Alþýðublaðið - 03.11.1943, Page 5

Miðvikudagur 3. nóv. 1943._______ ALB»TÐUBLAPIÐ
Strandgæzla í Bandarikjunum.
Á mynd þessari sjást strandgæzlumenn í Bandaríkjunum hleypa hestum. sínum um sand-
flaka á vsttirströndinni. Starf strandgæslumannanna er einkum í því fólgið að koma í veg
fyrir það, að njósnarar óvinanna eða skemmdarverkamenn komist á land í Bandaríkjunum
kafbátum. Er starf strandsæzlumanna mjög mikilvægt talið, en sem gefur að skilja skiptist á
skin og skúrir fyrir þeim.
Óháð og heiðarleg hiðð.
EKKERT er nauðsynlegra
í lýðræðislandi, en áreið-
anleg blaðaútgáfa. Sérhver
grunsemd um það, að á þetta
skorti, hlýtur að hafa í för með
sér spillingu almennings álits-
ins. Hvað snertir blaðaútgáfu í
Stóra-Bretlandi, er ekki hægt
að segja, að allskostar sé laust
við slíka grunsemd, Það er
sagt, að blaðaútgáfan sé kom-
in yfir á verzlunarsviðið, að
auglýsingar séu látnar ríkja yf
ir öðru efni vegna ágóðans.
Að öðru leyti sé aðalefnið yfir
litsgreinar, skrifaðar af ein-
hverjum Rothermere eða
Kemsley eða Beaverbrook.
Þvert ofan í vilja almennings
sé ádeilugreinum að fækka
vegna óttans um kærur fyrir
níðskrif. Opinber , þvingun sé
notfærð eftir ýmsum slægvit-
urlegum krókaleiðum, allt frá
starfi blaðayfirmanns í ein-
hverri af stjórnardeildunum
til hinna viturlegu sæmdarvið
urkenninga til handa blaðaeig
endum.
Þessar staðhæfingar þurfa
athugunar við. Sumar þeirra
hafa við nokkuð- að styðjast,
en það er vert að benda á það,
að ofurkapp í krossferðum fyr
ir frelsi blaðaútgáfunnar get-
ur orsakað, og hefur í ýmsum
tilfellum orsakað, hina röngu
hugmynd, að vegir þessa frels-
is séu ýmist orðnir uppgrónir
eða að gróa upp, og þurfi lag-
færingar við. Það er enginn
grundvöllur fyrir slíkum get-
gátum. Blaðastarfsemin brezka
.er eins frjáls og nokkur önnur
blaðastarfsemi í heiminum. Það
er visssulega einkennilegt, að
það fólk, sem mesta umhyggju
hefur í sambandi við „árásir“
á frelsi blaðanna, eru venju-
lega alls ekiki blaðamenn.
Blaðastarfsemin sjálf treystir
fullkomlega á mátt sinn til
þess að verja áhugamál sín.
Ein ákæra hefir aldrei verið
borin fram gegn brezku blöð-
unum, sem sé, að þeim sé mút-
að. Mér er ekki kunnugt um,
að í þeim sé neins staðar hægt
að benda á eina einustu línu,
* sem birt hefur verið fyrir pen-
inga. Menn skyldu álykta, að
sama mætti segja um opinber
blöð allra landa. En því mið-
ur er svo ekki. Mútuþægni
margra franskra blaða er at-
hyglisverð. Þannig gaf rúss-
neska sovétstjórnin eftir bylt-
inguna út opinber, keisaraleg
skjöl, sem sýndu greiðslur til
„Le Temps“ og annarra París
arblaða, sem höfðu átt að
tryggja keisarastjórninni stuðh
ing þeirra við rússneska póli-
tík og í sambandi við rússnesk
lán, sem urmull var af í kaup-
höllinnni í París. Slíka verzl-
un hefði erlént veldi ekki get-
að gert við brezku blöðin að
minrusta kosti síðast liðin 50
ár, og sennilega aldrei.
Það mæla allar líkur með
því, að þetta eigi einnig við
blaðamenn sem einstaklinga. Á
því er enginn efi, að það er
rétt, að blaðamenn við meiri
háttar blöð njóta við ýms tæki
færi smá aukahagnaðar, fá að-
göngumiða að leikhúsum, ef til
vill járnbrautarfarseðla, smá-
ferðalag m'eð nýju skipi, ferða-
lag í sambandi við móttökur
G.REIN sú, sem hér birt-
ist, er eftir aðalritstjóra
hins þekkta brezka blaðs
(,The Spectator.“ Wilson
Harris. Gerir hún að umtals-
efni heiðarleik hlaðanna og
pauðsyn þess að þau séu ó-
háð hæði í f járhagslegum efn
um, fréttahurði og dómum.
Greinin er þýdd upp úr
„World Digest.“
I
erlendra ríkisstjórna eða sendi
nefnda, sem ekki fellur almenn
ingi í skaut, og jafnvel þótt
vera kunni nokkur vinsamleg
ummæli um menn- eða fyrir-
tæki í fréttadálkunum (ekki í
ritstjórnargreinum), þá er það
ekkert athugavert, þótt í blaða
mennsku verði að sjálfsögðu
að forðast allan grun um að
vera ekki óháður í fréttaburði.
Óbein fjármálaþvingun er
annað mál, en þó að tilraunir
séu gerðar til hennar, er ekki
víst, að þær beri árangur. Þessi’
fjármálaþvingun, sem um er að
ræða, er auðvitað í sambandi
við auglýsingar. Þær eru nauð-
synlegar í nútíma dagblaði.
Allir afkomumöguleikar þess
byggjast á þeim. Án þeirra
yrðf það annað hvort að
hækka áskriftaverðið svo gíf-
urlega, að úbtreiðslan stór-
minnkaði, eða þá að minnka
blaðið mikið, en þá myndi sal-
an einnig minnka úr öllu valdi,
eða að það yrði gefið ýt með
stórtapi af einhverjum auðkýf-
ing í þágu stjórnmálastefnu
hans eða annarra áhugamála,
eins og á sér stað með mörg
blöð. Auglýsingatek j urnar
tryggja það, að blaðið haldist
óháð, og það eru öfugmæli, að
'hlutleysi blaðsins sé stefnt í
voða af auglýsendum.
Kaupsýslumaður mundi
réttilega álykta sem svo, að
það væri aðeins fjársóun að
auglýsa vörur sínar í blaði,
sem brýndi fyrir lesendum
sínum að kaupa ekki þess íiátt-
ar vörur. Blað, sem hlynnt er
bindindismálum, myndi tæp-
lega fá auglýsingar hjá brugg-
unarfyrirtækjum, jafnvel þott
það vildi birta þær.
Auglýsendur hafa misjafn-
lega miklar tilhneigingar til
þess að beita þvingunum. Sum
ir bókaútgefendur, — en að-
eins sumir —, hætta að aug-
lýsa, ef þeim finnst blaðið ekki
skrifa nógu mikið um bækur
þerra. En að setja ritdóma og
auglýsingar á nokkurn hátt í
samband við hvort annað, er
allskostar óeðliiegt. Skylda
bókmenntaritstjóra blaðs er að
velja úr bókafjölda, þeim sem
honum berst, þær bækur, sem
hann telur þess virði að skrifa
ritdóm um, en láta engar utan-
aðkomandí aðstæður grípa þar
inn í. Árangurínn af starfi hans
verður þá sá, að dálkar hans
fá þann svip, að þeir draga að
sér auglýsingar. Sama er að
segja um þá dálka, sem varða
bæjarlífið. Sérstaklega mikið
kapp er lagt á að ná í tilkynn-
ingar og fundarboð félaga.
Blöðin leggja hart að sér til
þess að ná í slíkt, og blað, sem
hefur bæjarmálaritstjóra, sem
hægt er að treysta til þess að
láta tilkynnlngar þessar ná bet
ur tilgangi sínum með vinsam
Jeg ummæli, á það víst að fá
rníkið af þeim tii birtingar. En
þarna má ekki láta freisting-
una einráða, og enn er það al-
gengara en vera ætti, að lof-
greinar séu ískyggilega áber-
andi.
G ÆTLAÐI fyrir löngu að
minnast nokkrum orðum á
liinn nýkosna bæjarverkfræðing,
Bolla Thoroddsen. Það er alveg
eins dæmi að nokkur embættis-
maður, sem kosinn er, sé kosinn
í einu hljóði, en þetta átti sér
stað með liinn nýja bæjarverk-
fræðing. Það er víst áreiðanlegt,
að það hefur verið allsendis ó-
mögulegt að verða ósammála um
hann fyrst þessum 15 ágætu bæj-
arfulltrúum tókst, það ekki, því
að varla þarf að efast um góðan
vilja í þá átt, þá reynslu höfum
við sannarlega fengið.
EN BOLLI THORODDSEN var
kosinn í einu hljóði af öllum bæj-
arfulltrúunum og enginn seðill
var auður! Hér er um mikið og
erfitt starf að ræða og framar öllu
vaiiþakklátt, það þekki ég af sam-
bandi mínu við fólkið í bænum
undanfarin ár. Yfirleitt er bæjar-
verkfr. og lögreglunni kennt um
allt sem aflaga fer. Ég hygg líka
að Bolla Thoroddsen þyki, sem á
honum hvíli mikil ábyrgð, og ekki
síst, vegna þess einhuga fylgis
ráðamannanna, þegar hann var
kosinn.
BOLLI THORODDSEN mun
ekki taka við embætti sínu fyr en
Gagnrýni á blöðunum er
sennilega réttmætust hvað
snertir tilbúin lyf. Mörg aif
þeim lyfum, sem mest eru aug-
lýst, eru gersamlega áhrifalaus
eða jafnvel blátt áfram skað-
Ieg, og eru framleidd fyrir tí-
unda til tuttugasta hluta þess
verðs, sem þau eru seld al-
menningi fyrir, eins og rit
British Medical Association,
„Leynileg læknislyf“, hefur
sýnt fram á. Um þetta mál
þegja blöð, sem eru mjög áköf
í að ljóstra upp um óhæfilega
álagningu á öðrum vjarningi,
og það verður ekki hjá því
komizt að sjá sambandið milli
orsakar og afleiðingar. Rétta
reglan í þessu var sett fram af
C. P. Scott. Núverandi ritstjóri
„Manchester Guardian“ ritar
svo: „C. P. var ekki hrifinn af
útbreiðslu blaða aðeins vegna
höfðaíölunnar, né af auglýsing-
um aðeins vegna ágóðans.
Hann sóttist eftir þeirri út-
breiðslu • blaðsins, sem hafði í
för með sér auglýsingar, en
þær komu * með fjármagnið,
sem gerði blaðinu kleift að
vera einskonar tæki til út-
breiðslu skoðana. Hann reyndi
aldrei að koma sér í mjúkinn
hjá auglýsendunum, né heldur
móðggði þá að ástæðulausu.
Hann fylgdist með auglýsing-
um, til þess að ekkert ósæmi-
legt slæddist með, og hann var
vanur að segja, að þeim mun
minna, sem ritstjórn og auglýs
ingastarfsemi hefði saman að
sælda, þeim mun betra væri
það fyrir blaðið“.
Á hverfandi hveli,
þessi mikla kvikmynd hefir ver-
ið sýnd nokkrum sinnum undan-
farið í Gamla Bíó, og allt af fyrir
troðfullu húsi. Mun alveg eins-
dæmi að svo mikil aðsókn hafi
verið að nokkurri mynd, sem hér
hefir verið sýnd.
Dráttarvextir
falla í tekju-, eigna -og verð-
hækkunarskatt, ef þessir skattar
hafa ekki verið greiddir fyrir
næstkomandi laugardag.
um áramót, en þá hverfur Valge.'r
Björnsson í' höfnina. Og um og
eftir áramótin ætla ég að, senda
hinum nýja bæjarverkfræðingi
nokkrar línur, því að það er ýmis
legt, sem ég hef fengið á heilann
viðvíkjandi því sem betur mætti
fara og heyrir undir bæjarverk-
fræðing og vona ég fastlega að
góð samvinna verði milli mín og
hins nýja embættismanns. Ég er
aldrei ósanngjarn, eins og verk-
fræðingurinn veit, en er hins veg-
ar nokkuð nöldurssamur og oft
með eftirgangsmuni.
MÉR ÞÓTTI Vilhjálmur f>.
Gíslason skrúfa sig upp í þjóðleg
heitunum í lok spjalls síns um
daginn og veginn í fyrrakvöld.
Mér líkaði sá kafli erindis hans
velj.því að sjaldan er góð vísa of
oft kveðin, og ekki veitir af, þeg-
ar flestir virðast hafa gleymt
skyldum sínum gagnvart landinu
og þjóðinni og hver heldur "að
hann sé sjálfstætt stórveldi og
þess umkominn að segja hinu
stríð á hendur.
VERKAMAÐUR SKRIFAR mér
á þessa leið: „Ég vil þakka þér
og öðrum, sem hafa hafið umræð
(Frk. á 6. síðu.)
Unglingar óskasl
\ fil að bera blaðið víðs vegar um bæinn
ÁLÞYÐUBLáÐIÐ, stmi 4900.
Nokkur orð um hinn nýja bæjarverkfræðing en
kosning hans er einsdæmi. Ég óska eftir góðri sam
vinnu við hann. Þjóðlegheitin í útvarpinu. Verka-
maður skrifar athyglisvert bréf.