Tíminn - 03.12.1963, Blaðsíða 6

v
m
ÞEIR Skúli GuSmundsson,
Gísli Guðmundsson, Sigurvin
Einarsson, Páll Þorsteinsson,
Ágúst Þorvaldsson, HaMdór E.
Sigurðsson, Jón Skaftason og
Þórarinn Þórarinsson flytja í
sameinuðu Alþingi tillögu til
þingsályklunar um nýja raf-
væðingaráætlun. Tillagan er
svohljóðandi:
Alþingi ályktar að skora á ríkis
stjórnina að fela raforkumála-
stjóra og raforkuráði að gera iram
kvæmda- og kostnaðaráætlun um
rafvæðingu allra heimili á land-
inu, sem iiafa ekki fengið eða fá
rafmagn samkvæmt 10 ára áætlun
inni og hafa ckki raforku frá sér-
stökum vatnsaflsstöðvum. Skal
áætlunin við það miðuð, að rafvæð
ingunni sé að fullu lokið á árinu
1968. Til undirbúnings ákvörðun
um það, að hve miklu leyti raf-
orkuþörf heimilanna verði full-
nægt með línum frá samveitum,
skal gert yfirlit um þau heimili
í hverju 5veitarfélagi, sem hafa
ekki enn fengið rafmagn frá sam-
veitum eða sérstökum vatnsafls-
stöðvum, eru utan þeirra fram-
kvæmdaáætlana um raflínur, er
raforkuráð hefur samþykkt, og þas
sem meðalvegalengd milli býla er:
1) allt að 2,5 km,
2) allt að 3 km,
ásamt kost.naðaráætlun um raflínu
lögn til þeirra.
Þá skal og gerð kostnaðaráætl-
un um unpsetningu díselstöðva fyr
ir heiinili, eitl eða fleiri saman,
sem eru svo mjög afskekkt, að
ekki þykir fært að leggja til þeirra
| raflínur frá samveitum, og ekki
i hafa hagstæð skilyrði til vatnsafls
virkjunar. Skal í þeirri áætlun gert
ráð fyrir, að rafmagnsveitur ríkis-
ins komi stöðvunum upp og eigi
þær, en notendur borgi af þeim
sanngjarna leigu. Stærð dísel-
stöðva sé við það miðuð, að næg
orka fáist til suðu og ljósa, al-
gengra heimilisvéla og súgþurrk-
unar. Einnig skal gerð áætlun um
sambærilega íðstoð, t.d. með aukn
um og hagstæðum lánum, til
þeirra, sem koma upp vatnsafls-
stöðvum til heimilisnota.
Á framkvæmdaáætlun 1962, sem var ekki iokið á því ári 196 býli
Á framkvæmdaáætlun 1963 — 187 —
Á framkvæmdaáætlun 1964 195 —
Á framkvæmdaáætlun 1964—1965 114 —
Samkvæmt framansögðu má
gera ráð fyrir, að þégar lokið verð
ur þeim framkvæmdum við raflínu
lagnir um sveitirnar, sem búið er
að samþykkja í raforkuráði, verði
heildartala þeirra býla, sem njóta
raforku frá samveitum, orðin 3150.
Raforkuraálaskrifstofan telur,
að í árslok 1962 hafi 489 svéita-
| býli haft lafmagn frá einkastöðv-
Áætlunum þessum skal fylgja ; um, sem rcknar eru með vatnsafli.
yfirlit um öll byggð býli (heimili) j Af því, sem að framan greinir,
í hverju sveitarfélagi og hver j er ljóst, aö mikið er óunnið við
þeirra hafi fengið eða fái rafmagn rafvæðingu sveitanna, þó að lokið
frá samveitum samkvæmt 10 ára
áætluninm og nver hafi rafmagn
frá sérstökum vatnsaflsstöðvum.
Hin nýja áætlun um raflínur frá
samveitum sé þannig gerð, að
tímaröð framkvæmda sé ákveðin
með hliðsjón af meðalvegalengd
milli bæja í sveitarfélögunum.
verði á næstu 1—2 árum að leggja
raflínur ti! þeirra bæja, sem eru
á framkvæmdaáætlunum raforku-
ráðs. En það er ákaflega þýðingar-
mikið, að raf væðingunni verði lok-
ið á svo skcaimum tíma sem mögu-
legt er.
Á næstliðnu sumri mun raforku
málaskrifstofan hafa sent ráðherra
tvær nýjar áætlanir um rafnjagns-,
sktául Haíá' li>kið liirihii nýju ráf-ýveitur í siveitum, og eru þær nefnd
;tjóH.og yaforkuráð
væðingaráætlun fyrir 31. marz
1964, o|: skal ríkisstjórnin þá þeg-1 áætluninni er meðalvegálengd
ar leggja áætlunina fyrir Alþingi,
ásamt frurnvarpi til laga um fram
kvæmdir, þar sem ákveðið sé að
ljúka rafvæöingunni fyrir árslok
1968.
Greinargerð.
Eftir nvjustu upplýsingum frá
raforkumálaskrifstofunni höfðu
2458 sveitabýli fengið rafmagn frá
almenningsveitum í árslok 1962.
Þá var ratorkuráð búið að gera
samþykktir um rafiínur til viðbót-
ar sem hér segir:
íar bráðabirgðaáætlanir. Á annarri
milli býla allt að 1,5 km., en a
hinni 1,5—2 km. — Þessar bráða-
birgða:áætlanir hafa ekki verið
birtar, en samkvæmt upplýsing-
um, sem einstakir þingmenn hafa
getað fengið, hver fyrir sitt kjör-
dæmi, munu áætlanirnar ná til um
það bil 740 býla, sem hafa. ekki
enn verið tekin á framkvæmdaáætl
anir raforkuráðs.
Þó að ákveðið yrði að leggja raf-
línur frá aðalorkuveitum til þeirra
ca. 740 býla, sem eru í hinum nýju
bráðabirgðaáætlunum raforkumála
skrifstofunuar, yrðu enn eftir á
annað þúsund sveitabýli, sem
hvorki hefðu rafmagn frá samveit-
Samtals 692 býli
um né frá sérstökum vatnsafls-
stöðvum. Það virðist því sjálfsagt,
að það sé gaumgæfilega athugað,
hvort mögulegt er að leggja raf-
línur um fleir: svæði en þau, sem
hinar nýju áætlanir ná yfir, áður
en fullnaðarákvörðun verður tek-
in um rafvæðinguna. Til þess þarf
nýjar áætlamr, og í tillögunni, sem
hér er flutr, er lagt til, að þær áætl
anir verði gerðar á þessum vetri.
í tillögunni, sem hér er flutt,
er lagt til, að skorað verði á ríkis
stjórnina að fela raforkumála-
stjóra og raforkuráði að gera áætl
un um raívæðingu allra þeirra
heimila á landinu, sem hafa ekki
fengið rafmagn samkvæmt 10 ára
áætluninni eða frá sérstökum
vatnsaflsstöðvum og hafa ekki enn
verið tekin á framkvæmdaáætlan-
ir um "aflínur, sem raforkuráð
hefur samþykkt. Sé áætlunin mið-
uð við, að framkvæmdinni sé að
fullu lokið á áririu ,1^68.. Þá er og
jagt.til aó geri verði yfirlit um
‘oil' páú hcihrili í hvfei-ju 'svextar-
félagi, sem hafa ekki enn fengið
rafmagn frá samveitum eða sér-
stökum vatnsaflsstöðvum, eru utan
þeirra framkvæmdaáætlana um
raflínur, er rafoi'kuráð hefur sam
þykkt, og þar sem meðalvegalengd
milli býla er, í fyrsta lagi allt að
2,5 km. og í öðru lagi allt að 3
-an. ásamt áæctunum um kostnað
við raflínuiögn til þeirra. Þetta
yíirlit og áætlun er nauðsynlegt
að gej-a til undirbúnings ákvörð-
un um það, að hve miklu leyti raf-
orkuþörf svcitanna verður full-
nægt með raílínum frá samveitum.
En sjálfsagt er að fullnægja raf-
magnsþörfinni með samveitum, að
svo miklu leyti sem mögulegt er,
því að það veitir heimilunum
miklu öruggari og fullkomnari
þjónustu heldur en rafmagn frá
litlúm mótorstöðvum.
Þá er ákveðið í tillögunni, að
gera skuli áætlun um uppsetningu
díselstöðva fyrir þau heimili, sem
eru svo mjög afskekkt, að ekki
þykir fært að leggja raflínur til
þeirra frá samveitum, og hafa ekki
skilyrði til vatnsaflsvirkjunar. Er
lagt til, að áætlunin verði við það
miðuð, að rafmagnsveitur ríkisins
komi upp þessum díselstöðvum
og eigi bær, en notendur borgi af
þeim hóflega leigu. Leiguna ætti
að ákveða þannig, að notendur
díselstöðvanna njóti a m.k. ekki
minni stuðnings af opinberri hálfu
heldur en þeir, sem koma upp sér-
stökum vatnsaflsstöðvum til heim-
ilisnota, fái til þess meiri aðstoð
en nú er veitt, t.d. með auknum
og hagstæðari lánum.
Lagt er til, að áætlun raforku-
málastjóra og raforkuráðs fylgi
yfirlit um öll byggð býli á land-
inu, hver hafi rafmagn frá sérstök
um vatnsaflsstöðvum.
Mikill' meiri hluti landsmanna
hefur þegar fengið ráforku til
heimilisþaría og arinarra nota, að
langmestu leyti frá virkjunum og
orkuveitum, sem komið hefur ver-
ið upp af ríkinu eða með stuðn-
ingi þess. Hinir, sem enn eru án
raforkunnar, eiga þannig rétt á því
að bætt verði úr þörfum þeirra í
þessu efni, svo fljótt sem mögu-
legt er, og þeir eiga rétt á að fá
án óþarfrar tafar vitneskju um,
hvers þeir jnegi vænta. Hefur þeg
ar dregizt of lengi að taka ákvarð
anir um áfrarohald rafvæðingarinn
ar, en sú framkvæmd er ein hin
þýðingarmesva fyrir þau mörgu
sveitaheimili, sem enn eru án
þeirra miklu þæginda, er rafmagn
ið veitir.
SPARIFJARFR YSTINGIN VERÐUR AUKIN
GYLFI Þ GÍSLASON, banka-
málaráðhorra, hafði í neðri
deild í gær framsögu fyrir
írumvarpi ríkisstjórnarinnar
um aukna bindingu sparifjár
og útgáfi; Seðlabankans á
gengistryggðum verðbréfum
Næstur talaði Lúðvík Jóseps
son og talaði út fundartím
ann og var umræðunni frest-
s8. x
Gylfi Þ. GíSlason sagði, að til
þess að unnt reyndist að auka af-
urðalán og láta þau taka til fleiri
vara en nú er, þá væri nauðsyn-
legt að auka heimild Seðlabank-
ans til að binda hluta af innláns-
aukningu banka og sparisjóða úr
15% í 25%. Seðlabankinn getur
ekki aukið útlán nema að fá auk-
ið fjármagn til starfseminnar.
Gylfi sagði, að á árunurn 1954 til
1958 hefðu afurðalán Seðlabank-
ans aukizt um 583 milljónir og
mest hefði aukningin verið í af-
urðavíxlum landbúnaðarins. Þetta
hefði valdið mikilli rýrnun á gjald
eyrisforðanum og nam rýrnun á
árunum 1955 til 1959 795 milljón-
um króna Síðan viðreisnarstefnan
var tekin upp hefur gjaldeyris-
staða Seðlabankans hins vegar
batnað um 1394 milljónir. Ráðstöf
unarfé bankans hefur aukizt um
1457 milljónir og eru 756 milljón-
ir af því aukning á bundnu sparj-
fé í bankanum. Án bindingarinn-
ar hefði ekki verið unnt að koma
upp gjaldeyrisvarasjóði Það ber
að leggja kapp á það að varðveita
gjaldeyrissjóðinn. Það er ekki
ástæða til að hann verði meiri að
vöxtum en hann er nú. en það
má ekki auka endurkaup á afurða
víxlum nema tilsvarandi aukning
verði á innstæðum í bankanum.
— Þá sagði Gylfi, að útgáfan á
gengistryggðum bréfum væri yfir-
lýsing frá bankanum um traust til
gengisins og því draga úr gengis-
fellingaróttanum.
r Lúðvík Jósepsson minnti á, að
þegar bindingarheimildin hefði
verið tekin upp, þá hefði verið
lögð á það áherzla. að það væri
gert til þess að Seðlabankinn miðl
aði sparifénu og endurlánaði það
öðrum bönkum til þess að þeir
gætu svarað þörfinni þar sem
hún var mest í undirstöðuatvinnu
vegunum Eftir þessu var þó ekki
farið. Bindingin hefur ekki verið
notuð til að auka útlán til undir-
stöðuatvinriuveganna heldur hef-
ur þvert á móti verið dregið úr
útlánum til þeirra Nú á enn að
auka bindinguna og með sama
loforði á takteinum og jafnframt
sagt, að sparifjárbindingin sé
nauðsynleg vegna gjaldeyrissjóðs-
ins. Eðlilegast væri að Seðlabank-
inn veitti mótvægi gegn gjaldeyr-
iseign með seðlaveltunni og eigin
fé eins og gerist með öðrum þjóð-
um. Fráleitt er að halda því fram,
að það sé verðbólgumyndandi og
hættulegt fyrir gjaldeyrisstöðuna,
að lána út á gjaldeyrisframleiðslu.
Það gildir annað um útflutnings-
framleiðslu en aðra framleiðslu.
Vegna útflutningsframleiðslunnar
þarf ekki að binda neitt fé í Seðla
bankanum til þess að halda uppi
kaupum á framleiðsluvíxlum henn
ar.
Þá sagði Lúðvík, að með því að
heimila Seðlabankanum að gefa
út gengistryggð vaxtabréf, væri
bankinn að hefja samkeppni við
aðrar innlánsstofnanir í landinu
um spariféð, því að öðrum væri
bannað að tryggja innlánsfé. Þessi
verðbréfasala Seðlabankans mun
þv: draga fe fra viðskiptabönkun-
um og hún ásamt bindingunni mun
því minnka útlánamöguleika
þeirra og minnka þá þjónustu,
sem þeir hafa veitt atvinnuvegun-
um. Ástæðan til þessarar aðgerðar
er sá hugsunarháttur hjá ráðherr-
unum að fjárfestingin sé allt of
mikil og of miklir peningar í um-
ferð og nú eigi að draga inn og
minnka þensluna svonefndu. Þá
taldi Lúðvík, að verzlunin hefði
fengið allt of mikið af útlánaaukn
ingunni. Á 10 fyrstu mánuðum
þessa árs hefði verzlunin fengið
275 milljónir í nýjum viðbótar-
j lánum við það. sem fyrir var. Al-
þýðubandalagið er algerlega and-
vígt þessu frumvarpi og telur að
það eigi að fara aðrar leiðir, sagði
1 Lúðvík að lokum.
■ l b
6
T í M I N N, þriðiudagiun 3. desember 1963.