Alþýðublaðið - 20.03.1942, Blaðsíða 5

Föstudagur 20. marz 1042.
/‘IÞYDUBf.AÐID
I
»** Þýzkar grafir í Rússlandi.
Hér hvíla sex þýzkir hermenn, sem létu lífið austur í Rússlandi, fyrir „foringjann og föðurland-
ið“. Grafimar eru einþversstaðar aftan víglínunnar, en nú er vafasamt hvorum megin. Aftan
á krossana eru settir stálhjáhnar hinna föllnu.
i
Tflrnjésnarl Hltlers.
Canaris ádmíráll, maðurinn,
sem Himmler óttast mest.
_ Sé
¥ ÓBREYTTU HERBERGI á
efstu heeð í opinberri bygg-
ingu einhvers staðar í Berlín
situr þægilega útlítandi maður
með hvítt hár og snoturlega
framkomu. Við fyrstu kynni
gæti maður látið sér detta í hug,
að þetta væri norður-þýzkur
kaupsýslumaður. En það er ekk-
ert nafnspjald á skrifstofuhurð-
inni hans. Og nafn hans stendur
ekki heldur í neinni skrá yfir
kaupsýslumenn eða í símaskrá.
Og enginn fær að snúa sér til
hans persónulega með erindi
sín.
En í þessu herbergi liggja
saman þræðir frá öllum hinum
myrku ráðstofum í ríki Hitlers.
Þessi maður býr yfir leyndar-
málinu um örlög þau, sem hafa
verið að skapast í Þýzkalandi
frá iþví er Bandaríkin hófu þátt-
töku sína í stríðinu og Rússar
hófu gagnsókn sína. Nýlega var
nafn hans nefnt í sambandi við
hinar ruglingslegu fréttir, sem
síazt haía út frá þriðja ríkinu.
Þetta er Wilhelm Canaris flota-
foringi, yfirmaður þýzku njósna
starfseminnar.
*
Nafn Canaris flotaforingja er
ekki1 í þýzku bókinni: Hver er
maðurinn? Og ekki heldur í
neinum þýzkum skýrzlum.
Hann hefir alltaf komið sér hjá
því að láta mikið um sig tala, og
til þess er sérstök ástæða. Hann
er yfirnjósnari, og er afarerfitt
að fá nokkrar upplýsingar um
hann.
Canaris er ekki af prússneska
aðlinum og ekki heldur þýzkur
að ætterni. Ætt hans er grisk
að uppruna, en þó er orðið langt
síðan hún settist að á Þýzka-
landi Áðmírállinn lét fyrst á
sér bera í heimsstyrjöldinni
1914;—1918. Hann tók þátt í
sjóorustunni við Jótlandssíðu,
en aðalhlutverk sitt í þeiœ ófriði
innti hann þó af hendi í þýzka
sendináðinu í Madrid. Hann
gerðist æstur þjóðernissinni, og
þegar Hitler komst til valda í
Þýzkalandi, fékk hann mikils-
varðandi embætti í upplýsinga-
og njósnastarfseminni, sem náz-
istar komu á fót.
Hann hófst mjög til metorða
undir stjórn Hitlers. Árið 1937
var hann gerður að flotadeildar-
foringja, og árið 1938 var hann
gerður að varaaðmírál. Árið
1940 var hann gerður að yfir-
flotaforingja og er nú yfirmað-
ur allar þýzkar upplýsinga- og
njósnastarfseminnar. Sem slíkur
heimsótti hann von Papen,
sendiherra Þjóðverja í Ankara,
í ágúst 1941 og fór því næst til
Teheran. Þetta skeði rétt áður
en Bretar og Rússar tóku Iran á
sitt vald.
Enskur fréttaritari hefir lýst
því, hvernig á völdum hans
standi. Hann sagði: Hann dáist
að Hitler, en er ekki sérlega
hrifinn af nazistaflokknum.
Canaris fær daglega skýrslur
um símasamtöl ráðherra þriðja
ríkisins og veit nákvæmlega
hvar hver þeirra er á hverjum
tíma. HaAn getur gefið Gestapo
skipanir pg gerir það líka. Emb-
ættislega er hann ekki eins hátt
settur og Himmler, en í fram
framkvæmdirmi er hann horium
eins valda,jnikill eða jaínvel
valdameiri. Hann er yfirmaður
allrar njósnarstarfseminnar.
Hann hefir mjög sterka pólitíska
aðstöðu, þar eð hann er persónu-
legur kunningi og vinur hinna
ýmsu herforingja og flotafor-
ingja.
Ástæðan fyrir því, að allt í
einu var farið að tala um Cana-
ris, var sú, að hann var farinn
að keppa við Heinrich Himmler.
Hinn slægi og samvizkulausi
yfirmaður Gestapo kom á fram-
færi sögum um það, að Canaris
væri að brugga samsæri og ætl-
aði á þann hátt að koma honum
í ónáð hjá Hitler. En að því er
fregnir herma, hefir aðstaða
Canaris verið svo sterk, að slík-
ur vopnaburður vann ekki á
honum. Auk 'þess hafði hann
öflugan stuðningsmann, þar
sem var hinn gamli njósnarefur
Þjóðverja, Nicolai liðsforingi,
hinn frægi yfirmaður þýzku her-
njósnanna í heimsstyrjöldinni
1914—1918.
*
í sambandi við þessar f regnir
um Canaris bárust út aðrar
fregnir fra þriðja ríkinu, sem sé
þær, að hinar gömlu storm-
sveitir, sem nú eru dreifðar um
allan herinn, hefðu risið önd-
verðar gegn stríðinu við Rúss-
land, og að hið opinbera mál-
gagn þeirra befði verið bauinað
og einnig fundir þeirra. Önnur
fregn var sú, að Hitler hefði
leyft úrvalsliði Himmlers að
stofna sitt eigið fluglið. Einnig
að vébylssum hefði verið raðað
upp við götur Berlínar, til þess
að bæla niður uppreisn, ef til
hennar skyldi koma.
Þessi síðasta fregn var auð-
vitað uppspuni, en Þjáðverjar
tóku hana mjög alvarlega. Þeir
buðu hlutlausum blaðamönnum
að ferðast um alla Berlín til þess
að ganga úr ákugga um, hvort
þar væru nokkrar vélbyssur.
Þessi viðkvæmni Þjóðverja
fyrir því, hvað um þá væri sagt,
kom enn þá betur í ljós, þegar
blaðamenn voru rifnir upp úr
fasta svefni um miðja nótt, til
þess að hlusta á fullyrðingar um
það, að enginn klofningur ætti
sér stað innan þýzka ríkisins.
Þessi ringulreið speglaðist á
eftírminnilegan og furðulegan
hátt í grein í hinu þýðingar-
mikla blaðí Westdeutscher Be-
obachter. Þar var rætt um styrj-
öldina í Rússlandi og sagt m. a.:
„Nú orðið, þegar sex mánuðir
eru liðnir, vitum við, að ekkeA
var eins og við bjuggumst við
að það væri. Það eina, sem við
vitiun nú með vissu er það, að
þegar þessari styrjöld lýkur,
verður hin mesta bylting, sem
sögur hafa farið af og gersam-
lega nýtt tímabil mun hefjast.“
Þessu var auðvitað beint gegn
mistökum Þjóðverja í Rúss-
’landi. Nýlega birti ameríkskur
fréttaritari skýrslu um hrak-
farir Þjóðverja í Rússlandi.
Samkvæmt henni höfðu þeir
misst 1 250 000 óbreytta her-
menn og 255 000 yfirmenn. Tólf
af tuttugu og einni skriðdreka-
deild voru eyðilagðár. Tjón
þeirra yfirleitt svo mikið, að
það gerði vorsókn Þjóðverja
töluvert hæpna.
En hvort sem þessar tölur eru
ýktar eða ekki, þá er það víst,
að Þjóðverjar hafa goldið hið
mesta afhroð. Utaríríkismálaráð-
herrann, von Ribbentrop, ferð-
aðist til Budapest í leynilegum
erindagerðum, en búizt þar við,
að hann hefði verið að reyna aS
útvega ungverskar hersveitir
til þess að senda á vígstöðvara*
ar. Rúmenar voru svo óánægðir
með mssneska ævintýrið, að
þeir skipuðu öllum herdeiMum
sínum að hverfa heim aftur og
láta af hendi vopn sín. í Frákk-
landi hófu Þjóðverjar mikinn 4-
róður og bentu Frökkum á, hvf-
lík ógæfa biðí Evrópu, ef Rússar
sigruou.
í Finnlandi varð ástandið si-
fellt verra og verra. Eitt blaðið
krafðist þess opinberlega, að
friður væri saminn, þar eð Finn-
ar hefðu engan mátt til þess að
halda barattunni lengur áfram.
Paasikivi, fyrruin forsætisráð-
herra þeirra og maðurinn, sem
samdi síðast frið við Rússa, fór
til Stokkhólms í leynilegum eav
indagerðum, og hefir ekki til
hans spurzt síðan. Ef friður
hefði komizt á, hefðí honum ver-
ið trúandi til að geta áorkað þvL
En það var einn hængur á því,
að Finnar gætu samið sérfrið
við Rússa, og hann var sá, að
Finnar eru mjög upp á Þjóð-
verja komnir með matvæli, pg
svo framarlega sem bandamönn-
um reynist ókleift að koma till
þeirra matvælum, myndi verða
þar hungursneyð, ef þeir léto
ekki að vilja Þjóðverja.
Það var í sambandi við þessar
fregnir, sem nafn Canaris var
Frh. á 6. síðu.
Einræðisherrann. Verður hann sýndur hér? Skoðanir
manna. Ljótur siður drengja. Okrið á aðgöngumiðunum
við dyr kvikmyndahúsaima. Minniiigargjöf nm sklp-
verjana á Reykjaborg. Svar við fyrirspurn alþýðukonu.
AF BRÉFUM AÐ DÆMA, sem
mér berast, er töluvert raett
mn þaS maaaa á meSal, hvort
,JEinraiðisherra“ Chaplins moai
verða sýndnr hér eða efeki.«— Á
þetta mái var drepið hér í blað-
inu fyrir nokkru, og skýrt frá
því, að kvikmyndin væri komin
hingað til landsins, að hún væri á
vegum setuliðanna, og að vafamál
væri, hvort hún yrði sýnd hér,
vegna þess, að hún væri svo dýr.
Var vitnað til ummæla Bjarna
Jónssonar forstjóra Nýja Bíó i
þessn sambandi, en Nýja Bió hefir
umboð fyrir það félag, sem befir
myndina.
BJARNI JÓN8SON mim hafa
reiðzt þessu allilla og ekki viljað
kannast við, að hann hafi sagt, að
myndin yrði ekki sýnd. Mun hann
nú segja, að myndin verði sýnd,
þegar hún „stígur niður.“ Það er
vitanlega ósköp hjákátlegt að
reiðast ummælum um svona mál,
eða álíta, að verið sé að ofsækja
einstaka menn eða einstaka stofn-
anir, þó að talað sé um þá, eða
þær, á þann hátt, sem gert var í
sambandi við , ,Einræðisherrann
En það er eins og Kiljan sagöi svo
vel einu sinni: „Ég hef alla mína
æfi verið að berjast við kerling-
ar, sem ekki kunna að lesa.“
VITANLEGA er það aðalatrið-
ið, að „Einræðisherrann" verði
sýndur hér. Og ég tek undir það
með nokkrum, sem bafa skrifaS
mér um þetta mál, að þegar um
þessa mynd er að ræða, er verð
aðgöngumiðaima alls ekki aðalat-
riði. Þetta er tvímælalaust einhver
snjallasta kvilanynd, sem búin
hefir verið til og alveg sjálfsagt,
að £á hana til sýningar, ef nokk-
ur kostur er. Vænti ég hlns tazta
af Nýja Bió í því sambandi.
ÞAÐ ER LJÓTUR og óþolandi
siður, sem drengir hafa, að kaupa
aðgöngumiða að kvikmyndahús-
unum og selja þá við okurverðí
rétt áður en sýníng byrjar. í fyrra
kvöld gekk ég fram hjá Gamla
Bíó og sá þá dreng vera að selja
aðgöngumiða að almennum sæt-
um fyrir utan dyr kvikmynda-
hússins, og heyrði ég hann segja,
að miðinn kostaði 6 krónur. Það
var hermaður, seín var að kaupa
miðann. Lögreglan hefir tekið
nokkra drengi, setn hafa gert
þetta og væri vel, ef hún reyndi
að hafa hendur í hári slíkra pilta.
Allir sjá hvaða áhrif svona brask
getur haft á drengina f framtíð-
inni.
ALÞÝÐUKONA skrifar mér og
spyr, að gefnu tilefni, hvort skip-
verjarnir, sem iórust með Reykja-
borg hafi allir verið í HaHgríms-
sókn og hvort leitað hafi verið á-
lits aðstandenda þeirra, í sam-
bandi við minningargjöfina, sem
gefin var til nýrrar HaUgríms-
kirkju.
ÉG VERÐ að játa, að ég er ekkí
alveg meö á nótunum. Ég býst
varla við að skipverjamir hafi
allir verið í Hallgrímssókn. Hins
vegar var það og er algert einka
mál útgerðarfélagsins, sem gaf
minningargjöfina, hvemig henni
skuli varið og það er mjög étrú-
legt, að nokkur maður haö út é
þaS aO setja, að hún var gefin til
væntanlegrar Hallgrimskirkju.
Haanes á homiim.