Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 30.08.1936, Síða 2

2
væru meiri skyttur og reiðmenn
enn Vísunda-Villi. Hæverska er
ekki sérstök dygð við landamær-
in, og ekki er afbrýðissemi þar ó-
kunn.
í öðru homi á landi okkar var
Roosevelt. Kyntist hann þar út
um víðan völl frumherjunum, og
er þaðan runnið sumt af því víð-
feðmi, þeim frjálshuga og þeirri
skarpskygni, er einkendi hann
síðar. Við vissum ekki einu sinni,
að hann var þar, því að í okkar
hluta landsins var síminn ókom-
inn, og dagblöð, sem við og við
bárust okkur í hendur, voru oft
missirisgömul. Frægð hans barst
ekkji í [nlágrenni okkar fyr en hún
fór að berast um víða veröld. Þá
var kúasmaladögum mínum lokið.
Fyrsti metnaður minn, að því
er ég man, var að vera Vísunda-|-
Villi og drepa Indíána. Það var^
þegar ég var drenghnokki á bæn-’
tun. Þegar ég varð kúasmali og
fór að ganga klæddur eins og
Vísunda-Villi og stinga á mig
skambyssunni á morgnana alveg
eins og ég fór í fötin mín, þá
fékk ég annan metnað, og fyrir
mynd mín varð Robinson Crusoe.
Sá metnaður hefir fylgt mér síð-
an. Tuttugu árum síðar, þegar ég
fann lönd og gekk í land á eyj-
um, þar sem mannlegur fótur
hafði aldrei stigið áður, þá fór
reyndar svipaður fögnuður um
mig og í æsku, er ég hugsaði
mér að ég væri skipbrotsmaður á
eyðieyju, eða væri að heimsækja
Robinson á eyjunni hans.
Um þessar mundir benti ekkert
á, aö heimskautarannsóknir ættu
fyrir mér að liggja. En án þess
ég vissi af því, var ég að fá hinn
bezta undirbúning til þess. Á
bænum, sem ég var á, hafði ég
veitt kanínur og orra á .vetrum,
endur, gæsir, álftir og trönur vor
og haust. Eftir að ég varð kúa-
smali, elti ég antilópur á hesti.
Ég man naumast lengra fram en
það, að ég fór með haglabyssu,
og frá þvi ég var tíu ára, hefi
ég verið sæmilega góð skytta
með kúlubyssu.
En bezti undirbúningurinn und-
ir veiðimannslíf í heimskauta-
löndum voru mér skráveifur
lóftslagsins í Dakota. Á sumrum
er sami óskapa hitinn í Dakota
og sumstaðar á grassléttunum í
heimskautalöndunum. Veturinn
er ekki eins langur í Dakota og
norður frá, en hann er stundum
eins kaldur, og sumar stórhríð-
arnar í jDakota eru einhver verstu
veður á norðurhveli jarðar. Mér
er sagt, að nokkrar breytingar
séu orðnar á þessú eftir þrjátíu
ára ræktun. Milli bændabýla er
ALÞÝÐUBLAÐIð
Islenzki drengurinn, sem kú-
rekl og nábúi viltra Indiána.
nú hálfrar, mílu vegur, þar sem
áður voru tuttugu eða þrjátíu
mílur milli nautabúa, og víða
hafa verið gróðursett tré til
skjóls fyrir stormunum.
Þetta var öðruvísi, þegar ég
var átján ára. Fjórir okkar pilt-
anna, allir nokkum veginn jafn-
aldrar, höfðu sett upp nautabú á
eigin spýtur. Við höfðum valið
okkur væna hæð, er tilsýndar
var eins og kryppurnar tvær á
úlfalda. Á annari kryppunni stóð
húsið okkar, og á hinni svo
sem hundrað álnir frá, voru
neiðhestarnir okkar í húisi. Það ár,
daginn fyrir þakkarhátíðina,
gierði síórhríð, sem landnemarnir
kalla enn „þakkarhátíðarbylinn“.
Veður var hlýtt og þyknaði smárn
samiain í Iofti. í hér um bil jsiex
stundir kingdi niður snjó, þykk.ri
og þykkri með hverri stundu, o.g
smám saman hvesti.
Morguninn eftir var gnenjalndi
stórhríð. Vitriari mienn en við
mundu hafa haft stneng eða slétt_
an vír frá dy.rum íbúðarhússins
til hesthússdyranna, til þess að
feta isig eftir í stórhríð, svo að
hægt væri að gefa skepnunum.
Eftir miklar umræður um það,
hvort það mundi óhætt, varð það
úiskurðuír minn, að ég mundi
að líkindum geta fundið hesthús-
ið, þar siem við vissum nákvlæm-
Lega veðurstöðuna og þar sem
hiesthúsið var langt og smeri lang-
hliðinini að íbúðarhústou. Ég fór
öfugur úr dyrunum út í hríðina
og hélt höndunum með vettling-
unum á fyrir andlitið, svoaðbyl-
urinn kæfði mig ekki. Skjólið af
höndunum varinaði því, að augun
fyltust af snjó, roeðan ég var að
hrjótast áfram til besthússins. En
hesthúsisdyrnar voru í hlé og stór
fönn hafði hlaðist upp að þeiiro.
Þó að ég vissi, hvar dyrna.r væru,
þá bólaði ekkert á þeim, þá
mundi moldviörið fylla holuna
fljótar en ég græfi. Ennf:pmu:r
gat ég ekki fundið rekuna, sam
var komin á kaf undir snjóinn.
Ég hugsaði um að brjóta gat á
þakið til að komast inn í hest_
húsið, en sá, að þótt það tækiist;,
þá gæti cg ekki komið heyi úr
hey'osinu inn í besthúsið. Ég
giafsí því upp og sne.i aftur beim
í húsið.
Við hugsuðum ekki mikið um
þetta æfintýri þá, en inú tel ég
það einhverja mestu fífldirfsku,
sem ég hefi sýrit á æfi minni,
sem þó hefir að miklu leyti ver-
ið helguð slikum hlutum. Þeg-
ar við komum ofan í1 sveitina,
mánuðum siðar, heyrðum við
úm tuttugu eða jþrjátíu sorgleg
slys, siem bylurinn hafði valdið.
Sumir bændurniir höfðu lagt af
stað til peningshúsa siinna, höfðu
aldrei fundið þau og fnosiö í hel.
Aðrir fundu húsin og höfðust þair
við, þangað til bylnum slotaði,
og þorðu ekki að leggja af stað
heirn aftur. Enn aðriir fuindu pen-
ingshúsin, gáfu skepnunum og
fómst svo á Leiðinni heim. Sög-
ur vom líka um veikbygða bæj,-
arhjalla, sam fokið höfðu í byln-
tum, svo að fólkið sat eftir í
kófinu, ieða fórst í rústunum.
Á þeim tíma var ég sammála
öllum nágrörinum okkar (við köll-
uðunx hver annan nágrainna, þó
að fimtán mílur væru á milli)
að stórhríöair etos og sú, sem ég
nú hefi lýst væru ákafliega hæKtu-
legar lífi og limum. Það var af
því að við vissum ekki, hviemig
átti að haga sér í þeim. Ég hefi.
síðan lært af Eskimóum, hviem-
ig hægt er að bjarga sér í ístór-
hríð, og ég mundi blygðast min
fyrir sjálfum mér, ef mig kæli,
þótt ég væri einn dag úti í ístór-
hríð.
Á kúasmaladögum mínum vom
riágmnnar okkair wenjulegir Am-
leríkumenn, ein í sveitinini, þar sem
ég var yngri áirin mín, voru bænd-
umir frá þieim löndum Evrópu,
þar sem bókmentaviðleitnto ríkti,
í stað fjárafladraumanna, sem nú
eru almennari. Alluir helmiingur
nágraunadnengjanna talaði um
að ganga háskólaveginn. Það var
metnaður þeirra að verða lög-
mtenn og rithöfundar og stjórln-
málamenn. Ég fyrir mítt Leyti
hafði ásett mér að verða skáld,
og fyrista skilyrði þess taldi ég
æðri mentun. Af atvikum, sem
ég get ekki rakið, en stóðu í fsam-
bandi við þakkarhátíðarbylinn,
sem ég drap á, misheppnuðust
fyrstu gróðatiLriaunir mínar (að
setja upp nautabú fyrir sjálfan
mig) og hvarf ég þá aftur að
háskóladraumum mímum. Þegar
ég lagði af stað til ríkisháskól-
ans, kom ég í fyrsta sinini á
æfi minni í járnbrautair'lest, þó
að ég hefði séð járnbrau:ta:rliestir
ef til viil tuttugu eða þrjátíu
sinnum. Ég hafði fimtíu og þrjá
dali í vasanum, valr í fötum, sem
kostuðu sjö dali, og var ekki í
neiinuu efa um ’það, að ég muindi
geta komist í gegnum háskól-
ann. Þetta reyndist svo. Ég
gekk í rikisháskóiann í Norður-
Dakota, en síðan í ríkisháskól-
ann i Iowa og laiik þar kandí-
datprófi og loks stundaði ég vís_
iridanám þrjú ár við Hairvard-
háskóla.
Á þessum háskólatíma hafði ég
oft skift um fyrirætlun. Skáíd-
metnaður minn hélst meðain ég
var að lesa fliest öll ensk skáld
og skáld á einum tveimur eða
þmrniur öðtrum tungum. Ég orti
jafnvel nokkur kvæði, ier voubi
prentuð í háskólatímaritum. Svo
kann að virðast. sem þetla hafí
verjð óbentugur undirbúningur
fyrjr mig til að veiða hvítabiunl
og rannsaka heimsskautalönd. Ég
er ekki viss um það. Landkönn-
uður ier skáld athafnanna, og aö
sama skapi mikið slkáld sem hann
er mikill landkönnuður. Hann
þarf sál til að sjá sýnir, angu
síður en hann þarf þuótt til að
hafa sig áfram móíi stórhriðum.
Einhvern tíma á miðri háskóia-
braut mtoni fór ég að sjá, aö
skáldskapur er iekki einimgis ti.í:
í orðum-, heldur og í gariðuin-
Fierð Magellan's var etos ágæt
og algier úriausn stórfeldrar hug-
sjónar ieins og leikrit eftir Shak-
espeare. Náttúrulögmál er ódauð-
Legt Ijóð.
Þess háttar hugmyndir komu-
mér til að neyna að vinna mér
til frægöar í vísindum fitemur en
í bókmentum.
iÉg valdi til náms þær vísinda-
greinir, er fjalla um lífið á jör&ui
vorri. Da.rwin og Spenoer tóku
nú það sæti, er Keats og Sheliey
höfðu áður skipað. Ég ætlaði mér
belst að finna eitthvert lögmál
lífsins, er væri álíka maukiLegt
og þröunnarkenningin. Loks valdi
ég mannfræði til sénnáms — þá
vísindagrein, er fjallar um menin-
ina og verk þeirna alment, esn
leggur sérstaka iriækt við það, er
hugsunarlausir menn kalla felum-
stæðar þjóðir eða vilJimenn.
Ég fór til Harvard -og stund-
aði fyrst samanburðarguðfræði í
Frh. á 7. síðu.
Alþýðubrauðgerðin,
Laugavegi 61. Sími 1606.
Seljum okkar viðurkendu
brauð og kökur með sama
lága verðinu:
Rúgbrauð á 40 aura.
Normalbrauð á 40 aura.
Franskbrauð heil á 40 au.
— bólf á 20 au.
Súrbrauð heil á 30 atira.
— hálf á 15 aura.
Vínarbrauð á 10 aura.
Kökur alls konar, rjómi og
fs. Sendum um allan bæ.
Pantið í síma 1606.
Brauðgerðarhús:
Beykjavík, Hafnar-
firði, Keflavík.