Alþýðublaðið - 12.03.1942, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 12.
e V> iV;%; j'i ííi
marz 1942.
ALÞYÚÚBLAÐIÐ
V#í '
Carole Lombard fórst í flugslysi
Fyrir nokkru skýrði Alþýðublaðið frá því, að leikkonan heimsfræga, Carole
hefði farizt í flugslysi ásamt móður sinni og 19 öðrum farþegum. Carole
Gable og er myndin af þeim og móður Carole.
var
Lombard,
gift Clark
GUÐJÓN B. BALDVINSSON;
Viðhorf launþegans
AÐ eru fá ár síðan núver-
andi sendiherra íslands í
Washington, Thor Thors, lét orð
falla á alþingi í þingræðu um
að hann myndi tilleiðanlegur að
athuga um afnám laga þeirra,
er banna opinberum ' starfs-
mönnum að leggja niður vinnu
= gera verkfall. Ef ég man rétt
var tilefnið ræða Héðins Valdi-
marssonar í umræðum um frv.
til laga um stéttarfélög og
vinnudeilur, er samþykkt var,
og tryggði stéttarfélögum samn-
ingsfrelsi og viðurkenningu í
þjóðfélaginu.
Þetta var á þeim árum, þeg-
ar Sjálfstæðisflokkurinn var í
stjórnarandstöðu og Thor Thors
var málsvari yngri manna
flokksins á þingi.
Á þeim árum var einnig öðru
hverju minnzt á eitt stefnu-
skráratriði Heimdallar, en það
er víst eina stefnuskrá Sjálf-
stæðisflokksins, sem ' sé að
tryggja verkamönnum hlut-
deild í arði fyrirtækja þeirra, er
þeir starfa við. Þá gekk aðalat-
vinnuvegurinn — sjávarútgerð-
in — heldur illa og samkvæmt
opinberum skýrslum var éngin
arðsvon.
Þetta hefir breytzt eins og les-
endum er ljóst. Atvinnuvegirn-
ir blómgast og hvarvetna þykir'
nú arðsvon, nú er kominn tími
til þess að launþegarnir fái
hlutdeild í arði fyrirtækjanna,
og nú er Sjálfstæðisflokkurinn
í stjórnarandstöðu, en hvað
skeður þá?
Árið 1939 og eru byrðar
lagðar á launastéttirnar, gengis-
lækkun er framkvæmd, kaupið
bundið og ákveðið að dýrtíðin
skuli aðeins bætt að nokkru
leyti, m. 0. o. launastéttirnar
bera fjárhagslega byrði til að
létta undir með atvinnuvegun-
um, þær fá hlutdeild í tap-
rekstrinum. Þegnskapur sá, er
launþegar sýndu méð því að
taka upp byrði þessa og bera
hana til enda, rennir stoðum
undir kröfuna um hlutdeild x
arði göðæranna. Tilvalið tæki-
færi fyrir Sjálfstæðisflokkinn,
að lyfta nú hátt merkinu og
koma fram þessu máli sínu, eða
finnst þér það ekki, lesandi góð-
ur?
Ég þykist viss um, að hver
launþegi og hver sanngjarn og
réttsýnn kjósandi játar því og
leiðir hugann að staðreyndun-
um.
Og eigum við þá ekki að at-
huga hvað þær leiða í ljós?
Á síðastliðnu hausti kemst
Framsóknarfl. að þeirri nið-
urstöðu, að nú sé kominn tími
til að launa verkamönnum við
sjávarsíðuna — og öðrum laun-
þegum — að nokkru þann
stuðning, er þessir þegnar
veittú bændastétt landsins, þeg-
ar skipulögð var kjöt- og mjólk-
ursala, og þá alveg sérstaklega
þann þátt, er þeir áttu í því að
eyðileggja hið landsfræga
,,mjólkurverkfall“ íhalds og
I kommúnista í Reykjavík. Þið
vitið með. hverju átti að launa,
með því að lögbinda allt kaup
í landinu.
Þess má geta, að áður hafði
Framsókn sýnt nokkurn lit á að
þókna launastéttunum fýrir
skilning þeirra á nauðsyn bænd-
anna með því að hækka land-
búnaðarafurðirnar örar en laun
samkvæmt verðlagsvísitölu, en
það er gert til þess að halda
niðri dýrtíðinni, því að laun
bænda hafa ekki áhrif á dýrtíð-
ina eins og þið vitið. En sú
þóknun var aðeins veitt fyrir
þann greiða, að launastéttirnar
keyptu kjöt og mjólk hærra
verði en fékkst á erlendum
markaði, þegar landbúnaðurinn
átti erfiðast.
En þetta er útúrdúr, við vor
um að ræða um kaupbinding-
una. Ráðherrar Sjálfstæðis-
flokksins voru fúsir til að
leggja þessu lið og fengu sam
þykki miðstjómar flokks síns
til að fylgja frv. því, er við-
skiptamálaráðherra lagði frarn
fyrir hönd Framsóknar.
Sennilega hafa Sjálfstæðis-
ráðherrarnir aldrei verið nema
styrktarmeðlimir í Heimdalli og
því _ekki munað eftir stefnu-
skráratriðinu um arðshlutdeild
En það mundu víst aðrir eftir
þessu, eða a. m. k. rifjaðist
þetta upp, þegar ráðherra Al-
þýðuflokksins kvaðst fara úr
ríkisstjórninni, ef ftv. þetta yrði
samþykkt.
Þið munið náttúrlega hver
gekk fram fyrir skjöldu með að
skýra ástæðuna fyrir því, að
Sjálfstæðisflokkurinn vildi
fylgja „frjálsu leiðinni“. Það
var ekkert smámenni, hvorki
meira né minna en foringi
Sjálfstæðisflokksins í bæjar-
stjórninni, borgarstjórinn sjálf.
ur, Bjarni Benediktsson, og
hann skýrði frá því, að verka-
mennirnir í flokknum vildu
hafa þetta svona, og þeir ættu
rétt á því að fá betur borgað,
þegar betur áraði hjá atvinnu-
vegunum.
En svo komu bölvaðar stað-
reyndirnar. Nokkur félög iðn-
stétta fóru fram á launahækk-
un, þ. e. vildu fá arðshlutdeild
í góðærinú eða ofurlitla þókiiun
fyrir hjálpina, sem þeir veittu,
þegar hart var í ári hjá atvinnu-
rekendum.
Þá sló hjarta Sjálfstæðis-
flokksins öfugt. Sannleikurinn
kom í ljós, stefnuskráratriðiö
I
var aldrei meint alvárlega, það |
var aðeins skrautfjöður stungið
inn í áróðursskikkju flokksins í
xví skyni að láta sem svo, að
Sj álfs tæ ðisflokkurinn vildi svö-
: ítinn jöfnuð í þj óðfélaginu.
Þessi örlitli vottur af hreinu
blóði 1 áróðursæðakerfi flokks-
ins hvarf. í einu vetfangi, ein-
tómt blátt blóð eftir. Hvers
vegna? Vegna þess, að hags-
munir stóratvinnurekenda ráða
xegar til kastanna kemur.
Nú segja Sjálfstæðismenn við
okkur eitthvað á þessa leið:
Þetta er blekking, við sem er-
um að berjast á rnóti dýrtíð-
inni, grunnkaupshækkun er
undirrót dýrtíðarinnar.
Hvað segjuni við þá, lesandi
góður? Við gætum spurt t. o„
á þessa leið:
Ef grunnkaupshækkun er
undirrót dýrtíðarinnar og má
því ekki eiga sér stað, hvenær
má <þá veita launþegum hlut-
deild í arði fyrirtækjanna?
Ef krónan í vasa launþegans
er ákaflega hættuleg öllu hag-
kerfi ríkisins, er hún þá hættu-
laus í pyngju stríðsgróðamanns-
ins? Ef launþeginn á að beca
byrðarnar sem skattþegn og
vera „hírudreginn" í harðærinu,
en má svo ekki fá uppbætur í
góðærinu, hvenær á hann þá að
fá uppbætur? Sennilega aldrei
sky. málflutningi ríkisstjórnar-
innar, eða lítur hún ekki svo á
að nú hafi launatekjur náð því
hámarki, sem æskilegt er?
Sjálfstæðisflokkurinn hefir
oft haldið því fram, að hér á
landi væri lítill stéttamunur,
enda væri hann flokkur allra
stétta. Aldrei hefir meiri auð-
söfnun átt sér stað hér á landi
á fárra manna hendur, nema þá
máske eftir svarta dayða, þegar
einstaklingar eignuðust jarðir í
stórum stíl vegna erfða, og þá
er Sjálfstæðisflokknum vitan-
lega kappsmál að viðhalda þess-
um mismun,' því að máttarstoð-
ir flokksins eru auðjöfrar lands-
ins og samvinnustefna Fram-
sóknarflokksins virðist sem
stendur aðalega fólgin í því að
styrkja stéttarbræður „Stefáns
Th. og Sæmundar í Slykkis-
hólmi“ við að halda í fengið fó.
Þeir munu kannske segja:
Við viljum jafna með sköttum.
Ef svo væri, þætti mér líklegt
að nú þegar væri komið fram
á alþingi frv. tii skattalaga, en
í samræmi við reynslura mun
það verða nýr baggi á launþega,
nýr gróði fyrir strxðsgróða-
menn, en meira um það síðar.
Ef þú, lesandi goður. vilt
jöfnun lífskjara, ef þú viLt rett-
læti til handa launþegum. ef þú
annt lýðræði og frelsi, þá greið-
ir þú A-listanum atkvæði 10
marz n.k.
Franileiðslutæki
*• ■;|^j ' * *—i". •"
Beykjáyíkur.
Driðja loftðrðsin ð
B
REZKAR flugherinn gerði
í fyrrinótt árásir á Rúhr-
héraðið þriðju nóttina í röð
Flugskilyrði voru slæm, svo að
illa sást, hver árangur varð af
árásunum. Fjórar flugyélar
komu ekki aftur til stöðva
sinna.
Flugmálaráðherra Breta, sir
Archibald Sinclair, sagði
Frh. af 4. síðu.
höfnina, að fiskiskipin geta þar
enga afgreiðsíu férigið og hafa
hennar nær engin not.
Aðrir bæir, bg þá fyrst og
fi’emst Hafnarfjorður og ísa-
fjörðrir, hafa teþ:ið öðruvísi á
þessum málum. Báðir hafa þeir
lagt fram stórfé til að auka út-
gerð og efla atvinnulíf bæjar-
búa., Bs^jarútgerðin á nú skuld-
lausar eignir 3 milljónir króna,
og hvern einasta undanfarinn
mánuð hafa 100 000 til 200 000
kr. runnið frá hénni í sameigin-
legan sjóð Hafnfirðinga. Á ísa-
firði stendur útgerðin nú með
miklum blóma og tryggir bæj-
arbúum næga atvinnu, þótt eng-
in sé þar Bretavinna. Þar er
bézta höfn á landinu, en þó
riafa ísfirðingar varið hundruð-
um þúsunda til byggingar Sér-
stakrar bátahafnar, auk annars
stuðnings, beins og óbeins, sem
peir hafa veitt útgerðinni. Enda
fer fiskiskipaflotinn þar vax-
andi ár frá ári.
í þessum bæjum eru Alþýðu-
flokksmenn í meirihluta, en hér
íhaldsmenn. Hér dregst útgerð-
in stórkostlega saman á sama
tíma sem hún eykst í Hafnar-
firði og ísafirði.
En það er anhar aívinnuveg-
ur, sem hefir fært út kvíarnar
hér í Reykjavík, einmitt þessi
sömu ár sem útgerðinni hefir
hnignað. Þar hefir einkafram-
takið séð fyrir örum vexti.
Tala verzlana hér í Reykjavík
hefir þessi ár verið sem hér seg-
ir:
1920: Heild- og umboðsverzl-
anir 34, smásöluverzlanir 235»
samtals 269. 1930: Heildv. og
umbv. 64, smásöluv. 407, samt.
471. 1938: Heildv. og umbv. 75,
smásöluv. 508, samt. 583. 1939:
Heildv. og umbv. 70, smásöluv.
543, samt. 613.
í viðbót við þetta hafa síðan
verið veitt verzlunarleyfi sem
hér segir:
1940: Heildv. og umbv. 16, smá-
söluv. 37, samt. 53. 1941: Heild-
og umboðsv. 83, smásöluv. 50,
samt. 133. 1942 (þar til í febr.)
28 verzlunarleyfi eða alls þessa
26 mánuði 214 ný verzlanir í
viðbót við þær 613, sem fyrir
voru.
Samanburður á þróun þess-
ara tveggja atvinnugreina er
meira en athyglisverður.
Sama árið sem fiskiskipunum
fækkar um 21,3% meira en
fimmtung eru veitt 133 ný
verzlunarleyfi.
Þetta gerist undir verndar-
væng Eysteins Jónssonar við-
skiptamálaráðherra, sem ber
skylda til að hafa eftirlit með
verðlagi og álagningu.
Á hverju eiga allar þessar
verzlanir að lifa, þegar aftur-
kastið kemur og verðbólgan
dvín?
Og á hverju eiga Reykvík-
ingar að lifa, þegar Bretavinn-
an hættir?
London í gær, að Bretar hefðu
þegar yfirráð í lofti í Evrópu
of Afríku, og þeir munu ná þeim
í Kyrrahafslondunum.