Alþýðublaðið - 21.05.1942, Blaðsíða 5

'MirosBi&HÍagur 21. maí 1942.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
16 þumlunga fallbyssa.
Swlssf éasi lýðræðisins og
friðarins inni í miðri Ewépn
FILaJ!«I með landamærum j
Sviss ríkir þ<>gn. í Mollie-
suLiz, landamsiraborginni við
.frönsku landairucrin, skrðlta á-
^íitlunarvagnarnir frá Genf tóm-
látLega fram hjá ‘þungum stein-
í.teyputaímunui i og girðinga-
•ikskjum með 1 árbeittum gödd-
'imi með fáa farþega, aðallega
iJtauðakrossmor n. Á strönd Con-
stancevatns gengur landamæra-
vörðurinn fran hjá fallbyssu-
vígjum, þar sem fallbyssukjaft-
arnir gína í áttina til Þýzka-
lands. í Chisiiso, í Tessin, horfir
itölskurhaslandi Svisslendingur
á langar hraClestir, sem fara til
Ítnlíu, og hann veltir því fyrir
aér, hva'öa steínu stríðið taki nú
næst.
í Basle getur Svisslendingur-
ir.n b.orft á kvö'drökkrið færast
yi'ir ÍÞýzkaland, hinum megin
við Rín, ar. það leyti, sem Ijósin
eru kveikt beima hjá honum.
Ilann getur séð rökkrið færast
yfír Evrópu, myrkvunina, sem
Ijoídur megínlandinu í herfjötr-
nim En í svissnesku borgunum
og þorpunum Ijóma ljósin. Þó
er það svo, að klukkan 11 á
hverju kvöld slekkur bleik hönd
stríðsins þessi ljós b'ka. í>á geta
brezku sprengjuflugvélarnar
ekki lengur notað þessi Ijós til
leiðbeiningar sér á leiðinni til
Þýzkaiands eða ítalíu. í>að gerðu
þær fyrir ári síðan, unz möndul-
veldin neyddu Svisslendinga til
þess að koma á hjá sér myrkv-
un.
Svisslendingar hafa með
þessu og sérleyfunum orðið að
kaupa sér frið í þessari styrjöld.
En Svisslendingar, sem eru
sjáifstæðir og lýðræðissihnaðir,
hafa aldrei játazt undir nýskip-
tm Þjóðverja. Á tuttugu og níu
mánuðum hefir þessi litla þjóð,
sem fcelur aðeins 4 Ó00 000 íbúa,
eytt 50 000 000 franka á mánuði
til jafnaðar til landvarna. í
meira en tvö ár hafa Svisslend-
ingar verið hervæddir. Þeir 700
þúsund menn, sem eru í her
þeirra, munu verja föðurland
sitt meðan nokkur stendur uppi.
Kol og matvæb eru af skorn-
um skammti, og fléstar nauð-
:synjavörur eru skammtaðar.
Þeir eiga aðeins kol til þess að
hita upp eitt herbergi í hverju
húsi til jafnaðar. Þeir eiga
minna smjör en Þjóðverja, og
þrjá daga í viku borða þeir ekki
kjöt. Mjólk og ostar er skammt-
að og lítið er til af súkkulaði.
Og því lengra sem á ófriðinn
líður, leggjast þyngri og þyngri
fjárhagslegar byrðar á þessa
litlu þjóð, því að hún lifir aðal-
lega á utanríkisverzlun og get-
ur að mjög litlu leyti verið
sjálfri sér nóg. Hún verður að
flytja inn kol og stál, til þess að
halda verksmiðjunum starfandi,
og hún verður að selja unnar
vörur til þess að geta keypt hrá-
efnið. iStjórnmálalega geta
Svisslendingar staðið einir, en
fjárhagslega verða þeir að hafa
samvinnu við nágrannaþjóðir
sínar.
\ *
Frá því i septernber síðast-
( liðnum hefir allur útflutningur
Svisslendinga verið undir eftir-
liti Þjóðverja, og ekkert má
flytja úr landi án leyíis Þjóð-
verja. Þannig er hægt að loka’
Sviss á einni svipstund og svipta
það utanríkisviðskiptunum, sem
SVISS, f jalialandinu fræga
hefir tekizt að varðveita
frið ©g frelsi í ófriðnum, emda
þótt það se nú umkringt á
alla vegu af einræðisríkjum.
Það hefír ekki farið mörg-
um sögum af þessu landi
síðan stríðið hófst. En hér er
ástandi þess, erfiðleikum og
viðbúnaði lýst af ameríkska
hiaðamanninum Percival R.
KLnauih í grein sem. hann
hirti í „The New York Times
Magazine“.
Mf og afkoma þjóðarinnar bygg-
ist á. En Þjóðverjar þarfnast
Svisslendinga, og samkvæmt
skipunum Þjóðverja er unnið af
fullum krafíi í verksmiðjum í
Sviss, og viðskiptin er slík og er
á venjulegum tíinuiii. Mikil um-
íerð er á Alpajárnbrautunum í
Sviss, þar eð lestirnar, sem um
þær ganga,hafa aldrei fyrr flutt
vörur frá Þýzkalandi til ítalíu.
Þannig hafa Srtsslendingar orð-
ið að káupa íriáinn dýru verði.
En þrátt fyrir alla örðugleika
eru Svissiendingar hámingju-
söm þjóð. Þar er lítið um óhóf,
þar ríkir ekki ótti, eins og í her-
numdu löndunum, og ekki þurfa
þeir að kvíða loftárás á hverri
nóttu. eins og Þjóðverjar 0g
ítabr. Svisslendingar fara á
reiðhjólin sín eða synda á sumr-
in, en fara á skíði á veturna, og
lífið gengur þar yfirleitt sinn
vanagang. Þeir lesa blöðin sín,
sem flytja raunverulegar frétt-
ir, en ekki einungis áróðurs-
greinar, og þá brczk blöð ber-
ast, fást þau key r ■ ' . a'ður en
þýzk blöð,. tbi-1;.; ■ - írönsk
Þeir horfa á ameríicskar kvik-
myndir ekki síður en þýzkar og
ítalskar. Þeir hlusta á brezka út-
varpið ekki síður en hið þýzka,
og þeir lesa bækur á ensku,
frönsku, þýzku og ítölsku. Þeir
j hafa ekki komizt í kynni við að-
alerfiðleika stríðsins, enda þótt
Þjóðverjar hafi oft neytt þá til
þess að taka tilbt til sín. Pólski
fáninn blaktir enn þá á pólska
sendiherrábústaðnum í Bern,
beint á móti þýzka sendiherra-
bústaðnum. Noregur, Niðuxlönd
Grikkland og Júgóslavía hafa
enn þá sendiherra í Bern.
* k
Þeir hafa gert ráðstafanir til
þess að verjast innrás, ef hún
verður gerð. Sex síðustu árin,
áður en heimsstyrjöldin skall á,
eyddu Svisslendingar meira en
60 000 000 sterlingspundum í
í landvarnir. Þeir hafa víggirt
fjallaskörðin, þangað til þau
voru raunverulega óvimianleg
og byggt margar varnarlínur
um landið, ef til þess skyldi
koma, að þeir þyrftu að hörfa
hægt undan til Alpanna. Herinn
er fáliðaður en ágætlega æfður
og vel vopnum búmn. Sérhver
maður í Sviss á herskyldualdri
á byssu og einkennisbúning
heima hjá sér, og það er hægt
að koma á fullkominni og al-
gerri hervæðingu á einum degi.
Frá bví að stríðið brauzt út,
hafa flóttamenn og hermenn úr
sigruðum herjum Frakka,
Tékka, Austurríkismanna og
Pólverja streymt inn í Sviss.
Jafnvel fáeinir brezkir fangar,
sem voru í Maginotlínimni,
komust yfir landamærin inn í
Sviss sumarið 1940. Um 60 000
þessara manna verður nú að sjá
um, því að margir þeirra geta
ekki komizt heim aftur. Ef þeir
eru peningalausir, eru þeir
geymdir í fangabúðum og látn-
ir vinna að vegagerð, við land-
búnaðarstörf, eða jafnvél iðnað-
arstörf. Fyrir Gyðinga, sem eru
Ian.dflótta, en vona, að þeir geti
einhvern tíma byrjað nýtt líf í
Gyðingalandi eða Suður-Ame-
ríku, halda Svisslendingar skóla
þar sem þeir kenna þeim land-
búnaðarstörf og iðnaðarstörf.
*
Ýmsar fregnir hafa borizt til
Sviss, þrátt fyrir hið mikla eftir-
lit. En það gerir flóttamanna-
straumurinn, aðstaða Sviss í
stríðinu og það, að sendiherrar
erlendra ríkja eru þar enn.
Lausafregnir þessar eru sagðar
í kaffihúsum og veitingaskálum.
EGAR ÉG labbaði yfir Anst-
urvöll í gær um hádeffisbiilð,
msetti ég gömlum manni, sem gekk
við stafprik og var í verkamanna-
fötum, þó að h&nn væri orðinn far-
lama. Þið vitið að allir, sem vett-
lingi geta valdið, eru nú teknir í
vinnu. Þrálát skothríð kvað við
þegar við hittumst og hann sagði
við mig: „Þeir eru alltaf að skjóta
og hasast, þetta eru meiri Iætin.“
Ég hefði varla tckið eftir þessari
setningu, ef gamli maðurinn hefði
ekki brosað mjög glaðlega og ég
gat ekki beíur séð en að það væri
dálítið stolt í svipnum.
OG SAMSTUNDIS rifjaðist upp
fyrir mér orð, sem ungur piltur,
nýsloppinn frá prófborðinu, og því
laus við „prófskrekkinn“, sagði
við mig í fynradag. Hairn sagöi:
„Hefirðu ekki orðið þess var eins
og ég, að afstaða manna til styrj-
aldarinnar er að hreytast. Reyk-
víkingar eru að vei'ða dálítið
hreyknir af flugvélunum, hernað-
arbifreiðunum og herskipunum,
sem hér eru. Þeirn fhmst að þeir
séu orðnir þátttakendur í stvrj-
öldinni.“
EN ÉG HAFÐI nú ekki tekið
eftir þessu, en ég held næstum því
aS þetta sé rétt. En skrítið finnst
mér það. Sjálfur er ég ekki enn
orðinn neitt hreykinn af þessum
djöfulgangi öllum og ég þrái mest
mína gömlu Reykjavík og kyrrð-
ína, sem var svo mikil áður en
landið var hernumið.
FYRIR NOKKRUM DÖGUM
fékk ég bréf frá bónda i nágrenni
•"--------- 5
■rTn-TriH i .. ■ ... .. ....mmmmm ,imm, ■*
Ferðamenn frá Frakklandi og
Þýzkaland ræða þar um á-
standið og framvindu stríðsins.
Stjórnmálaerindrekar flytja
fregnir og njósnarar fara yfir
landamærm. Sem njósnamið-
stöð er Sviss þó ekki mikils
virði. Til þess er landið of faáð
möndulveldunum. Auk þess eru
vígvellirnir fjarri landamærun-
um, lönd eins og Svíþjóð og
Tyrkland standa miklu betur að
vígi sem njósnaramiðstöð.
En Sviss stendur ágætlega að
vígi til áívarpshlustunar. Þetta
er mjög mikilsvert, einkum fyr-
ir erlend blöð, og Sviss er griða-
staður fjölmargra fréttaritara
frá öllum þjóðum heims, enda
þótt stjórnin gerði það hikandi,
að veita þeim landvist, því það
gat stofnað hlutleysinu í hættu.
Vera má að að því komi, að
örlögin berji að dyrum í Sviss.
Þegar sá dagur kemur, munu
allir borgarar svissneska lýð-
veldisins minnast orða Etters
fcrseta, sem hann mælti í sept-
ember 1939, þegar þess var
krafizt, að stjórn hans leysi upp
i herinn. — Við efumst ekki um
það, sagðí hann, að nágranna-
ríki vor muni standa við orð sín’
En ef svo færi samt sem áður,
að þau gerðu það ekki og strjðið
bærist að landamærum okkar,
munu þau komast að raun um,
að við erum viðbúnir — menn
og konur, hermenn og borgarar,
gamlir og ungir, munu gefa líf
sitt fyrir landið sitt og kjósa
heldur að deyja en láta hneppa
sig í þrældóm.
bæjarins svohljóðandi: „í 111. tbl.
Alþýðublaðsins, sem út kom 14.
maí þ. á., ritar þú um kaupin á
jarðeignum Thors Jensen, og varp-
ar fram þeirri spurningu, hvað eigi
nú að gera við þetta allt sarnan. í
sambandi við kaupin óskar þú eft-
ir því að lesendurnir láti í ljós álit
sitt um þessi jarðakaup, þér til
gamans. Síðan spyrð þú: „Var rétt
að kaupa eignirnar? Og hvað á að
gera við þaar? Hvernig á að hag-
nýta þær sem bezt fyrir bæinn og
bæjarbúa“?“
„ÞARSEM ÞETTA snertir land-
búnað og ég er bóndi, þá langar
mig til að nota minn rétt sem les-
andi Alþýðublaðsins og láta hér í
ljós skoðum mína á jarðakaupun-
um og nýtingu þeirra í framtíðinni
til sem mestra hagsbóta fyrir bæj-
arbúa. Eg tel að . það hafi verið
sjálfsagt af bæjarstjórn Rvíku.r að
kaupa jarðeignir Thors Jensens.
Reykjavík þurfti að fá meira land.
Það bendir ótvírætt í þá átt, að
bæjarbúar vilja hafa afnot af
landi, að um 400 Reykvíkingar
hafa á undanfömum árum fengið
smáskákir í1 Kópavogs7 og Digra-
nesslöndum. Þó landið sé illa fallið
til ræktunar, þá hefir það ekki
aftrað mönnum frá því að taka
land á leigu, enda hefir landbún-
aðarráöherra fyrrv. gengið vel
fram í því að fullnægja eftirspurn-
inni svo iengi sem land var til, og
sama má segja með stjórnarvöld
Reykjavíkur. ^En löndin voru á
þrotum, sem þessir aðilar höfðu
Framh. á 6. síðu.
Ummæli piltsins sem var ad koma frá prófborðinu —
Og það sem gamii stafkarlinn sagði við mig á Austur-
velli í gær. — Bréf frá bónda í nágrenni bæjarins.