Tíminn - 02.10.1963, Qupperneq 7

Útgefc ndl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Knstjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Frétta.
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur I Eddu húsinu. símar 18300—18305 Skrif
stofur Bankastr 7 Afgr.sími 12323 Augl... sími 19523 Aðrar
skrifstofur, sími 18300 Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan.
lands í lausasölu kr 4.00 eint. - Prentsmiðjan EDDA h.f —
Fiskveiðilögsaga
á iandgrunni
SÚ FREGN, sem birtist í blaSinu á sunnudaginn var,
að verzlunarnefnd öldungardeildar Bandaríkjaþings hefði
samþykkt einróma frumvarp um að stækka bandaríska
fiskveiðilögsögu að miklum mun og miða við, að innan
hennar verði allt landgrunnið við austurströnd Banda-
rikjanna, hlýtur að vekja allmikía athygli hér á landi.
Þetta spor Bandaríkjaþings i landhelgismálum bend-
ir til þess, að ekki muni langt líða, þangað til ýmis ríki
taka að stíga ný skref í landhelgismálum og stækka fisk-
veiðilandhelgi sína. Hér verða íslendingar að fylgjast
vel með og stjórnarvöld landsins að undirbúa sínar að-
gerðir í málinu, halda öllum leiðum opnum og grípa hvert
tækifæri til þess að færa fiskveiðilögsöguna lengra út
á landgrunnið, unz það er allt innan hennar. Ýmislegt
m. a. það, sem nú hefur gerzt í Bandaríkjaþingi, bendir
til, að ýmis ríki leggi þá og þegar á nýja áfanga á þessari
braut, og þar verður ísland að vera framarlega í flokki.
Ekkert sýnir betur en þetta nýja og fyrirvaralausa
spor Bandaríkjanna, hve það er fraieitt, að land eins og
ísland bindi sig á nokkurn hátt með samningum við önnur
ríki um óbreytta fiskveiðilandhelgi einhvern tíma eða
árum saman, eða hve fjarri sanm sú fullyrðing ríkis-
stjórnarinnar er, að landhelgismál islands og landhelgis-
deila hafi verið endanlega leyst með afsláttarsamningn-
um við Breta. Það blasir hins vegar við, að slíkir samn-
lngar geta skotið íslandi langt aftur fyrir önnur ríki
í þessum efnum.
Þagnarmúrinn
Allt frá valdatöku ríkisstjórnarinnar fram á þetta ár
var sá dýrðaróður kyrjaður annan hvern dag í málgögn-
um stjórnarinnar, að stjórnin hefði stórlækkað beina
skatta eða jafnvel afnumið þá með óllu af meðaltekjum.
Þetta var líka tíðum einsöngslag fjármálaráðherrans.
Þetta átti að réttlæta flestar gjaidahækkanir ríkisstjórn
arinnar aðrar. En í síðasta mánuði bar svo við, að stjórnin
og málgögn hennar hlóðu á einm nóttu þagnarmúr um
þetta mál, og hafa síðan ekki fengizt til að minnast á
það. Þagnarmúrinn er órofinn enn
Astæðan til þess, að þagnarmúrinn var hlaðinn, var
sú, að hagstofan tilkynnti, að beimr skattar hefðu hækk-
að framfærsluvísitöluna um nær þrjú stig á þessu miss-
iri, ofan á rúmlega stigs hækkun á síðasta ári. Þetta
kom ekki vel heim við básúnuhljominn um lækkun og
afnám beinu skattanna, en varð ekki á móti mælt. Þá
var þagnarmúrinn hlaðinn, enda er það gömul saga, að
sneyptir menn grípa helzt til bp-ss að gera játningar sín-
ar með þögninni. '
Hvernig, sem spurt hefur verið fæst ríkisstjórnin eða
málgögn hennar ekki til að gefa neina skýringu á því,
hvernig á því standi, að beinu skattarnir, sem höfðu
verið „stórlækkaðir“ eða jafnvel ,,afnumdir“, hafa hækk-
að framfærsluvísitöluna um fjögur stig og þyngst á
herðum vísitölufjölskyldunnar sem því nemur, ofan á
1400 milljóna baggann í óbeinu sköttunum, sem þessi
stjórn lagði á herðar almennings.
En það má ríkisstjórnin vita, að þagnarmúrinn um þetta
stjórnarafrek hefur líka mál.
Gunnar Leistikow skrifar frá New York:
Noröurlandaför Johnsons liður

í kosningabaráttunni heima
Lyndon Johnson og kona hans.
MEÐAN á ferð Lyndons John
sons varaforseta til Norðurlanda
stóð, var mjög mikið um það
rætt hér í Washington, hvaða á-
stæður hafi í raun og veru valdig
því, að varaforsetinn dvaldi svo
lengi á Norðurlöndum, meðan
svo margt' var að gerast í Ame-
ríku. Norðurlönd eru meðal frið-
sömustu heimshorna og venju-
lega laða viðburðaríkari staðir
til sín jafn áberandi persónur og
varaforsetann. Engin snurða var
á þræðinum milli Washington og
höfuðborganna á Norðurlöndum
Vikublaðið U.S. News and
Woiid Réport, hefir komið fram
með skýringu á ferð Johnsons
varaforseta. Blað þetta býr oft
yfir góðri vi'neskju, þó að ekki sé
það al'ltaf. Skýring blaðsins mun
naumast liggja beint við í augum
Norðurlandabúa, þó að hún sé
næsta sennileg í augum þeirra,
sem betur þekkja til bandarískra
mála. í blaðinu er því haldið
fram, að ferðin hafi verið farin
til þess að reyna að hafa áhrif á
kjósendur af norrænum ættum
hér vestra, einkum í Minnesota
og öðrum mið-vestur-fylkjum,
með hliðsjón af forsetakosning-
unum árið 1964
ENGINN efar, að -siik ferð eins
af helztu forustumönnum sljórn-
arinnar hafi mikil áhrif á nor-
ræna Bandaríkjamenn, sem eru
stoltir af norrænum uppruna
sínú^h' ‘'fagtia öllu því, sem
leiðir til nánari tengsla milli
Bandaríkjanna og gömlu ættar-
landanna í Evrópu. En getur þá
í raun og veru orðið nokkur póli
: ískur ávinningur að öðru eins og
þessu? Kjósendur af norrænu
bergi brotnir, í miðvestur-fylkj-
unum, eru langflestir Republik-
anar.
Þegar þessari spurningu er
svarað, verður að hafa í huga póli
tíska aðstöðu stjórnarinnar, sem
nú situr að völdum í Washington
Henni er fyllilega ljóst, að fram-
undan er mjög tvísýnt forseta-
kjör, þrá't fyrir óvenju miklar,
persónulegar vinsældir forsetans,
og í þessum kosningum getur
hvert einstakt atkvæði ráðið úr
slitum, einkum í mið-vestur-
fylkjunum. Ferð Johnsons er þá
aðeins eitt af því, sem hér nefn
st: „póútískar gerðisviðgerðir".
ANNAÐ og eftinektarverðara
dæmi um þessar „viðgerðir“ eru
mannaskipt'i í embætti póstmeist-
ara. J. Edward Day er duglegur
og heiðarlegur maður, sem engan
hefir hneykslað. En hann var
frá Illinois, fylgismaður Steven-
sons, og tilheyrði þvi ekki innsta
hring Kennedys. Samkvæmt
bandarískum skilningi var því
aðeins eðl'ilegt og sjálfsagt, að
hann yrði að draga sig hógvær-
lega í hlé, þegar forsetinn þurfti
á embætti hans að halda í á-
kveðnu augnamiði. Og Day varð
að þoka um daginn fyrir John
Grenouski.
í Hvíta húsinu drógu menn
enga dul á, að pólitísk sjónarmið
ein lægju að baki póstmeistara-
skiptanna. Kennedy stendur i
þakklætisskuld við Grenouski fyr-
ir stuðning gegn Herbert Hum-
prey við val forsetaefnis í Wis-
consin árið 1960. Greiðsla þess-
arar skuldar nú stafar af því, að
Grenouski er af pólskum ættum
r,g Kennedy er mjög dýrmætt
hvert einasta pólskt atkvæði, sem
hann nær í kosningunum að
ári. Nixon vapn að vísu kosning-
una í Wisconsin síðast, svo að
þetta hefir sennilega ekki eins
mikla þýðrngu þar og í hinum
þéttu byggðum Pólverja i mið-
vesturfylkjunum, svo sem: De-
troit, Chicago, Cleveland og
Pittsburgh.
TILSÝNDAR virð'ist aðstaða
forsetans gefa ærið tilefni til
bjart'sýni í forsetakosningunum
1964. Reynslan sýnir, að forseti,
sem býður sig fram til endur-
kjörs, virðist hafa yfirgnæfandi
líkur á að sigra, nema því aðeins
að hann hafi komið sér út úr
húsi hjá miklum hiuta kjósend
anna eða gert áberandi skyssur.
sem annað'hvort hafi tefl.t öryggi
þjóðarinnar eða velferð í tví-
sýnu.
John Kennedy er mjög vin-
sæll. Skoðanakannanir sýna, að
núna á síðari hluta kjört'ímabils-
ins er hann jafnvel enn vinsælli
en Eisenhower var. Það er svo
annað mál, að þeir eru allmargir,
-em eru ekki eins ánægðir með
stefnu hans og hann sjálfan
persónulega. Samkvæmt skoð
anakönnun Gallup-stofnunarinn
ar í ágúst s.l. eru 61% kjósend-
anna hrifnir af forse anum sem
manni, en aðefns 44% voru á
nægðir með pólitíska stefnu
hans. Meðal hinna óánægðu voru
það þó aðeins 15%, sem fannst
hann slæmur forseti, en 33%
fannst hann að minnsta kosti við-
hlít'andi.
Kennedy hefir ekki orðið fyrú
hatri neinna, nema þá helzt i
suður-fylkjunum, þar sem kyn
þáttamálið er þyngst á meiu'.num
Kaupsýslumennirnir voru honum
andhverfir um skeið, en virðast
nú vera farnir að sætta sig við
hann. Enginn heimtar hann á
burt. Flestir eru ánægðir með
eininguna innan ríkisstjórnarinn
ar og dugnað í stjórnarstörfum
Hann er einkum gagnrýndur fyr
ir það, sem erfitt er að fást við
að svo stöddu með meiri árangri
en hann hefir náð, t.d. áfram
haldandi dvöl rússneskra her-
manna á Kúbu og tregðu þings-
ins til að samþykkja lagafrum-
vörp frá ríkisstjórninni.
VIÐ allar venjulegar aðstæður
ætti endurkjör forsetans ag vera
nálega tryggt fyrir fram. En því
er engan veginn að heilsa. AS-
stæðurnar eru hvergi nærri
venjulegar og hugsanlegt, — þó
að ekki geti það beinlínis talizt
liklegt, — að Kennedy bíði ósig-
ur 1964. En það kann að standa
í járnum eins og 1960 og því get-
ur mikig oltið á hverju einasta
atkvæði, sem mögulegt er að
næla í. Stjórninni er allri ljóst,
að full ástæða er til að ditta að
sínii „gerði“.
Aðstaða Republikana er engu
fremur öfundsverð. Þá vantar
fyrst og fremst það, sem Demo-
kratar hafa, eða frambærilegan
frambjóðanda. í raun og veru
hafa Republikanar aðeins tvo
hæfa menn. Annar er hinn frjáls-
lyndi fylkisstjóri í New York,
Nelson Rockefeller. Hinn er hinft
rammi íhaldsmaður Barry Gold-
water, öldungadeildarþingmaður
frá Arizona. En hvorugur þess-
ara manna er ákjósanlegur fram
hjóðandi, síður en svo.
Mikið þarf til ag fá íhaldssama
leiðtoga flokksins til að bjóða
fram jafn frjálslyndan mann og
Rockefeller Það bætir ekki um,
að stefnuskrá Rockefellers virðist
geta falizt í orðunum: „Ég vil allt
það sama og Kennedy, en ég get
framkvæmt þag betur en hann.“
Þetta getur ekki talizt sérlega
sannfærandi og leiðtogum stjórn
arandstöðunnar finnst þeir varla
geta gengið til kosninga með
slíka stefnuskrá.
HITT FRAMBJÓÐANDAEFN-
IÐ, Barry Goldwater, er allt of
íhaldssamt. Republikanaflokkur-
inn er til muna fámennari en
Demokrataflokkurinn. Hann get-
ur því ekki gert sér vonir um að
ná völdum nema með því að
ginna til sín kjósendur úr her-
búðum Demokrata eða frá „ó-
háðum“, 'sem aldrei tekst að gera
til fulls upp við sig, í hvorum
flokknum þeir eigi heima. En lík-
urnar eru l.itlar til að það takist
ef frambjóðandinn er ramm-
íhaldssamur. Til þess þarf ein-
mitt það, sem sízt er fyrir hendi
í ár, eða mann úr miðröðum
flokksins umhverfis Eisenhower.
Að öðrum kosti þarf þúsund
þjala smið, sem getur leikið á
strengi frjálslyndisins í einni
borg en íhaldsseminnar í ann-
arri. Það vantar með öðrum orð
um mann eins og Nixon. En ó-
gjarna er gripið aftur til manns,
Framh á 15. síðu.
m
T í M I N N, miðvikudaginn 2. október 1963. —