Alþýðublaðið - 27.01.1943, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 27. janúar 1943.
MLrv#ÐU8LAÐIÐ
9
Kornakur á Englandi.
England hefir tekið miklum stakkaskiftum í stríðinu á mörgum sviðum. Ein breytingm er hin stóraukna ræktun landsíns,
sem innan skamms varð nauðsynleg til þess að geta fætt þjóðina, þrátt fyrir kafbátahernað Þjóðverja og loftárásir á flutn-
ingaskip Breta á sjónum. Hér á myndinni sést einn af hinum nýju kornökrum í héraðinu Surrey á Suður-Englandi. Það er
rúgur, sem þar er x'aaktaður.
ÞEGAR fyrrverandi utan-
ríkismálaráðherra, Alvar-
ez del Vayo, var spurður, eftir
að búið var að undirrita við-
skiptasamning milli Spánverja
og Argentínumanna, hvaða vör-
ur Spánverjar gætu flutt út,
svaraði hann kuldalega: — Lík.
Ég veit ekki um neitt annað,
sem við gsetum flutt út. Lík eru
hið eina, sem Spánverjar eiga
meira en nóg af.
Opinberar skýrslur hafa stað-
fest sannleiksgildi þessara
hræðilegu orða. Landstjórinn í
Barcelona hefir játað, að 200000
af íbúunum svelti, og að tólf
þúsundir íbúanna hafi þegar
soltið í hel. Fréttir frá hlutlaus-
um löndum staðfesta þetta. AI-
exis Carrel, sem hefir verið að
rannsaka afleiðingar skorts á
styrjaldartímum fyrir Rocke-
fellerstofnunina, hefir getað
sannað, að meirihluti spænsku
þjóðarinnar fái aðeins einn
fjórða — að magni og næring-
argildi — þeirrar fæðu, sem
læknavísindin hafa alltaf falið
það minnsta, sem hægt væri að
komast af með til þess að við-
halda lífinu. Samkvæmt rann-
sóknum hans er sú staðreynd,
að Spánverjar skuli ennþá yf-
irleitt halda lífi, furðulegt dæmi
um eiginleika líffæranna að
laga sig eftir breyttum aðstæð-
um — enda þótt því verði ekki
neitað, að milljónir Spánverja
eru fremur dauðir en lifandi.
Annar vísindamaður í þjónustu
Rockefellerstofnunarinnar, Dr.
J. H. Janney, hefir sagt, áð
meiri hluti spænsku þjóðarinn-
ar sé svo aðframkominn af
skorti, að ef veikindi, svo sem
spænska veikin, geisaði yfir
landið, lægi við fullkominni
auðn, eins og t. d. eftir svarta
dauða faraldur miðaldanna.
Hver sá, sem héfir hug á áð
kynna sér ýmsar hræringar í
stjórnmálalífi Spárverja, verð-
ur að gera sér fullkomna grein
fyrir þessum skuggalegu stað-
reyndum. Hinn raunverulegi
leiðtogi Spánverja heitir Sultur.
Sulturinn varnar alþýðunni,
sem sigruð var í borgarastyrj-
öldinni, að gei'a uppreisn. Fólk-
ið er of þreytt, of mergsogið.
Það er örmagna. Stjórnarbylt-
ingin, sem gerð var fyrir þó
nokkru, var afleiðing af ógnun
Spánn og styrj
» m
E
FTIRFARANDI GREIN
( —A f jallar um spænsk stjón-
i mál, eins og þau eru um
I þessar mundir, og innan-
( landsástandig á Spáni, en nú
I liggja fyrir óyggjandi skýrsl-
ur um það, að ægileg hung-
ursneyð ríki á Spáni.
hungurvofunnar. Stjórnin ól
þær vonir í brjósti, að hún gæti
öðlast samúð Breta og banda-
manna þeirra með því að fórna
Seri'ano Suner. Sir Samuel
Hoare hafði gefið í skyn, að
möguleiki væri á því, að banda-
menn sendu matvæli, en lét
jafnframt í ljós, að Don Ramon,
eins og Suner er kallaður í
heimalandi sínu, væri ekki hinn
rétti maður til þess að tvinna
saman hin brostnu vináttubönd
milli Breta og Ameríkumanna
annars vegar og Spánverja hins
vegar.
*
AKVÖRÐUN Francos, áð
fórna Suner, án þess hann
hefði nokkra vissu fyrir því, að
slakað yrði á viðskiptahömlun-
um, er að sumu leyti að þakka
hyggilegri stefnu sendiherra
Bandaríkjanna, herra Wedells.
Fáeinum dögum áður en breyt-
ingin var gerð í stjórnarráðinu
spænska, hafði Roosevelt forseti
lýst því opinberlega yfir, að
bandamenn myndu hjálpa til
þess að endurskipuleggja
spænskt þjóðlíf að loknu
stríði. Með því að veita ríkis-
borgararétt tuttugu persónum
í Puerto Rico, sem vitað var
um, að vísu fylgjendur Fran-
cos, lýstu Bandaríkin því í
raun og veru yfir, að þau krefð
ust aðeins breytingar á stefnu
Francos í utanríkismálum, en
skiptu sér ekkert af innanríkis-
málum Spánverja. Auk þess
sendu Bandaríkin ameríska
lækna til Spánar, sem hafa
helgað sig baráttunni gegn
taugaveiki, sem stafar af
skorti. Þessa afstöðu tóku
Bandaríkin að vel yfirlögðu
ráði, þar eð hyggilegra þótti,
að nálgast Spánverja með vin-
semd á þessum tímum en sýna
þeim algert afskiptaleysi. Það
hefir komið í ljós, að þessi af-
staða hefir verið hin hyggileg-
asta, bæði gagnvart Spánverj-
um og Suður-Afríkuríkjunum.
íbúarnir í Mið- og Suður-Af-
ríku höfðu talsverða samúð
með Franco, einkum hinir íhalds
samari. Með því að forðast að
slíta stjórnmálasambandi við
Franco, hafa Bandaríkin unn-
ið trúnað þessara manna, og
gefið þeim jafnframt í skyn að
hyggilegt væri að benda
spænsku stjórninni á, að henni
væri fyrir beztu að losa sig við
æstustu andstæðinga banda-
manna.
*
SU staðreynd, að borgara-
styrjöldin hefir auðgað að
eins fámenna stétt á Spáni, en
millistéttirnar, verkamenn og
bændur eiga við þrengri kost
að búa en nokkru sinni áður,
hefir valdið spænsku breiðfylk
ingarmönnunum mikilla von-
brigða. Blöð þeirra hafa orðið
róttækari og róttækari og kraf-
izt þess, að þegar í stað yrðu
framkvæmdar hinar „tuttugu
og sex greinar“ þeirra. Ræður
leiðtoga breiðfylkingarmanna
er naumast hægt að greina frá
ræðum hinna fyrrverandi leið-
toga lýðveldismanna. Sömu
vandamálin urðu fyrir mönn-
um, sem komu frá gersamlega
andstæðum stjórnmálalegum
vígstöðvum, kröfðust úrlausnar
og neyddu þá til að gera and-
róður gegn margs konar órétt-
læti, sem þróazt hafði í skjóli
Francostjórnarinnar. Afleiðing
in var sú, að Franco varð að
veita vissar ívilnanir, gefa fá-
tæklingum helmingi stærri
brauðskammt og skipuleggja
stofnun, sem átti að gera það,
sem hún gæti til þess að draga
úr neyðinni, sem ríkti á Spáni.
En þessar yfirborðsráðstafanir
komu að litlu haldi. Ilinir ríku
gátu komizt yfir nógan mat um
bakdyr verzlananna, en hinir
fátæku, sem álitið var að
fengju meiri skammt, fengu
alls engan skammt. Brauð, ol-
ía, hrísgrjón og aðrar venju-
legar matvörur voru seldar í
laumi þeim, sem nóga peninga
áttu. I ræðu einni aðvaraði
Franco hina ríku og gaf þeim
í skyn, að ef þeir sýndu ekki
meiri þegnskap, væri ekki hægt
að koma í veg fyrir nýja bylt-
ingu. Sameiningu margra út-
lagahópa í Mexíkó undir for-
ystu Alvarez del Vayo, í Chile
undir leiðsögn hinns fyrrver-
andi lýðveldisráðherra, Sari-
ana, og í Buenos Aires fyrir at-
beina Barcia, fyrrverandi utan-
ríkismálaráðherra hafði verið
tekið með miklum fögnuði af
Spánverjum heima fyrir. An-
arkistar tóku að láta ófriðlega
og sprengju var varpað að Va-
rella, hermálaráðherranum. —
Þessir atburðir neyddu Franco
til þess að gera breytingu á og
taka völdin úr höndum breið-
fylkingarmanna. Þangað má
rekja breyjtingarnar á stjórn-
inni, þegar Jordana var gerður
að utanríkismálaráðherra í stað
Suners og Assensio hermála-
ráðherra í stað Varella — gam-
all hermaður, sem alltaf hafði
getað forðað sér frá því að láta
stjórnmál til sín taka. Hinn nýi
innanríkismálaráðherra, Perez,
er einnig vel að sér í sínum
verkahring, því að áður en
hann tók að sér ráðherraem-
bættið, hafði hann verið hæsta
réttardómari.
FRANCO kann að hafa á-
unnið sér samúð banda-
manna með því að fórna breið-
fylkingarmönnum, en um leið
hefir hann misst tökin á fjöld-
anum. Aðstaða hans er ef til
vill sambærileg við aðstöðu
von Papens, áður en Hitler tók
völdin í Þýzkalandi — stjórn,
sem „situr á byssustingjum“.
Ef breiðfylkingarmenn, vegna
hinns örðuga ástands innan-
lands, missa áhrif sín, hækkai*
aftur gengi sósíalista, kommún-
ista og lýðræðissinna, og það
kann svo að fara, að vfir Spán
eigi eftir að ganga tuttugasta
og fyrsta byltingin síðan árið
1812. En auðvitað myndu
bandamenn, sem nú hafa her-
afla í Norður-Afríku, geta
komið í veg fyrir það. En hitt
er augljóst, að styrjöld lýð-
ræðisþjóðanna gegn möndul-
veldunum hlýtur að hafa mikil
áhrif á spænsk stjórnmál.
Erfiðir dagar. — Skattskýrslurnar eyðilcggja skapstill-
inguna. — Sjómaður skrifar um siglingarnar og skrifin
í brezkum blöðum. — Nokkur orð um innheimtu útsvar-
og orðsending til Tómasar.
anna
AÐ ERU erfiðir dagar um
þessar mundir. Margir eru
viðskotaillir á heimilum sínum og á
vinnustöðum. Og það er engin
furða. Nú eiga menn að skrifta
fyrir skattstjóranum og niðurjöfn-
unarnefndinni. „Og það er ekki
að tala um það, maður verður að
draga undan, annars drepa þeir
mann,“ sagði maður við mig í gær.
„GÓÐI, HJÁLPAÐU mér að út-
fylla þessa bannsettu skýrslu," —
sagði hann við mig. Hann hélt
víst, að ég væri einhver sérfræð-
ingur í slíku.\ En ég neitaði og
tjáði honum mín eigin vandræði.
Eg er sjálfur eins og belja á
hálku, þegar ég hef þessa'skatt-
skýrslu í höndunum. Það er eng-
inn vandi að tíunda krakkana, en
þegar að tekjunum kemur, þá fer
að vandast málið. Það er svo, sem
ekki hægt að snúa sér við, ef mað
ur hefir föst laun, því „fyrirtækið'* *
tekur ómakið af manni, en ef ein-
hverjar aukatekjur eru, þá er
öðru máli að gegna.
EG HELD, að það sé bara bezt
að reyna ekki að svindla. Þeir eru
svo naskir þarna í skattstofunni.
Þeir virðast þekkja á tnann, eins
og eigin vasa. Það þýðir heldur
ekki að draga það að senda skýrsl-
una — og nú eru ekki nema fáir
dagar eftir, því að skýrslurnar
eiga að vera komnar í kassann á
Alþýðuhúsinu fyrir 1. febrúar.
EN EG VIL biðja ykkur að gæta
þess, að láta ekki skattskýrslurn-
ar ykkar í ógáti í Alþýðublaðs-
kassann, sama kassann og bréfin
til mín eru látin í. Þær gera mér
svo gramt í geði. Undanfarna daga
hef ég fengið jafnmargar skýrslur
og bréf. Ef þið haldið því áfram,
fer ég að leggja á ykkur útsvör og
innheimta þau — og sendi svo
skýrslurnar ykkar, auk þess á eft-
ir, til skattstofunnar.
„SJÓMAÐUR“ segir í bréfi til
mín: „Erum við íslendingar orðin
skaplaus rolumenni? Eða hvað
finnst þér? Eigum við að láta klína
framan í okkur alls kyns ósóma
án þess að hafast að? Eg er að
vona, að mér sé óhætt að fullyrða,
að ég og þú — já, ég þekki þig
það vel orðið — höfum ekki verið
þeir einustu einu, sem fylltumst
Fhh. á 6. síðu.