabba við þig, Sigurbjörn.
— Þá verður hann nú að
ganga í bæinn og fá sér kaffi
fyrst.
Svo tekur hann upp pontuna,
og fær sér í nefið. — Það er
fallegt veður, Kristján, og það
verður fallegt næstu daga.
Sérðu heiðríkjuna kringum
Snæfellskollinn þarna í fjarsk-
anum. Þa^ bendir alltaf á gott.
Þegar skýjað er kringum hann
er alla tíð bölvun í honum, jafn
vel þótt himinninn brosi annars
allt um kring. —
Að svo mæltu göngum við til
bæjar og það er drukkið kaffi.
Gunnþóra í Gilsárteigi hitar á-
reiðanlega kaffi á heimsmæli-
kvarða. Og það eru sagðar sög-
ur af hinu og þessu, sem gerð-
ist fyrir eina tíð, og það er
rabbað um lífið og tilveruna.
Sigurbjörn og Gunnþóra fóru
til Norðurlanda í sumar, og þar
bar margt fyrir áugu. Þau fóru
í hópferð ungra Framsóknar-
manna. Þar hefur Sigurbjörn
áreiðanlega átt vel heima, þvi
margur tvítugur mætti státa af
því ef hann væri yngri í anda.
en Sigurbjörn sjötugur.
. . . En tíminn líður. . . .
— Sigurbjöm, það var nú
víst meiningin að þessi heim-
sókn yrði efni í viðtal.
— Þá ætla ég að halla mér
aftur á bak á bekkinn þann
arna, svo skalt þú spyrja, og
ég skal reyna að svara.
Bændur mann fram af manni.
— Það er bezt að byrja á
upprunanum Sigurbjörn. Hvar
ert þú annars í þennan heim
borinn?
— Á Svínafelli í Hjaltastaða-
þinghá.
— Bjuggu foreldrar þínir
þar?
— Já.
— Og svo spyr maður að
þjóðlegum sið um ættina?
— Já um ættina. Ja, Snjólfur
faðir minn var frá Uppsölum
í Eiðaþinghá, af gömlum aust-
firzkum bændaættum.
— En móðurættiii?
— Sannleikurinn er nú eigin
lega sá, að ég veit ekkert um
móðurföður minn nema hvað
hann hét Friðrik og var ein-
hvers staðar að norðan, að ég
held. Móðuramma mín hét hins
vegar Valborg og var frá Jór
vík í Breiðdal, ein af þeim
mörgu Jórvíkursystrum, þær
voru víst 9 eða 10, og eru af
þeim ættir um allt Austurland
Þá var sá s'iður á . . .
— Sem sagt, bernskuspor
þín hafa legið um Hjaltastaða-
þinghána.
— Já, það er nú svo. Faðir
minn deyr 1901 og við stóðum
uppi 5 systkinin — ég næst-
elztur. Þá var nú sá , siður i
landi hér, afi heimilum var
sundrað, þegar fyrirvinnan féll
frá. Þannig fór ég 8 ára gamall,
að Kóreksstöðum í Hjaltastaða-
’ þinghá. Ég var orðinn það gam-
all, að ég gat farið a^ sitja
yfir kvíaám. Á Kóreksstöðum
var ég í 3 ár, en fór þá til
Hallgríms bónda Þórarinsson-
ar í Beinárgerði á Völlum og
var hjá honum í 6 ár.
— Og þú ert kominn á ungl-
ingsár, þegar þú ferð þaðan.
— Já.
— Það þótti nú víst engin
sæld að alast upp hjá vanda-
lausum á þessum dögum?
— Það mundi nú víst ekki vera
talið svo nú. En ég var hins
vegar svo heppinn að lenda á
ágætu heimili og þekkti þar af
leiðandi . ekki af eigin reynd þá
lökustu meðferð, sem mun hafa
verið á munaðarlausum börn-
um í þá daga.
Um skólagöngu var tómt
mál að tala.
— St'óð hugurinn ekki til
mennta, Sigurbjörn?
— 0, jú, blessaður vertu.
Langtum meir, en nokkur leið
var að gera að veruleika. Það
var tómt mái um að tala.
Nú, ég var svo á ýmsum bæj-
um á Völlum næstu ár, Eyjólfs-
stöðum, Víkingsstöðum og Ket-
ilsstöðum. Og einn vetur var ég
á Búnaðarskólanum á Eiðum.
— Var fjölmennt á Eiðum
um þær mundir?
— Nei, það var ekki, —
munu hafa verið 14 piltar.
— Þar hafið þið nú komizt
í snertingu við skólagöngu, þótt
ekki væri hún löng?
— Já, en hún nýttist vel, þaú
held ég að mér sé óhætt aö
segja. Ég vil sérstaklega taka
það fram, að þá var skólastjóri
Metúsalem Stefánsson og kenn-
ari Benedikt Blöndal, og tel ég
vafalaust, að allir, sem hjá
þessum ágætu mönnum voru,
hafi haft af því mikið og marg
víslegt gagn.
„Unigmennafélögin voru
okkar lýðskóli“
— Var félagslíf mikið á
Fljótsdalshéraði á æskuárum
þínum Sigurbjörn?
— Já, það var fnikið, mjög
mikið. Þá var í rauninni blóma-
skeið ungmennafélaganna hér
um slóðir.
— Það er víst dálítið erfitt
fyrir okkur, sem uxum upp í
byrjun atómaldar, að skilja
hvað þessi félög — ungmenna-
félögin — voru ykkur aldamóta
kynsl&ðinni?
— Það er engin von, að það
sé gott fyrir ykkur að skilja
það — aðstaða kynslóðanna er
svo gerólík, en ég vildi segja,
að svona frá 1905 til 1920 hafi
ungmennafélögin í rauninni
verið lýðskóli ungmennanna.
Þá voru allir fullir af hugsjón-
um og framtíðarvonum, og
menn lifðu raunverulega í hálf-
gerðri draumavímu.
— í hverju var svo starfsemi
T í M I N N, sunnudaginn 22. september 1963. —-