Alþýðublaðið - 01.06.1943, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 1. júní 1&43.
ALf»YDUBLAÐlÐ
5
ÞRÁTT fyrir hafnbönnin og
kafbátagirðingar Þjóð-
verja eru hinum sársoltnu
Grikkjum send matvæli. Við
getum glatt okkur við þá hugs-
un. að þessari hetjuþjóð hefir
verið forðað frá algerum mann-
felli. Tryggt er, að hjálparstarf-
ið, sem fer fram undir eftirliti
hlutlausra þjóða, komi ekki
Þjóðverjum að neinum notum.
Ameríkumenn geta verið
hreyknir af hyggindum og
kænsku stjórnar sinnar í skipu-
lagningu hjálparstarfsins.
Það, hversu farsællega hefir
gengið að líkna Grikkjum —
þótt hjálpin sé „fjarri því að
vera fullnægjandi“ eins og
Bandaríkjastjórn segir — hefir
staðfest þá reynzlu, sem menn
fengu í fyrri heimstyrjöldinni,
þegar flutt voru matvæli til tíu
milljona Belga og Frakka, sem
Þjóðverjar höfðu hernumið.
Og það hefir komið í ljós, að
unnt er að hjálpa hinum her-.
numdu smáþjóðum, án þess að
veikja sóknarmáttinn. Með til-
liti til þessa er kominn tími til
að athuga, hvað hægt sé að gera
fyrir þær 50,000,000 sveltandi
menn og koniír (að meðtöldum
12.000,000 börnum) í Belgíu,
Hollandi, Noregi og Póllandi.
Hjálpin til Grikkja hófst sum-
arið 1941 og hefir smáaukizt
síðan. Það er þýðingarmikið að
gera sér grein þess, á hvern
hátt hún hófst. Þegar bölið
mikla . dundi á Grikkjum og
sulturinn var orðinn almennur,
fannst Tyrkjum það vera sið-
ferðileg skylda þeirra að hjálpa
nágrannaþjóð sinni. Tyrkneska
ræðismanninum í London var
skipað að hvetja Breta til þesS
að leyfa hjálp til Grikkja. Hon-
um barst hið venjulega svar,
hin margtuggnu rök gegn hjálp
til handa þjóðum, sem væru und
ir oki nazismans. Skömmu
seinna fékk hann skipanir frá
Ankara um það, að tilkynna
utanríkismáladeild brezku'
stjórnarinnar, að þennan og
þennan dag myndu svo og svo
mörg skip hlaðin matvælum
leggja af stað úr höfnum Tyrk-
lands áleiðis til grískra hafna.
Þetta var bragðið, sem dugði.
Mikið var í húfi, ef unnið var
gegn svo þýðingarmiklu, hlut-
lausu ríki, sem Tyrkland var.
Ekki var nóg með það, að skip-
unum væri hleypt í gegn held-
ur var líknarstarfsemin aukin,
þegar það sannaðist, að mat-
vælasendingarnar kæmu nazist-
um að engum notum, og Bretar
og Bandaríkjamenn hlupu undir
bagga með hina fjárhagslegu
hlið málsins. Sænsk og sviss-
nesk yfirvöld höfðu eftirlit með
allri líknarstarfseminni,, sem
fór fram undir vernd alþjóða-
bandalags Rauða krossins. Sið-
menningin má sannarlega vera
Tyrkjum þakklát fyrir að brjóta
skynseminni og mannúðinni
braut á þennan hátt.
Bæði samúð og bræðrahugur
hvetja Ameríkumenn til að
hjálpa bandamönnum sínum,
svo sem þeim er unnt í hinni ör-
væntingarfullu baráttu þeirra.
Ekkert einasta skip þurfa banda-
menn sjálfir að leggja fram til
þessara matvælaflutninga, því
„Vér munum aldrei deyja
u
stendur á hebrezku á þessu.m risavöxnu minnisvörðum, sem i fyrsta sinn voru sýndir við
hátíðlega athöfn í Madison Square Garden í New York til minningar um hina mörgu Gyð-
inga, sem Hitler hefir látið-drepa í Þýzkalandi og öðrum þeim löndum, sem honum hefir
tekizt að undiroka.
S
S
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
s
i
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
$
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Hungursneyðin i Evrópu.
E’
FTIRFARANDI GREIN,
sem er eftir Herbert
Hoover og Hugh Gibson,
fjallar um matarskortinn í
hernumdu löndunum og til-
raunirnar til þess að Iijálpa
hinum bágstöddu.
að sænsk skip eru til reiðu, og
bandamenn þurfa engin mat-
væli að leggja til, því að þau
er hægt að fá í Buður-Ameríku.
Ekki kemur hjálparstarfsemi
heldur niður á ameríkskum
skattgreiðendum, því að flest
hernumdu landanna eiga sjóði,
sem þau greiða matvælin með.
Tíminn mun leiða í ljós, að
hve miklu leyti Ameríkumönn-
um hefir yfirsézt, þegar þeir
létu undir höfuð leggja^t að
líkna meðan enn hefði verið
hægt að bjarga milljónum
manna frá tæringu og andlegum
og líkamlegum vanþrifum. Sarii-
kvæmt síðustu fréttum er kjöt-
skammturinn í Noregi þrjú
pund á mann á mánuði, í
Belgíu tvö pund og í Póllandi
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
<
s
$
I
s
s
Reykjavik - Slokkseyri.
Okkar vinsælu kvöldferðir til Stokkseyrar eru
byrjaðar. v ' 1 ijavík klukkan’ 7 síðdegis.
Einnig* aukaferð laugard. og sunnudaga kl. 2 e.h.
Sími á sérleyfisstöðinni er 1585.
Farmiðar verða að kaupast með minnst eins tíma
fyrirvara.
Bifreiðastoð Steindórs.
hálft annað pund. í Bandaríkj-
unum er gert ráð fyrir að hver
maður neyti 20 punda af kjöti
á viku.
Þetta er ekki „fæðuskortur.“
Það er hallæri. Soltið fólk af-
siðast í baráttu sinni gegn
hungrinu, og alls kyns veikindi
feta í fótspor sultarins. í pólsk-
um borgum geisar taugaveiki
og berklar. í belgiskri iðnaðar-
borg, þar sem nýlega var látin
fara fram læknisskoðun, voru
þrjátíu af hverju hundraði
barna með berkla. Og í öllum
hernumdu löndunum fer barna
og kvennadauði sívaxandi.
Smærri lýðræðisríkin, sem
hernumin eru leggja til alla þá
aðstoð, sem þeim er unnt að
veita, og samúð þeirra er djúp-
rætt, heil og óskipt, og þeim
svíður sárf hungrið heima fyrir.
Nefna má eitt dæmi: Frá árinu
1940 hefir norski kaupskipa-
flotinn verið notaður til þess
að flytja matvæli og aðrar
birgðir til Bretlands og víg-
stöðvanna. Fyrir fáeinum mán-
uðum sendu norskir sjómenn í
New York sendinefnd til stjórn
arinnar, til þess að ræða hall-
ærisvandamálið í Noregi. Að
lökinni ráðstefnu ákváðu þeir
að hefja ekki verkfall að svo
stöddu. En þeir létu í ljós skýr-
um orðum. að þá langaði ekki
til að koma heim til Noregs að
loknu stríði til þess eins að telja
krossana á leiðum vina þeirra
og ættingja, sem dáið hefðu úr
hungri
Um tveggja ára slceið hefir
verið háð skipulögð barátta í.
því skyni að vinna bug á hjálp-
arstarfseminni. Margs konar
blekkingar hafa verið bornar
fram í þessu sambandi. Ein þrá-
látasta blekkingin er sú, að út-
lægu stjórnirnar séu andstæðar
allri hjálparstarfsemi. Lætur
það ekki dálítið kynlega 1 eyr-
um, að soltin þjóð skuli hafna
mat? Sagan hermir, að hinar
útlægu stjórnir hafi sent mót-
mælabréf. Hefur nokkur séð
nokkur séð þessi bréf? Það skal
fúslega við það kannast, að
höfundur þessara lína hefir ekki
séð slík bréf.
Hið soltna fólk í hernumdu
löndunum veit, að hjálpin get-
ur komið að gagni, því að f jölda
margir menn eiga henni líf sitt
að launa. Það veit, að Grikkir
fá aðsend matvæli, og þeir geta
sjálfir fengið aðsend matvæli.
Þetta fólk veit, að Þjóðverjar
geta alltaf forðast hungur með
því að gefast upp, en þessi for-
réttindi eru þeim meinuð, hvað
þá annað. Ekki er það heldur
hrifið af því loforði að það fái
mat, þegar stríðinu sé lokið, ef
það sé nógu duglegt að berjast
gegn nazismarium. Því að sá
matur bjargar ekki lífi þess nú.
Nýkomið bréf skýrir frá
heimsókn í belgiskt þorp:
”Ég ferðaðist í vissum erind-
um til Belgíu og hafði með mér
sjúkravagn fullan af mat, sem
Ámeríkumenn. er voru að fara
frá París, gáfu mér. Ég komst
að raun um, að ástandið í þeim
fáu borgum, sem ég heimsótti
var miklu verra en því hafði
verið lýst fyrir mér. Sums stað-
ar stóð fólkið grafkyrt á torg-
inu, þegar sjúkrabíllinn kom.
Því næst ruddist það að okkur
og reif og tætti og velti nærri
því vagninum um koll af græðgi
eftir að ná í matinn. Þegar ég
ávarpaði fólkið og bað það að
vera rólegt, var andartaks
þögn, en því næst svaraði ein
konan: — Rólegt! Það er auð-
velt fyrir þig að segja þetta!
En börnin okkar svelta, heyr-
irðu það? svo hófust ólætin á
ný. Loks kom bæjarstjórnin á
vettvang og gat fengið fólkið
til að skipa sér í raðir og bíða
þar til röðin kæmi að því.“
Roosnvelt forseti hefir stígið
aðdáanlegt skref með því að
skipa Herbert Lehman, fyrrver
andi landstjóra í það embætti
að skipuleggja líknarstarfsem-
ina. Svo virðist sem fyrsta skref
ið ætti að vera það, að bjarga
hernumdu smáþjóðunum frá
algerri tortímingu.
Ef hin rétta stefna er tekin
núna er hægt að bjarga öllum
þeim, sem eftir eru á megin-
landinu og berjast fyrir sama
málstað og bandamenn — en
það eru öfl, sem við verðum að
reikna með, ef frelsi og lýð-
ræði á að verða varanlegt.
Erfiðir hreingerningamenn. — Um forstjórastarfið við
Sundhöllina og brotthlaup Erlings. Ruslakörfurnar, loft-
varnabyrgin, hreinlætið og siðferðið.
99
U’
MHYGGJUSAMUR eigin-
maður“ skrifar: „í íbúð
peirri sem ég hefi á leigu, er hátt
til lofts, en ekki að sama skapi
víttt til veggja. Ég get ómögulega
verið að setja konuna mína í þann
lífsháska að klifra, úyrst upp á
stól, stíga af honum upp á borð,
klifra síðan upp á annan stól og
þaðan upp á trékassa, svo ég hefi
reynt að fá mér hreingerningar-
mann eða menn til að gera hreint
loftið í stofunni og allt eldhúsið“.
„SVOLEIÐIS smáskitirí tökum
við ekki að okkur“ sagði einn. —
„Við skulum reyna að taka þetta
á sunnudaginn kemur“. „Því ekki
rúmhelgan dag?” spyr ég. ' r'r'
um við í stóru verku .i-. Sn cg
skal taka þetta fyrir þig einn míns
liðs á sunnudaginn kemur“. „Hvað
heldur þú að það komi til með að
kosta?“ „Við tökum kr. 8.50 á
tímann í dag vinnu, en það verður
helmingi meira á sunnudegi eða
kr. 17.00 á tímann“. „Hvað ertu
lengi að þessu?“ „Sé þetta venju-
.leg stærð, þá uppundir 3 tíma.
Skítt og lago, ég skal taka þetta
í akkorði fyrir 50 kall“. „Þú ert
stórgjöfull að ætla að gefa mér
heila krónu. Ég held að við slepp
um því alveg“.
NÆSTI: „Allt í lagi. Ég skal
gera þetta fyrir 25 kall. Kem þá
alveg ákveðið kl. 8 á mánudags-
morgun. Hafðu allt til. Það er
sama hvaða iþvottaefni er notað ef
málningin er gömul. Bless, góði.
Á mínútunni kl. 8 á mánudags-
morgun“. Nú er komið þriðjudags-
kvöld og enginn hefir látið sjá sig.
Húsgögnin fengu að vísu viðrun,
en skíturinn er kyr. En trú mín á
loforð hreingerningarmanna er
týnd og tröllum gefin“.
„SUNDNEMANDI“ skrifar: Get
ur þú upplýst framkomu ráða-
manna bæjarins á vali á forstjóra
fyrir Sundhöll Reykjavíkur? „Ég
er einn af mörgum, sem ekki gat
hugsað mér það sæti betur skipað
en með kosningu Erlengs Pólsson-
ar, sem hlaut 8 atkvæði af 15 í
bæjarstjórn. Þessi úrslit atkvæða-
greiðslunnar dirfðist þó Morgun-
blaðið að draga í efa að rétt væru,
og er það ein hin furðulegasta að
Frh. á 6. síðu.