Alþýðublaðið - 01.12.1943, Blaðsíða 7

MiSvikudagur 1. des. 1S43.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
7
TJarnarbfóhneykslið.
ÍBœrinn í dag.|
Næturlæknir er í Læknavarð-
stofunni, sími 5030.
Næturvörður er í Ingólfsapóteki
ÚTVARPIÐ.
12.00 Hádegisútvarp. 13.30 Guðs
þjónusta í Dómkirkjunni, Biskup-
inn, herra Sigurgeir Sigurðsson
flytur bæn 14.00 Útvarpað frá úti-
hátíð stúdenta. Ríkisstjóri talar af
svölum Alþingishússins. 15.00—
15.50 Útvarpað frá samkomu
stúdenta í hátíðasal háskólans.
16.00—19.00 Samfeld dagskrá dag-
skrá í útvarpssal: Þættir úr sögu
lands og þjóðar og bókmenntum.
Upplestur, söngur, og tónleikar.
10.00 Barnatími. 19.25 Tónleikar.
20.20 Forseti sameinaðs alþingis,
Gísli Sveinsson flytur ávarp. 20.30
Dómsmálaráðherra, Einar Amórs-
son, flytur ræðu. 21.00 Karlakór
syngur. 21.15 Ólafur Lárusson
prófessor flytur ræðu, af hálfu
stúdentafélags Reykjavíkur. 21.35
Tónleikar. 22.00 Danstög (Dans-
hljómsveit Þóris Jónssonar, kl.
22.00—-22.45). 24.00 Dagskrárlok.
Á morgun.
Næturlæknir er í Læknavarð-
stofunni, sími 5030.
Næturvörður er í Ingólfsapóteki
ÚTVARPIÐ.
20.20 Útvarpshljómsveitin (Þór-
arinn Guðmundsson stjórnar): a)
Lög úr ópeunni „La Boheme“
eftir Puccini. b) Humoreske eftir
Dvorsjak. c) Ungverskir dansar
nr. 5 og 6 eftir Brahms. 20.50 Frá
útlöndum (Axel Thorsteinsson)
21.10 Hljómplötur. Lög leikin á
celló. 21.15 Lestur íslendingasagna
(dr. Einar Ól. Sveinsson háskóla-
bókavörður). 21.40 Hljómplötur:
Pétur Jónsson syngur. 21.50 Fréttir
Hjónaband.
Á laugardag voru gefin saman
í hjónaband Björg M. Jónsdóttir
Vitastíg 11 og Aðalsteinn Guð-
jónsson á „Esju“. Heimili þeirra
er fyrst um sinn á Vitastíg 11.
Hjónaefni
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sína ungfrú Ólöf Jónsdóttir, Dals-
mynni og Kristján Guðmundsson
frá Stykkishólmi.
í
I

Frh. af 2. síðu.
inu. Ég tók skýrt fram, að við
hefðum ekki neitt á móti ;því
að Á. P. talaði, en við óskuð-
um aðeins eftir því að sem
minnst gætti pólitísks áróðurs í
ræðunni, enda væri Á. P. full-
vel treystandi til þess, því að
það væri áreiðanlega lítill vandi
fyrir hann að minnast full-
veldisafmælisins og gera það
vel, án þess að ræðan yrði tekin
sem pólitísk áróðursræða.
Með þetta fóru stúdentarnir
til Á. P., og datt mér ekki ann-
að í hug en að Á. P. myndi
flytja erindi sitt.
Mér kom því mjög á óvart
að sjá það í blöðunum, að Á. P.
hefði hætt við að flytja erindi
sitt og skemmtunin fallið niður
vegna ósamkomulags við stjórn
Tjarnarbíós.
Eftir að bæði blöðin höfðu
birt þetta hringdi einn stúdent-
anna úr skemmtinefndinni til
mín og sagði, að Á. P. hefði
fyrir fram verið ákveðinn, að
tala ekki, þegar þeir komu til
hans.
Ég get ekki betur séð, en að
hér sé um afleitan misskilning
að ræða, aðallega vegna þess,
að munnlegar umræður hafa
gengið manna á meðal um mál-
ið og aflagað það svo í með-
förum, að Á. P. hefír haldið að
við æfluðum að beita hann
ritskoðun eða varna honum
máls. Slíkt var aldrei tilætlun-
in, eins og menn sjá vonandi
af þessari greinargerð. Á Tómas
Guðmundsson skáld var aldrei
minnst í þessu sambandi.“
Svar Árna Pálssonar.
Eftir að hafa fengið þessa
greinargerð, ef greinargerð
skyldi kalla, sneri blaðið sér til
Árna Pálssonar prófessors og
sendi hann því eftirfarandi at-
hugasemd við hana:
„Próf. Niels Dungal segir í
upphafi að stjórn kvikmynda-
hússins við Tjörnina hafi lán-
að stúdentum kvikmyndahúsið,
til þess að halda þar skemmtun,
sem þeir höfðu fyrirhugað að
Eg kom í gær
með égrynni af
leikföngum og alls
konar tækifæris-
gjöfum.
Krakkar mínir!
pm vitiö
hvert skal halda.
Jólasveinn Edinborgar
þar yrði hinn 1. des. Var þetta »
leyfi veitt orðskviðalaust og
skilmálalaust, að því er bæði
stúdentar og próf. Dungal
herma. „Seinna fréttist að til
stæði að flytja þarna pólitískt
erindi“ — og voru þau skila-
boð þá send stúdentum af stjóm
kvikmyndahússins, að ekki
mætti nota húsið til pólitísks
áróðurs. Hvaðan hafði stjórn
kvikmyndahússins borizt þessi
tíðindi? Hver hafði sagt þeim
frá því að þarna ætti að halda
pólitískt áróðurserindi? Höfðu
þeir ekki ályktað þetta af því
einu, að þeim var kunnugt orð-
ið, að ég ætti að tala þar? Að
minnsta kosti veit ég fra örugg-
um heimildum, að þeir vissu að
ég átti að tala, þá er samvizka
þeirra varð óróleg út af vænt-
anlegum áróðri; — „því að
stjórn Tjarnarbíós hafði fyrir
rúmu ári ákveðið að lána húsið
eigi til slíks“. Skal þess getið
til skýringar, að ákvörðun
stjórnarinnar hafði verið
gerð, þa er maður einn hafði
óskað að fá húsið lánað til
þess að halda þar undirbúnings
fund undir kosningar, og virð-
. ist það nokkuð annars eðlis en
þótt manni, sem lítinn sem eng-
an þátt tekur í stjórnmálum, sé
„leyft“ að halda þar ræðu á
fullveldisdegi ríkisins.
En þegar er hin háttvirta
stjórn kvikmyndahússins heyrði
nafn mitt nefnt hefir hún orðið
sannfærð um það, að skemmt-
unin mundi fara út fyrir þann
„ramma, sem upprunalega var
gert ráð fyrir“. Stúdentar
kannast ekki við að uppruna-
lega hafi verið gert ráð fyrir
neinni sérstakri tilhögun
(,,ramma“) skemmtunar þessar-
ar. En stjórninni stóð stuggur
af mér, og getur tæpast staf-
að af öðru en því, að ég er einn
þeirra 270 manna, sem nýlega
sendu alþingi áskorun um aðra
meðferð sambandsmálsins, en
meiri hluti alþingis mun aðhyll
ast. — Mér þykir nú þessi að-
ferð stjórnarinnar ekki sem
vingjarnlegust. Ég hef nú í 33
ár haldið margvísleg erindi og
ræður hér í bænum — og raun-
ar víða um land, — sem fjall-
að hafa um margvísleg efni.
Mér hefir sjálfsagt tekizt það
misjafnlega. Og sannarlega
hafa áheyrendur mínir ekki allt
af verið mér sammála. En þetta
er þó í fyrsta skipti, sem mér
hefir ekki verið treyst til að
halda ræðu án þess að vand-
ræði hlytust af.
Merkilegt má það og heita,
að stjórn kvikmyndahússins
vissi upp á hár hvað ég ætlaði
að tala. Þeir þrír menn, sem
sitja í stjórninni voru fyrir 3
mánuðum kennarar við sömu
stofnun og ég. En enginn þeirra
lét sér til hugar koma að sýna
mér þá kurteisi að hringja til
mín og spyrja mig, um hvað ég
ætlaði að tala eða hvernig ég
ætlaði að haga ræðu minni. —
Þeir voru menn — höfðu völd-
in — til þess að dæma mig ó-
hæfan til þess að halda 15 til
20 mínútna ræðu í musteri
þeirra, — án þess að hafa lagt
það ómak á sig að halda eitt
smápróf yfir hinum tortryggi-
lega villutrúarmanni. — Nú
skal það játað, að ekki hafði
stjórninni skeikað um get-
spekina. Eg ætlaði mér að gera
í ræðu minni fáorða og áróðurs
lausa grein fyrir þeirri skoð-
un minni, að hraðskilnaðurinn
væri óhyggilegur og með öllu
þarflaus. Ef til vill fá Reykvík-
ingar innan skamms að heyra
þá ræðu.
Próf. Dungal virðist ætla, að
ég hafi reiðst mjög fyrir mína
eigin hönd út af aðgerðum
þeirra félaga. Eg reiddist að
vísu, en af öðrum ástæðum, en
þeim, að mér væri misboðið. —
Eg sé ekki betur en að hræði-
leg óöld sé að rísa í landinu og
að miklu fleiri en nokkur
skyldi hyggja, vilji styrkja að
í DAG
1. desember
opnum viö
JOLABAZARINN
Dóttir okkar og unnusta,
Slgurlína Jóhannsdóttir,
andaðist að morgni 30. þ. m. að heimili sínu, Hverfisgöttt 2f,
Hafnarfirði. í
...... f
Guðrún Helgadóttir. Jóhann Helgasoa.
Albert Hansson.
Jarðarför konunnar minnar og móður,
Guðrúnar Guðmundsdóttur,
fer fram föstudaginn 3. desember frá heimili hinnar lát*u,
Hverfisgötu 104 A klukkan 1 e. h. Jarðað verður frá fríkirkjunni.
Fyrir hönd aðstandenda.
Bóthildur Jónsdóttir. Jón Arason.
því að hún magnist sem mest.
Bjarni Benediktsson talaði á
Þingvöllum um „hljóm, sem
þyrfti að kæfa,“ en það voru
raddir þeirra manna, sem voru
honum ósammála í hraðskiln-
aðarmálinu. Ekki alls fyrir
löngu lýsti vitsmunaveran Jón
Kjartansson því yfir í „Morg-
unblaðinu“, að undanhalds-
menn, sem hann hefur logið
mánuðum saman að til væru í
landinu, ættu að taka aftur
hvert orð, sem þeir hefðu talað
um skilnaðarmálið. Enn skrif-
aði próf. Alexander Jóhannes-
sön furðulega grein í „Morgun-
blaðið“, sem ég vegna gamals
kunningsskapar við höfund-
inn eigi mun gera nánari
grein fyrir að þessu sinni — og
líkast til aldrei. Og fjölda mörg
önnur viðlíka dæmi mætti
nefna. Það er að vísu hlægi-
legt, að sjá litla karla taka sér
vopn í hönd, sem eru þyngri en
svo að þeir fái valdið þeim, í
þeim yfirlýsta tilgangi, að
svipta andstæðinga sína mál-
frelsi, ritfrelsi og skoðana-
frelsi. En þó fer gamanið fyrst
að grána, að stjórnir stofn-
ana, sem eiga að vera menn-
ingarstofnanir, ljá sig til að
framkvæma slíkar fíflslegar
hótanir pólitískra æsinga-
manna. En um það hefur stjórn
kvikmyndahússins við Tjörnina
gert sig seka í þessu máli, lík-
ast til fremur af hræðslu við
máttlausa ofstopamenn, heldur
en af öðru verra.
Prófessor Dungal skýrir frá
því, að stúdentar úr skemmti-
nefndinni hafi átt tal við sig í
annað sinn út af þessu máli.
„Eg tók skýrt fram,’ að við hefð
um ekki neitt á móti því að
Á. P. talaði, en við óskuðum
aðeins eftir því, að sem minnst
gætti pólitísks áróðurs í ræðun-
um“ o. s. frv. Hér segir Dungal
ekki alveg rétt frá, því að hann
sagði stúdentum ennfremur, að
þeir yrðu að bera ábyrgð á af-
leiðingum orða minna og ef
deilur risu út af því, sem ég
segði, gæti það orðið til þess
að þeir fengju ekki oftar kvik-
myndahúsið til láns. Stúdentar
spurðu þá, hvort ég ætti enga
ábyrgð að bera, en Dungal
svaraði: „Jú, auðvitað hann
líka.“ Eg var að vísu alráðinn
í að tala ekki á skemmtuninni,
þegar er ég heyrði um hræðslu
stjórnarinnar við væntanlegt
hneyksli, er ég mundi valda í
ísrael. En nú þótti mér þó fyrst
úr hófi keyra, er goðin á Ol-
ympi heimtuðu að aðrir menn
— ungir menn, ættu að bera á-
byrgð á orðum mínum.
Eg fer hér nákvæmlega eft-
ir orðum tveggja stúdenta, sem
ég hef fyllstu ástæðu til þess að
treysta. Þeir hafa íagt allt
kapp á að fullvissa mig um, að
enginn kali í minn garð hafi
komið fram í orðum þeirra
Dungals og Alexanders. Ég trúi
því vel! Það, sem þeir hafa
gert, hafa þeir gert af hræðslu
við pólitískt kúgunarvald, sem
þeir ættu þó að vita, að ekki
er til í landinu, — því að for-
ingjar okkar hafa teflt svo
inu, að nú er ekkert vaM
landinu. Og hitt hefðu fjfeir átt
að vita, að tilraunir þær til
skoðanakúgunar, sem birzt
hafa á þessum síðustu misser-
um, hafa í rauninni aldrei ver-
ið annað en kjaftæði fáeinna
manna og munu því hrynja um
koll fyrr en varir. Hitt nær
engri átt, að þeir hefðu ekki
treyst mér til þess að halda 15
til 20 mínútna ræðustúf áa
þess að vandræði hlytust af. ef
skelfingin hefði eigi ruglað þfa.
Loks hefur þeim próf.
Dirngal og próf. Alexander þött
tilhlýðilegt að segja frá sú»-
tali, sem fór fram á milmia*
okkar próf. Alexanders á dögua
um. Eg á að hafa verið svo
reiður, að Alexander á engu
orði að hafa komið að íyrir
ofsa mínum. Úr því að Afflk-
ander — eða annar hvor
þeirra láta sér sæma að fara
með helber ósannindi, neyðist
ég til að lýsa annan hvorn
þeirra ósannindamann. Því að
í þessu símtali átti Alexander
að minnsta kosti jafnmörg orð
sem ég. Hann sagði mér, að
mér væri varnað máls vegna
samþykktarinnar, sem gerð
hefði verið í fyrra, (þá er mað-
ur óskaði að halda pólitíska
kosningafundi þar). — Nokkru
síðar sagði hann mér, að mér
væri leyfilegt að tala um allt
milli himins og jarðar, nema
dægurmál. Eg man ekki hverju
ég svaraði því goðasvari. En
svo fór hann að tala um eitt-
hvað, sem mér þótti lítið gagn
í og bað ég hann þá vera sæl-
an og hringdi af. Hann talar
um að ég hafi verið reiður og
hefur honum eflaust heyrst
það. En þó er það sannast, að
önnur tilfinning en reiði var
þá bæði efst og neðst í mér.“
Nýr doktor.
Frh. af 2. síðu.
svo háttað; að rétt þótti að
hlífa honum við áreynslu munn
legrar varnar, en ástæðulaust
að láta frekari bið en orðin er
verða á því að veita honum
nafnbótina, með því að hann á
að baki sér óvenjulega glæsi-
legan mámsferil í háskólanum
og einskis tvímælis getur orkaS
að bók hans, sem þegar fyrir
rúmu ári var af deildinni dæmd
makleg til varnar fyrir doktors
nafnbót, er á allan hátt merki-
legt og vandað fræðirit.
Félagslíf.
Guðspekifélagið.
Reykjavíkurstúkan hefir
fund föstudaginn 3. desem-
ber á venjulegum stað og
tíma. Deildarforseti flytur
erindi er hann nefnir:
Skyggna konan. — Gestir
velkomnir.