Tíminn - 03.12.1963, Qupperneq 7

Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvœmdastjórl: Tómas Arnason, — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritatjómar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Daviðsson.
Ritstjórnarskrifstofur i Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323 Augl., sfmi 19523 Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan-
lands í lausasölu kr 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f —
Þvaran í samningunnm
Stjórnarblöðin saka nú Framsóknarmenn og Tímann
um það harðlega að reyna að spilla fyrir því, að samn-
ingar takist í kaupdeilunum. Þó að þetta séu augljós
ómagaorð vegna þess, að málgögn þessi brestur alla getu
til þess að færa fram rök máli sínu til stuðnings og reyna
það ekki heldur, liggur í augum uppi hverjar eru orsakir
þessara hrópyrða úr stjórnarherbúðunum.
Orsakirnar eru þær, að stjórnin finnur og veit, hve
mikinn úrslitaþátt Framsóknarflokkurinn átti í því að
knýja stjórnina til þess að hopa á hæi með lögþvingunar-
frumvarp sitt og fallast á samningaleiðina. Bræði stjórn-
arinnar út. af því að hafa verið knúin til undanhalds í
þessu örlagaríka máli, beinist nú eingöngu að Framsókn-
arflokknum, og sýnir það greinilega mat stjórnarinnar á
hlut Framsóknarflokksins í þessu máli.
En þetta er ekki eina ástæðan til árása stjórn-
arblaðanna í garð Framsóknarmanna nú. Við hefur bætzt,
að Framsóknarmenn og Tíminn hafa bent á eðlilega leið
til samninga; leið, sem stjórnarblöðin hafa ekki getað
mælt með rökum í gegn og ekki reynt það. En jafnaugljós
sem þessi leið er, vill stjórnin með engu móti fara hana,
og henni þykir það lítill greiði við sig að benda á hana.
Leið sú, sem Framsóknarflokkurinn hefur bent á, er
að láta þær stéttir, sem aftur úr hafa dregizt, fá þá leið-
réttingu launa, sem þær eiga heimtingu á, en stjórnin
auðveldi atvinnuvegunum hins vega; með vaxtalækkun,
tollalækkun, afnámi lánsfjárhafta og lækkun útflutnings-
gjalds og fleiri aðgerðum, sem haía svipuð áhrif, að
standa undir þessu kaupgjaldi. Tímmn hefur hvað efth
annað bent á þessa leið, og því er ómótmælt með rökum
að hún sé fær og eftir henni sé unnt að leysa þessa
þessa launadeilu. Það er einmitt mesta eitrið í beinum
ríkisstjórnarinnar, að bent sé á eðlilega og færa leið
sem hún vill ekki fara, af því að hún er svo eindregin
afturhaldsstjórn.
En leiðin blasir enn við og verður þjóðinni augljósari
með hverjum degi, og jafnframt harðnar krafan um það,
að stjórnin hætti að girða fyrir sammnga með einstreng-
ingshætti, heldur slaki til og noti sér alla þá möguleika, er
nefndir hafa veriS, og stuðli að samningum, sem lokið
verði 10. desember. Stjórnin hefur -s.iálf bundizt í þessa
samningsgerð og þar með tekizt a hendur skyldu til
þess að leggja sitt lóð fram til lausnar. Hins vegar stend-
ur hún enn sem þvara og horfir á dagana líða hjá og vill
ekki líta við þeirri leið, sem ómótmælanlega er fær.
Landgrunnslínan
í dag hefst í Lundúnum fiskimáJaráðstefna, sem ts-
iendingar taka þátt í. Að vísu heitir svo, að meginmál þess-
arar ráðstefnu séu viðskiptalegs eðlis, og eiga íslendingar
þar vissulega hagsmuna að gæta. En einnig er ljóst, að
fiskveiðitakmörk mun líka bera þar mjög á góma, og
talið er að Bretar tilkynni þar útfærsíu sinnar eigin land-
helgi i 12 mílur en muni jafnframt halda því fram, að
þau t.akmörk eigi að verða alþjóðleg regla
Mjög ríður á því, að ísland skýri vei sín sjónarmið i
þessum umræðum kvnni þar hiklaust sinn málstað ig
nauðsynjakröfur um meiri útfærslu áður eh langt líður
og haldi fast fram vfirlýstum rérti sínum til Jand-
grunnsins alls, svo að stefnan sé skýr og komi engum á
óvart. þegar t,il kastanna kemur 4ði r börðumst við fvr
ir tólf mílna línunni. en eftir Genfarráðstefnun-
baráttan út fyrir hana og nú er það iandgrunnslínan, sem
ev næsta takmark okkar.
WaSfer Lippmann rifar nm alþjó^amái:*3' .....
| Miklar breytingar á hugsunar-
hætti og viðhorfi Evrópumanna
iinar gömlu stefnur að missa tökin beggja vegna járntjaidsins.
AÐ UNDANFÖRNU hefi ég
átt mörg skemmtileg viðtöl við
fólk beggja vegna járntjalds-
ins. Ég hef komið til Rómar,
Parísar, London, Búdapest og
Varjár. Ég hafði að sjálfsögðu
áhuga á viðhorfunum milli
Austurs og Vesturs, en þó sér-
staklega á kalda stríðinu, eins
og það nú er orðið.
Ef til vill ætti ég að taka
strax fram, að margt af því,
sem ég komst að, styrkti ein-
ungis þær skoðanir, sem ég
hafði aðhyllzt áður en ég fór
að heiman, og fór þar fyrir mér
eins og flestum öðrum, sem
fara til annarra landa. Hvað
mig snerti á þetta fyrst og
fremst við um þá skoðun, að
miklar breytingar hafi orðið á
fólkinu sjálfu að undanförnu,
og þessar breytingar valdi öðru
viðhorfi en áður, til átakanna
milli Austurs og Vesturs, enda
þótt þessi átök hljóti að vara
lengur en við, sem nú erum
komnir til vits og ára.
BREYTINGARNAR, sem ég
á við, er fyrst og fremst í því
fólgnar, að ný kynslóð er sem
óðast að taka við af hinni eldri
og jafnframt hefir breiðzt út
almennur viðbjóður á kjarn-
orkustyrjöld. Enn fremur hef-
ir valdið nokkru um breyt-
inguna aukin viðurkenning
þess, að gömlu stefnurnar marx
ismi, íhaldssemi og venjuleg,
framfarastefna eru allar úrelt-
an Þetta á ekki aðeins við í
hinum þróuðu þjóðfélögum,
heldur einnig meðal hinna van-
þróuðu. Ismarnir þrír nægja
ekki framar sem leiðarjós og
þeir nægja ekki framar til að
Iskýra það, sem gerist í um-
heiminum.
Rétt mun að geta þess hér,
áður en lengra er haldið, að
vegna þess, sem drepið er á
hér á undan, virðist mikið af
stjórnmálaskrifum í Bandaríkj-
Iunum vera orðin úrelt, jafnvel
heimaalningslegt, í augum Evr-
ópumanna, sem lesa þau. Af
þessum sökum hafa Evrópu-
menn ekki mikinn áhuga á ráð-
leggingum okkar Bandaríkja-
manna eða leiðsögn, enda þótt
þeim sé ljóst mikilvægi þess,
sem Bandaríkin taka sér fyrir
hendur, vegna þess, hve ó-
hemjuöflug þau eru.
SNEMMA í ferð minni hitti
ég kaþólskan hugsuð, sem nú er
staddur á kirkjuþinginu í Róm.
Ég spurði hann, hvernig á því
stæði, að kirkjan reyndi að
komast að samkomulagi við
stjórnir kommúnista í Austur-
Evrópu og gera samninga við
þær. enda þótt kirkjan sé and-
stæðari kommúnismanum en
svo, að sá ágreiningur yrði
nokkurn tíma iafnaður.
Hann svaraði undir eins á þá
leið, að kirkjan gæti ekkert
vanrækt hina trúuðu, hvar svo
sem þeir byggju. Hann bætti
því svo við, að fólk í kommún
istaríkjunum væri því betur
farið, sem samgangur við hin
vestrænu lönd væri rýmri.
Vesturlandamenn hafa aðeins'
áhuga fyrir að opna fyrir auk
inni verzlun. menn'ngarsam
nsiMBHnmnMttii
skiptum og ferðalögum. Við
þetta bætist upplýsing og nýtt
andrúmsloft inn í hin lokuðu
þjóðfélög.
Ég spurði þá: En óttizt þið
þá ekki fyrir handan, að áhrif
kommúnismans aukist á Vest-
urlöndum með aukinni snert-
ingu við almenning, eins og
vestræn áhrif aukast austur frá
við vaxandi samskipti?
„f þessu felst auðvitað á-
hætta“, svaraði hann. „En því
er til að svara, að hinn vest-
ræni heimur verður því síður
næmur fyrir áhrifum. sem
hann lærir betur að efla sann-
færingu sína með endurnýjun,
umbótum og nýbreytni." Og svo
bætti hann við: „Hér er ekkert
undanfæri. Vestræn þjóðfélags
skipan hrynur til grunna ef
þetta er ekki reynt, hvað sem
áhrifum kommúnista líður“.
Að minni hyggju sagði hann
dagsatt. Þarna er mergurinn
málsins.
ÉG kom til Búdapest og hitti
Kadar, til Varsjár og hitti Go-
mulka, og svo hélt ég áfram
Tvær Fvróour
!. grein.
til Parísar. Þar átti ég tal við
ýmsa spaka menn um það, sero
ég hafði orðið áskynja.
Ég ræddi við franskan vin
minn, sem ég hef lengi þekkt.
og lýsti fyrir honpm, að í Pól-
landi bæri opinberlega töluvert
á skilningi á málstað Kínverja
enda þótt Pólverjar væru form-
lega séð, fylgjandi Sovétríkjun
um. Vini mínum þótti þetta
eftirtektarvert, en hann undr
aðist það ekki
Að áliti Gomulka eiga Banda
ríkin ein sök á erfiðleikunum
milli Sovétríkianna og Kína
Bandaríkin hafi einangrað Kína
o.g þrengt kosti þess og þannie
valdið því, að Kínverjar girnist
kjarnorkuvopn Konan mín
spurði, hvers vegna Sovétríkin
létu þá ekki Kínverja hafa
kiarnorkuvopn.. Gomulka svar-
aði, að Sovétríkjunum væri
friðurinn meira kappsmál en
svo, að þau færu að strá kjarn-
orkuprengjum umhverfis sig
Hann fékkst ekki til að láta
undan með það, að Bandaríkja
menn hefðu valdið árekstrum
Sovétríkjanna og Kína. Sá á-
greiningur kæmi engum að not
um, nema fjandmönnum komm
únismans, einkum Bandaríkja
mönnum.
Mér skildist af þessu, að Pói-
verjar reyndu að miðla málum
og vildu í lengstu lög halda í
áhrif Kínverja ekki aðeins
vegna kommúnismans. heldur
vegna sjálfra sín. Gomulka er
hvort tveggja í senn. gallharð-
ur kommúnisti og einlægur,
pólskur þjóðernissinni. Vegna
þess ei hann neyddur til að
styðjast við Rússa gegn Þjóð
verjum Hann lætur svo sem
hann sé sannfærður um, að
Bandaríkjamenn séu farnir að
afhenda Þjóðverjum kjarnorku
vopn. En jafnframt er Gomulka
neyddur til að reyna að styðj-
ast við Kínverja gegn ofurvaldi
Rússa.
FRAKKINN var sammála
mér um allt þetta og sagði, að
leiðtogar marxista væru alveg
orðnir rugláðir í hugsun og í
raun og veru komnir í ógöng-
ur. Þeim hætti til að reikna
með hinni gömlu mynd valda-
skiptingar í Evrópu. Ástæða
þess, að þeir væru komnir í
ógöngur, lægi blátt áfram í því,
að marxistiskur hugsunarhátt-
ur ætti ekki við á kjarnorku-
öld.
Rússar hafa haldið áfram að
trúa hinum gömlu kenningum
marxismans um stríð, eins og
Stalin gerði, allt fram að því
að þeir fengu náin kynni af
kjarnorkuvopnunum með því
að framleiða þau og reyna. En
samkvæmt þessum gömlu kenn
ingum er stríð milli kommún-
istaríkja óhugsandi. Stríð byrj-
ar ævinlega af öfund milli
kapítalistiskra ríkja. Stéttabar-
áttan í auðvaldslöndunum leið-
ir til stríðs, sem eyðileggur
kapítaiismann og tryggir sigur
kommúnismans.
En á sjötta tug aldarinnar
komust Krustjoff og félagar
hans að þeirri niðurstöðu, að
báðir aðilar myndu verða fyrir
það þungurn áföllum í atóm-
styrjöld, að það yrði ekki bætt
og því yrði ekki um neinn raun-
verulegan sigurvegara að ræða.
í þriðju heimsstyrjöldinni
yrði því ekki neinn Stalín til
þess að helga sér rústirnar af
stórveldi Hitlers. Kjarnorku-
styr.iöld varð því að forðast
Friður eða að minnsta kosti
stríðsleysa var orðin nauðsyn
og þar mnð var hinn gamli
grunnur marxismans hruninn
AF VÖLDUM þessara áhrifa
kjarnorkuvopnanna er gamla
steinlímið, sem hélt ríkjasam-
fellu kommúnismans saman,
byrjað að leysast upp. Þetta
þarf ekki að tákna, að Pólverj
ar, Ungverjar eða þeir hinir
séu reiðubúnir að stökkva út úr
réttinni. Ekkert bendir til þess.
En það táknar aftur á móti, að
vald stjórnendanna í Moskvu
vfir fylgiríkjunum er takmörk-
um háð, þar sem agi stríðsins
er farinn að láta á sjá, hvort
sem stríðið er heitt eða kalt,
Heita má að allir telji, að við
römbum ekki framar á barmi
kjarnorkustyrialdar, og af þeim
sökum hefir dregið ti) muna
úr mætti hinna miklu kjarn-
orkuvelda tii þess að þvinga
bandamenn sína. Austur-Evr-
ópumenn álíta sig -ekki framar
skilyrðislaust á valdi stjórn
endanna í Moskvu, fremur en
Vestur-Evrópumcnn telja sig
nevdda til að hlýða i blindni
boði og banni valdhafanna i
Washington.
Af þessum ástæðum finnst
stjórnum Pói'lands og Ungverja
lands þær vera síður en áður
neyddar til að hlýða hverri
Framhaio * «3 Afðu
T f M I N N, þriðiudaginn 3. desember 1963. —
7