Alþýðublaðið - 13.01.1943, Qupperneq 4

4
AlMMUMAÐiÐ
fUþíjðnblctótð
ttgefnði: AlþýSuflokkarinn.
Xltstjórt: Stefán Pjctnrsson.
Rltstjórn og afgreiðsia í Al-
þýCuhúainu við veríÍBgötu.
Simar rltBtjórnar: 4901 og
4902.
ofgreiðslu: 4900 og
ÍOÍ’fl
Vexð i lausasölu 40 aura.
AlþýðuprentsmiSjan hJ.
flætta á ferðnm.
SKÝRSLAN um hinn fá-
heyrða afbrotaferil þriggja
ungra manna, sem birt var í
blöðunum í gær í sambandi við
fréttina um fangelsisdóminn vf-
ir þeim, bregður ljósi yfir nýtt
og alvarlegt fyrirbrigði í þjóð-
lífi okkar.
Sagan um afbrotaferil þess-
ara þriggja ungu manna er svo
gersamlega óíslenzk. En því
meira minnir hún á ömurlegar
sögur, sem við höfum oft heyrt
frá útlöndum, þar sem það eru
svo að segja daglegir viðburðir
í stórborgarlífinu á þessari
hnignunaröld auðvaldsskip-
lagsins, — að afbrot eru
framin af skipulögðum samtök-
um ævintýramanna — ekki af
neinni neyð, heldur í auðgunar
skyni eða beinlínis „upp á
sport“.
Hér hafa þrír unglingar leiðzt
út á líka braut á tímum nægi-
legrar atvinnu, þegar enginn,
sem við fulla heilsu er, hefir
þurft að svelta eða líða nevð.
I>eir hafa, heldur en að leita sér
vinnu, kosið að hafa ofan af fyr-
ir sér með óknyttum, innbrot-
um, þjófnaði, fjárkúgunartil-
raunum, víxilfölsunum, og jafn-
vel ekki kynokað sér við að
bollaleggja og undirbúa morð
í því skyni, að afla sér fjár til
síns einskis nýta iðjuleysislífs.
Margt í hinum ömurlega af-
brotaferli þessara þriggja ungu
manna sýnir mikinn barnaskap
og viðvaningshátt í samanburði
við hinar æfðu fyrirmyndir
þeirra erlendis. En engu að síð-
ur hafa þeir glatað svo miklu
af þeim dyggðum, sem því bet-
ur hafa einkennt þjóðlíf okkar
fram á allra síðustu ár, að okk-
ur hnykkir við. Og við getum
ekki varizt þeirri hugsun, að
hér sé mjög alvarleg hætta á
ferðum.
Það er athyglisvert, að eng-
inn þessara ógæfusömu, ungu
afbrotamanna hefir nokkru
sinni verið í útlöndum; þeir eru
ekki einu sinni Reykvíkingar og
hafa ekki þekkt Reykjavíkurlíf-
ið með skuggahliðum þess nema
tiltölulega stuttan tíma. Þó hafa
þeir leiðst svo langt út á af-
brotabrautina, sem raun ber
vitni um. Til þess hljóta að
liggja einhver rök í uppeldi
þeirra og þá að öllum líkindum
í því uppeldi, sem unga kyn-
slóðin yfirleitt fær hjá okkur í
dag. Og sú ályktun ætti að gera
hrösun þeirra að ennþá alvar-
legra umhugsunarefni fyrir alla
þá, sem bera siðferðislega fram-
tíð þjóðarinnar fyrir brjósti.
Hvaðan hafa iþessir þrír ungu
atnenn fengið fyrirmyndir þess
lífernis, sem þeir hafa lifað, og
iþeirra afbrota, sem þeir haía
framið? Efcki hafa þeir fengið
þær á íslenzkum heimilum né í
íslenzkum skólum. Hins vegar
er augljóst, að hvorugt hefir get-
að hamlað upp á móti öðrum síð-
ari áhrifum, sem þeir hafa orð-
ið fyrir. En hver eru þau? Væri
það ólíklega til getið, að erlend-
ar glaspasögur á premti eða á
sýninjgar tj ölduim ikvikmynda-
Bðkln nm lifið on danðann.
Feigð og f jör, eftir Andrea
Majocchi, Guðbrandur
Jónsson íslenzkaði, útgef-
andi Bókaverzlun Fimis
Einarssonar.
C1 ÁIR hafa betra færi á að
* kynnast mannilífinu í allri
nekt iþess en 'læknamir, og er
því furða, að eikki fleiri þeirra
en raun thefir á orðið, skuli hafa
fleygt frá sér áhaldatöskurmi
eða skurðarhnífnum, gripið
pennann og notað hann til ann-
ars og meira en að pára lyfseðla.
Þó hefir það komið fyrir, að
þekkingar á því sviði sigldi
hann til Ameríku, lands hinna
hraðstígu framfara á sviði hvers
konar tækni, og dvaldi þar um
skeið. í sömu erindum ferðaðist
hann til Berlínar og fleiri er-
lemdra 'borga, þar sem lækmis-
fræði, einkum handlækning-
um, hafði fleygt mjög fram.
Heim, kominn úr námsferðum
sínum hóf hann þegar í stað
lækmisstörf, fyrst sem aðstoðar-
'læknir á fæðingastöð, þar sem
honum veittist tilvalið færi á að
reyna hæfileika sína og kunn-
áttu sem handlæknir. En sakir
starfamdi læknar hafi hætt lík-
amskrufningum og tekið til að
kryfja sálir samferðamamna
sinna — með öðrum orðum
gerzt rithöfundar, og má þar
nefna þanm rithöfundinn, sem
hæst ber af slíkum um þessar
mundir, enska skáldsagna og
leikritahöfundinn William Som-
erset Maugham.
Hitt hefir þó tíðkast nú á síð-
ari árum, að læknar, sem komni:r
eru á efri ár, rituðu ævisögu
sína og segðu þar undam og ofan
af læknisreynslu sinni. Nokkrar
slíkra bóka hafa verið þýddar
á íslenzku, og mun vera einna
fyrst þeiira Sagan um San
Miohele, eftir Svíann Axel
Munthe, sem var starfandi
læknir í París og Rómaborg.
Til slíkra bóka má ef til vill
einnig telja bókina Bakteríu-
veiðar, þótt hún sé ekki ævi-
saga, rituð af_ Paul de Kruif,
þýdd af Boga Ólafssyni mennta-
skólakennara, og Baráttan gegn
dauðanum, eftir sama rithöfund,
þýdd af læknunum Karli Strand
og Þórarni Guðnasyni, en fyrri
hluti þeirrar 'bókar kom út fyrir
fáeinum árum og seinni hlutinn
er vænitanlegur á bókamarkað-
inn nú með vorinu. Enn fremur
má nefna bókina Úr dagbókum
skurðlæknis, eftir James Har-
pole, semj dr. Gunnlaugur
Claessen íslenzkaði, og síðast,
en ekki sízt ævisögu Madame
Curie, sem frú Kristín Ólafs-
dóttir læknir sneri á íslenzku.
Undir þessa grein bókmennta
heyrir einnig hókin Feigð og
fjör, sem á frumimálinu heitir
Vita di Chirurgo, eða Ævi
skurðlæknis, og kom út skömmu
fyrir jólin á vegum, Bókaverzl-
unar Finns Einarssonar. Þar
segir ævisögu sína ítalskur
skurðlæknir, Andrea Majocchi
að nafni, sem um alllangt skeið
hefir verið prófessor í almennri
hahdlæbnisfræði við háskólann
í Mílanó, Guðbrandur Jónsson
prófessor íslenzkaði.
í bók þessari segir höfundur ‘
inn á látlausan en mjög skil-
merkilegan hátt frá æskuárum
sínum, námsárum og baráttu
sinni og starfi sem Iæknir. Þegar
hann hóf læknisstarf sitt voru
skurðlækningar og handlækn-
ingar yfirleitt minna metnar en
skyldi, en hann komst brátt að
raun um, að þær höfðu meiri
lækningamátt í sér fólginn en
ahnennt hafði verið álitið af
‘læknum fram að þeim tíma, á-
kvað að leggja stund á þær sem
sérgrein og til þess
sem víðtækastrar
þeirrar alúðar og ræktar, sem
hann lagði við störf sín, hlaut
hann ibrátt meiri frama, unz
hann var gerður að prófessor.
Svo sem áður er sagt, er ævi-
saga 'þessa farsæla læknis rituð
af miklu látleysi og yfirlætis-
leysi. Það leynir sér ekki, að
höfundurinn ber djúpa og
fölskvalausa virðingu fyrir
starfi sínu og sérgrein, hand-
læknisfræðinni, kallar hana
víða í bókinni bæði vísindi og
list. Það þarf því ekki að undra,
þótt maður með slíkri afstöðu
ti'l starfs síns komist lengra en
almennt. gerist, og með slíku
hugarfari má raunar gera hvaða
' starf sem er að list.
Svo mikið er yfirlætisleysi.
höfundarins, að þær læknisað-
gerðir hans, sem vel heppnast,
reynir hann aldrei að telja sér
tií tekna eða nota þær til þess
að ota hæfileikum sínum og •
kunnáttu framan í lesandann og
leysir hann iþó fjölmörg 'erfið
handlæknisstörf af hendi og
mörg þeirra afarvandasöm. Það,
að hann bjargar dauðvona sjúk-
lingum, sem aðrir læknar eru
orðnir vonlausir um, með skurði
eða öðrum handlæknisaðgerð-
um, svo að þeir ná fullum bata,
kallar hann jafnan ,heppnic. En
hjá því getur naumast farið, að
sá maður, sem er jafnoft „hepp-
inn“ í starfi sínu og ihöfundur
þessarar bókar, hljóti að vera
eitthvað af sjálfum sér. Sagt er
um suma menn, að þeir hafi
læknishendur. Höfundur þess-
arar ibókar virðist haf a haft þær
í 'betra lagi og auk iþess eitthvað
í kollinum fram yfir venjulega
menn.
Engum þarf að koma á óvart,
þótt svo málhagur og orðsnjail
maður sem Guðbrandur Jónsson
er, hafi á íslenzkunni getað fært
'bókina í þær flíkur, sem bæði
ialla vel að vexti og eru smekk
legar útlits. En auk þess hefir
hann valið þann kostinn, sem
einn dugir til þess að ná þýð-
ingarkeimi af bóR, en hann er
sá, að hugsa hverja setningu
hins erlenda höf.mds" upp artur
á íslenzku um leið og hún er
færð í búning o.rðann. A þann
hátt einan er hægt að íslenzka
bækur. Sumir menn, sem kalla
þýðingar því að eins vel og
samvizkusamlega af hendi leyst-
ar, að jafnvel prentvillur séu
þýddar með, telja, að með þess-
ari aðferð sé hætt við að þrengt
sé kosti nákvæmninnar. En með
hirmi aðferðinni, sem einkum
að afla ser
reynslu og
virðrst r því falin að snúa hverju
1 orði í þeirri röð, sem það kemur
húsamra hefðu átt nokkurn þátt
í því að leiða þá 'út á þá glap-
stigu, sem fyrr eða síðar hlutu
að enda innan fangelsisveggj-
anna? Finnst mönum ekki feriíl
þeirra minna sterklega á slíka
„reyfara"? Og væri það ekki í
öllu falli íhugunarefni í sam-
bandi við ógæfu þeirra, hvað til
dæmis kvikmyndhúsunum á að
haldast uppi að sýna lítt mót-
uðum og óhörðnuðum ungling-
um?
Það hafa í ýmsu tilliti verið
lausatök á þjóðaruppeldi okkar í
seinni tíð. Og það fer ekki hjá
því, að þjóðin bíði iþess fynr eða
síðar varanlegt tjón í siðferðis-
legum efnum, ef ekki verður
spyrnt við fæti í tíma. Afbrot
og ógæfa þeirra þriggja ungu
manna, sem síðan í gær eru á
allra vörum, ætti að verða okk
ur brennandi hvöt. tii að bæta
og styrkja þjóðaruppeldið, að
slá varnarhring um sálir hinnar
ungu kynslóðar til þess að
vernda þær gegn öllum óhollum,
framandi áhrifum. Við megum (
ekki við því, þjóðinni stendur
allt of mikil hætta af því, að
saga hinna iþriggja ungu af-
brotamanna endurtaki sig oft á
komandi áruim.
Miðvikudagur 13. janúar 184&

Jðlabæfcániar era aðlveröa nppseldir m
Máíurinn
Ein bezta saga, sem þýdd
hefur verið, af léttari bófe>
utn, fæst ennþá á afgreiðslu
Alþýðublaðsins.
Hringiðí sima 4900 og bókin
verður send yður um hæl.
Munið, að góða bók er gott
að lesa, á hvaða tima árs-
ins sem er.
fyrir í hinni erlendu setningu,
getur aldrei orðið um annað né
meira en þýSingu að ræða, og
því er svo farið, því miður, um
margar 'bækur, sem snúið hefir
verið úr erlendum málum á ís-
S

ar, en ekki íslenzkaðar.
Bókin, sem bér hefir verið>
gerð að umtalsefni og hlotið
hefir hið íslezkulega nefn: Feigð
og fjör, er ein af undantekning-
unum frá þeirri reglu.
Karl ísfeld.
| ÓNAS FRÁ HRIFLU skrif-
aði í gær einn af sínum
feitletruðu forsíðuleiðurum í
Tímann og kemst þar að þeirri
niðurstöðu, að „vinstri villa“ og
„hægri villa“ sé nú farin að gera
vart við sig í Framsóknarflokkn-
um, ein9 og í Kommúnista-
flokknum forðum daga; en þess-
ar villur telur harrn koma fram
í því, að Framsóknarmenn séu
nú af ýmisum, að vísu aðallega
utanflokksmönnum, en, að iþví |
er virðist, þó einnig af innan- í
flokksmönnum, ýmist kallaðir !
„vinstri menm“ eða „hægri
menn“. Jónag segir um þetta ,
meðal arrnars: i
„Þó undarlegt sé, hefir verið
reynt að koma tveirn rangnefnum
á Framsóknarmenn. Þeir eru j
stundum kallaðir hægrimenn í bví j
skyni að láta fólk halda, að Fram !
sóknarmenn hafi nálega sömu
skoðun og Mgbl.-menn. Og þeir
eru stundum, aðallega a.f komm-
únistum, kallaðir vinstrimenn í því
skyni að láta líta svo út. að ekk- j
ert verulegt aðskilji Framsóknar- i
menn frá þyltingasinnuðum verka- ;
mönnum. Hvorutveggja eru jafn
mikil rangnefni.
Þegar Framsóknarflokkurinn j
vnr s'efrínður í érsbyrjun 1917,
kom til orða að gefa hormrn hert-
ið Vinstriflokkur. Var þá miðað
við það, að flokkar frjálsiyndra
þænda á Norðurlöndum höfðu
valið sér slík heiti, áður en verka-
mannahreyfingin náði nokkru
verulegu fylgi i þessum löndum.En
bændaþingmenn flokksins höfn-
uðu vinstraheitinu og létu fiokk- j
inn heita Framsóknarflokk. Hefir
hann borið það heiti síðan og
aldrei verið hugað á nafnbreytingu.
Ekki hefir stefna flokksins
gefið tilefni til nafngjafa þeirra,
sem sumir andstaéðingar Fram- ,
sóknarmanna hafa haldið á loft.i. I
Á flokksþinginu 1937 var stefna
flokksins mörkuð m.iög glögglega
og engin breyting gerð síðan, á
flokksþinginu 1941.
Ákvörðun og yfirlýsingar fiokks
þingsins 1937 eru þess vegna
stjórnarlög Framsóknarmanna um t
stefnumál og viðhorf ti! annarra í
flokka." , j
Að avo mæltu vitnar Jónas
frá Hriflu í Tímagrein sinni í
gær í eftirfarandi samþykkt
flokksþings Frámsóknar 1937:
„Framsóknarflokkurinn er fyrst
og fremst flokkur bænda og ann-
arra framleiðenda til sveita og
sjávar, og allra þeirra, sem viður-
kenna gildi og nauðsyn samvinn-
unnar, en jafnframt frjálslyndur
miðflokkur, er starfar að alhliðst
framförum, menningu og bættum
kjörum allra vinnandi stétta.“
Og enrr segir Jónas:
„Síðan lýsir ílokksþingið yfir.
að Framsóknarmenn séu mótfailnir
„þjóðnýtingu og stórrekstri ein-
staklinga“ en viiji gera sem allra
flesta landsmenn þátttakendur og
meðeigendur í framleiðslunni, me®
skipulagi samvinnunnar.
Með þessum einíöldu og glöggu
ályktunum mörkuðu Framsóknar-
menn braut sína í landsmálum,
Þeir eru „frjálslyndur miðflokk-
ur“. Þeir eru bæði mótfallnir stór-
rekstri auðvaldsins og þjóðn.vtingut
verkamanna Þeir afneita alger'ega
pólitísku baadautgi við vorka-
merin, ef þeir hefja á loft sérhags-
muna- og þjóðnýtingarfáha sinn.“
Það fer ekki hjá því að þess-
ar leiðré.ttingar Framsókrxar-
formannsins á uppi vaðandi vill
um í Framsókriarflokknum og
utan um stefnu hans, vekx
nokkra eftirtekt, einmitt á
þessari stundu. Menn minnast
þess ekki, að hann varaði við
hinni „hægri villu“, eða talaði
eitt orð á móti „stórrekstri
auðvaldsins,“ þegar samstarfið
var sem innilegast við stríðs-
gróðamenn Sjálfstæðisflokksins
í gerðardómsstjórninni sællar
minningaæ síðastliðinn vetur.
Nú hefir hinsvegar um skeið
verið talað mikið um „vinstri
samvinnu“ og „vinstri stjórn“
í Framsóknarflokknum, þar á
meðal af ýmsum, þekktustu for-
ystumönnum flokksins. — Það
skyldu þó aldrei vera þeir Ey-
steinn og Hemiann, sem Jónas
telur haldna svo hættulegr*
„vinistri villu“, að honum af
Ireim ástæðum hafi þótt nauCk
synlegt að birta ofangreinda á-
minningu sína í Tímanum?