Alþýðublaðið - 12.08.1943, Qupperneq 5

Fi*MMÍMáag'ÍK» 12. »gsust 1943,
flLPiiwynw
é
.......................................................................... ......................................................................................... ■ ■■
‘ANSTU, hvernig þér leið í
fyrsta skipti, sem fis eða
aandkorn fór upp í augað á þér,
•g þú hljópst hljóðandi til
nömmu þinnar og baðst hana.
að ná því fljótt út. Það er þessi
•notalega tilfinning, sem hrind
ir okkur frá því að útvega okk-
nv nýju sjónglerin, þessi þægi-
legu, bjúgu gler, sem skerpa
sjónina, en eru nærri því ósýni-
leg, þegar búið er að smeygja
þeim undir augnalokin og fella
þau að auganu. Við þykjumst
sannfærð um, að þau valdi okk-
ur óþægindum. Og við efumst
um, að hættulaust sé að nota
þau. Og jafnvel þótt menn
sleppi broddinum í setningu
Dorothy Paskes: „menn daðra
<ógjarnan við stúlkur með gler-
augu,“ eru þetta samt aðalmót-
feárurnar.
Ei að síður eru frá 3,000 til
5,000 menn nú orðið með gler-
augu af þessari gerð. Og var
ekki fyrr en á allra síðustu ár-
mm, sem hægt var að gera þessi
sjóngler með öllu hættulaus,
®g aðferð fannst til þess að gera
styrkleika þeirra vísindalega
Bákvæman.
Sjóngler þessi voru uppruna-
lega framleidd í ýmsum stærð-
um. Til þess að finna hina réttu
stærð handa þeim, sem var gler
augnaþurfi. og ætlaði að fá sér
þessi sjóngler, varð ef til vill að
reyna margar stærðir glerja,
smeygja þeim undir augnalokin
©g taka þau út aftur, áður en
hin hæfilega stærð fannst, og
var þáð bæði þreytandi og ó-
þægilegt fyrir viðkomanda. Þá
gerði T. E. Obrig, ljósfræðing-
ur í New York þá uppgötvun,
að hornhúð augans væri svo
mismunandi og ólík í mönnum,
að það væri hérumbil ókleift
að fá nákvæmlega mátuleg gler
með þeirri aðferð að framleiða
þau í ýmsum stærðum, eins og
til dæmis skófatnað. Hann byrj
aði á því að gera mót af auganu
úr mjúku og sveigjanlegu efni,
plastefni, svo að sjónglerið varð
eins nákvæmt og einstaklings-
legt og til dæmis fingraför.
En fljótlega þótti Obrig þetta
of seinleg aðferð, og honum
datt í hug önnur, sem var hag-
feldari, sú, að nota efni, sem
kallast fluorescein.
Efni þessu fylgir sú náttúra,
að það glóir, ef útfjólubláir
geislar falla á það í myrkri.
Qbrig reyndi þessa aðferð við
að mála sjóngler. Hann fyllti
rýmið milli glersins og augans
með fluorescein og beindi svo1
útfjólubláum geislum að aug-
anu. Ef sjónglerið varð ná-
kvæmlega eins og það átti að
vera, glóði allt miðsvæði augans
En kæmi það við hornhimn-
una, á hversu litlum bletti sem
var, sást döggur blettur, því að
fluoresceinið hafði ýtzt burtu.
Ekki þurfti nú annað en a,ð
sverfa ofurlítið af glerinu, þar
sem dökki bletturinn hafði ver-
Ið og reyna svo aftur á sama
hátt. Eftir fáeinar tilraunir var
glerið orðið nákvæmlega mátu-
legt.
Sjóngler þessi eru 95% ósýni
leg. Það er að segja: við venju-
leg samskipti manna sjást þau
ekki. Margir heímsfrægir leik-
arar, bæði á sviði og í kvik-
myndum, nota þessi sjóngler,
og enginn hefir hugmynd um
það.,
Hégómagirní og sjóndepurð
eru ekki einu mannlegu eigin-
leikarnir, sem hægt er að bæta
Myndin hér að ofan er af amarískum stúlkum, í Smith College í Northhamton, sem er ver
ið að búa undir starf í þágu hersins. Einn þáttur í líkamsþjálfun þeirra er að þeim
kenndir gamlir dansar og er myndin tekin af þeim þegar þær eru að æfa dansanna.
tr
Osýnilegu gleraugun.
Eftirfarandi grein,
sem er eftir Ruth Kim-
nor, birtist upphaflega í The
Magazine Digest, en er þýdd
hér úr The English Reader og
fjallar um nýja gerð af gler-
augum.
úr með þessum sjónglerjum.
Starfsmenn í ýmsum greinum
nota þau við vinnu sína. Skip-
stjórnarmenn nota þau til dæm
is, vegna þess að úða festir ekki
á þeim. Sundmenn nota þau,
því að þau detta ekki af, þó
að kafað sé, eða þó að synt sé
í ölduróti. Veiðimenn, skíða-
menn og íþróttamenn nota þau,
því að þau skerpa sjónina, án
þess nokkur hætta sé á, að þau
brotni, eins og aðrar tegundir
gleraugna.
Nýjar fregnir herma, að þeg-
ar starfsmenn upplýsingaþjón-
ustu brezka flugflotans rann-
sökuðu nýlega þýzka flugmenn,
sem skotnir höfðu verið niður,
hafi komið í ljós, að sumir
þeirra voru með sjóngler af um-
ræddri gerð. Orsökina var auð-
velt að rekja. Þýzki flugflotinn
hafði orðið fyrir svo miklu tjóni
undanfarið, að orðinn var skort
ur á flugmönnum. Menn, sem
voru hlutgengir til lofthernað-
ar að öðru leyti en því, að þeir
höfðu einhverskonar augngalla,
voru ,,lagfærðir“ á þennan hátt.
Eitt hafa sjóngler þessi fram
yfir venjuleg gleraugu. Þau
stækka sjónarsvið þess, sem
notar þau. Það er raunverulega
ómögulegt að öðlast jafngóða
sýn gegnum 'iallán flöt glers,
sem er í að minnsta kosti tólf
millimetra fjarlægð frá auganu,
svo sem er um gleraugun. Hins
vegar er sjónglerið lagt utan á
augað og skerpir sýnina, hvern-
ig sem augað hreyfist.
Enda þótt flesta gruni, að
sjóngler þessi eigi rót sína að
rekja til mannlegs hégómleika,
voru þau upphaflega gerð með
það fyrir augum að lækna ýms-
ar tegundir augnveiki. Þau
vernda og auka sjón augna,
sem að einhverju leyti eru sjúk,
og ekki er hægt að bæta úr á
annan hátt. Og heilbrigðum
augum eru þau einnig notuð til
verndar, ef viðkomandi stund-
ar atvinnu, sem augunum getur
stafað hætta af.
Ef þú hefir í hyggju að fá
þér sjóngler, þarf að ,,máta“
augun fimm sinnum. Fyrst er
,,ljósfræðilega“ mátunin. Örlít-
ið deyfilyf er látið drjúpa í aug-
að, og tilraunagleri, sem tiltek-
in efnaupplausn hefir verið bor-
in á, þar sem glerið leggst yfir
hornhúðina, þrýst á augað með
ofurlítilli gúmmísogskál. Glerið
hvílir á hvítunni í auganu, sem,
gagnstætt trú manna, er ekki
viðkvæmari en húðin á handar-
fíaki manrts. Því næst tekur
ljósfræðingurinn mælitæki sitt
og framkvæmir hinar ljósfræði-
legu mælingar sínar.
Þegar hér er komið, er þér
orðið ljóst, að hleypidómar þín-
ir gegn því að hafa „eitthvað í
auganu“ eru á engum rökum
reistir, og nú ertu óhræddur við
næstu mælingu, sem er þó tals-
vert erfiðari og óþægilegri. Það
er hin svonefnda ,,líffærafræði-
lega“ mæling, sem sjóngleríð
þitt verður gert eftir.
Til þess að framkvæma þessa
mælingu ér augað gert tilfinn-
ingalaust með staðdeyfingu.
Rauðbrúnu, gúmmíkenndu efni
sem hefir verið hitað upp í 118
gráður á Fahrenheit, er þrýst
mjúklega yfir augað. Eftir fá-
einar mínútur kólnar þetta efni
og storknar og er þá hægt að
taka það burtu. Þá er það orðið
nákvæmt mót af augnu, svo ná-
kvæmt, að jafnvel sjást förin
eftir hinar örsmáu blóðæðar.
Þá er nýblönduðum tannsteini
rennt í mótið, hann látinn kólna
og storkna og mótið tekið utan
af. Að þessu loknu er augnsnið-
ið, ásamt niðurstöðu hinnar
ljósfræðilegu mælingar, sent til
verkstofunnar, og þegar búið er
að vinná úr því þar og senda
það til baka, er kominn tími til
þess að framkvæma þriðju
,,mátunina,“ sem er mjög lík
inni fyrstu.
Þegar þessari „mátun“ er lok
ið, eru sjóngerin tilbúin, sem
slík. En þó eru tvær mátanír
eftir enn.
Næst er svo nefnda ,,sál-
fræðilega mátun,“ þegar ljós-
_mælingamaðurinn kennir þér
að láta á þig sjónglerin og taka
þau af þér aftur, og reynir að
losa þig við þann ótta, sem flest
ir hafa í undirvitundinni, við
að láta eitthvað upp í augað. En
þetta er gersamlega þjáninga-
laust.
Að þessari ,,mátun“ lokinní
er aðeins eftir „efnafræðislega
mátunin,“ finna hina réttu efna
upplausn, til þess að fylla rým-
ið milli miðsvæðis glersins og
hornhimnunar. Mismunandi
augu þarfnast mismunandi upp
lausrtar, og þessi mátun“ er
gerð til þess að finna, hvaða
upplausn er heppilegust fyrir
augu þín.
Efnaupplausn þessi er vökvi,
sem líkist einna helzt tárum.
Það þarf ef til vill að gera
margar tilraunir, áður en hin
rétta efnablanda er fundin.
Þegar öllum þessum tilraun
um er lokið, en þær standa
stundum yfir í nokkrar vikur,
er þér loks fengin lítil askja,
lík þeim, sem skartgripasalar
nota utan um eyrnalokka. í
þeim er litla gúmmisogskálin og
tvo gangnsæ, íhvolf gler —
sjónglerin þín.
Sjónglerin eru reyndar ekki
ný uppfynding. Þau eru árangur
margra ára erfiðis vísinda-
manna. ,
Búast má við því, að tilraun-
ir með sjóngler handa hermönn
um leiði til mikilla endurbóta
og jafnframt verðlækkunar.
Þegar svo er komið, verða ungu
\stú'lkurnr að finna upp ein-
hverja aðra afsökun en gler-
augun, ef þeim gengur illa að
ná sér í pilta.
Akureyringur skrifar um grútarkagga, stórskáld, hrein-
læti og bæjarmálefni. — „Víga-Glúmur“ segir sitt álit
á vinnubrögðum verkamanna, verkstjórum og
launakjörum. ^
ANNESARMAÐUR“ A
AKUREYRI skrifar mér
á þessa ieiö:
„Vertu spar á lofið, þegar Akur-
eyring-ar eiga í hlut, Hannes minn!
Bærinn þeirra er ekki svo hrein-
Iegur, sem feröamenn vilja vera
láta. Eg get samt viðurkennt, að
Akureyri er hreinlegastur ís-
lenzkra bæja. En það er bara
þetta: Það, sem er hálfskítugt,
sýnist ekki jafn fjári kolað og það
alskítuga. Og sé skyggnzt á bak
við það, sem skartar vel að framan
á Akureyri, sést meira og minna
óvönduð veröld.“
„HVAÐ ÆTLI að þú hefðir sagt,
ef þú hefðir verið Akureyringur
og séð síldargrútartunnurnar við
vegamótin á Helga-magra-stræti
og Bjarkastíg? Þær standa þar
fýluþefandi í allar áttir, rétt við
nýbyggð húsin, og fólkið er alveg
í vandræðum, því að engar lcærur
eru teknar til greina enn sem kom-
ið er, og hafa þó skarpar hérferð-
ir verið gerðar á eigendur ílát-
anna.“
„YFIRLÖGREGLUÞJÓNNINN,
sem er eina almennilega yfirvald-
ið í bænum, er í sumarfríi, en hinir
hugsa ekki um annað en rommið,
model 1940, made in Éngland, pr.
Iceland — Höfners verzlunarhús-
in.“ (Þetta er víst ósatt og ósann-
gjarnt).
„EN HVAÐ SÍLDARGRÚTNUM
viðvíkur, má á það minna, að nýja
höllin hans Davíðs frá Fagraskógi,
sem að vísu er ekki alveg fullgerð
enn, stendur við Bjarkastíg, rétt
hjá grútnum, að kalla má, og mun
grútarlyktin eiga að vera dægra-
dvöl fyrir skáldið. Vel sjá Akur-
eyringar fyrir sínum helztu mönn-
um! Annars sá ég að skáldið horfði
óhýrum augum á tunnurnar í sum-
ar. En bæjarstjórnin bara hlær,
einkum Framsóknarmennirnir. Ja,
hinir kunna nú ef til vill að brosa
eitthvað líka, en þeir gera það
heima hjá sér. — Kommúnistar
hafa aldrei elskað Davíð — og
þykir víst grúturinn mátulegur
handa honum.“
„VÍGA GLÚMUR“ SKRIFAR:
„Það hefir allmikið verið ritað í
blöð um leti verkamanna í vinnu.
Margt af því er hlægileg vitleysa,
eins og þegar einum áttræðum
karli var jafnað á móti 10 ungum
mönnum, og átti sá áttræði að vera
meira en tíu manna maki. — Þá
þyrfti, ef svo væri, aðeins um 50
áttræða menn í hitaveituna, og
færri af níræðum!“
„ÉG VEIT, að einstaka verka-
maður er latur og ógerningur að
vinna með slíkum við suma vinnu,
t. d. að moka upp á bíla. Þessa
menn á ekki að reka úr vinnu,
heldur draga af kaupi þeirra 10—
25% eða meira. Verkamenn geta
ekki klagað hverjir aðra, en verk-
stjóri á að'sjá um þetta.“
„ÉG ER ÁKVEÐINN ME® 8
stunda vinnudegi. Það er hægt að
Frauahald á 6. síðu.