Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 05.03.1939, Blaðsíða 5

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
inmar itvær uppmjóar þúflur sklamt
Itjá' mér, og gekfe ég þairigiað.
Voru þiaið formialdairdysjar, em svo
vonu þær uppbliásmar, að á
hleðislmmair Biást sumis sta'ðar.
jSnéro þær frá austri til
ivBsiflums, þvert á móti því siami
ttá þr grafið í kirkjiugörðium. N,ú
sitakk ég ofan laf dysinini og kom
þegar að helilulaginiu; vair svo
Bttör hella yfÍT brjiásttnu, aið á
töáða vegu nam húin fullrri alin
og ,beit þaminig fasit út í háðair
híeðis'Iuroair, |em hellurmar til höfða
ög f óta námitt tméir í hlrié og imiðja
Káilfa. Hinar hallunnaír voru held-
Iut ilitlar og síáUist leiflar iaf árefti.
Ég gróf miðlur til höfða og fóta
og íanm ekfeiert aminað len heiinai-
molid'. Bn er óg tók mpp helluma,
siáist ibeimagrimidin frá mjöðmum
lupp að hálsi og rýð'römd miður
með 'líkiniu hægra megin; losm-
aði httn öll sumdur, þ,á hrieyft var,
og var líifea'sit sem iskálirm hefði
veriíð, ' |en lekki swer'ð, því að
hvergi siást votta fyrir hjölttum.
Bn ibeimim lurðu ai& dtufti eiiniu' á
tmiírii' fingna milnna, — Votttur af
birkikolium stást á botininuim' lumdir
'líkímu, em 'Htið var það, erada hefi
ég Bkki fttmdið viðaiikol í idysjttm
nema siums stiaðar.
Þegar dysim var flullgrafin,
symdi ég Bjaroa prófaisti Síimom-
arsyni ,legstaðinm, og þótti homium
vanidlega mm búið.
Við töliuðum Hmi stærð haiugbú-
ams, og fcvað ég hainm hafia verið
á istærði við mig, frietolega tmieðaí-
mamm.
Þá ilagði ég m;i|g niður í idysfima
og var hiún að öliu hæfileg, því
að þegar ég hafði höfttöið fasit
við höfðahelluma og tæroar beimt
tupp, komu þær hvergi við, en
þegar ég rétti fót'inin, mámiu tæro-
ar við heUuna. Álitum við þvi,
að hér væri lum 'jafnháa miemm
að ræða.
Ætía mætti, áð dysin hefði
gengið samain; pn svo var ekki,
þvi að undirstöðusteimarmir höfðu
veriið sivo vial fleldir samiam, að
hvier bieit í anmain, en hefði svo
veriJð, þá átti höfða- og fóta-
heila að hallast Iinm í idysimia. Svo
var ekki. Þær voriu lóðiéttar og
höfðiu ekki hreyfst Him dysin var
lítil, siem fyrir baro væri; henni
hneyfði ég ekki við. Við höfða-
lag var lítil þúfa, ög voflu báðar
þúfurmar að lagi sem sykurtopp-
aa* væriu og auðsæ grafiarmerki.
Kom okkur samiam um, að- dysj-
armar væru frá tíð Hrafnai-Flóka,
sem va>r á Brjáinslæk í héilt ár,
eftir því sem bezt verðiur ralklð.
Flóki vair víkingur fyrri hluta
«fi sannar, og er því ekki að
Sarðal, þótt honium hafi verið ó-
sfnt um búskapirm. emda gáði
iMínm efcki að aflia heyjamtia fyrir
iipsmimg þ«ne, *r hatim totn
með, 'svo aö hamm, hnumidi miður
um veturimm. Hiefir sá vietur harð-
mr verið; þar sem Flóki um vior-
ið :sá fjqrð ftuilliam af haífíis; er lík-
legna að pað hafi vieiið ísaf jörður
em Aroairfjörðmr, sem sumiir ættla,
því aið emgim dæmi ero tiil, að
hiafis tooimi þ,angað, miamia ef til
vili 'Stökm jakar yst á Seltándals-
Híðialr í miestiu ísiárum'.
En fatllegt hefir Flóka þótt á
Brjánslæk, eins og öilum. a'ð
siumia'rlagi, og því hiefir hamm
reitt sig á wetriairbieitlna, með
hliðsjóm aí því hvalð skótgairnir
vo,r|u miklir; en alt hefir 'brugð1-
ist í vetra'rharðiindiu'numi, er á
Ilagði.
I Landnámiu er talaið um' að
Flóki hafi orðið síðbúiimm. Hefiir
þa'ð stafáð af vistasifeorti til farö-
arininar, lem lengatr visitir weriið að
fá hema fisk', siem' ekki er aö
hiafa miorðen miagin Bneiiðiafjiarðiar
á vorom fyr en umi iog eftiir miðj-
an maítoámiuð, söku'm grymriinga
þe'im megin fjarðarins. Vegna
þiessara örðiuglieika hef,ir Flóki
Iiastað 'lamídið, og eiins viegnia þesis,
að bamn dagaði mppi í Bolrgair-
firði veteinm eftSr.
Haiustið 1902 eðia 1903 kom ó-
sfeapieguir sjávargan|gur ium alt
Vestiuir- og Suðturlamd; settlum við
þá al'lia háta hér lupp á Bjiá'vair-
bakfeamin, isivo að óhætt synld'iist.
Bn er aíð vair gætt, fyrir éðai lum
dögum miorgumimm leftir, var isjáv-
argangurimm enm. mleiri lemida' viair
vestam nosi, og tvieir bátiairnir
hörfiriir. Ég fór af istað, þðttt ekki
væri álitlegt, að slumumi þótti,
famm bá'ða bátamia og gat horgið
þe'im tapp 4 mæriliggjaintíi eyði-
eyjar. Skyltíi mú 'er híeimi kbm',
athuga tsjávarba'kfeamtn, er upp
var brotiinin aið mokkro- Kom þá
í Ijós, að' þiar var floroimjammialdys,
og að sijórimm hiafði tekfö fót'a-
hllutamm, er í laustur vissi., Ekki
toHiu ibeiinlim samam, þau er eftir
Vbru Aiema smábrot ,ú:r böfuiðikúp'-
umm'i, og lekkiert hafðí. fámiætt vier-
lið ilátið þar. Datt tmiér í hug, aið
sá hefði viljað liggjia málægt
sjóimum, því afo tæplega hefði
nokkttr maður venið lagðittr þaxma'
í sjávarbiakkamm, memia eftiir á-
kvæðium sjálfs hanis.
Haug Hergils held -ég mig
hafla fiumidíiíð lá hðlnmm helga, er
Matthías kallair svo, en he'itír
amnars Kriiuhöll. Um 1775—82
þektiu miemm haugimm, og er þessi
saga tii sönmiunar því, tabr. amnál
Gísía Konráð'Sisoinar:
Þá bjó Eggert Ólafsson í S&luð-
eyjium, áðmr en hatnm flmtti í Her-
gilsey ábygða 1782. Var það þá
eitt sinm, er hamm flmtti lík til
greftrumar • í Flatey, að gatnall
maður, er Eggert hafði á fram-
fœri, bað ©inn vkiniumaiisi hans
a ó ftvega sér úr gröfsniní v%«a
moiM til þiess að mtota viið gigt-
inmi, sem: kvielji sig og pM, og
fékfe homum tiil þests stóiriaim isjó-
vletlimg- — Vimmmmaðiu'rimm
gleymi'r piessiu ertodi vi-ð jarðar-
förlma, en á heiimlieið sigla peir
hjá Hergilsey, sem leið liggmr,
og ihiðiur þ'á vinmumaðttrinin Egg-
ert lum miega hliampai þalr upp.
Fyilliir hanm sjóvetlingimn með
molid úr hatugi Hergiis, vöfeviar
hahn llítáð eitt frá sjálfum sér og
afhendir svo gamla mainn|inium, er
kvað síðar svo að Oirði, lajð efekert
gigtarmeðal miunidi viera eims gott
og vígð mold, lef hianini væri
nmddáð með lalúð ;á gigtarstiaiðinn.
Honium hefir batnialð í svip, em
ekki vitað iaf hvierju þáð var, og
þvl tfenglð trallatrú á molidimmi.
Haugurinm hefir vieriið stór, Mkt
og hatiur á hvolfi og sniúiið aiusit-
ur og vestur. Syðiri hliðin sést
emm þiá-viel og vonu í hainia stóirlaí
holur, -þegatr ég var bam, Ég
hafði þær til að geyma í aillar
sfealjar, sem ég eignaðiist. Em þá
datt mér ekfei í hug að holuirmar
vænu leftiir undirstöðustiemia úr
haugi Hergils,. Þtíniglalð leididi
Þóra, mdðir Mialtthíasair, aifa isimm;
en langafa blindaln oriðlnm'; þar
gait hamm setið á haugnum sér til
skemtuniar, þegar gott var veður
og hlus'taö á áraglam bátamma,
6r þeir komu eða fóru; hamm
haiflði galmam af því.
Það hefir líkliegB' verið af
EggentU afa miínum', s|am grjótiið
var 'tekið úr haugnum og hamn
imeð því óntýttmr. Þá f jölgulðu bú-
enidmr hér og þar af Wð-
a;ndi hefir mianm viamtað' grjót
og þeas vegna. giert þetta. Það
er ekkiert þeim tíl afs'ökmmiatr,
nema það að þeir hiaffa ekki vit-
að hvað þeir gerðu. Nú fier að
fækfca. um þær dys|ar siami ég
veiit um og hiefi hneyft víð. En
fundið hefi ég þrjár í Hiam'ars-
stöð á Hjarðarmiasi og mokkrar í
Króksfjarðarnesi við Gilisfjörð,
þær hefi ég ekki grafið Upp,
enida fanm ég þær eftir þaö afö
lög Um fornimien'Jar genjgiu í gilidi.
En auðsjáainlega |eru þær frá tlð
Gittlll-Þóíiisi. Eftir minini iskoðun
hlafa fornmiemm verlð jariðisiettir
með þnenmiu móti: heygðir, dysj-
aðir og kasaðir eða götvaiðir.
Haugaroir haía sumir verið' tials
vert mianmvirki, semi ýmis dæmi
Biýna í öðnuim lömduim, og er of
langt upp að telja. Bn haugur
Gttnmars' á Hlíðarenda hefir weri'ð
stór, þar sem hamm var látimn
sitja uppi í haugnum, ler slæmt
að hamm stouli ekki fimmast, og
s'iélfsaigt tel ég að sverðið Ölvils-
nautur hafi verið lagt í hamigám'n,
þótt ekki sé þess gatíið í Njálu.
Er það bandimg í áttina, að Gunn
ar vó bæ&i með atgeimuiní og
sverðimu við Rattsgá, nofekra é&ar
en hamm féll, og getið mundi þess
ef sverðið hefði komist í éigiu
amniars manms; emda hafði Högni
attgeirinm eimm, þótt stó'r værii, er
hamm hefnldi fö'ðlursisínisir.léðSkalrp
héðlni. Oft hefir mig lamgað til 'að
koma á Rangáirvölllu og að Hlíð-
anenida itil þess að sjá bústaðí
Njálsl og kappanna, sem hV'er
miaður Idáist að, á meiðam ísilaind
er bygt. ¦ i
Það sem k'allað viair dys mmm
haffa 'lifest því, sem hér að frato-
am er 'lýst. En áð kasa eða götva
miium haifa verið þaminlig, alð gröf
hefir viarið tekim', hinim diáni ialgið-
juir í hama, moltíinmi miokað yfir
og ekfeert amnáð við gert.
Sfeaiði er, að Sigurður Vigfiis'-
soin lýisir ekki halugnum vi:S
Haugaváð enm þá betur en hamn
gerir.
Frh.
Jón: Ja, svo þú gefest í kvöld»-
skólia, GMi, þiegair þú vlaliist S
Reykjavik. Og hvað hafðirðu nú'
sivo stesm mpp úr því?
Gísli: Ég hafði mikið mpp ttr
þyí: fimim hatta, fjóra1 yfÍTifrakka,,
þrjár negnkápur, s|ö göngustafi
og tvær regmhlifatr.
Þvottaduft
hinna vandlátu.
' iAt'FVIRKT
r-V0TT"AEFh!