Alþýðublaðið - 24.03.1942, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 24. marz 1912.
ttvarpsnmræðhm
umfjárlðginfrestað
til flmmtndags.
FYRSTU umræðu fjárlag-
anna í sameinuðu þingi,
sem ákveðið hafði verið að
láta fara fram í dag og út-
varpa, hefir verið frestað til
fimmtudags, vegna þess, að
af sérstökum ástæðum reynd-
ist ekki unnt að útvarpa um-
ræðunni í dag.
Umræðan hefst á fimmtu-
daginn klukkan 1 eftir há-
degi.
Sjóslys y>ið Sandgerði:
flásetinn bjargaði sér og félaga
sínnm með frábærn snarræði.
En
prir . isieiis, sem wora ofan
pllja iétsx lffið.
Hallbjörg Bjarnadóttir
hélt hljómleika í Gamla Bíó s.l.
sunnudag kl. 3 með aðstoð 15
manna enskrar hljómsveitar und-
ir stjórn Edvin Bradon. Söng-
skemmtunin verður endurtekin í
vikulokin.
Aðvörun til aSmennings:
Hvaða skylda taafa her-
menn, sem era á verði?
.——»■
Og hvermig her almenningf að
haga sér gagnwarf peim?
T GÆRKVELDI barst Alþýðubl. eftirfarandi aðvðrun frá
ríkisstjórninni. Er hún, eftir því sem segir í bréfinu,
send blöðunum til birtingar samkvæmt ósk foringja setu-
liðs Bandaríkjanna hér, og fjallar aðvörunin um skyldur
hermanna á verði.
Tilkynningin er svohljóðandi.
„Til þess að öllum megi skilj-
ast, hve mikilvægt er og nauð-
synlegt, að hlýða fyrirmælum
þeim, sem gefin eru af her-
mönnum á verði, skulu eftir-
farandi upplýsingar gefnar:
Þegar leið liggur inn í her-
mannabúðir og að hernaðar-
virkjum, eru fyrir greinileg að
vörunarmerki á ensku og ís-
lenzku, þar sem greint er frá,
'að vopnaðir varðmenn séu á
verði. Samkvæmt lögum er
það á ábyrgð varðmanns, að
hann framkvæmi skyldustörf
sín fljótt og nákvæmlega, og er
um hernað er að ræða, getur
ur hann átt á hættu að vera
tekinn af lífi, samkvæmt dómi
herréttar, ef hann gerir sig
sekan um vanrækslu í skyldu-
störfum sínum. Komast mætti
þannig að orði, að hermaður
sá, sem á verði er, sé hið vak-
andi auga herbúðarinnar.Hann
verður að vera viðbúinn því að
ekki sé komið honum að óvör-
um, og vera stöðugt á varð-
bergi gegn þeim, sem kynnu að
vilja komást hjá því, að hann
taki eftir þeim. Hann verður
að hafa það hugfast, að óvinir
géta hafa komið úr. lofti, oft
vel dulbúnir, með þéim fasta
ásetningi, . að afla sér mikil-
vægra hernaðarlegra upplýs-
inga, eða fil þess að vinna ó-
bætanlegt tjón á hemaðar-
mannvirkjum eða tækjum. —
Aldrei má hann víkja frá
ÞRÍR MENN FÓRUST, en tveir menn björguðust með
naumindum, er vélbáturinn „Brynjar“ frá Ólafsfirði,
sem gengið hefir frá Sándgerði í vetur, varð fyrir tveimur
brotsjóum í fyrra dag. Má telja, að þeir, sem komust lífs af,
■ hafi bjargazt fyrir snarræði annars þeirra, sem stökk upp og
■
stýrði bátnum út úr brotsjónum.
Þeir sem fórust voru:
Jón Björnsson, skípstjóri, 28 ára, kvæntur og átti 1 barn.
Mikael Guðmundsson, háseti 24 ára ókvæntur og Gunniaugur
Friðriksson háseti 23 ára, kvæntur og átti 1 bárn. Þeir voru allir
úr Ólafsfirði. En þeir, sem komust lífs a£ heita: Sigúrjón Jónsson
og Ólafur Karlsson. ,,Brynjar“ er eign Sigurðar Baldvinssonar
í Ólafsfirði, en hann og Karl Jónsson á Klöpp í Sandgerði gerðu
bátinn xit í félagi í vetur. >
Á laugardagskvöld réru allir
bátar úr Sandgerði, enda var
bezta sjóveður. Veðrið vei'snaði
þó skyndilegs aðfaranótt
sunnudags og voru allir bátarn-
ir við línu. Reyndu þeir að ná
sem mestu upp af lóðinni, en
síðan hröðuðu þeir sér beim.
Vélbáturinn „Brynjar" frá
Ólafsfirði var kominn heim und-
ir Sandgerði, er hann fekk tvo
brotsjóa á sig og tók þrjá menn
■út, sem uppi voru og sóust þeir
ekki meira. Vélbáturinn var all-
ur í sjó stunddrkom, en einn
hásetinn, sem var niðri, stökk
upp er báturinn gekk undir og
stýrði honum út úr brotsjónum
og er það talið hafa orðið þeim
tveimur mönnum, sem af kom-
ust, til bjargar. Vélin stöðvað-
ist þó næstum um leið og bát-
urinn var kominn úr brotinu
og gátu bátsverjar ekkert að-
hafst. Bátinn rak nú norður
með Gsrðskaga, í því kom til
hans véibáturinn ’ „Þráinn“ frá
Norðfirði og tók hann báða
mennina. Er þetta talið mikið
björgunarafrek, því að aðstæð-
ur voru mjög erfiðar. Skipstjóri
á „Þráni" er Óskar Sigurbergs-
son, hinn mesti röskleikamaður
Nokkru síðar bar þárna að vél-
bátinn „Jón Dan“ og tókst hon-
um að koma mönnum um borð
í „Brynjar“ og draga hann til
Keflavíkur. Er þetta og talið
mikið afrek.
Allt, sém lauslegt var ofan
þilja á . „Brynjari“, sópaðist
burtu, stýrið fór og mastur
brotnaði.
verði, bvernig sem veður er og
hvað sem líður aðbúnaði hans
sjálfs, jafnvel þótt hann, ef því
er að skipta, eigi á hættu að
verða fyrir skothríð óvinanna.
Ef hann bregst skyldu sinni og
einhver sleppur fram hjá hon-
um í heimildarleysi, á varð-
maðurinn á hættu að sæta
þungri refsingu fyrir van-
rækslu á hinni afarmikilvægu
skyldu sinni, án þess að að því
sé spurt, hver ástæðan hafi
verið, eða hverja afsökun hann
hafi fram að færa.
Oft hafa menn, sem enga
heimild hafa til þess haft kom-
izt inn í herbúðirnar og getað
nálgazt mikilvæg hernaðarleg
mannvirki. Ekki sjaldan hafa
menn þessir komizt undan, —
vegna þess, að varðmaður hef-
ir hikað við að skjóta á þá, er
honum hefiÁ verið ókúnnugt
um, hverjir þeir væru. Með
þessu móti hefir öryggi og
vöm herliðsins og íslands
sjálfs verið stofnað í hættu á
alvarlegan hátt. Því miður
hafa saklausir menn, bæði ó-
breyttir borgarar og hermenn,
særzt eða látið lífið nýlega af
völdum varðmanna, seiii hafa
verið að framkvæma skipanir,
er þeir verða að hlýða við fram:
kvæmd skyldustarfa sinna.
Það er ekki síður ástæða til að
harinu þetta, þar sem bémáð-
aryfirvöldin hafa það hugfast,
að íslendingar hafa verið ó-:
(Frh. á 6. sfðu.)
Siglfirzkir bátar í
brakningnm
— en náðn allir landi
A
Frá fréttaritara Alþýðubl.
Siglufirði í gær.
SUNNUDAGSMORGÓN
fóru allmargir smábátar
til róðra héðan. En er ljða tók
á daginn tók að hvessa af suðri
og gerði brátt stinningsrok. tlm
kvöldið voru sex bátar ókomnir
að Iandi og fóru þegar þrír
stóriir vélbátár áð leita að þeim.
Seint í fyrradag voru allir
(Frh. á 7. síðu.)
vilja ekki tala nm
örorkn- og dánar-
bætur.
Frumvarp alþýdu-
FLOKKSINS um hækkun
örorkubóta og dánarbóta var til
fyrstu umræðu í efri deild í gær
og hafði Sigurjón Á. Ólafsson
framsögu fyrir því.
Enginn Sjálfstæðismaður
eða Framsóknarmaður tók til
máls um frumvarpið og var
því að framsöguræðunni lok-
inni vísað orðalaust til ann-
arrar umi’æðu og .nefndar.
fflpdarleg sýning
fyrir hðsmæðnr.
Allt frá duggarapeys-
um upp i fínustu sjol
ocg dáka.
FYRIRTÆKIÐ „íslenzk
ull“ hefir opnað vöru- og
sölusýíiingu á íslenzkri handa-
vinnu í Suðurgötu 22. Fyr^r
sýningunni standa frú Anna
Ásmundsdóttir og frú Laufey
Vilhjálmsdóttir.
Sýnjingin var opnuð s.l.
fötudag og stendur í viku. Er
hún opin daglega klukkan 1—
6.
Allt, sem þarna er sýnt, er
úr ísl. ull, unnið bæði í Rvík
og úti um sveitir landsins.
Mest er þar úr Þingeyjarsýsl-
unum. Má þar líta allt frá sjó-
vettlingum og duggarapeysum
upp í fínustu sjöl og dúka og
er þar mikið úrval. Er sýning-
in haldin aðallega í þeim til-
gangi að hjálpa fólki til að
selja vöru sína. Er það nauð-
synlegt, sérstaklega á tímum
sem þessum, að styðja innlend-
an iðnað eftir getu.
Jón Pálmason
segir Hermanni
til syndanna.
Fr am baldsnmræður
nm k|ordæmamálið.
| SLENZKIR KJÓSEND"
UR hafa sýnt furðulega
þolinxnæði í kjördæmamál-
inu, þegar litið er á ranglæt-
ið, sem þar hefir ríkt og rík-
ir. Því fer fjarri, að vald
sveitanna sé rýrt með því
að hlutfallskosningu sé kom-
ið á í tvímenningskjördæm-
iun“.
Þetta sagði Jón á Akri í þing-
ræðu í gær.
Framhald var á umræðum
um kjördæmaskipunarfrum-
varp Alþýðuflokksins.
Sveinibjörn Högnason fluttx
langa ræðu og leiðinlega og þar
eftir ómerkilega og var ékki
heil brú í þeim vaðli. Geisaði
hann mjög á móti Alþýðu-
flokknum og var aðalröksemd
hans sú, að Alþfl. vildi með frv.
þessu koma því til leiðar, að
hægt yrði að troða upp á lands-
lýðinn þingmönnum, sem eng-
inn vildi heyra né sjá! Átti.
hsnn þar við jöfnunarþingsætin.
Þá sagði þessi seinheppni
ræðumaður, að öll þjóðm hefði
verið andstæð lagfæringum
þeim, er gerðar voru á þessum
málum árið 1933, enda hefði
upptaka uppbótaþingsæta verið
„fyrsta veikleikamerkið“ í
stjórnarlögum íslands! Fleira
svipað lét þingmaður þessi sér
um munn fara, sér tU lítils sóma.
Jón Pálmason lýsti sig ein-
dregið fylgjan’di hlutfallskosn-
ingum í tvímenningskjördæm-
um, en taldi minni þörf á fjölg-
un þingmanna, það yrði aðeins
til að auka ranglætið að láta
Akranes, Siglufjörð og Nes--
(Frh. á 6. síðu.)
Ferðabækur Eggerts og
Bjarna koma út á islenzku
Þær komu út á dönsku fyrir 170 árum
------------
Þýðandinn er Steindór Steidórsson niennta-
skólakennari á Aknreýri.
.. ♦--------
T UNDIRBÚNINGI er nú útgáfa á stórmerku riti ísienzku.
■*- sem ekki hefir þó áður verið gefið út hér — og al-
menningur því ekki haft aðgang að, en mikið hefir verið
skrifað um og oft vitnað til. Standa að útgáfunni tveir ung-
ir áhugamenn, þeir Haraldur Sigurðsson og Helgi MáM-
dánarson.
Hér er um að ræða Ferðabækur Eggerts Ólafssonar og
Bjama Pálssonar, en þær voru gefnar út á dönsku af hinu
konunglega danska vísindafélagi í Kaupmannahöfn árið
1772, eða fyrir 170 árum síðan.
Eins og kunnugt er, finnur
iiiaður í þéssu mikla riti (ein-
hverja beztu og skilorðustu lýs-
ingu á íslándi og íslenzkum
þjóðháttum á fyrri öldum. Var
og aðaltilgangurinn með starfi
þéiiTa Eggerts Ólafssonar og
Bjarna Pálssonar sá, að safna
saman fróðleik um landið og
þjóðina ,sem síðan yrðu byggðar
á áætlanir um hagnýtingu gæða
þess og hvernig bezt væri hægt
að bæta kjör þjóðarixmar.
Þeir Eggert og Bjarhx ferð-
uðust um landið í 6 sumur í
þessum tilgangi, en á vetuma
sátu þeir í Viðey hjá Skúla
landfógeta og unnu úf efninu,
annars er ritið aðallega verk
Eggerts Ólafssonar.
Efni ritsins er skipt éftir
(Frh. á 6. síðu.)