Alþýðublaðið - 20.03.1942, Blaðsíða 4

P&íadasur 20. ma?z Í&42L
jUþijftttbUMft
Útgefandt: Alþýðaflokkariim
Bitstjóri: Stefán Pjetorsson
Ritstjóm og afgreiðsla í AX-
þýðuhúsinu viö Hverfisgötu
Símar ritstjórnar: 4901 og
4902
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906
VerÖ í lausasölu 25 aura
Alþýðaprentsmiðjan b. 1.
Þingmál flokk-
anna.
/\LLUM stjórnmálaflokkum,
sem fulltrúa hafa á lög-
gjafarsamkomu þjóðarinnar og
hafa til að bera einhverja á-
byrgðartiKinningu gagnvart
þjóðinni, er það metnaðarmál,
að koma fram á þingi emhverj-
um þeim málum, sem til heilla
horfa fyrir þjóðfélagið, að
þeirra dómi. Slíkum flokkum,
sem vandir eru að virðingu
sinni, nægir ekki að þingflokk-
ar þeirra starfi aðeins meðan
þing stendur yfir, heldur starfi
þingmennimir stöðugt að at-
hugun og rannsókn málanna og
undirbúi ný frumvörp, sem síð-
an eru lögð fram, vel undirbúin
og gerhugsuð fyrir næsta þing.
Ai' aðaUrumvörpum þingflokk-
anna á hverju alþingi má ráða
stefnu þeirra í hagsmunamálum
þjóðarinnar og úrræði þeirra
þegar vanda ber að höndum.
Lítum nú á frumvörp þau,
sem þingflokkarnir hafa lagt
fyrir yfirstandandi alþingi.
Ekki þarf sú athugun að
standa lengi áður en komizt er
að þeirri niðurstöðu, að af þing-
rnálurn beri aðalfrumvörp Al-
þýðuflokksins langhæst. Þau
eru veigamest og horfa helzt til
þjóðheilia.
Annað þessara stórmála,
gengis hæ kkunarfrumvarpið,
miðar að þvi að ráða fram úr
vandræðunum, sem hljótast af
dýrtíðinni, og er í senn raun-
hæft og réttlátt. Raunhæft
vegna þess, að gengishækkun er
vel framkvæmanleg og einföld,
réttlát vegna þess, að gengis-
hækkun kemur niður á þeim,
sem breiðust hafa bökin, stríðs-
gróðamönnunum.
Hitt stórmál Alþýðufl. er
kjördæmaskipunarmálið, sem
miðar að því að tryggja fjöldan-
um sem mest jafm-étti og frelsi
í stjórnmálum, éins og alltaf
hefir verið stefna Alþfl. Bæði
þessi frumvörp sýna stórhug og
einurð Alþfl. Annað bendir á
úrræði í mesta fjárhagsvanda-
málinu, sem nú kallar að, hitt
er menningarlegt réttlætismál
almennings í landinu. Bæði eru
frv. gaumgæfilega undirbúin og
liggur þar mikið starf að baki.
En hver eru þá aðalfrumvörp
hinna flokkanna á jrfirstandandi
alþingi?
Stjómarflokkamir telja, eins
og eðlilegt er, að dýrtíðarmálin
séu aðalúrlausnarefni alþingis.
Ætla mætti því að frá þeim séu
stórkostleg frumvörp á ferð um
þau efni. En hver eru úrræðin?
Þessir afturhaldsflokkar hafa
lent í slíku kviksyndi með dýr-
t
BJÖRN L. JÓNSSON:
Lætur útvarpið stjérnast af
hlutdrægni eða dnttlnngum?
VIÐSKIPTI mín við útvarps-
ráð, iþau, er hér verða rak-
in í aðalatriðum, eru þess eðlis,
að ég tel rétt að þau komi fyrir
almenningssjónir. Framkoma
útvarpsráðs í þessu máli er má-
ske einhver undantekning úr
þeirri átt, um það kann ég ekk-
ert að fullyrða, en hún er ekki
vanzalaus fyrir útvarpið og for-
ráðamenn þess, og því má það
ekki ske, að þeim sé gefið undir
fótinn með því að þegja yfir
slíku og láta það óátalið og hul-
ið sjónum almennings.
Fyrir rúmu ári síðan ritaði ég
tvær greinar í Morgunblaðið um
almenn heilbrigðismál. Sú fyrri,
„Heilsufar og mataræði“, fjall-
aði um breytingar þær, sem orð-
ið hafa á dánarorsökum hér á
landi síðasta aldarfjórðunginn,
og enn fremur um breytingar á
innfluttri matvöru — korn- og
sykurvöru — síðustu 50—60 ár-
in. Aðalheimildir mínar voru
heilbrigðisskýrslur landlæknis
og innflutningsskýrslur Hag-
stofunnar. Síðari greinin var að-
allega um neyzlu hveitis og syk-
urs. Báðar voru greinarnar al-
menns eðlis og fóru ekki inn á
svið lækisfræðinnar sjáKrar.
Samt sem áður hafði ég ráðfært
mig við lækna, bæði um ein-
stök atriði og greinarnar í heild.
Sigurjón Jónsson, fyrrum
læknir í Dalvík, svaraði báðum
greinunum í sama blaði, og af
svo lítilli hófsemi og sanngimi
í orðavali og málflutningi, og
með þvílíkum málalengingiun,
sem snerust hvergi um umræðu-
efnið, að ég féll frá að rökræða
málin við hann. Var hann og
ýmsum þegar kunnur að endem-
um af ritdeilu, sem hann átti í
nokkrum árum áður við íslenzk-
an lækni vestanhafs.
En S. J. lét sér ekki nægja að
hafa hafa síðasta orðið í Mgbl.,
enda gat hann þess þar, að hann
mundi gera efninu betri skil
síðar.
Og síðast liðið sumar fær
hann svo samþykki útvarpsráðs
til að flytja tvö löng erindi í
útvarpið og néfndi þau „Lífs-
kjör og heilsufar". Um það var
út af fyrir sig gott eitt að segja,
að láta ræða málin á þessum
vettvangi, ef það var gert af
sanngimi og rökfestu, og frá
báðum hliðura, úr því að xun
verulegan ágreining var að
ræða. En hér var ekki þvi að
heilsa, hvorugu þessu skilyrði
var fullnægt. Því að til að byrja
með býður útvarpsráð útvarps-
notendum hér upp á fyrirlestur,
sem var engu nógværari en
1 greinarnar í Mgbl. né efnisrík-
ari, miðað við lengd; orðbragð
og málflutningur var líkast því,
sem menn eiga að venjast í póli-
tískum æsingagreinum í blöðun-
um, þannig að ýmsum virtist
brotið allmjög í bága við reglur
útvarpsins, sem banna hvers
konar ádeilur, áróður og 6-
kurteisi í útvarpserindum.
Skal ég nú tilfæra af handa-
hófi nokkiu- orð og setningar úr
erindum læknisins, og eiga þau
ýmist við mig eða Jónas lækni
Kristjánsson, eða okkur báða.
Eru þessi sýnishom um leið
mælikvarði á það, hvað útvarps-
ráð telur útvarpshæft orðbragð
og hve hart það tekur á ádeilum,
en að óreyndu mundu menn
ætla, að það geröi stnangari
kröfur í þeim efnum en t. d.
blöð eða tímarit.
„Mýraljós náttúrulækninga-
trúarinnar" „ . . og það menn,
sem ýmist eru alls ófróðir um
þessi efni, svo að handleiðsla
þeirra er eins og þegar blíndur
leiðir blindan, eða svo öfgafullir
! og einhliða, að fræðsla þeirra
verður verri en engin“. „Ger-
samlega órökstuddar fullyrðing-
ar“, „vígorð, til þess ætlað að
reyna að veiða einfaldar sálir“,
„ . , . því að só sannleiksneisti,
sem er í ræðum þeirra og ritum,
drukknar í svo hóflausum öfg-
um, að ótrúlegt er, að nokkur
skynsamur maður taki mark á
orðum þeirra“, ,, . . . útúrsfíún-
ingur, fram kominn gegn betri
vitund“, „. . en reyna í 'þess
stað að dylja fáfræði sína með
órökstuddum fullyrðingum.“
Þessi fáu sýnishorn verða að
nægja. Og hér er heldur ekki
, rúm til að taka upp dæmi um
J málflutninginn sjálfan og með-
| ferð höfundar á orðum og rök-
tíðarráðstafanir, að einu úrræð-
in, sem þeir sjá, eru kúgunar-
ráðstafanir á hendur launastétt-
um landsins. Annað aðalmál
stjómarliðsins á þessu þingi er
því staðfesting á bráðabirgða-
lögum um gerðardóm og kaup-
kúgun.
Hitt aðalmál Framsóknar- og
Sjálfstæðisfl. leiðir af því fyrra.
Það er staðfesting á bráða-
birgðalögum um algerlega á-
stæðulausa kosningafrestim í
Reykjavík, sem knúin var fram
af eðlilegum ótta við óvinsældir
gerðardómsbröltsins.
Kommúnistar hafa engin þau
frunrvörp lagt fyrir alþingi, er
nokkur veigur or t
Er ekki auðsær munurinn á
þeim þjóðmálastefnum, sem
lýsa sér í þessum þingmálum
flokkanna? Annars vegar stór-
huga úrræði í vandamálum yf-
irstandandi tíma og víðtækt
réttlætismál; hins vegar aðeins
staðfesting á nánasarlegum
bráðabirgðalögum, sem sett eru
í trássi ,við þjóðarviljann og að
alþingi forspurðu, og eru auk
þess vanmátta kák.
Einn af leiðtogum ungra
Sjálfstæðismanná skrifaði um
daginn grein í Morgunbl. um
hina „jákvæðu" stefnu flokks
síns. Þá „jákvæðu" stefnu er
rétt að skoða í ljósi þingmál-
arrna, sem nú eru á döfinni. Eða
hvor finnst þér jákvæðari, les-
andi góður, stefxian, sem bendir
á úrræCi og réttíæti, eða sú,
sem heldur dauðahaldi í kúgun
og ranglæti?
um andstæðínganna.
í haust birtust erindin svo í
tímaritinu )rHeilbrigt líf“, og
skal iþess getið, ritstjóranum til
verðugs lofs, að hann felldi nið-
ur tvær síðustu setningamar,
sem teknar eru upp hér að oían,
•þótt raunar hafi margir furðað
sig á því, að sjá svona harðar og
augljósar áróðursgreinar 1 riti,
sem er ætlað að fræða almenn-
ing um holla lifnaðarhætti.
Nokkru eftir að erindi S. J.
birtust á prenti, sendi ég út-
varpsráði handrit að erindi, sem
var þó ekki svar við erindum
S. J. Mér vár ljóst, að beint
svar við þeim hlaut að verða ó-
samboðið þessum virðulega vett-
vangi, eins og erindi læknisins
var, og skýlaust brot ó hlut-
leysi þess, og að slíkt „pex“ og
deilur mundi ekki skýra málið
fyrir áheyrendum. Hins vegar
garði ég skýra grein fyrir mín-
um skoðunum á málinu sjálfu,
og studdist þar, auk þeirra heim-
ilda, sem ég nefndi áðan, við
rannsókn, sem dr. Björn Björns- 1
son hagfræðingur hefir gert á ]
dánarorsÖkum hér Á landi árin
1911—35, og hefir Irvergi verið
birt, og enn fremur við dcáct-
orsritgerð eftir Jón Finsen, sem
var héraðslæknir í Eyjafjarðar-
og Þingeyjarsýslmn 1355-65, og:
er hún líklega bezta hehnild sem
völ er á frá þeim tíma, því að
hann hélt nákvæmar sjúklinga-
skýrslur öll þessi ár. í eriœUL
mínu vom málin rædd ahnennt,
eins og áður, ádeilulaust með
öllu, og ekki seilzt inn á svið
iæknisfræðínnar. Og áður en ég
sendi útvarpsráði handritið,
hafði ég borið það undir Jónas
lækni Kristjánsson, og tek það
fxam þar.
Er útvarpsráð hafðí haft
handrit mitt til athugunar um
mánaðartíma, fékk ég það end*
ursent með þeim ummælum, að
því væri hafnað.
Ég gerði mig ekki ánægðan
með þetta og ritaði útvarpsráði
bréf, dags. 26. jan. s. L Rek ég
þar stuttlega aðdraganda máls-
ins, tel mig órétti beittan, að fá
ekki, eftir hina svæsnu ádeilu
læknisins, að reifa málið frá
mínu sjónarmiðí. Segir siðan í
bréfi mínu:
„Þess er ekki getið í bréfi út-
varpsráðs, af hvaða ástæðum
erindi mínu er hafnað. Og með
því að ég sætti mig ekki við
iþessi málalok, leyfi ég mér hér-
með að biðja háttvirt útvarps-
Frh. á 6. síðu
BREYTINGARTILLÖGUR
Alþýðuflokksins við kjör-
dæmaskipunina og kosninga-
fyrirkomulagið, sem nú hafa
verið lagðar fyrir alþingi í
frumvarpsformi, vekja nú þeg-
ar mikið umtal í blöðunum. —
Jón Kjartansson, annar rit-
stjóri Morgunblaðsins, skrifar
í blað sitt undir eigin nafni:
/
„Um frumvarp þetta er það að
segja í fám orðum, að það er
að ýmsu leyti mjög aðgengilegt
og alveg vafalaust, að með því
er tryggt, að lýðræðið fær notið
sín i okkar landi. Er það vel far-
ið, að Alþýðuflokksmenn skuli
komnir inn á þessa leið í kjör-
dæmamálinu, í stað hinnar, sem
þeir hafa áður verið með, að gera
landið allt að einu kjördæmi. —
Þessi leið er miklu réttlátari og
aðgengilegri á allan hátt.
Sennilega verður aðal andstað-
an gegn þessu frumvarpi byggð
á því, að lagt er til, að þing-
mönnum verði fjölgað nokkuð frá
því, sem nú er, eða úr 49, upp í
54. Andstaða, byggð á þessu einu,
er þó ekki veigamlkil, því að
það getur aldrei skipt verulegu
atriði, hvort þingmenn eru þetta
fleiri eða færri. Aðalatriðið er
hitt, að alþingi sé á hverjum tíma
rétt mynd af þjóðarviljanum, en
á þetta hefir mjög skort um langt
skeið og svo er einnig enn.
En það er engan veginn víst,
samkvæmt tillögum þessa frum-
varps, að tala þingmanna verði
54, sem er hámarkið. Með þeim
öðrum breytingum, sem frum-
varpið ráðgerir, svo sem hlutfalls-
kosningu í tvímenningskjördæm-
um, fjölgun þingmanna í Reykja-
vfk ðg myndun þriggja nýrra
kjördæma (í kaupstöðum úti um
land), myndi fást meira jafnvægi
milli flokkanna og þvl vafasamt
hvort þörf yrði fyrir öll (ellefu)
uppbótarsætin, til þess að ai
fyllsta jöfnuði.
Það ætti ekki að verða erfitt
að tryggja framgang þessa rétt
lætismáls á þingi, ef undhv
tektir Sjálfstæðisflokksins f
heild yrðu eitthvað svipaðar
undirtektum Jóns Kjartans-
sonar. En skyldi það bara vera
tilviljun, að hann skrifar þessi
orð undir eigin nafni? Eða ger-
ir hann það máske vegna þess,
að hann viti formann Sjálf-
stæðisflokksins og miðstjóm á
eitthvað öðm máli? Við sjáum
hvað setur.
£
Formaður Framsóknar-
flokksins, Jónas Jónsson, skrif-
ar ekki alveg eins vinsamlega
í Tímann um kjördæmaskip-
unarfrumvarp Alþýðuflokks-
ins. Hann segir:
„Það verður áreiðanlega erfiður
dagur fyrir Alþýðuflokkinn, ef
hann ætlar að halda áfram að
vera algerlega óábyrgur flókkur.
sigla í bæjarstjóm og á þingi £
kjölfar kommúnismans, og gera
sér þann vafasama heiður að bera
fram sem kasningabombu þá al-
útlendustu breytingartíUögu, sem
enn hefir verið sýnd á alþings.
Það þarf mikla grunnhyggni og
lýðskrumshneigð frá hálfu A1~
þýðuflokksíns til þess að korna nú
með tillögur um breytíngar á
kjördæmaskipun landsins, meðan
landið er hersett frá tveim stór-
veldum, og margar ráðstafanir
gerðar af- herstjómiun þeirra
ríkja, tíl að geta barizt bér á
landi við þriðja stórveWið.**
Það virðist vera eitthvað fá-
tæklegt um rök hjá formanni
Frh. á 6. síðu.