Alþýðublaðið - 15.04.1942, Blaðsíða 4

.1 OLi.ii.i—1—imn..>|.»IX|-..|— K.'li i|jit.i.TI>il » ...
ii4 A:- .ifÍÉb^Í..
HlþtjðttMafcið
i #tSoli«ði; AJIiýtaflok&wiim
ffifetliii: SteCÉw Pfetarssom
aitetíóm og afgreiSsla í Al-
þýöuiiúsinu vi6 Hverfisgötu
Öfaöar ritstiómart 4901 og
4ÖÖ2
Sfaaar afgreiðslu: 4900 og
4906
IVerð í lausasölu 25 aura.
JÉþýSupreotsmitlaa h. I.
Ólgan] í stjóm-
arflokkunum.
EIR viðburðir gerðust í
fyrradag — á einum og
gama degi — að tveir af þing-
snömaum Sjálfstæðisflokksins,
þeir Jón Pálmasön og Sigurð-
ur Kxistjánsson, réðust á þingi
harðlega á bráðabirgðalög
ríkisstj órnarinnar um Mnn
svokallaða gerðardóm í
kaupgjalds- og verðlags-
málum, og að einn af Mnum
ákveðnustu talsmönnum frjáls-
lyndrar umbótastefnu í Fram-
sóknarflokknum, Sigurður
Jónasson, forstjóri, sagði sig
formlega úr flokknum.
Þessir viðburðir ættu að
vera mönnum nokkur vxsbend-
ing um það, hvemig nú er á-
statt í stjómarflokkunum. Ólg-
an og óánægjan yfir samstjórn
Kveldúlfsklíkunnar og Fram-
sóknarhöfðingjanna fer dag-
vaxandi. Klofningurinn er kom
inn inn í innstu raðir beggja
Stjórnarflokkanna. Og verður
þó ekki sagt, að það sé í von-
um fyrr, að ábyrgir trúnaðar-
menn þeirra rumska við sér
eftir það áfall, sem báðir flokk-
amir fengu við bæjarstjómar-
kosningarnar hér í Reykjavík,
og Sjálfstæðisflokkurinn raun-
ar við bæjar- og sveitarstjórn-
arkosningarnar um land allt.
Það er í fyrsta skipti í fyrra-
dag, sem þingmenn úr flokki
Sjálfstæðismanna bafa opin-
berlega risið upp á móti þeim
einræðisfjötrum, sem núver-
andi stjóm Framsóknarflokks-
ins og Sjálfstæðisflokksins er
að reyna að smeygja ujpp á
þingið og þjóðina, eins og ber-
legast hefir komið fram við út-
gáfu kúgunarlaganna á móti
launastéttunum í janúar, þvert
Ofan í yfirlýstan vilja meiri-
hluta alþingis aðeins tveimur
mánuðum áður. Það er alveg
rétt, sem Jón Pálmason benti
á í ræðu- sinni, að þáð munar
minnstu, að stjómin hafi með
sKku framferði lýst því yfir,
að bún vilji ekkert þing hafa,
með öðram orðum, að hún
geri tilkall til algers einræð-
isvalds.
Það er augljóst, að ráðherr-
ar Framsóknarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins hafa treyst
því, að flðkksmenn þeirra
á þingi þyrðu ekki ann-
að en að vera með kúgunar-
íögunum gegn launastéítunum
eftir að búið væri að gefa þau
út sem bráðabirgðalög. Það
átti með öðrum orðum að
handjáma þingmenn stjómar-
flokkanna fyrirfram með bráða
birgðaiogunum. Wú hefíf það
Mns vegar sýnt sig, aS fcvair af
þingm&mom Sjálfstæðisflokks-
ins að minnsta kosti, láta ekkí
bjóða sér slikt gerræði, þó að
Ölafur Thors standi að því. Og
vel mætti svo fara áður en lýk-
ur, að fleiri tækju það til yfir-
vegunar, hvort það sé samboð-
ið virðingu þeirra og skyldum
sem fulltrúar þjóðarinnar, að
beygja sig fyrir slíku gerræði.
Sigurður Jónasson bar þá til-
lögu fram á sameiginlegum
fundi miðstjómar og þing-
manna Framsóknarflokksins,
svo og fulltrúaráðs Framsóknar
félaganna hér í fyrradag, áður
en hann sagði sig úr flokknum,
að fundurinn skoraði á Jónas
Jónsson, að leggja Injú þegar
niður formannstörf í Framsókn-
arflokknum, með því, að hann
hefði „nú um nokkurt skeið,
bæði í ræðu og riti og með
öðrum athöfnum sínum á sviði
stjórnmálanna, starfað gegn
anda þeirrar stefnu Framsókn-
arflokksins, að vera pólitískur
umbótaflokkur frjálslyndra
vinstri manna í landinu." Þessi
tillaga fékkst ekki borin undir
atkvæði fyrir ofríki þess manns,
sem hún beindist gegn. En það
er ef til vill einn örnurlegasti
vottur þess, hvar Framsóknar-
flokkurinn, þessi gamli, frjáls-
lyndi vinstri flokkur, er nú á
vegi staddur, að hann skuli
leyfa nokkrum að tala þannig
í sínu nafni ,eins og Jónas Jóns-
son hefir gert í greinum sínum
undanfarið í Tímanum, þar sem
hann hef ir gerst talsmaður
svartasta afturhaids og einræð-
is og talið það ganga „upplausn
þjóðfélagsins" næst, að láta lög-
legar kosningar fara fram til
alþingis samkvæmt stjómarskrá
landsins — svo að ekki sé nú
minnzt á Mtt, hvernig Fram-
sóknarflokkurinn hefir látið
þennan mann leiða sig yfir í
herbúðir íhaldsins með hinu
áralanga valdabrölti sínu og
makki á bak við tjöldin, við
Kveldúlfsklíkuna í Sjálfstæðis-
flokknum.
Sigurður Jónasson hefir sann-
arlega hitt naglann á höfuðið
með tillögu sinni. Og það má
mikið vera, ef fleiri Framsókn-
armenn eiga ekki eftir að taka
undir þann áfellisdóm, sem í
henni felst, þó að hún fengizt
ekki borin upp á fundinum í
fyrradag.
En þegar þannig hriktir í inn
viðum Framsóknarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins, eins og
viðburðimir í fyrradag bera
vott um, — hvernig skyldi þá á-
standið vera úti á meðal hinna
óbreyttu liðsmanna?
Nokkrar
reglusamar stúlkur geta
fengið atvinma I verk-
smiðju.
Gott kaup?
Stuikur, sem íiafa sam-
band við setuliðið, koma
ekki til greina.
A. v. á.
* ............................. IL
ÚtbreiSiS AljbýðubiaSið!
WMuífr 1942,
Mwfi>irpi9irí.ir.w
PDm«R JÓNSSON:
Gerðardémslðgin koma þfngst
niðnr á peim alira fáfækostu.
Þan neyða menn til lðgbrota og tii að fiytja
úr fámenninu til Reykjavíkur.
TVÖ ÞÚSUND VERKAMENN í verkamannafelögim-
um hafa í grunnkaup kr. 1.20 á tímann ©g þaðan af
lægra, hér af um helmingurinn kr. 1.10 og þaðan af lægra,
en alls hafa 4000 verkamehn kr. 1.30 í grunnkaup og þaðan
af lægra. Kaupið er lægst á útkjálkunumv
Hin svonefndu gerðardómslög koma harðast niður á
þeim, sem hafa lægst kaup og neyða þá, sem vilja bæfa kjör
sín fil þess að flýja úr íámenninu og til Keykjavíkur.
Uuiræðurnar um svo nefnd
gerðardómslög á Alþingi, sýna
betur en nokkuð annað óstarf-
hæfni og kraftleysi núverandi
ríkisstjórnar, ásamt fyrirlitn-
ingu hennar fyrir vilja Alþingis.
Auk þess sem minni hluti alls-
herjarnefndar hefir við aðra
xunræðu haldið áfram árásum
á ríkísstjórnina, hafa tveir
þingmenn úr Sjálfstæðisflokkn-
um gagnrýnt aðgerðir hennar,
og aögerðarleysi í dýrtíðarmál-
unum og fyxir einræðis og kúg-
unartilraunir hennar í kaup-
gjaldsmáltmum. Annar þessara
Sjálfstæðismanna gekk svo
langt í gagnrýni sinni, að hann
taldi rtkisstjórnina vera komna
meira en hálfa leið að því
marki að segja: „Ég vil ekkert
þmg.C£ Báðir þessir þingmenn
voru sammála Alþýðuflokknum
um að bráðabirgðalögin væm
hvortveggja í senn ranglát og
óframkvæmanleg.
Ríkisstjórnin hefir engar
varnir haft í málinu og forð-
ast að láta sjá sig við umræð-
urnar.
Enginn þingmanna hefir gerst
til þess að verja gerræði ríkis-
stjórnarinnar, nema Bergur
Jónsson og það með hálfum
huga og fullkomnu úrræðaleysi.
Viðurkenndi hann að rangnefni
væri að kalla stofnun þessa
gerðardóm, og er sú skoðun í
samræmí við almennt álit lög-
fræðinga pg’ þar með viður-
kennt að bráðabirgðalögin séu
formleysa, frá sjónarmiði lög-
fræðinga.
Hitt hafa þingmenn úr stjóm-
arfloklcunum enn eigi viður-
kennt að þeim Sigurði Kristjáns
syni og Jóni Pálmasyni undan-
skyldum að gerðardómslögin
era hvað kaupgjaldinu viðvík-
ur hvorttveggja í senn ófram-
kvéemealeg og ranglát.
Sú þriggja mánaða reynsla.,
sem. fengin er af lögimum sann-
ar þetta alveg óívírætt.
iLögin eru eigí framkvæman-
lag á þeírn stöðum og í þeim
atvinnugreinum, þar sem stór
eftirspurn er eftir viimuafli.
Þau verða brotin á hverju ein-
asta heimili á landinu, sem þarf
á vinnufólki eða kaupafólkx að
halda. Það ræður sér enginn
vinnufóik nema full nauðsyn
krefji og þegar það kemur í ljós,
að eigi er hægt að' i'á fólkið
fyrir sama kaup og á árinu 1941,
j verður borgað hærra kaup og
[ lögin þannig brotin. Þetta er
öllum orðið ljóst.
Þá er það vitað orðið að ríkis-
stjómin og ýms ríkisfyrirtæki
verða að brjóta lögin.
St j órnarnef nd. ríkisspítalanna
hefir t. d. nýléga snúið sér til
forsætisráðherra og krafist þess
að fá frjálsar hendur xxm ráðn-
ingu hjúkrunarfólks á Kleppi,
annars verði að Ioka geðveikra-
hælinu.
Vegamálastjóri mun vera bú-
inn að hækka gmnnkaup vega-
vinnumanna í Borgarfirði úr kr.
1.00 og 1.10 á nmaim upp í kr.
1.30.
JÖRDÆMAMÁLIÐ
stöðugt aðalumræðuefni
blaðaxma, þó að kosningar til
alþingis séu nú mikið ræddar
jafnhliða því, þar eð auðsætt
þykir, að afdrif kjördæmamáls-
ins á þessu þingi hljóti að fara
eftir því, hvort kosið verður í
vor eða ekki. — Auk hinna
mörgu blaðaummæla um kjör-
dæmamálið, sem hér hafa verið
tilfærð, skulu þessi tekin upp
úr Sjálfstæðisflokksblaðinu
Stormi, sem út kom í fyrradag:
„Það málið, sem langsamlega
mesta eftirvæntingu vekur senni-
lega hjá allri þjóðinni, er kjör-
dæmamálið. Veldur einkum tvennt
þessari miklu eftirvæntingu, fyrst
og fremst það, hversu mikil riðlun
mundi verða á því þingvaldi flokk-
anna, sem nú er og lengi hefir ver-
ið, og svo hitt, hve óviss úrslit
þess eru. ,
Um fyrra atriðið er það að
segja, að nú berst Framsóknar-
flokkurinn fyrir lífi sínu, og ef
svo fer, að frumvarp Alþýðu-
flokksins verður samþykkt með
engum breytingum, sem verulegu
máli skipta, þá er það víst, að
valdi Framsóknarflokksins er lok-
ið í íslenzkum stjómmálum, eða
verður a. m. k. aðeins svipur hjá
sjón á móts við það, sem það áður
var. Það er því sízt að furða, þótt
hárin rísi nú á hausi úlfanna og
vígtemiurnar skagi langt fram úr
skoltinum. Aðstaða þeirra tii varn-
ar er hins vegar svo örðug sem
mest má verða og kemur þeim. því
ekki að notum hin mikla leikni
iþeirra í því að beita blekkingum
og ranghverfa sannleikanum. Öll-
xun er auðsætt, að þeir eru aðeins
að vex-ja og vemda sitt eigið sícinn,
Önnur 'ríkisfyrirtæki og stofn
anir munu hafa neyðst til þess
að fara í kringum gerðardóms-
Iögin á þann hátt að skrifa fleiri
tíma á dag hjá verkamönmxm,
heldur en þeir vinna.
Slíkt em vitanlega svik og
lagabrot, en kúgunarlöggjöf,
þrákelkni og skilningsleysi
ríkisstjómarinnar hefir neytt
menn inn á þessar brautir.
í flestum iðngreinmn hjá
einstökum mönnum, og hjá
fjölda atvinnurekenda við al-
menna verkamannavinnu eru
gerðardómslögin nú brotin, á
framangreindan hátt. Þriggja-
mánaða reynsla hefir sýnt að
þar sem mest er eftirspurn eftir
vinnuafli og kaupgjaldið hæst,
þar eru þessi dæmalausu lög
ekki framkvæmanleg, nema að
einhverju litlu leyti og þá skapa
þau misrétti innbyrðis á milli
(Frh. á 6. síðu.)
en ékki hagsmuni sveitanna, því
að á þá er ekkei’t gengið með
frumvarpi þessu.
Ólíklegt er annað en að allir
andstöðuflokkar Framsóknar
standi óskiptir að þessu sjálfsagða
réttlætismáli, og hver einasti þing-
maður í þessum flokkum. Og ef
svo er, sem að svo stöddu skal
ekki efast um, þá er máiinu sigur-
inn vís. Hins vegar er fylgi Fram-
sóknar í efri deild svo ríkt, að
enginn þingmanna í hinum flokk-
unum má skerast úr leik eða
bregðast skyldu sinni á nokkum
hátt.“
« • --——---------------
Það er engu líkara en að
Stormur sé eitthvað smeykur
um, að einhverjir af floklcs-
mönnum hans muni ekki reyn-
ast sem öruggastir í kjördæma-
málinu, þegar til atkvæða kem-
ur. Yrðu það að teljast efnilegir
Sjálfstæðismenn, eða hitt þó
heldur, sem á síðustu stundu
brygðust yfirlýstri stefnu
flokks síns til þess að viðhalda
misréttinu og ranglætinu á
kostnað hans, í því skyni að
tryggja Framsóknarvaldinu og
Hriflumennskunni áframhald-
andi völd í landinu.
*
í grein í Tímanum x gær um
hina margyfirlýstu umhyggju
Framsóknarflokksins fyrir því,
að tryggja íslenzkum atvinnu-
vegum nægilegt vinnuafl og
viðleitni hans í því sambandi
til þess að takmarka þanrx
fjölda verkamanna, sem vinnur
hjá setuliðinu, gloprast eftirfar-
(Frh. á 6. síðu.)