Alþýðublaðið - 15.10.1942, Blaðsíða 4

4
ALÞVmiBUÐIÐ
Finuntudagur 15. uktóber 154%,
ÍJtgefaaöií Alþýðnflokknrina.
Ritstjóri' Stetán Pjetursstm.
Ritstjórn og afgreiðsla I Al-
þýðuí úsinu við Hverflsgiitu.
Sírnar ritstjómar: 4B01 cg
4902.
Simar afgreiðslu: 4900 og
4906.
í
Yerð í lausasölu 30 aura.
Alþýðuprentsmiðjan hJ.
SosDingabarátta
bommðnista nA
oi í somar.
ÞAÐ vekur töluverða eftir-
tekt, hve tiltölulega >rhljóö-
ir og hóglátir menn“ kommún-
istar era fyrir þessar kosningar
í samanburði við þann bægsla-
gang, sem á þeim vax fyrir
kosningarnar í sumar.
iNú hafa 'þeir engan nýjan
kosningapésa eftir dómprófast-
inn frá Kantaraborg, en um
þann gamla, sem mikið veður
var gert út af fyrir kosningarn-
ar í júlí ,er orðið undarlega
Mjótt Jafnvel þeir sjálfir eru
þagnaðir um hann. í»að er eins
og aldrei hafi verið ráð fyrir
því gert, að hann entis^ mikið
fram yfir þær kosningar.
(Þá birtu þeir f iallháar fyrir-
sagnir dag eftir dag, þvert yfir
forsíðu Þjóðviljans, um „þjófn-
að á eignum verklýðsfélaganna4*
og örmur illræðisverk, sem þeir
scgðu, að krataf oringj amir
hefðu framið. En nú eru þeir
dáJtið feimnii' við að koma með
sömu kosningalygarnar upp
aítur eftir aðeins rúma þrjá
mámuði, 'þar sem ekkert var
heldur á iþessar sakagiftir
ani:-Hizt, eftir að kosningarnar
voru hjá liðnar í júií. Það er í
liæsta lagi reynt að læða þeim
anéð litlu letri inn í ,,bæjarpóst“
kommúnistablaðsins. Það er
eirts og ekki hafi heldur verið
ráð fyxir gert, að þær entust,
frekar en bók dómprófastsins
frá Kantaraborg, fram yfir þær
kosningar.
En hvað þá um „kákið", sem
fröken Katrín Thoroddsen var
3átin gera að aðalárásarefni á
„kirata'na“ í útvarpinu fyrir
kosningarnar í sumar? Hvers-
vegna eru kommú.iistar einnig
25vo liljóðir um það fyrir þessar
kosningar? Þeir ætluðu þó að
sýna verkalýðnum það á þing-
inu í sumar, hvaða munur væri
á vinnubrögðum þeirra og
,,káki kratanna“. Hvað kemur
til, að kommúnistar skuli nú
<ekki vitna í þennan mun og
sín eigín afrek á sumarþinginu?
Já, það er nú svo, að margt
fer öðruvísi en ætlað er. Þeg-
ar á þing lcom eftir kosningarn-
ar í júlí reyndist allt erfiðara
fyrir, en í útvarpinu fyrir
kosningar. Og endirinn varð sá,
að þingmenn kommúnista sáu
ekki annað ráð vænna, en að
hengja sig aftan í „kratana“! í
hvérju einasta máli og gerast
meðsekir þeim um ,kákið“!
Hvaða furða, þessvegna, þó
Signr|ón A. Ólatssoii PBn taiaps|alds«gált!i:
Tekst verkalýðnum að verja þær
kjarabætur, sem unnizt hafa?
Iblöí'Um: atvinkurek- j
ENBANNA er nú mjög
rætt um kaupgjaldið í landinu.
í sumiun þeirra er skrifað um
þessi mál af rótgróinni andúð
í garð launastéttanna og í öðr-
um af hreinni heift og hótunum.
Fer þetta eftir því, hvort blöðin
þurfa að leita kjörfylgis hjá
hinum vixmandi stéttum eða
eigi Túninn er sem stendur
illvígastur, en sá flokkur, er
að honum stendur mun telja
sig eiga litla atkva.-ðavon hjá
lauinastéttunpm. Mí>rguniblaðið
og Vísir fara hóglegar í sakirn-
ar eins og stendur. En ekki
leynist, hvað, inni fyrir býr.
Þess má vænta, að að kosning-
um lokr.um fái gremja þeirra
fulla útrás.
KÉgm&APáfiorm, sem
mistékust.
Hermaun. áónasson og Ólafur
Thors, binir opinberu feður
gerðardómslaganna, voru sam-
mála um, að beita launastéttir
landsins þvingunarvaldi Kunn
ugir halda því einnig fram, að
Jónasi golmli írá Hiiiflu hafi!
lagt á ráðin. í kjölfar kaupbind-
ingar átti síðan með öðru vald-
boði að koma á vinnuskyldu og
vinnuþvingun. Samningur var
gerður við hið erlenda setulið,
sem í sér fól allskonar réttinda
skerðingii á samnings- og at-
hafnafrelsi verkalýðsins. En
höfuðmarkmið haus var að
fæklca svo stórkostlega í setu-
liðsvinnunni, að atvinnuleysi
skapaðist innan verKalýðsstétt-
arimiar og framboð myndaðist
af 'þeim sökum. Samningurinn
var gerður með fullkominni
leynd, hvað efni hans snerti. Á
alþingi var neitað að gera hann
þingmönnum kunnan; að
minnsta kosti fengum við Al-
þýðuflokksmenn ekkert um
hann að heyra.
En nú hefir allt þetta ráða-
hrugg farið út um þúfur, og
einræðisherrarnir orðið að bíta
í það súra epli að sjá fyrirætlan-
ir sínar renna út í sandinn.
'Hverjum á verkalýðurinn að
þakka að svo er komið?
Alþýðusamband íslands sendi
rikisstjórninni aðvörun áður en
kúgunarlögin voru sett. Það
mótmælti þeim kröftuglega
eftir að lögunum var komið á,
og hvatti öll sarntök launa-
manna 1 landinu til þess að
gera sHkt hið sama. Mótmælun-
um rigndi niður úr öllum átt-
um til ríkisstjómar og þings.
Alþýðuflokkurinn, eini stjóm
málaflokkurinn,er tók upp virka
og harðvítuga baráttu gegn ein-
ræðisbröltinu, sagði upp allii
að kommúnistar séu dáHtið
framlægri í kosningabaráttunni
nú, en fyrir fremur til fjórum
mánuðuim síðan?
samvinnu við einræðisherrana
og tók fulltrúí. sinn úr ríkis-
stjórninni. Og hann gerði meira,
honum tókst að fleyga í sund-
ur emræðisöflin og þar með að
firra verkalýðinn og launa-
stéttirnar þeiim harðræðum,
sem í uppsiglingu voru.
Samningurinn við setuliðið
var aldrei framkvæmdur. Gerð-
ardómslögin voru þrælbrotin af
atvinnurekendum í byggingar-
og verksmiðjuiðnaði, og af ríkis
stjórninni sjálfri í opinberri
vinnu. Og þetta skeði meðan
Hermann Jónasson var enn við
völd. Bændur urðu einnig að
þverbrjóta lögin til þess að
verða ekki afskiptir verkafólki.
í kjölfar þessa komu síðan
daglaunamenn við skipavinnu
og sjómenn á farþegaskipum, en
þar höfðu atvinnurekendur
þybbast við að hækka laun
manna. Vinnutíminr var einnig
orðinn gegndarlaus hér við höfn
ina. Þá vax það sem daglauna-
menn risu upp og kröfð’ist lag-
færingar á þessu ástandi.
Aður en þetta skeði höfðu
skipshafnir á skipum ríkisins
átt í löngu og leiðinlegu þófi
um kauphækkun og hótað að
leggja niður störf sin og snúa
sér að öðrum viðfangsefmnn,
sem betur voru launuð, ef ekki
væri orðið við óskum þeirra.,
Þetta er það sem fengið hefir
nafnið , rsmáskæruhernaðux“
Smáskæruhernaðurinn var
neyðarráðstöfun, fundin upp af.
verkalýðnum sjálfum til þess
að rétta sinn hlut án íhlútunar
frá stj órnmá 1 a lei ötogum nokk-
urs flokks. Neyðarráðstöfun,
sem gera varð, þar sem stéttar-
samtökin voru útilokuö frá að
fara löglegar leiðir, vegna kúg-
unarlaganna. Þessi hreyfing
'barst að nokkru út um land og
hafði sín áhrif. Verkalýðssam-
tökin voru hér ein að verki og
verkamennimir sjálfir fundu
aðferðimar sem hægt var að
beita.
Afnám egerðardémBS-'l
ins og kanpkækkara-
irnar.
Afnám gerðardómslaganna
fór svo endanlega frara á síðasta
þingi. Stjórn Alþýðuflokksins
hafði tilkynnt ríkisstjóminni
áðúr en þing kom saman, að
þingmenn hans mjmdu t-era
fram frumvarp tun afnám
þeirra. Ríkisstjómin sá þá þann
kost vænstan að gera það sjálf.
Enginn flokkur í þinginu var
afnámi þeirra mótfallitm, jafn-
vel leiðtogar Framsóknarflokks
ins viðurkenndu nauðsynina á
afnámi gerðardómslaganna, þótt
þeir tækju þann kostinn, að sitja
hjá við atkvæðagreiðslu. Svo
vitlaus höfðu lög þessi verið frá
upphafi, að feður þeírra urðu
með jþögnlhmi að viðiínkenna
það mikla tjón, sem þau höfðu
unnið í íslenicku þjóðlífi.
Sjö vikna uppsagnarfrestur-
inn komst inn í lögin um afnám
gerðardómsins fyrir atbeina
fulltrúa Alþýðuflokksins í efri
deild. Marðist sú tillaga í gegn
með 5 atkvæðum gegn 4 atkv.
Sjálfstæðismanna. Einn. Sjálf-
stæðismaður greidcLi hennl at-
.kvæði. Framsóknarmeinn sátu
hjá að vanda. En þessi tillaga
befir orðið þess valdandi að
flest öll verkalýðsfélög hafa not
að sér héimild hennar og sum-
part sagt upp samningum eða
hótað því, ef atvinnurekendur
vildu ekki semja um kjarabæt-
ur. Án þessarar heimildar hefði
tvennt skeð. Félögin hefðu eng-
um kjarabótum náð þar sem
þau voru bundin samningum til
áramóta, sum meira að segja
allan tímann til 1. júní næsta
ár og nokkux þar á milli; eða
þá hitt, að skæruhernaðurinn
hefði haldið áfram.
Verkalýðsfélögin hafa nú
samið um kaup og kjör uni
land alít. Grunnkaup hefir
hækkað frá 38% (Dagsbrún)
og upp í 55% (Verka&VBniu*.
félagið Framsólm, Sjcinaium-
félögin, VerkalýSsfélag Afc»
ureyrar. Akraness o. fL)»
Það er nokkur áten ?mg, að>
beztu kjarasammngamir ern
i félÖgum, sem Alþýðuflokks-
menn stjórna. KaupgjaM
hefir verið sararœmt víða um
Iand og mikiú fjöidi félaga
hefir fariy eftir ábendingoaa
Alþýðusambandsins una
samninga sína.
ValdboOidlnm 'k&mp ■
og',kp»'rJb|á^iilnIi03ninL
Meðan Bretar höfðu forystu
fyrir setuliðinu hér höfðu þeir
samráð við Alþýðusambandið
um kaupgreiðslur og féllust á að
greiða kaup samkvæmt samning
um á hverjum stað. í mörgum
tilfellum gengu þeir inn á að
graiða hærra kai^p, þar sem
sérsxaklega stóð á.
Nú hefir ameriska sotuliðs-
stjórnin alLar framkværrdir
með höndum, sem lúta að hem-
Frh. á 6. síðu.
BLAÐIÐ Skutull á Ísaíirði
birti nýlega grein eftir rit
stjórann Guðmund G. Hagalín,
þar sem valdboð amerísku seíu-
liðsstjómarinnar um kaup og
kjor verkamanna í setuliðsvinn
unni og aumingjaskapur komm
únista í sambandi við það er
gerður að umtalsefni. Guð-
mundur G. Hagalín segir meðal
annars:
„Bretar sömdu við verkalýðs-
samtökin. Þeir sögðu raunar einu-
sinni: Við borgum ekki það, sem
krafizt er. En þar greiddist fram
úr. Samt sem áður sáu þá íslenzkir
kommúnistar ástæðu til að hefja
aðgerðir, sem kosta hinar hörðustu
refsingar erlendis — jafnvel í lýð-
ræðislðndunum — hvað þá hjá
Í Rússum og Þjdðverjum, sem ekki
’ hafa reynzt fyrirleitnir um aftök-
' ur afbrotamanna.
| En nú? Jú, undir forystu og
handleiðslu kommúmsfca hefir
i Dagsbrún svínbeygt sig vegna land
varnanna. Kommúnistar hafa
hlýtt, þrgar sagt var við íslenzkan
' verkalýð: Slcríð þú ílatur á mag-
anum! Og þetta eru sömu menn-
; irnir, sem sáu sig til þess knúða,
: þegar Hitler og Stalin héldust í
■ hendur, að hefja óhlýðniáróður
innan brezka setuliðsins á íslandi,
fóru hinum hörðustu orðum um
Bandamenn og sættu fangelsi og
útlegð fyrir! Er þó tjóðurband
Rússans svona hert þeim að hálsi,
að þeir eigi ekki til sjálfstæða
hugsun eða vott af drengilegum
metnaði fyrir sína hönd, islenzks
verkalýðs og' íslenzku þjóðarinnar
í heild?!
En hvað hefði átt að gera? Var
nokkuð hægt að gera? Ætlast þú
til þess, að verkamenn hefðu gert
uppreist?
Nei — alls ekki. Nauðsyn land-
varnavinnunnar viöurkenni ég —♦
skyldur íslendinga t-sin lýðrasðis-
þjóðar viðurkenni ág líka — eu
ég . iðurkenni ekki hina kvikindis-
legu auðmýkt og niðurlægmgu*
sem kemur fram í framkomu
hinna kommúnistisku leiðtoga
gagnvart auðsæjum lagabrotum og
einræðiskenndum yfírgangi".
Þannig lítur Guðmundur G.
Hagalín á framkomu kommún-
ista í sambandi við þetía mál.
*
f öðru nýútkomnu tölublaði
af SkutU er hin síðasta, óheyri-
lega verðhækunn kjötsins gerð
að umtalsefni á eftirfarandi
hátt:
„Innanlandsmarkaðurinn hefir
jafnan verið bændum notadrýgst-
ur. Verðið hefir verið bezt, og
greiðslan út i hönd, svo ekki hefir
þurít að bíða eftir henni.
Eins og nú standa sakir liefir
almenningur við sjóinn meira fé
handa á milli en venjulega. Kjöt-
neyzlan hefði því að öliu slcap-
legu getað aukizt verulega þrátt
fyrir hóflega verðhækkun. En
hvað gerist? Sjálfstæðisflokkúrinn
og Framsóknarflokkurinn eru að
keppa um kjörfylgi bænda. Sjálf-
stæðisflokkuriim horfir á hröm-
andi fylgi í bæ og byggð. Hann
hyggst að yfirbjóða Framsóknarr
flokkinn, skipar einn þingmanna
FVb. á 6. síða.